İş üçün müraciət məktubu necə yazılır

Uşağa ad qoyduqdan sonra saleh bir övlad olması üçün və dinə xidmət etməsi üçün dua etmək lazımdır. Peyğəmbər əfəndimiz, “Ya Rəbbi bu uşağı xeyirli və salehlərdən et və onu gözəl bir şəkildə yetişməsini təmin et!” deyə dua etmişdir.

Uşaqlara hansı adlar qoymaq lazımdır

Sual: Uşaqlara hansı adlar qoymaq lazımdır?

CAVAB

Uşaqlara qoyduğumuz və ya qoyacağımız adların mənalarının dinimizə, ənənə və adətimizə uyğun olub olmadığını öyrənmək, uyğun deyilsə dəyişdirmək lazımdır. Haqlı səbəblərlə adını və ya soyadını dəyişdirmək istəyənlər də çıxa bilər. Beləcə adların mənalarını bilmək faydalı olar.

Bu mövzuda yazılmış dükanlarda bir neçə kitab vardır. Bəzisi çox genişdir. Nə qədər Ərəbcə və ya Farsca kəlimə varsa, ad olaraq kitaba yazmışlar. Bəzisi də çox sadə yazılmış, kəlimələrin lazımı bütün mənalarını yazılmamış. Hamısının ortaq tərəfi, məsdər halındakı adları, məsdər olaraq təsvir etmişlər. Bir şey ad halını alanda, artıq o məsdərlikdən çıxar. Məsələn, Azəricədə səhv olaraq məşhur sözü yerinə, “Filankəs şöhrət oldu” deyirlər. Bir uşağa Şöhrət adı verilmişsə, bunun mənası “məşhur olmaq” deyilməz. Burada Şöhrət kəliməsini məşhur olaraq bildirmək lazımdır. Çünki məqsəd budur.

Kəlimə ad olanda İslam, cihad sözləri də belədir. Bu sözlər ad olaraq qoyulmuşsa, artıq İslama müsəlman olmaq deyilməz. Müsəlman olan deyə təsvir edilir. Cihad kəliməsinə də hərb, hərb etmək deyilməz. Allah üçün döyüşən deyilir. Cihad kəliməsinin bir az daha qüvvətlisi Cahiddir. Bunun daha da qüvvətlisi Mücahiddir. Ad olaraq qoyulanda artıq Cihad da, Cahid də, Mücahid də, biri digərindən daha qüvvətli olmaq üzrə, cihad edən mənasını verir.

Bunun kimi Hicabı utanmaqla əlaqədar deməkdir. Amma bu ad olaraq istifadə ediləndə, xəcalətli, utancaq, həyalı, ədəbli, tərbiyəli, pərdəli, namuslu kimi mənalara gəlir.

Hulki, Ruhi, Sulhi kəlimələri də belədir. Dükanlardakı kitablarda bu xüsus bəzisində heç diqqətə alınmamış, bəzisində də çox az yer verilmişdir.

Uşaqlara gözəl ad qoymaq lazımdır! Hədisi-şəriflərdə buyuruldu ki:

“Uşağa gözəl ad vermək, dinini öyrətmək və vaxtı gələndə evləndirmək, övladın atası üzərindəki haqlarındandır.” [Əbu Nuaym]

“Qiyamətdə atanızın adı ilə birlikdə [Məsələn Əli oğlu Əmin, və ya Əli qızı Əminə deyə] çağırılacaqsınız. O halda adınız gözəl olsun!” [Əbu Davud]

Gözəl adlar çoxdur. Məsələn, Peyğəmbər adları, Rəsulullah əfəndimizin 400 qədər olan mübarək adları, Allahu təalanın Əsma-i hüsnasından olub, ad olaraq qoyulması caiz olan Əli, Əzizi, Məcid, Mucib, Rafi, Rəşid adları, Əshabi-kiramın, alimlərin və övliyanın adları qoyula bilər.

Bir adın gözəl olması üçün mütləq Qurani-kərimdə olması lazım deyildir. Yüz mindən çox Əshabi-kiramdan Həzrəti Zeyd xaric, heç birinin adı Qurani-kərimdə yoxdur. Gözəl adlar çoxdur. Dəyişik ad olsun deyə, yaxud ən gözəl ad olsun deyə Qurani-kərimdə keçən hər sözü, yalnız Qurani-kərimdə keçdiyi üçün uşağa ad olaraq qoymaq çox səhv olar. Çünki Qurani-kərimdə gözəl adların yanında kafirlərin adları da vardır. Ən başqa şeytan var, İblis var, Hannas vardır. Kafirlərdən Qarun, Haman vardır. Peyğəmbər əfəndimizin düşməni Əbu Ləhəbin adı vardır. Bunları qoymaq doğru deyildir.

Qurani-kərimdə keçir deyə ildırım, şimşək, gəlmək, getmək kimi sözlərin ərəbcəsini ad olaraq qoyanlar olur. Bu kəlimələrdən ən məşhurlarından biri Əsradır. Əsra, gecə getmək mənasını verər. Ünzilə endirildi, endirilmiş deməkdir. Belə adları qoymaq caiz isə də, enbiyanın, üləmanın, övliyanın adını seçmək əlbəttə yaxşı olar.

Ad sahiblərinə şəfaət

Hər Peyğəmbər öz adından olanlara, hər alim və övliya da öz adından olanlara şəfaət edəcəkdir. Gözəl adın bu baxımdan da önəmi vardır. Hədisi-şəriflərdə buyuruldu ki:

“Allah qatında ən gözəl olan adlar Abdullah, Abdurrahmandır. [Mülsim] “Üç oğlu olub, birinə adımı verməyən cahillik etmiş olar.” [Tabərani]

“Alahu təala buyurar ki: Adı Əhməd, Muhamməd, Mahmud kimi Həbibimin adından olan möminə əzab etməkdən həya edərəm.” [R.Nasıhin]

“Bir evdə bir, iki və ya üç Muhamməd olmasının zərəri olmaz.” [İbni Sad]

“Oğlunun adını Muhamməd qoyan uşağı ilə Cənnətlik olar.” [A.Rufai]

“Muhamməd adlı uşağa hər yerdə ikram edin, onu alçaltmayın.” [Hatib]

“Muhamməd adlı kimsəni alçaq görməyin, onu məhrum etməyin! Onun olduğu bir evdə, bir yerdə bərəkət vardır.” [Deyləmi]

İbni Abbas həzrətləri, “Qiyamətdə, “Adı Muhamməd olan möminlər gəlsin” deyilir, hamısı Cənnətə aparılır.” buyurur.

Əcdadımız, hörmətdə qüsur olmasın deyə Muhamməd adından “Məhəmməd” şəklində istifadə etmişdir.

Peyğəmbər əfəndimizin mübarək adlarından birini də qoymaq çox yaxşı olar. Əshabi-kiramın adları da çox qiymətlidir. Əcdadımızın qoyduğu adlar da əhəmiyyətlidir.

