Kadr Motivasiyası Metodları Hansılardır

13. Гайдаров, С.А., (2022). Захриддин Мухаммад Бобур: бир кулда муйкалам-у, бир кулда тож. Scientific progress, 3(3).

“KADRLAR TAYYORLASH MILLIY DASTURI” AMALDA Текст научной статьи по специальности «История и археология»

Аннотация научной статьи по истории и археологии, автор научной работы — Nargiza Bahodir Qizi G’Ayratova

Ushbu maqolada “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi”, uning asosiy vazifa va maqsadlari, ta’lim sohasidagi davlat siyosati yoritib berilgan.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по истории и археологии , автор научной работы — Nargiza Bahodir Qizi G’Ayratova

XORIJ DAVLATLARINI TA’LIM TIZIMI (AQSH, YAPONIYA, GERMANIYA MISOLIDA)
GUMANITAR FANLARNI OʻQITISHDA ILMIY MAKTABLAR VA XORIJIY TAJRIBA
TA’LIM SOHASIDAGI ISLOHATLARNING DEMOKRATIK JARAYONDAGI AHAMIYATI
O`ZBEKISTON RESPUBLIKASIDA TA’LIM SOHASIDAGI ISLOHOTLAR
MAKTAB O’QUVCHILARIDA FUQAROLIK VA MEHNAT TARBIYASINI SHAKLLANTIRISH
i Не можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «“KADRLAR TAYYORLASH MILLIY DASTURI” AMALDA»

”KADRLAR TAYYORLASH MILLIY DASTURI” AMALDA

Nargiza Bahodir qizi G’ayratova

Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat O’zbek tili va adabiyoti universiteti, 3-kurs

Ushbu maqolada “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi”, uning asosiy vazifa va maqsadlari, ta’lim sohasidagi davlat siyosati yoritib berilgan.

Tayanch so’zlar. Tamoyil, “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi”, ta’lim, shaxs, davlat, jamiyat, davlat ta’lim standartlari, uzluksiz ta’lim, shartnomalar va konventsiyalar.

Ma’lumki, «Ta’lim to’g’risidagi Qonun» va «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi» (1997 yil 29-avgustda qabul qilingan) qabul qilingach, ta’lim tizimi tubdan isloh qilina boshlandi. Bu muhim hujjatlarga ko’ra respublikamizda kasb-hunar kollejlarini jadal sur’atlar bilan rivojlantirish chora tadbirlari belgilangan. Bu birinchidan mutaxassislar tayyorlash sifatiga bog’liq bo’lsa, ikkinchi tomondan o’quv yurtining zamonaviy texnologiyalar bilan ta’minlanganligiga bog’liq. Kasb-hunar kolleji muhandis-pedagog hodimlari oldiga tayyorlanayotgan ishchi kadrlarga ilmiy dunyoqarashni, mehnatga ijodiy munosabatini tarkib toptirish ularda yuksak mehnat intizomini va madaniyatini, jamoa oldida burch his-tuyg’ularini tarbiyalash kabi vazifalarni qo’yadi. Kadrlar tayyorlash milliy dasturi «Ta’lim to’g’risida»gi O’zbekiston Respublikasi qonun-qoidalariga muvofiq holda tayyorlangan bo’lib, milliy tajribaning tahlili va ta’lim tizimidagi jahon miqyosidagi yutuqlar asosida tayyorlangan hamda yuksak umumiy va kasb-hunar madaniyatiga, ijodiy va ijtimoiy faollikka, ijtimoiy-siyosiy hayotda mustaqil ravishda mo’ljalni to’g’ri ola bilish mahoratiga ega bo’lgan, istiqbol vazifalarini ilgari surish va hal etishga qodir kadrlarning yangi avlodini shakllantirishga yo’naltirilgandir.

Milliy dasturning asosiy maqsadi: ta’lim sohasini tubdan isloh qilish, uni o’tmishdan qolgan mafkuraviy qarashlar va sarqitlardan to’la xalos etish, rivojlangan demokratik davlatlar darajasida, yuksak manaviy va ahloqiy talablarga javob beruvchi yuqori malakali kadrlar tayyorlash Milliy tizimini yaratishdir.

