Krank milini etkileyen kuvvetler. Krank mili Malzemesi

Milin kırılması genellikle başka arızalardan kaynaklanıyor. Özellikle dizel motorlarda rulman aşınması, yetersiz yağlama ve deforme olmuş krank yatağı delikleri parçanın kırılmasına sebep olabiliyor.

Krank Mili Nedir? Arızası Nasıl Anlaşılır?

İçten yanmalı motorların hareketli parçalarından biri olan krank mili motorun kalbidir. Eksantrik, yani dış merkezli bir mil olan krank, motorun alt kısmında yer alıyor. Pistonların doğrusal hareketiyle üretilen kuvveti dönme hareketine çevirerek araçların ilerlemesini sağlıyor. Motorun alt kısmındaki krank yatağında dönen bu parçanın arızalanması diğer motor problemlerini de beraberinde getiriyor.

Krank Mili Ne İşe Yarar?

Krank milinin ne işe yaradığını açıklarken diğer hareketli parçalardan ve motorun nasıl çalıştığından kısaca bahsetmek gerekiyor. İçten yanmalı motorlarda yakıt-hava karışımının potansiyel enerjisi hareket enerjisine dönüştürülürken sırasıyla bir dizi işlem gerçekleşiyor. Valfler yardımıyla yanma odasına püskürtülen yakıt-hava karışımı, pistonların silindirdeki yukarı yönlü hareketiyle daha da sıkıştırılıyor. Sıkıştırma işleminin sonunda bujiler tarafından ateşleme yapılarak karışımın yanması sağlanıyor. Yanmanın sebep olduğu patlayıcı etki pistonları aşağı doğru iterek onlara biyel koluyla bağlanan krank milinin dönmesini sağlıyor. Krank mili sayesinde pistonun aşağı yönlü doğrusal hareketi dairesel harekete dönüştürülerek volana, oradan da tekerleklere aktarılıyor.

Volan Nedir? Ne İşe Yarar?

Basit ama etkili bir parça olan volan, motorda üretilen gücün dağıtımında rol oynuyor. Krank milinin ucuna bağlı, ağır ve metal yapıdaki bu disk, motor ve şanzıman arasında bir noktada yer alıyor. Volan mekanizması manuel vitesli araçlarda tahrikin tekerleklere aktarılabilmesi için debriyaj diskiyle etkileşim halinde çalışıyor. Açısal momentumu etkili bir şekilde koruduğu için aynı zamanda basit bir enerji depolama cihazı özelliği taşıyor.

Volan ne işe yarar sorusunun ise birçok cevabı var. Motoru çalışır durumda tutmak için eylemsizlik momenti sağlıyor. Yani sürücü ayağını gaz pedalından çektiğinde depoladığı enerjiyi kullanarak aracın durmasını önlüyor. Bir tarafı krank miline, diğer tarafı ise debriyaj diskine bağlı olan bu parça motorda üretilen gücün şanzımana ve tekerleklere aktarılmasını sağlıyor. Ağırlığı özel olarak tasarlanan volan mekanizması krank milinin hareketlerini de dengede tutarak motorun pürüzlü bir şekilde çalışmasının önüne geçiyor.

Krank Mili Sensörü Nedir?

Krank mili sensörü motorun sorunsuz çalışmasını sağlayan birkaç sensörden biri. Krank milinin konumunu ve dönme hızını ölçen bu sensör, bilgileri motor kontrol ünitesine aktarıyor. Motor kontrol ünitesi ise bilgiyi işleyerek ateşleme zamanlamasını ve yakıt enjeksiyonu gibi sistemleri kontrol ediyor. Tüm parçaların iyi zamanlanmış ve senkronize bir şekilde çalışabilmesi için krank mili sensörünün hatasız çalışması gerekiyor.

Krank Mili Arızası Nasıl Anlaşılır?

Krank mili arızaları parçanın kırılması veya mil sensöründeki problemler sonucunda meydana geliyor. Nadiren görülen kırılma hadisesi motordan gelen anormal sesler sayesinde kolaylıkla anlaşılabiliyor. Daha yaygın olan krank mili sensörü arızası belirtileri ise şunlar:

• Marşa basıldığında motoru çalıştırma sorunları görülüyorsa,
• Düzensiz aralıklarla motor stop ediyorsa,
• Gösterge panelinde motor kontrol sembolü yanıyorsa,
• Sürüş sırasında yavaş ve dengesiz hızlanmalarla sabit hızın korunması güçleşiyorsa,
• Yanlış zamanlı ateşleme sonucunda motorda titreme meydana geliyorsa,
• Araç rölantide kaba ve titreşimli bir şekilde çalışıyorsa,
• Yakıt tüketiminde anormal bir artış gözleniyorsa krank mili sensöründe arıza meydana gelmiş olabilir.

Krank Mili Kırılırsa Ne Olur?

Krank mili kırılması maliyetli otomobil arızalarının başında geliyor. Ancak krank mili fiyatı ve işçilik ücretlerinin yüksekliğine karşın kırılmanın yaygın bir durum olmadığını da belirtmek gerekiyor. Bu parça günümüzde son teknoloji kalite kontrol sistemleriyle dövme çelikten üretiliyor.