Həzrəti Talha, on uşağının hər birinə bir peyğəmbər adı qoymuşdu. Həzrəti Zübeyrin də on uşağı vardı. O da hamısına şəhid adı vermişdi. Həzrəti Talha, Həzrəti Zübeyrə, “Niyə uşaqlarına peyğəmbər adı deyil, şəhid adı verdin?” dedi. O da, “Uşaqlarım peyğəmbər olmayacağına görə, şəhid olmalarını arzu etdiyim üçün” dedi.

Adı pis olanın dəyişdirməsi lazımdır! Hədisi-şərifdə, “Pis adı olan bunu gözəl ada çevirsin” buyuruldu. (Bəriqa)

Pis adlar

Məmiş, Sənəm adları caiz deyildir. Əhmədə Hamo, Məhəmmədə Məmo, İbrahimə İbo və ya İbiş demək caiz olmadığına görə, Abdullah Öcalana Apo, İbrahim Tatlısəsə İbo demək caizdirmi deyə düşünülə bilər. Caizdir, çünki məşhur adı söyləmək adını dəyişdirmək olmaz. Bunun kimi birinin adı Fatma ikən hər kəs Fatoş olaraq bilirsə, ona Fatoş demək küfr olmaz. Bənzərləri də belədir.

Kəzban, Farisi Kədbanudan gəlmişdir. Ev qadını və ya vəkilxərc qadın deməkdir. Vəkilxərc isə bir sarayın ticarət işlərini görən kimsə deməkdir. Hər nə qədər Ərəbcədə yalançı mənasına gələrsə də Farsçadan gəldiyi üçün dəyişdirilməsi lazım deyildir.

Kafir adı qoymaqdan da çəkinmək lazımdır! İmam Rəbbani həzrətləri buyurur ki:

Bir müsəlmanın bir kafirin adını almaqdan, qorxunc aslanlardan qaçmaqdan daha çox qaçması lazımdır. Bu adlar və onların sahibləri Allahu təalanın düşmənləridir. Hədisi-şərifdə, “Pis zənn altında qalınacaq yerlərdən qaçın” buyuruldu. Dinsizlik əlaməti olan və bu zənni oyandıran adları qoymaqdan çəkinmək lazımdır.

Tərifləyici adlar qoymaq

İbni Abidin həzrətləri buyurdu ki:

“Uşağa Əli, Əziz kimi adları qoymaq caiz isə də, bu adları söyləyərkən hörmət etmək lazımdır.” [Rədd-ül Muxtar]

Rəşid, Əmin kimi tərifləyici adlar qoymaq caiz isə də qoymamaq yaxşı olar. Çünki belə adları söyləyərək, sahibinə təhqir etmək, ada da təhqir olur. (Şirə)

Qiyamətdə günahları savablarından daha çox olan bir kimsə Cəhənnəmə aparılarkən Allahu təala Cəbrayıl əleyhissəlama buyurar ki:

Həzrəti Cəbrayıl o kimsədən soruşar. O da, “Təəssüf ki, heç bir alimlə bir arada olmadım” deyər. Allahu təala təkrar buyurar:

• Ya Cəbrayıl, soruş ki, heç bir alimi elmindən ötəri sevdimi?

Cəbrayıl əleyhissəlam ona soruşar. O da, “Xeyr, sevdiyim bir alim yox idi” deyər. Haqq Təala buyurar:

Cəbrayıl əleyhissəlam soruşar. O da, “Xeyr heç bir alimlə bir süfrədə olmadım” deyər. Haqq təala buyurar ki:

• Ya Cəbrayıl, bu qulun adı bir alimin adına bənzəyirmi, bunu da soruş!

Cəbrayıl əleyhissəlam soruşar. O da, “Xeyr heç bir alimin adına bənzəməz” deyər. Haqq təala buyurar ki:

Görüldüyü kimi adı bir alimin adına bənzəmək, hətta alimi sevəni sevmək belə insanın qurtuluşuna səbəb olur. Əlbəttə hər şeydən əvvəl mömin olmaq şərti vardır. Mömin olmadıqdan sonra gözəl adın və ibadətin qiyməti olmaz.

Uşağa doğulanda və ya doğumu ardınca yeddinci günü adı qoyulur. Doğulduqdan sonra dərhal ölən uşağa da ad qoyular. Yuyunar, cənazə namazı qılınar. Ölü doğulan uşağa ad vermək lazım deyildir. Fəqət ad verərək dəfn etmək yaxşı olar.

Adı qoyacaq kimsə

Uşağın adını elm əhli, saleh bir şəxsə qoydurmaq lazımdır! Əshabi-kiram uşaqlarına adları Peyğəmbər əfəndimizə verdirməyi seçmişdir. Uşağa ad qoyarkən uşağın atası, babası və ya ən qoca, elmi ən çox olan, uşağı qucağına alar, dəstəmazlı olaraq qibləyə dönər və ayaqda sağ qulağına azan oxuyar, sol qulağına iqamət oxuyar. Adı üç dəfə təkrar etmək yaxşı olar. Bu arada uşağın ağzına şirin bir şey qoymaq yaxşı olar.

Peyğəmbər əfəndimiz Həzrəti Həsən doğulanda qulağına azan oxumuşdur. Azan oxuyacaq kimsə uşağı yastıq kimi yumşaq bir şey üstünə qoyaraq qucağına alar. Uşağı biri qucağına alıb azanı bir başqası da oxuya bilər. Bir hədisi-şərifdə də buyuruldu ki:

“Yeni doğulan uşağın sağ qulağına azan, sol qulağına iqamət oxunarsa, “Ümmü sıbyan” xəstəliyindən qorunmuş olar.” [Beyhəqı]

Uşağa ad qoyduqdan sonra saleh bir övlad olması üçün və dinə xidmət etməsi üçün dua etmək lazımdır. Peyğəmbər əfəndimiz, “Ya Rəbbi bu uşağı xeyirli və salehlərdən et və onu gözəl bir şəkildə yetişməsini təmin et!” deyə dua etmişdir.

Əbu Musəl Əşari həzrətləri, “Uşağım doğulduğu gün onu Rəsulullaha apardım, adını İbrahim qoydu” dedi. Amr ibn Şüeybin babası isə, “Rəsulullah, yeni doğulan uşağa yeddinci günü ad verilməsini və əqiq kəsilməsini əmr etdi” dedi. [Tirmizi]

Buxaridə, “Əgər əqiq kəsilməyəcəksə, uşaq doğulduğu vaxt ad qoyular və ağzına şirin bir şey verilər” deyilir.

Sual: Məlis adı Quranda keçirmi? Uşağıma bu adı verməyimdə bir zərər vardırmı?