Jamiyatda sodir bo’layotgan bugungi yangiliklar hamda iqtisodiy o’zgarishlar ta’lim tizimiga xususan o’rta maxsus kasb-hunar ta’limiga boshqacha yondashishni talab qiladi. Kadrlar tayyorlash milliy dasturining asosiy amalga oshirish vazifalaridan biri ta’lim oluvchilarning tayyorgarlik sifati va ixtisosiga zaruriy talablarni, ularning madaniy va ma’naviy-ruxiy darajalarini aniqlab beruvchi davlat ta’lim standartlarini yaratish va tatbiq etishdir.

Kadrlar tayyorlash milliy modelining asosiy tarkibiy qismlari quyidagilardan iboratdir:

shaxs — kadrlar tayyorlash tizimining bosh sub’yekti va ob’yekti, ta’lim sohasidagi xizmatlarning iste’molchisi va ularni amalga oshiruvchi;

davlat va jamiyat — ta’lim va kadrlar tayyorlash tizimining faoliyatini tartibga solish va nazorat qilishni amalga oshiruvchi kadrlar tayyorlash va ularni qabul qilib olishning kafillari;

uzluksiz ta’lim-kadrlar tayyorlash tizimining asosi, O’zbekiston Respublikasining ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotini ta’minlovchi, shaxs, jamiyat va davlatning iqtisodiy, ijtimoiy, ilmiy-texnikaviy va madaniy ehtiyojlarini qondiruvchi ustuvor soha hisoblanib,malakali raqobatbardosh kadrlar tayyorlashning asosi hamda ta’limning barcha turlarini, davlat ta’lim standartlarini, kadrlar tayyorlash tizimi tuzilmasi va uning faoliyat ko’rsatish muhitini o’z ichiga oladi;

fan yuqori malakali mutaxassislar tayyorlovchi va ulardan foydalanuvchi, ilg’o r pedagogik va axborot texnologiyalarini ishlab chiquvchi;

ishlab chiqarish kadrlarga bo’lgan ehtiyojni, shuningdek ularning tayyorgarlik sifati va saviyasiga nisbatan qo’yiladigan talablarni belgilovchi asosiy buyurtmachi, kadrlar tayyorlash tizimini moliya va moddiy-texnika jihatidan ta’minlash jarayonining qatnashchisi.

Davlat va jamiyat uzluksiz ta’lim va kadrlar tayyorlash tizimi barcha uchun ochiq bo’lishini va hayot o’zgarishlariga moslashuvchanligini ta’minlaydi. O’zbekiston Respublikasi tomonidan inson huquqlari, ta’lim, bola huquqi sohasidagi shartnomalar va konventsiyalarning bajarilishi, kadrlar tayyorlash sohasida jahon ilg’or tajribasini hisobga olish uzluksiz ta’lim va kadrlar tayyorlash tizimining barcha jihatlariga daxldor bo’lib, uning rivojlanishi omillaridan biridir.

Kadrlar tayyorlash milliy modelining o’ziga xos xususiyati mustaqil ravishdagi to’qqiz yillik umumiy o’rta hamda uch yillik o’rta maxsus, kasb-hunar ta’limini joriy etishdan iboratdir. Bu esa, umumiy ta’lim dasturlaridan o’rta maxsus, kasb-hunar ta’limi dasturlariga izchil o’tilishini ta’minlaydi.

Umumiy ta’lim dasturlari: maktabgacha ta’lim, boshlang’ich ta’lim (I-IV sinflar), umumiy o’rta ta’lim (I-IX sinflar), o’rta maxsus, kasb-hunar ta’limini qamrab oladi.

“Kadrlar tayyorlash milliy dasturi” bilan bir qatorda, so’nggi yillarda Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyevning ta’lim va ilm-fanga oid keng ko’lamli islohotlari o’zining natijasini bermasdan qolmayapti.