Milin kırılması genellikle başka arızalardan kaynaklanıyor. Özellikle dizel motorlarda rulman aşınması, yetersiz yağlama ve deforme olmuş krank yatağı delikleri parçanın kırılmasına sebep olabiliyor.

Dizel krank millerinin kırılmaya daha eğilimli olması ise son derece sert yapısından kaynaklanıyor. Krank mili kırılmasının en önemli belirtisini motordan gelen gürültülü sesler oluşturuyor. Bu arıza motorun hareketli ve diğer parçalarında hasar meydana getireceği için en kısa zamanda yetkili bir servise başvurulması gerekiyor.

Son Yazılar

• Motor Yağ Kaçağı Neden Olur? Nasıl Önlenir?
• Xchange by Toyota: Kalite ve Güvenin Adresi
• Hibritin 25. Yılı
• Büyük Etkiye Sahip Küçük Dahi – Toyota Yaris 10 Milyon Küresel Satış Dönüm Noktasına Ulaştı
• Karbon Ayak İzi Nedir? Nasıl Azaltılır?
• Motor Yağı Sıcaklık Sensörü Nedir? Sıcaklık Sensörü Arızası ve Belirtileri
• Kasko Sigortası Seçerken Nelere Dikkat Edilmeli?
• Beygir Gücü ve Motor Gücü Nedir?
• Rotil Nedir? Rotil Arızası Hakkında 4 Detay
• ESP Nedir? Araçlarda ESP Ne İşe Yarar?

Krank milini etkileyen kuvvetler. Krank mili Malzemesi

Krank mili pistonun doğrusal hareketini dairesel harekete, biyel kolundaki döndürme kuvvetini döndürme momentine dönüştürür.

Pistona etki eden gaz ve kütle kuvvetleri top­lanırsa, iş esnasında değişken bir kuvvet diya­gramı ortaya çıkar. Bu durum krank milinde düzensiz bir dönme hızına sebep olur ki bunun da bir enerji depolanması ile (volan) teknik olarak kabul edilebilir bir düzeye düşürülmesi gerekir.

Bükme : Piston ve kütle kuvvetleri krank mili üzerindeki biyel kolunu etkileyip bükerler.

Burulma :Krank mili malzemenin elastikiyeti dolayısıyla pis­ton kuvveti tarafından buru­lur.

Aşınma : Krank milinin bütün yatak­larında aşınma meydana gelir.

Dönme titreşimleri : Darbe şeklinde krank mili­ ne etki eden piston kuvveti krank milini burar. Vites boşta iken kuvvet kalkınca, krank mili eski haline dö­ner. Böylece dönme titre­şimleri meydana gelir. Belli bir devir sayısında piston kuvvetinin neden olduğu titreşimleri üst üste biner­ler. Bu motorun çok düzen­ siz çalışmasına yol açar. Hatta titreşimler krank mili­ni kırabilir.

Krank mili malzemesi

Krank millerinin bükülme ve burulma dayanımlarının yüksek olmaları gerekir. Yatakların da aşınmaya karşı dayanıklı olmaları gerekir. Krank mili malzemesinin yüksek dayanıma ve yüksek özlülüğe,
iyi bir aşınma dayanıklılığına sahip ol­ması gerekir. Peki Krank mili hangi malzemeden yapılır?

Krank milleri ya kalıpta sıcak preste dövülerek veya dökümle elde edilirler. Dökme krank millerinin formları dövme krank millerine göre zorlamalara karşı da­ha uygun yapıdadır ve daha dayanıklıdır.

Dövme krank milleri, örneğin düşük alaşımlı ıslah çeliği 42CrMo4’den yapılırlar.

Dökme krank milleri, mesela küresel grafitli dökme demir GGG-60’dan yapılırlar. ( Buradaki 60 rakamının anlamı =Asgari çekme dayanımı 600N/mm²)

Küresel grafitli dökme demirde karbon küresel grafitler şek­linde ayrışmıştır. Küresel grafitli dökme demir elde etmek için eriyiğe az miktarda magnezyum eklemek gerekir.

İstenilen malzeme özellikleri ancak bir ısıl işlem sayesinde elde edilirler. Bakalım krank milinin dayanımını artırmak için neler yapılır?

Islah : Islah, sertleştirmeden sonra yüksek sıcaklıklarda yapılan menevişlemedir.

Yüzey sertleştirmesi: krank mili malzemesi dayanıklılığının artması için, krank muylularının (Muylu: millerin yatak içinde kalan kısımları) dış yüzeyleri elektrik akımı yardımı ile (endüksiyon sertleştirmesi) ısıtıldık­tan sonra şoklanır. Yüzeye karbon yüklemesi gerek­mez, çünkü çelikte % 0.42 C vardır.

Temel dokudaki küresel ayrışımlar çentik etkisi yapmazlar. Küresel grafitli dökme demirin özellikleri çeliğinkine ben­zer. Uzayabilir, darbe ve vurmalara, korozyona dayanıklı­dır. Yüzey sertleşmesi ile yatak bölgelerindeki aşınmaya karşı dayanıklılık arttırılabilir.