CAVAB

Məlis sözü Quranda keçməz. Peyğəmbər əfəndimizin yüz mindən çox dostu vardı, biri xaric heç birinin adı Quranda keçməz. Əbu Bəkir, Ömər, Osman, Əli heç biri Quranda yoxdur. Bir adın Quranda keçməsi lazım deyildir. Böyük şəxslərin adını qoymaq, Peyğəmbərlərin adını qoymaq yaxşı olar. Çünki hər Peyğəmbər, hər alim öz adında olan insana şəfaət edəcəkdir. Onun üçün ot adı, daş adı qoymamaq lazımdır. Övliyanın, böyüklərinin adını qoymaq lazımdır. Məlis adını qoymaqda zərər yoxdur.

Sual: Samed adı caizdirmi?

CAVAB

Sual: Əzrail adı caizmi?

CAVAB

Sual: Uşağım doğulduqdan üç gün sonra öldü. Dəfndən bir neçə ay keçib. Ad qoymamışdıq. İndi ad qoymağımız caizdir?

CAVAB

Sual: Muhamməd adını qoymaq məkruhdurmu?

CAVAB

Məkruh deyildir. Qoyduqdan sonra hörmət lazımdır.

Sual: Naziyə, Oğuzxan, Furkan, Günəş, Kürşad, Yadallah, Kəzban, Yasin, Rauf, İrəm, Mələk, Kənan, Damra adı caizmi?

CAVAB

Caizdir. Kafir adından başqası caizdir. Üstün olanı qoymaq lazımdır.

Sual: Əli Osman adını qoymaq uyğundur?

CAVAB

Əli Osman adını qoymaq yaxşıdır.

Sual: Beş aylıq ikən doğulub ölən uşağa ad qoyular?

CAVAB

Canlı doğulmuşsa, nəfəs almışsa, ad qoyular.

Kafir adı vermək

Sual: Almaniyadakı bəzi gənclər Alman və ya başqa qeyri-müsəlmanların adlarından istifadə edirlər. Məsələn, adı “Həsən” olan bir nəfərdən qeyri-müsəlman adını soruşanda “Adım Hansdır” deyir. “Hans” olaraq çağırılmasını istəyir. Bir müsəlmanın kafir adı ilə çağırılmasını istəməsi caizdirmi?

CAVAB

Caiz olmadığını İslam alimləri bildirir. Əhli-sünnət alimlərinin ən böyüklərindən olan İmam-Rəbbani həzrətləri Xanı Xanana yazdığı məktubda buyurdu ki:

Nə qədər təəccüblüdür ki, qiymətli təvəccöhünüzə qovuşmaqla şərəflənən şairlərdən birinin, bir kafir adını soyad olaraq aldığını eşitdim. Bu alçaq adı görəsən nə üçün aldı? Belə adları almaqdan, qorxunc aslanlardan qaçmaqdan daha çox qaçmaq lazımdır. Çünki bu adlar və onun sahibləri Allahu təalanın düşmənləridir. Onun Peyğəmbərinin düşmənləridir. Müsəlmanların kafirləri düşmən bilməsi əmr olunmuşdur.

Bunun kimi pis adları övladlarına qoymaması hər müsəlmana vacibdir. Ona söyləyin! Bu adı dəyişdirsin! Onun yerinə müsəlmana yaraşan bir ad qoysun. Müsəlman olana müsəlman adı yaraşar. Allahu təalanın sevdiyi və Onun Peyğəmbərinin bəyəndiyi, İslam dinində olmaqla şərəflənmiş bir kimsənin halına uyğun da ancaq budur. Hədisi-şərifdə buyuruldu ki:

“Qiyamətdə adlarınızla və atanızın adları ilə çağırılacaqsınız. Onun üçün gözəl adlar alın!” [Əbu Davud]

Dinsizlik əlaməti olan adları qoymaqdan çəkinmək hər müsəlmanın vəzifəsidir. (1/23)

Sual: Nick name olaraq prince (prens) king qoymaqda zərər vardır?

CAVAB

Qısa bir zaman üçün də olsa kafirlərin adını qoymaq uyğun deyildir. Bu sözlər yerinə şahzadə, sultan, xaqan, bəy, bəylərbəyi kimi adlar qoyula bilər.

Pis adları dəyişdirmək

Sual: Adının mənası çox pis olanın şəxsiyyət vəsiqəsindən dəyişdirməsi lazımdır?

CAVAB

Şəxsiyyət vəsiqəsindən dəyişdirmək lazım deyildir. Ailəsi və ətrafı yeni adla çağırsa problem qalmaz. Zamanla hər kəs alışar və daha sonra şəxsiyyət vəsiqəsində də asanlıqla dəyişdirilə bilər. Həzrəti Aişə anamız “Rəsulullah çirkin adları dəyişdirərdi” buyurdu. (Tirmizi)

Əsiyə və Asiyə

Sual: Əsiyə adı uyğundurmu? Dəyişdirmək lazımdırmı?

CAVAB

Əsiyə başqa, Asiyə başqadır. Əsi, uyğun, əlverişli deməkdir. Asi, üsyan edən deməkdir. İslam hərfləriylə yazılışları da fərqlidir. Əsiyə, Fironun xanımı olan Həzrəti Əsiyənin adıdır. Uyğun, əlverişli mənasına gəldiyi kimi dirək, hüznlü qadın mənasına da gələr. Asiyə isə üsyan edən mənasındadır. Bu baxımdan Asiyə adını dəyişdirmək lazımdır.

Muhamməd adını qoymaq

Sual: “Üç oğlu olub da birinə mənim adımı qoymayan cahillik etmiş olar” hədisinə uyğun olaraq uşağa Muhamməd adını qoymaq uyğun olar ?

CAVAB

İndiki vaxtda lazımı hörmət edilə bilməyəcəyi üçün zərərlidir. Peyğəmbər əfəndimizin adlarından olan Əhməd və ya Mahmud yaxud əcdadımızın qoyduğu kimi Məhəmməd adının qoyulması lazımdır. Muhamməd adı qoyularsa, hörmətdə qüsur ediləcəyi üçün uyğun olmaz. İki hədisi-şərif məali belədir:

“Muhamməd adını qoyduğunuz uşağı döyməyin və yaxşılıq edin!” [Bəzzar]

“Muhamməd adını verdiyiniz uşağa hörmət edin, məclislərdə ona yer açın və ona qarşı qaş-qabaqlı olmayın!” [Hatib]

Uşağın adını peyğəmbərlər və mələklərin adlarından qoyunca, adını söyləyərək o uşağı pisləmək, ona kiçildici şeylər söyləmək, onu alçaltmaq caiz deyildir. (Şirə şərhi)

Zamanımızda lazımı hörmət göstərilmədiyi üçün Muhamməd adı yerinə Məhəmməd qoymaq lazımdır.