Lekin o’zgarish va yangiliklar osonlikcha kechayotgani yo’q. Chunki, bu tadbirning amalga oshishi nihoyatda katta mablag’,professional mutaxassis-

kadrlarga ehtiyoj tug’diradi. Shuningdek, shu paytgacha tizimda to’planib qolgan muam molarni birdaniga hal etishning imkoni yoq. Davlat

rahbarining Janubiy Koreya, Angliya, Yaponiya, Xitoy, Rossiya va boshqa mamla-katlarning nufuzli mutaxassislarini ta’lim jarayoniga jalb qilish, yurtimizda xorijiy mam lakatlar universitetlarining filiallarini ochish, yoshlarimizning xorijda malaka oshirishi y oki o’qishi uchun imkoniyat yaratishga alohida e’tibor qaratishining boisi ham shunda.

Xulosa qilib aytganda, O’zbekistonning buyuk davlatga aylanishida talim-tarbiya ishlarini oqilona yo’lga qo’yish, texnika va texnologiya yutuqlari bilan muntazam ravishda tanishtirib borish benihoya katta ahamiyatga ega. Chunki taraqqiyot taqdirini ma naviy jihatdan yetuk, texnikaviy bilimlar va murakkab texnologiyani egallagan, irodasi baquvvat, iymoni butun, zamonaviy fikrlaydigan, yuksak salohiyatli odamlar hal etadi. Kelajak taqdirimizga hal qiluvchi tasir ko’rsatadigan asosiy omil -fan-texnika, madaniyat, marifat, talim-tarbiya, ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlar borasidagi yangiliklar va yutuqlarni, jahon mamlakatlari tajribalarini keng kolamda o’rganish, rivojlantirish va hayotga joriy etishdir. Ilm-fan, madaniyat va marifat har qanday mamlakat va xalqni yuksaklikka ko taradi, uning taraqqiyotini taminlaydi, kelajagini oldindan ko’rsatib beradi. Ilm- marifat e’zozlangan, talim-tarbiyaga birinchi darajali ahamiyat berilgan mamlakatda turish nizolar, urush to’g’risida o’ylash hech kimning hayoliga ham kelmaydi. Chunki ilm-marifat insonni yuksaklikka kotaradi. Talim-tarbiyaga birinchi darajali ahamiyat berish, bu haqda qayg’urish mamlakat va xalq istiqbolini o’ylash demakdir.

1. Khaydarov, S. A. (2021). The role of the use of fine arts in teaching the history of the country. International scientific and practical conference. CUTTING EDGE-SCIENCE. In Conference Proceedings (pp. 41-43).

2. Davrenov, J., & Haydarov, S. (2021). TARIX FANINI O’RGANISHDA XVI-XVIII ASRLARDA YAPONIYA DAVLATI TARIXINI AHAMIYATI. Scientific progress, 1(6).

3. Narmatov, D., & Haydarov, S. (2021). TARIX FANINI O’QITISHDA ISPANIYA XV-XVII ASRLARDAGI TARIXI. Scientific progress, 1(6).

4. Elguzarov, B. B. O. G. L., & Haydarov, S. (2021). TARIX FANINI O’RGANISHDA MITANNI DAVLATCHILIGINING O’RNI VA AHAMIYATI. Scientific progress, 1(6), 616-619.

5. Erkinov, A. S. O., & Haydarov, S. (2021). YUNON-BAQTRYA PODSHOLIGINING IJTIMOYI TUZIMI, XO’JALIGI VA MADANIYATI. Scientific progress, 1(6), 620-622.

6. Nematov, M. D. O., & Haydarov, S. (2021). TARIX FANINI ORGANISHDA SHUMER-AKKAD DAVLATCHILIGINING ORNI VA AHAMIYATI. Scientific progress, 1(6).

7. Ermatov, F., & Haydarov, S. (2021). TARIX FANINI O’QITISHDA 1870-1914 YILLARDA ANGLIYANING O’RGANILISHI. Scientific progress, 1(6).

8. Do’Stmurodov, S., & Haydarov, S. (2021). TARIX FANINI O’QITISHDA XVI-XVIII ASRLARDA HINDISTONNI O’RGANISH. Scientific progress, 1(6).

9. Mengboyev, S. N., & Haydarov, S. (2021). TARIX FANINI O’QITISHDA URARTU PODISHOLIGINING O’RNI. Scientific progress, 1(6).

10. Asqarov, N. S. O., & Haydarov, S. (2021). ARAB XALIFALIGINING POYTAXTI BAG’DODNING TANAZZULGA YUZ TUTISHI. Scientific progress, 1(6).

11. Ro’Zmetov, J., & Haydarov, S. (2021). TARIXNI O’RGANISHDA SOSONIYLAR DAVLATINING O’RNI VA AHAMIYATI. Scientific progress, 1(6).

12. Tulaboyev, D., & Haydarov, S. (2021). TARIXNI O’RGANISHDA MESOPATAMIYANING TARIXI VA DINI: O’RNI HAMDA AHAMIYATI. Scientific progress, 1(6).

13. Гайдаров, С.А., (2022). Захриддин Мухаммад Бобур: бир кулда муйкалам-у, бир кулда тож. Scientific progress, 3(3).

Kadr Motivasiyası Metodları Hansılardır

Motivasiya metodları iqtisadi təşviqlərə (pul mükafatları, maddi təşviqlər və s.) Və personala təsir göstərməyin qeyri-iqtisadi metodlarına (təşəkkür məktubları, təşəkkürlər, işin təşkili metodları və iş şəraitinin yaxşılaşdırılması) bölünə bilər. Təsir cərimələr, bonusun bir hissəsindən məhrumetmə və ya imtiyazlar şəklində həm müsbət, həm də mənfi ola bilər. Təsir metoduna görə motivasiya maddi təşviqlərə, sosial təminata və ehtiyacların mənəvi və psixoloji məmnuniyyətinə bölünə bilər. Maddi həvəsləndirmə mükafatlar və müavinətlər şəklində nağd ödənişlərdir. Sosial təminata tibbi sığorta, əlavə məzuniyyət, çeki və ya müalicə üçün qismən ödəniş və s. Daxildir. Mənəvi və psixoloji ehtiyacların ödənilməsi layiqli iş şəraitinin yaradılması, ayrı bir otaq, rəsmi nəqliyyat vasitələri ilə təmin edilməsi, həmçinin diplom və təşəkkür məktubları verərək işçinin əhəmiyyətini tanımaq kimi əhəmiyyətsiz, lakin vacib detallar kimi başa düşülür.

Kadrlara təsirli təsir

Motivasiyanın məqsədi işçi tərəfindən şirkətin fəaliyyətinə və inkişafına verdiyi töhfənin tanınması, gələcəyə inam yaradılması, iş yerinin və vəzifəsinin dəyəri. Bir işçi, iş onun əsas ehtiyaclarına cavab verərsə vicdanlı və məsuliyyətli olacaq: maliyyə parametrləri baxımından, duyğusal rahatlıq və karyera imkanları baxımından. Planlaşdırılan bonuslar və mükafatlar zamanla əmək haqqının ayrılmaz hissəsi kimi qəbul olunmağa başlayır. Nəticədə əsas mənaları itir, motivasiya etməyi dayandırırlar. Əmək məhsuldarlığını və görülən işin keyfiyyətini artırmaq üçün pul mükafatları planlaşdırılmamış olmalıdır. Eyni zamanda, əsaslandırılmalı və işçinin fəaliyyətinin müsbət nəticələrini birləşdirməlidirlər. Yalnız hədiyyələr planlı, gözlənilən mükafatlara aid edilməlidir. Bunlar işçilərin uşaqları, ad günü mükafatları və peşə tətilində bir bayram təşkil etmək daxil olmaqla Yeni il sürprizləridir. Mərhələli mükafat həm də effektiv simulyasiyanın vacib metodudur. Qarşıya qoyulmuş hədəflərə çatmaq üçün bəzən bir aydan çox zəhmət tələb olunur. Ancaq hədəf nə qədər yaxın olsa, işçi daha çox stress və gözləmə müddəti təsir edəcəkdir. Nəticədə nəticə planlaşdırıldığından çox fərqli ola bilər. Bu vəziyyətlərdə hər uğurla başa çatmış iş mərhələsindən sonra işçini stimullaşdırmaq daha qənaətcil və təsirli olur. Müəyyən hallarda cəza və ya bunun mümkünlüyü də motivasiya rolunu oynayır. Bununla birlikdə, işəgötürənin intiqam alaraq xətti keçməməsi vacibdir. Çünki həqiqətən təsirli bir təsir şirkət üçün mənfi nəticələrin inkişafına mane olan bir cəza ilə təmin olunur. Laqeyd işçi üçün düzəliş tədbirləri üçün bir maneə kimi çıxış etməlidir. Beləliklə, işçi motivasiyasının effektiv metodlarına aşağıdakılar daxildir: – işçinin peşə nailiyyətlərini mükafatlandırmaq; – gözlənilməz və buna görə daha xoşdur; – əlavə imtiyazlar və imkanlar vermək; – işçinin şirkətin fəaliyyətində iştirakının vacibliyini vurğulamaq; – yalnız işçinin özünə deyil, həm də ailə üzvlərinə sosial müavinətlər vermək.