Qiyamətdə bir nəfəri Cəhənnəmə apararkən, Allahu təala, “Ey mələklərim, o qulumu üzməyin, onun mənim yanımda bir yaxşılığı vardır” buyurar. Mələklər maraq edib o yaxşılığın nə olduğunu soruşarlar. Allahu təala “Onun adı mənim Həbibimin adındandır. Adı Əhməd, Muhamməd və ya Məhəmməd olan mömin quluma əzab etməyə həya edərəm” buyurar. (Riyad-ün-nasıhin)

Muhamməd adı

Sual: Muhamməd adlı uşağa Muhamməd deyə xitab etmək ədəbə zidd olar?

CAVAB

Xeyr, zidd deyildir, fəqət tənbəl, xasiyyətsiz kimi çirkin ifadələrdən Muhamməd adıyla birlikdə istifadə etmək caiz olmaz. Tək başına bunları söyləməyin, məsələn yenə o qəsd edilərək, “Bu tənbəldir” deməyin zərəri olmaz. Ad deyilincə hörmət etmək lazımdır. İki hədisi-şərif məali belədir:

“Muhamməd adlı uşağa hər yerdə hörmət edin, onu aşağılamayın!” [Hatib]

“Muhamməd adlı kimsəni alçaq görməyin, onu məhrum etməyin! Onun olduğu bir evdə, bir yerdə bərəkət vardır.” [Deyləmi]

Bunun üçün hörmətdə qüsur olmasın deyə əcdadımız Muhamməd adından Məhəmməd şəklində istifadə etmişdirlər.

Ad qoyarkən azan oxumaq

Sual: Uşaq yeni doğulanda ad qoyularkən qulağına azan oxumaq lazımdır?

CAVAB

Azan oxumaq yaxşıdır. Çünki Peyğəmbər əfəndimizin Həzrəti Həsən doğulduğu zaman qulağına azan oxuduğu hədis kitablarında yazılıdır. (Tirmizi)

[Adını qoyacaq kimsə uşağı yastıq kimi yumşaq bir şey üstünə qoyaraq qucağına alar, sakitcə sağ qulağına azan, sol qulağına da iqamə oxuyar. Sonra qulağına adını söyləyər. Uşağı biri qucağına alıb, azanı bir başqası da oxuya bilər.]

Bir hədisi-şərifdə buyuruldu ki:

“Yeni doğulan uşağının sağ qulağına azan, sol qulağına da iqamət oxunarsa, “Ümmü sıbyan” deyilən xəstəlikdən qorunmuş olar.” [Beyhəqı]

Qəni kəliməsindən istifadə etmək

Sual: Haqq Sözün Vəsiqələri kitabında, “Allahu təalanın yalnız özünə məxsus olan üç sifəti, kibriya, qəni olmaq və yaratmaqdır” deyilir. Bu vəziyyətə görə, “Allah qəni-qəni rəhmət etsin” və ya “qəni könüllü” demək yaxud uşaqlara Qəni adını qoymaq caizdirmi?

CAVAB

Qəni [əl-Qəniyy] Allahu təalanın 99 adından biridir. Heç kimə möhtac olmayan, hər kəsin ona möhtac olduğu şəxs deməkdir. Bu mənada əlbəttə ad olaraq istifadə edilməz.

Hədisi-şərifdə, Əyyüb əleyhissəlam üstünə yağan qızıl çəyirtkələri toplamağa başlayanda, Allahu təalanın “Səni qəni qılmamışdımmı?” buyurduğu bildirilir. Yəni “Səni zəngin etmişdim” deyilir. Bir hədisi-qüdsidə isə, “Allahu təala sizdən qənidir” buyurulur. Yəni “Allahu təala çox zəngindir və sizə möhtac deyildir” deyilir. Burada insanlara da qəni deyilə biləcəyi aydın olur.

İslam Əxlaqı kitabında, “Vacib olan qurbanı kəsmək üçün üç şərt lazımdır: Müsəlman və ağıllı, buluğ yaşında olmaq, mukim olmaq, qurban nisabı miqdarı qəni olmaq” deyilir. Burada da qəni olmaq zəngin olmaq mənasında istifadə edilmişdir.

Qəni zəngin, varlı və bol kimi mənalara gələr. Qəni könüllü, əli bol, comərd deməkdir. Qəni-qəni isə, bol-bol deməkdir. “Qəni-qəni rəhmət etsin!” demək, “Bol-bol rəhmət etsin!” deməkdir.

Zəngin mənasında uşaqlara Qəni adını qoymaq caizdir, amma Qəni olan Allahın qulu mənasındakı, Abdülqəni qoymaq daha gözəl olar.

Aslan adı

Sual: İnsanlara, Əsəd, Aslan kimi heyvan adı qoymaq caizdirmi?

CAVAB

Caizdir. Çünki təhqir qəsdiylə qoyulmur. Birinə öküz deyilsə təhqir olar, öküzün daha kiçiyi olan tosun deyilsə təhqir olmaz. “Tosun kimi uşaq” deyilsə təhqir sayılmaz. Tarixdə Tosun adlı şəxslər vardı. Məşhur Tosun paşa, Qavalalı Məhməd Əli Paşanın oğlu idi.

Övliya şəxslərdən Əsəd adlı olanlar vardır. Məsələn, Ubeydullahı Əhrar həzrətləri zamanında yaşayan Muhamməd Əsəd bunlardan biridir. Həzrəti Əliyə Əsədullah yəni Allahın aslanı deyilir. Budin Bəylərbəyi Aslan paşa və Səlcuqlu sultanının adı da Alparslan idi.

Tərifləyici adlar qoymaq

Sual: İslam Əxlaqı kitabında, “Rəşid, Əmin adını verməməli. Muhiddin, Nurəddin kimi adlar da yalan və bidət olur. Fasiqləri, cahilləri, mürtədləri belə çağırmaq məkruhdur. Çünki bunlar tərifləyici adlardır. Məcazi olaraq da deyilə bilməz. Öz uşaqlarına bu adları uğurlu olmaq üçün qoymaq caiz olar deyilmişdir. Saleh olduqları məşhur olan alimləri bu adlarla zikr etmək caiz və faydalıdır” deyilir. Sonu din ilə bitən adları qoymamaq lazımdır? Məsələn, bu adlar qoyulmazmı: Cəmaləddin: Dinin gözəli. Fəxrəddin: Dində təriflənməyə layiq. Fəridüddin: Dinin ən üstünü. Xeyrəddin: Dinin xeyirlisi. Seyfəddin: Dinin qılıncı. İmadəddin: Dinin dirəyi. Məcdəddin: Dinin böyüyü. Sadəddin: Dinin mübarək adamı. Siracəddin: Dinin şamı. Şəcaəddin: Dinin qəhrəmanı. Şəmsəddin: Dinin günəşi. Şərafəddin [Şərəfüddin]: Dinin şərəflisi. Şihabəddin: Dinin parlaq zəri. Tacəddin: Dinin tacı.