Kadr idarçiliyi metodları

Məlumdur ki, dövlətin kadr siyasəti kadrlarla iş proseslərinin və münasibətlərin təşkili və tənzimlənməsi yolunda təsbit olunmuş məqsəd, vəzifə və prinsiplərin sistemidir. Bu siyasətin məzmunu və əsas istiqamətləri dövlətin qarşısında duran vəzifələrlə şərtlənir. Çünki dövlət qulluğunun və idarəetmənin vəzifələri səmərəli kadr siyasəti olmadan reallaşa bilməz. Məhz kadrlar dövlətin funksiya və vəzifələrini yerinə yetirmək üçün zəruri meyar hesab olunurlar. Dövlət qulluğunda kadr siyasəti dedikdə, dövlət qulluqçularının seçilməsi, yerləşdirilməsi, qiymətləndirilməsi və inkişaf etdirilməsi sahəsində həyata keçirilən siyasi-hüquqi və təşkilati tədbirlər sistemi başa düşülür.

Dövlət qulluğunda kadr siyasəti dövlət siyasətinin tərkib hissəsi olmaqla, dövlət orqanlarını sistemli, planlı və məqsədəuyğun şəkildə peşəkar kadrlarla təmin etmək, kadrları inkişaf etdirmək, kadr potensialını formalaşdırmaq üçün dövlət tərəfindən qəbul edilmiş siyasətdir. Müasir idarəetmə nəzəriyyələri də təsdiqləyir ki, müasir cəmiyyətin və ictimai istehsalın inkişafına yalnız texniki aspektdən yanaşmaq olmaz. Çünki ictimai əməyin texniki, iqtisadi və sosial faktorları arasında daim sabit əlaqə və qarşılıqlı asılılıq vardır. Sosial faktorlar insan faktorunun getdikcə artan rolu vasitəsilə müasir istehsalın inkişaf proseslərinə mühüm təsir göstərir. Məhz insan kapitalı xalqların inkişaf və yaşayış səviyyəsinin, qazandığı uğurların əsas zəmini kimi çıxış edir. Məlumdur ki, müstəqil dövlətimizin inkişafı üçün aparılan islahatların gündəmində də prioriteti məhz insan faktoru təşkil edir. Təsadüfi deyildir ki, Azərbaycan Respublikasının Məşğulluq Strategiyasının həyata keçirilməsi üzrə 2011-2015-ci illər üçün dövlət proqramında da insan kapitalının yüksək inkişaf səviyyəsinin təmin edilməsi nəzərdə tutulmuşdur. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2012-ci il 29 dekabr tarixli fərmanı ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan 2020: gələcəyə baxış” İnkişaf Konsepsiyasında ənənəvi iqtisadiyyatdan “bilik iqtisadiyyatına” keçidin əsasının qoyulmalı olduğu, bunun üçün isə həlledici olan insan kapitalının adekvat inkişafının ön plana çəkilməli olduğu müəyyənləşdirilmişdir.
Dövlət qulluğunda da kadr siyasətinin əsas vəzifələrindən birini kadr potensialının, kadrların peşəkarlığının inkişaf mexanizminin formalaşdırılmaşı təşkil edir. Bu işdə kadrların təlim sistemi mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Səmərəli təlim prosesinin məntiqi sxemini bu cür təsəvvür etmək olar: strategiya- tələbat-proqram-plan-qiymətləndirmə. Təlim prosesi öncə təşkilatın təlim strategiyasının, strateji hədəf, məqsəd və vəzifələrin müəyyənləşdirilməsindən və daha sonra isə bu məqsədə nail olmaq üçün hansı təlimlərə tələbatın olduğunun aydınlaşdırılmasından başlanılır. Bu tələbatlara uyğun təlim proqramları qurulur. Təlim proqramları kortəbii deyil, məhz strategiyaya əsasən tərtib olunur və təşkilatın təlim tədbirləri planına daxil edildikdən sonra ardıcıllıqla tədris olunur və sonda təlim prosesi, həmçinin təlim iştirakçılarının qiymətləndirilməsi həyata keçirilir.