CAVAB

“Müsəlman olan kimsə uşaqlarına bu adları qoya bilər” və “ Saleh şəxsləri bu adlarla anmaq faydalıdır” deyilir. Bidət əhli və mürtədlərin adları gözəlsə onları bu adlarla anmamaq lazımdır. Məsələn, Muhamməd Abduh deməyib, yalnız Abduh demək lazımdır və ya M.Abduh deyə yazmaq lazımdır. “M hərfi nədir?” deyə soruşularsa, “Mason kəliməsinin qısaltması” deyilə bilər.

Ad qoyarkən

Sual: “Ruməysa, Bəkir, İrəm, Kəzban, Gülsüm kimi adlar uşaqlara qoyulmaz. Ayrıca Cəbrayıl, İsrafil, Əzrayıl kimi mələk adları ilə Rəsul və Nəbi adlarını da qoymaq məkruhdur” deyənlər var. Doğrudur?

CAVAB

Bir adın mənası gözəl olmasa da, əgər böyük bir şəxsin adı isə, belə bir adı uşaqlara qoymağın heç zərəri olmaz. Hətta bu ismin sahibləri öz adında olanlara şəfaət edər.

Rəsul və Nəbi, elçi, xəbərçi, müjdəçi kimi mənalara gələr. Bu məna da qoymağın heç zərəri olmaz. Peyğəmbər adlarını uşaqlara qoymaq caiz olduğu kimi, mələklərin adlarını da qoymaq caizdir. Peyğəmbərlər mələklərdən üstündür. Peyğəmbər adı kimi mələk adı da caizdir.

İrəm, Şəddad adlı bir kafirin bağçasının adı isə də, bağçanın günahı nədir? Bəzi əriklərə, keşiş əriyi deyilir. Bu məntiqə görə belə əriklər yeyilməz?

Kəzban adı Farscadır. Qahya qadın, bir dairəni idarə edən qadın deməkdir. Ked-banu adından gəlməkdədir. Hər nə qədər Ərəbcədə yalançı mənasına gələrsə də, Frascadan gəldiyi üçün qoyulmasında zərər yoxdur. İlahiyyatçının sözü səhvdir.

Peyğəmbər və mələk adı

Sual: Uşaqlara Peyğəmbər əfəndimizin Muhamməd adını, Cəbrayıl, Mikayıl, Rıdvan kimi mələk adlarını qoymaq məkruhdur?

CAVAB

Xeyr, məkruh deyildir. Bir hədisi-şərifə əsaslanaraq bəzi alimlərin məkruh deməsi bu ad deyilərək təhqir edilməməsi üçündür. Çünki din kitablarında deyilir ki:

Uşağa peyğəmbər və mələk adı qoyulanda o uşağa adı deyilərək təhqir etmək, söymək caiz deyildir. Çünki bundan o adı alçaltma mənası çıxa bilər. Ancaq adını söyləmədən “Sən beləsən, sən heləsən” deyilə bilər. (Şirə şərhi)

İmam Malik həzrətləri buna görə Yasin, Cəbrayıl, Əzrail kimi adların uşaqlara qoyulmasının məkruh olduğunu bildirmişdir. Osmanlılar Muhamməd adını da Məhməd olaraq qoymuşdurlar. Təhqir edilməyəcək olsa bu adları qoymağın zərəri olmaz. Necə ki, əsrlərdir əcdadımız Məhəmməd, Mikail, İsrafil adlarını uşaqlarına qoymuşdurlar.

Hörmət edilməyə bilər deyə bu adları qoymamaq yaxşı olar. Məsələn, uşağa Əzrail adı qoyulsa, “Çəkilin Əzrail gəlir” və ya Cəbrayıl qoyulsa, “Mənə Cəbrayıl gəldi, vəhy gətirdi” deyə lağ edilə bilər. Belə mübarək ad qoyulmuş uşaqlara kədərli bir şey söyləyərkən, təhqir olmasın deyə adıyla söyləməyib, “Sən tənbəlsən, o yaramazdır, bu oğrudur” kimi işarə əvəzlikləriylə söyləmək lazımdır.

İş üçün müraciət məktubu necə yazılır

Mükəmməl iş vəzifəsinə müraciət etməyə hazırsınız və CV-nizi yeniləmisiniz. Ancaq gözləyin, müraciət etmədən əvvəl bir örtük məktubu yazmalısınız. Bir örtük məktubu yazmaqdan həyəcanlanmasanız və vaxt itkisi taparsanız, qısa və qurulmuş bir örtük məktubu işə götürülmək və ya alınmamağınız arasında fərq yaradacaqdır. İş üçün tətbiq olunan bacarıqlarınızı vurğulayaraq və böyük bir əmlak ola biləcəyiniz potensial işəgötürənləri göstərməklə məktub sizi xəyallarınızın vəziyyətinə gətirəcəkdir.

Addım

3-cü hissə: Bir örtük məktubu hazırlamaq

1. Bir vərəq götür və iki sütun düzəldin. Sol sütunda “Tələblər” və sağ sütuna “Bacarıqlarım” yazın. Boş vakansiyaları diqqətlə oxuyun və tələbləri başa düşün. Sonra bu tələbləri tədris planında qeyd olunan bacarıq və təcrübə ilə müqayisə edin.
   • Soldakı sütunda iş üçün tələb olunan tələb və bacarıqları yazın.
   • Sağ əl sütununda, bu tələblərə cavab verən tədris planlarından güllə nöqtələrini yazın.
   • İşlə əlaqəli güllə nöqtələrini yazmaq ən vacib məlumatları tez bir zamanda və təsirli bir şəkildə təmin etməyə imkan verəcəkdir.

• Məktubunuzun hizalanmış olduğundan əmin olun.
• Məktubunuzu yazdığınız tarixi daxil edin, bir sətir ayırın və sonra əlaqə məlumatınızı daxil edin:
  • Adı
  • Ünvan
  • Telefon nömrəsi
  • E-poçt ünvanı (elektron poçt)
  • Şəxsi veb sayt (əgər varsa)
  • LinkedIn profilidir
  • Şirkət əlaqə məlumatlarını daxil etməklə, o şirkətə xüsusi olaraq yazdığınız və elan edilmiş mövqe üçün işə götürmə meneceri ilə əlaqədar araşdırma apardığınızı göstərir.
  • Bu əlavə səy, ümumiyyətlə bitmiş bir ərizə məktubunu kopyalayan və müraciət etdiyinizi göstərən əksər ərizəçilərin qarşısında olacaq.
  • İşə götürən menecerin adını bilmirsinizsə, adını tapa biləcəyinizi görmək üçün şirkət veb saytını axtarın. LinkedIn və ya hətta Twitter-ə baxın. Müəyyən bir ad tapa bilmirsinizsə, müraciət etdiyiniz şöbə müdirini tapa biləcəyinizə baxın. Başqa bir şey nəticəsiz qalsa və bir ad tapa bilmirsinizsə, örtük məktubunuzu şöbənin işə götürən menecerinə göndərə bilərsiniz. Məsələn: “işə götürmə meneceri”.
  • Yenə də işə götürən menecerin adını bilmirsinizsə, “Əziz. İşə götürmə meneceri ”kifayətdir.