Bildiyimiz kimi, cəmiyyətin inkişafına uyğun olaraq təlimə və onun metodlarına olan tələblər də mürəkkəbləşmiş, müasir dövrün tələblərinə uyğunlaşmışdır. Ənənəvi didaktik təlim sisteminə görə tədris yalnız təhsil məqsədinə xidmət etdiyi halda, elmi-texniki tərəqqi nəticəsində təlim prosesinə yeni daxil olan təlim texnologiyaları təlimin yeni istiqamətlərini formalaşdırdı, onun funksional təyinatında mühüm dəyişiklərə səbəb oldu. Belə ki, ənənəvi təlimdə əzbərçilik əsas məqam olduğu halda, müasir təlimin əsas məqsədi rəqabətə qabil, yaradıcı düşüncə tərzinə, tətbiqetmə qabiliyyətinə, çevik təfəkkürə, idarəetmə məharətinə, qərar vermək bacarığına malik, dəyişən şəraitə çevik uyğunlaşa bilən şəxsiyyəti formalaşdırmaqdan ibarətdir. Müasir təlim prosesi dövlət qulluqçusunun həm biliklərini, bacarıqlarını, həm də şəxsi keyfiyyətlərini yüksəltməyə, onun davranışının arzu olunan istiqamətdə təkmilləşdirilməsinə yönəlməlidir. Səmərəli təlim mexanizmi üçün kadrların təlim tələbatının ödənilməsi formalarının, təlim metodlarının düzgün müəyyənləşdirilməsi mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Bunun üçün təlim prosesi kortəbii qaydada deyil, məhz strategiya əsasında təşkil olunmalıdır. Strategiya təşkilatın fəaliyyət istiqamətlərinə və hədəflərinə uyğun tərtib olunaraq müəyyən müddəti əhatə etməlidir. Təlim strategiyası dövlət orqanı kadrlarının inkişaf strategiyasının tərkib hissəsi olaraq onun strateji məqsədlərinin həyata keçirilməsi üçün zəruri olan tədbirləri nəzərdə tutmalıdır. Təlim strategiyasının məqsədi formal olmayıb, təşkilatın qarşısındakı vəzifələrə nail olmaq istiqamətində müvafiq hazırlıqlı kadrların formalaşdırılmasını, həmçinin kadrların optimal təlim sistemini, təlimçi bazasını formalaşdırmağa və təlim proqramlarının və metodlarının müntəzəm təkmilləşdirilməsinə xidmət etməlidir.
Azərbaycan Respublikasının Məşğulluq Strategiyasının həyata keçirilməsi üzrə 2011-2015-ci illər üçün Dövlət Proqramının həyata keçirilməsi üzrə tədbirlər planında nəzərdə tutulan tədbirlərdən birini də məhz iş yerində təhsilin davam etdirilməsi və modul təlim proqramlarının hazırlanması və tətbiqi təşkil edir. Beynəlxalq təcrübədə də dövlət qulluqçularının qulluqdan ayrılmadan təhsil forması daha operativ hesab olunur. Çünki iş yerində təlimin aktiv forma və metodlarından istifadə olunması onu daha səmərəli edir. Müasir kadr siyasəti fəal, interaktiv təlim metodları və üsullarının tətbiqi ilə intensiv təlim prosesinin keçirilməsini tələb edir. İnteraktiv təlim metodları təlimi daha əhəmiyyətli və maraqlı etməklə, iştirakçıların fəallığının maksimum artmasına zəmin yaradaraq onun inkişafetdirici əhəmiyyətini yüksəldir. Auditoriyadan, qarşıya qoyulmuş məqsəddən, konkret şəraitdən asılı olaraq təlim metodlarının müxtəlif növləri (məsələn, mühazirə, seminar, təqdimat, vəziyyətin modelləşdirilməsi, tapşırıqlar, beyin hücumu, qrup işi, işgüzar rol oyunları və s.) tətbiq olunur.