  3-cü hissənin 2-si: Örtük məktubu yazmaq

  1. Çekici birinci abzas yazın. İşəgötürənlər çoxlu sayda məktub oxudular və məktubunuzun zibil qutusuna gedib-gəlməyəcəyinə qərar vermək üçün çox güman ki, onları tez bir zamanda oxudular. Əvvəlcə vacib məlumatları yazın, örtük məktubunu bir xəbər məqaləsi kimi düşünün.
     • Müraciət etməkdə maraqlı olduğunuzu bildirən güclü, deklarativ bir cümlə ilə açın.
     • Sizi maraqlandıran amillər barədə qısa və konkret olun. Şirkət haqqında nəyi sevirsiniz? Nümunələr verin və şirkət mühiti olduqca təsadüfi olduqda bir neçə danışıq xəttindən istifadə etməkdən qorxmayın.
     • İşə götürən menecerə yalnız şirkətin işi ilə tanış olmadığınızı, ancaq onlara bənzər bir damara uyğun olduğunuzu göstərin.
     • Məsələn, xəbər yazan bir şirkətdə işə müraciət edirsinizsə, məqalələrinə uyğun örtük məktubu yazmağa çalışın. Ciddidirlər, yoxsa yumor da daxil edirlər? Böyük bir marketinq firması və ya maliyyə qurumu kimi daha rəsmi bir şirkətə müraciət edirsinizsə, etibarlı olduğunuzu, ancaq nəzakətli olduğunuzu göstərmək lazım ola bilər.
  2. Vakansiya haqqında məlumat verdiyiniz dövləti göstərin. Tətbiq etməzdən əvvəl bir az araşdırma aparın və orada işləyən birini tanıyırsınızmı. İnsider və arayışın olması həmişə yaxşıdır və icazə verərsə adını söyləməkdən çəkinməyin.
     • Şirkətdə bir əlaqə yoxdursa, iş yerlərini, şirkət axtarış saytları, qəzet saytları və sair kimi iş yeri barədə məlumat verdiyinizdən əmin olun.
  3. Sizi işə götürməyin hansı fayda verəcəyini izah edin. Şirkətdən işə götürməyin sizə fayda verəcəyini söyləməyin. Mövqe bir səbəbdən açıqdır, həll ediləcək bir problem var. Bunu həll etmək üçün varsınız.
     • Müvəffəqiyyətlərinizin və təcrübənizin siyahısını yoxlayın, danışa biləcəyiniz bir və ya iki nümunəni axtarın. Bu niyə böyük bir namizəd olduğunuzu göstərir.
     • Məsələn, mövqeyinizin bir komandaya rəhbərlik edə biləcəyini və eyni zamanda birdən çox layihəni həll edə biləcəyini tələb etdiyini görsəniz, ehtiyacınıza uyğun gələn təcrübənin olub olmadığını görmək üçün müvəffəqiyyətləriniz siyahısını yoxlayın. Daha əvvəl komandalara rəhbərlik etmisinizsə, liderlik bacarıqlarınızın layihələrin məhsuldarlığını necə artırdığını qısaca yazın.
     • Statistikaları və rəqəmləri təqdim etmək şansınız varsa, bunu edin. İşə götürməyin faydalarını izah edərkən, rəhbərliyiniz altında artan şirkət gəlirləri və ya xərclərin azaldılması kimi statistikalardan istifadə etməyə çalışın.
  4. Qısa müddətdə güclü, bacarıq və təcrübənizi daxil edin. İkinci abzasda iki və ya üç bacarıq və təcrübə ilə iş tələblərinə uyğun olmalısınız, bu sizin düzgün namizəd olduğunuzu göstərir.
     • Təcrübə və bacarıqlarınızı daha dərindən izah etmək üçün tədris planı və bacarıqlar bölməsinə baxın.
     • Şirkətin üzləşdikləri hər hansı bir problemləri onların tələblərinə əsasən həll etməyə qadir olduğunuzu göstərən qısa lətifələrə baxın.
     • Karyeranızın ən uyğun tərəflərini daxil edin. Son müvəffəqiyyətdən başlasanız əla olsa da, əvvəllər tələblərə mükəmməl uyğun gələn bir şey üzərində işləməyiniz mümkündür; köhnə təcrübələrə qazmaqdan çəkinməyin.
  5. CV-də görünməyən özünüz haqqında bir şəkil təqdim edin. İşə götürən menecer CV-nizi oxuya bilər və əvvəlki işlərdə nə etdiyinizi görə bilər. Uğurun arxasında duran şəxsin kim olduğunu göstərmək lazımdır.
     • Bir-iki cümlə ilə şirkətin sizə təsirini ifadə edin. Bu xəyal işidirsə, şansınız şirkətin həyatınızı bu və ya digər şəkildə formalaşdırmasıdır.
     • Çox həssas olma və qısa ol. Ancaq insan tərəfini tək bir hekayə ilə göstərməklə, yalnız bir kağız üzərində olan faktlardan daha çox olduğunu göstərirsən.

  3-cü hissənin 3-ü: Bir örtük məktubunu yekunlaşdırmaq

  1. Mükəmməl namizəd olma səbəblərini ümumiləşdirmək üçün bir cümlə yaz. Mətn məktubu düzgün tonda bağlamaq çox vacib bir hissədir, çünki sizi görüşə apara bilər.
     • Şirkətə necə töhfə verə biləcəyinizi izah etdikdə, özünüzü işə götürən menecer vəzifəsinə qoymaq lazım olduğunu unutmayın. Onlara deyin ki, töhfəniz sizə kömək edən şirkətə deyil, şirkətə kömək edəcəkdir.
     • Özünüzü soruşun ki, işə götürməyiniz halında bir namizəd üçün nə axtaracaqsınız.
  2. Kirayə müdirini sizinlə əlaqə qurmağa dəvət edin. Onlara bildirin ki, mövqeyinizi daha sonra müzakirə etmək və əlaqə məlumatlarınızı bir daha təmin etmək fürsətinizi əldə etmək istəyərsiniz.
     • İşə götürən menecerə təşəkkür edərək məktubu aşağıdakı kimi tamamlayaraq bağlaya bilərsiniz: İşinizlə məşğul olmağınıza imkan yaradan ən qısa zamanda sizə cavab gözləyirəm.
     • Yalnız işə götürən menecerdən sizə uyğun olduğunu düşünürsə sizə zəng etməsini istəməyin. Daha danışmaq istədiyinizi söyləyərək (soyuqqanlı olmadan) özünə inam göstərin.
  3. Yekun təbriklə sona çatın. Son təbrik sonradan düşünülə bilər, ancaq doğru sözləri bilmirsinizsə, əsəbi ola bilər. “Hörmətlə” və ya sadəcə “salam” istifadə edin.
     • Məktubu çox rəsmi şəkildə bağlamaq sizin üçün zərərli ola bilər, çünki qeyri-səmimi görünəcək və ya məktubunuzun tərzinə uyğun gəlmir.
     • “Hörmətlə” və ya “Salam” yazmaqla bir sevgi məktubu kimi səslənmədən hörmət göstərirsən. “Sonra görüşək” kimi salamlar çox qeyri-rəsmi və bəlkə də mənasız görünür.
  4. Adınızı yekun salamın altında yazın. Bağlanış təbrikindən sonra tam adınızı bir neçə sətir yazın və adınızı imzalayın.
     • Əgər imzanız kompüterinizin söz prosessorunda artıq yaradılıbsa, onu bağlanış təbriki altında daxil edə bilərsiniz.
     • Alternativ olaraq, məktubu çap edib əl ilə imzalaya bilərsiniz. Bu metodu seçsəniz, elektron poçt vasitəsilə göndərildiyi təqdirdə poçtunuzu yenidən kompüterinizə skan etməlisiniz.
     • Bəzi şirkətlər artıq tam bir ad varsa imza tələb etmirlər.

  Göstərişlər

  • Örtük məktubunuz aydın və məqsədəuyğun olmalıdır. İşəgötürənin gözündə ilk təəssüratınız bu məktub vasitəsilə formalaşır.
  • Yalnız üç paraqraf yazmağı seçin və heç bir səhifədən çox olmamalıdır. İşə götürən menecerlər, oxumaqdan əvvəl müvafiq məlumat üçün tez bir zamanda örtük məktublarını oxumağa meyllidirlər.
  • Məktubunuzun tonda rəsmi olduğuna və təsadüfi və ya qeyri-rəsmi dildə olmadığına əmin olmaq üçün yenidən yoxlayın.
  • Mümkünsə bir telefon nömrəsi, e-poçt ünvanı və arayış adını daxil edin. Alternativ olaraq, birinizdən bir arayış təqdim etməyinizi və ərizənizi və davam etdiyiniz zaman arayışın daxil edilməsini xahiş edin.
  • Bir dostunuz və ya ailə üzvlərinizin bir səhv olduğunu görmələri üçün örtük məktubunuzu oxuyun.
  • Yazılmış örtük məktubuna üstünlük verilir, çünki əllə yazılmış məktubdan daha rəsmi və oxunması asan olduğuna görə məktubunuzun oxunma şansı daha yüksəkdir.
  • Müvafiq bir şrift istifadə edin. Geyinməyə çalışın Arial və ya Times New Roman. Kimi məzəli şriftlərdən çəkinin Prikol Sans, bu, peşəkarlığınız çatışmazlığı göstərərək məktubunuzun nüfuzuna tez bir zamanda zərər verə bilər. Bəzi bənzərsiz boş yerlər var ki, bu kimi bir şriftdən istifadə incə, lakin ümumiyyətlə nadirdir, buna görə diqqətli olmaq yaxşıdır.
  • Orfoqrafiya və qrammatikamızın düzgün olduğundan əmin olmaq üçün iki dəfə yoxlayın. Paraqraf və durğu işarələrindən istifadə edin.

  Xəbərdarlıq

  • Müraciət məktubunda işə düzələcəyinizi ehtimal etməyin. Artıq şirkət üçün işləməyinizi təklif edən cümlələrdən çəkinin, məsələn “məni işə götürsəniz, aşağıdakıları edərdim” kimi cümlələrdən çəkinin.
  • Örtük məktubunuzun davamı təkrarlanmamalıdır.

  VERGİLƏR

  – Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 19 aprel 2017-cı il tarixli 1341 nömrəli Fərmanı ilə təsdiq edilmiş “Pərakəndə ticarət fəaliyyəti sahəsində vergitutma məqsədləri üçün gəlirlərin və xərclərin uçotunun aparılması Qaydası”na və Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsinə uyğun olaraq, pərakəndə ticarət sahəsində fəaliyyət göstərən vergi ödəyiciləri malları əlavə dəyər vergisinin (ƏDV) məqsədləri üçün qeydiyyata alınan və alınmayan vergi ödəyicilərindən aldıqda, bu malların alışına dair Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsi ilə müəyyən edilmiş qaimə-faktura və ya elektron qaimə-faktura tələb edilir. Belə malların anbara təhvil verilməsi isə “Malların təhvil-qəbul aktı” ilə sənədləşdirilir. Malların alğı-satqısı zamanı malı satan şəxs alan şəxsə elektron qaimə-faktura verməlidir ki, burada malın adı, ölçü vahidi, qiyməti, yekun qiyməti və əgər ƏDV-yə cəlb olunan maldırsa, ona tətbiq edilən ƏDV kimi müvafiq sətirlər nəzərdə tutulub.

  Satıcı tərəfindən təqdim edilən mala görə elektron qaimə-faktura Vergilər Nazirliyinin Elektron informasiya sistemində qeydiyyata alınmaqla alıcı tərəfin elektron qutusuna göndərilir. Bu zaman elektron qaimə-fakturanın da təqdim edilməsinə baxmayaraq, mallar fiziki olaraq satıcı tərəfindən alıcıya təhvil verilərkən tərəflər arasında təhvil-təslim prosesi baş verir. Yəni faktiki olaraq alıcı aldığı malların fiziki göstəricilərinə, keyfiyyətinə nəzarət edilməsi, həmin partiyada mal həcminin alınması və s. məsələləri yoxlayır və qarşılıqlı surətdə tərəflər arasında malların təhvil-qəbul aktı bağlanılır.

  Tərəflər arasında e-qaimədən başqa, digər ilkin uçot sənədlərinin də tərtib olunmasına qanunvericilikdə məhdudiyyət nəzərdə tutulmur. E-qaimə-fakturanı verməklə yanaşı, malların təhvil-qəbul aktı da bağlanılır. Bununla eyni zamanda digər hər hansı ilkin uçot sənədi də tərtib edilə bilər.

  – Mallar vergi orqanında uçotda olmayan şəxslərdən alındıqda nə edilməlidir?

  – Bu zaman “Malların alış aktı” tərtib edilir ki, burada satıcının şəxsiyyətini təsdiq edən sənədin məlumatlarının (FİN-i, seriyası və nömrəsi) göstərilməsi mütləqdir. Belə malların anbara təhvil verilməsi “Malların təhvil-qəbul aktı” ilə sənədləşdirilir.

  Vergi ödəyicisi malları təhtəlhesab şəxsdən vəkalətnamə (etibarnamə) ilə almalıdır. İdxal mallarının anbara mədaxili alış dəyərini təsdiq edən sənəd və malların anbara təhvil verilməsi ilə bağlı tərtib olunan “Malların təhvil-qəbul aktı” ilə sənədləşdirilir. İdxal malları uçota alınarkən həmin malların idxalına dair gömrük bəyannaməsi, faktura (invoys) və müqavilə əsas götürülür. Mallar alış və ya satış qiyməti ilə uçota alınmalıdır. Mallar satış qiyməti ilə uçota alındıqda, alış dəyəri ilə satış qiyməti arasındakı fərq ticarət əlavəsi hesabında ayrıca uçota alınmalıdır.