Ölkədə yaradılan milli idarəetmə modeli – “Asan xidmət”də də təlim mexanizmi mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Vətəndaşlara Xidmət və Sosial İnnovasiyalar üzrə Dövlət Agentliyinin fəaliyyət istiqamətlərindən birini də məhz təlimlərin keçirilməsi təşkil edir. Agentlikdə səmərəli təlim modelinə, innovativ təlim metodlarına və texnologiyalarına əsaslanan təlim qaydaları hazırlanmış, təlim strategiyası təsdiq olunmuşdur. Strategiyanın məqsədi müasir təlim standartlarına və infrastruktura malik olan, əhatəli, səmərəli, çevik və informasiya cəmiyyətinin təşəkkülünü təmin edən innovativ təlim sistemini yaratmaqla peşəkar, kreativ, milli dəyərlərə sadiq və innovativ düşüncəyə malik kadr potensialını formalaşdırmaqdan ibarətdir. Agentliyin təlim strategiyasında müəyyən olunan strateji vəzifələrindən birini də məhz insan kapitalının peşəkarlığının və fərdi keyfiyyət xüsusiyyətlərinin inkişaf etdirilməsi təşkil edir. Bu cür təlimlər etik davranış qaydalarının, təşkilat daxilində nizam-intizamın, korporativ mədəniyyətin yüksəldilməsinə, həmçinin dinləmə və izahetmə bacarığına, səmərəli ünsiyyətin qurulmasına, verbal və qeyri-verbal ünsiyyətə, telefon danışıqlarının texnologiyası və etiket qaydalarına dair biliklərin inkişafına xidmət edir. Fərdi keyfiyyət xüsusiyyətlərinin inkişaf etdirilməsinə yönələn təlimlər həmçinin əməkdaşlarda analitik təhlilin, özünü təqdimetmə bacarığının, strateji idarəçiliyə və korporativ idarəetməyə, idarəetmə qabiliyyətlərinə, səmərəli kadr texnologiyalarına, xarici dil, ikt və s. biliklərin və qabiliyyətlərin inkişaf etdirilməsi üçün də mühüm əhəmiyyət kəsb edir. “Asan xidmət” təlim sistemində təlim tələbatları müvafiq anketlər, testlər, sorğular, həmçinin qiymətləndirmə və monitorinq nəticələri ilə müntəzəm olaraq müəyyən olunur.
Beləliklə, bütün sahələrdə dinamik və uğurlu inkişafa nail olan Azərbaycan Respublikasında insan kapitalının və kadr potensialının formalaşdırılmasına verilən önəm kadr siyasətinin icra mexanizmlərində və metodlarında da təzahür etməkdədir. Ölkədə qurulan müasir idarəetmə modelinin dinamik, daim inkişaf edən, məzmunu və strukturu inkişaf tendensiyalarına uyğun olaraq dəyişən, yeni formalar, interaktiv və fəal metodlarla xarakterizə olunan təlim mexanizmini aktuallaşdırması dövlət qulluğunun peşəkar, yüksək etik dəyərlərə və məsuliyyət hissinə malik olan kadr korpusundan ibarət mühüm sosial-hüquqi mexanizm kimi çıxış etməsinə zəmin yaradan hallardan biridir.

Nazənin HÜSEYNOVA,
Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyasının “Dövlət qulluğu və kadr siyasəti” kafedrasının dosenti