  – Pərakəndə ticarət sahəsində malların təqdim edilməsinin sənədləşdirilməsi necə aparılır?

  – Pərakəndə ticarət fəaliyyəti göstərən təsərrüfat subyektlərində (obyektlərdə) malların təqdim edilməsi (satışı) nəzarət-kassa aparatı və POS-terminalla həyata keçirilir. Belə təsərrüfat subyektlərində (obyektlərdə) malların təqdim edilməsi (satışı) zamanı alıcıya (istehlakçıya) nəzarət-kassa aparatının çeki (sahibkarlıq fəaliyyətini həyata keçirən hüquqi və fiziki şəxslərin tələbi ilə qaimə-faktura və ya elektron qaimə-faktura və ya elektron vergi hesab-fakturası) verilir. Malların dəyəri nağdsız qaydada (POS-terminal vasitəsilə) ödənildikdə alıcıya (istehlakçıya) nəzarət-kassa aparatının çeki (sahibkarlıq fəaliyyətini həyata keçirən hüquqi və fiziki şəxslərin tələbi ilə qaimə-faktura və ya elektron qaimə-faktura, yaxud elektron vergi hesab-fakturası) ilə yanaşı, POS-terminaldan çıxarış verilir.

  Vergi ödəyicisinin təsərrüfat subyektində (obyektdə) mallar pərakəndə və topdansatış qaydasında təqdim edildikdə bu fəaliyyətlər üzrə malların mədaxilinin və məxaricinin (satışının) uçotu ayrılıqda aparılır. Pərakəndə ticarət fəaliyyəti ilə məşğul olan vergi ödəyicisinin anbarlarında olan malların ticarət obyektlərinə verilməsi “Malların təsərrüfatdaxili yerdəyişməsi qaimə-fakturası” ilə sənədləşdirilir.

  Təhtəlhesab şəxsin aldığı malları və idxal mallarını anbara təhvil verməsi, habelə pərakəndə ticarət fəaliyyətində malların itməsi, əskik gəlməsi, xarab olması, zay olması və oğurlanması “İtmiş, əskik gəlmiş, xarab və ya zay olmuş və oğurlanmış mallar barədə akt”la sənədləşdirilir. Həmin akt vergi ödəyicisinin (və ya onun səlahiyyətli nümayəndəsinin), maddi məsul şəxsin və malları anbara təhvil verən şəxsin imzaları ilə təsdiqlənir.

  Malların itməsi, əskik gəlməsi və xarab və ya zay olması fövqəladə hal nəticəsində baş verdikdə aidiyyəti dövlət orqanlarının verdikləri arayışlar əsasında həmin mallar maddi məsul şəxslərin hesabından silinə bilər. Bu zaman “Fövqəladə hallarda malların itməsi, əskik gəlməsi, xarab və ya zay olması barədə akt” tərtib olunur.

  – Pərakəndə ticarət fəaliyyəti göstərən vergi ödəyicisinin gəlirləri və xərcləri necə müəyyən edilir?

  – Pərakəndə ticarət fəaliyyəti göstərən vergi ödəyicisinin malları “Pərakəndə ticarət fəaliyyəti sahəsində vergitutma məqsədləri üçün gəlirlərin və xərclərin uçotunun aparılması Qaydası”nda nəzərdə tutulan sənədləşdirilmiş məlumatlar əsasında alıcılara təqdim etdiyi üzrə dövriyyə bu fəaliyyəti həyata keçirən şəxsin gəlirlərinə aid edilir. Pərakəndə ticarət fəaliyyəti göstərən vergi ödəyicisinin təqdim etdiyi malların satışı üzrə məsrəflər, o cümlədən bu malların dəyəri, tədavül xərcləri (hesabat dövrünün sonuna mal qalıqları arasında bölüşdürülən məbləğlər istisna olmaqla) bu fəaliyyəti həyata keçirən şəxsin xərclərinə aid edilir.

  – Topdansatış ticarət fəaliyyəti sahəsində vergitutma məqsədləri üçün gəlirlərin və xərclərin uçotunun aparılması qaydaları necə müəyyənləşdirilib?

  – Topdansatış ticarət sahəsində malların mədaxilinin sənədləşdirilməsində də vergi ödəyiciləri malları ƏDV-nin məqsədləri üçün qeydiyyata alınan və alınmayan vergi ödəyicilərindən aldıqda bu malların alışına dair Vergi Məcəlləsi ilə müəyyən edilmiş qaimə-faktura və ya elektron qaimə-faktura tələb edilir və belə malların anbara təhvil verilməsi “Malların təhvil-qəbul aktı” ilə sənədləşdirilir. Mallar vergi orqanında uçotda olmayan şəxslərdən alındıqda “Malların alış aktı” tərtib edilir. Aktda satıcının şəxsiyyətini təsdiq edən sənədin məlumatlarının (FİN-i, seriyası və nömrəsi) göstərilməsi mütləqdir. Belə malların anbara təhvil verilməsi “Malların təhvil-qəbul aktı” ilə sənədləşdirilir.

  Topdansatış ticarət sahəsində fəaliyyət göstərən təsərrüfat subyektlərində (obyektlərdə) malların təqdim edilməsi (satışı) Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsi ilə müəyyən edilmiş qaimə-faktura və ya elektron qaimə-faktura və ya elektron vergi hesab-fakturası tərtib edilməklə həyata keçirilir. Malların dəyəri nağdsız qaydada (POS-terminal vasitəsilə) ödənildikdə alıcıya (vergi ödəyicisinə) qaimə-faktura və ya elektron qaimə-faktura, yaxud elektron vergi hesab-fakturası ilə yanaşı, POS-terminaldan çıxarış verilir.

  – Səyyar satış zamanı sənədləşmə necə aparılır?

  – Səyyar qaydada satışda da, məsələn, avtonəqliyyat vasitəsindən pərakəndə satış zamanı nəzarət-kassa aparatı quraşdırmaq mümkün olmadığı üçün fiziki şəxslərə satılan mallara görə nağd pul vəsaiti qəbul olunarkən qəbz – ciddi hesabat blankı tərtib edilir. Bu, Maliyyə Nazirliyinin təsdiq etdiyi formaya uyğundur və mətbəələrdə sifariş olunur. Həmin fiziki şəxslərə malların da təhvil verildiyini özündə əks etdirən mədaxil qəbzləri tərtib oluna bilər.

  Hazırladı:
  Fəxriyyə İKRAMQIZI

  Related posts:

  1. Təsir edə bilmədiyim problemlə necə məşğul ola bilərəm
  2. Antivirusu necə işlədə bilərəm
  3. Yoldaşımdan necə qurtula bilərəm
  4. Zəhərlənməyə necə qalib gəlmək olar