Donuz ətinin pis olduğunu necə müəyyən etmək olar (üstəlik ətin saxlanmasına dair məsləhətlər! )

Artıq donuz ətinizin pis olub-olmadığını necə təyin edəcəyinizi bildiyiniz üçün soyuducunuzdakı əti yoxlamağın vaxtıdır!

Tibbi sığorta hansı xidmətləri əhatə edəcək?

Məlum olduğu kimi, bu il yanvarın 1-dən Azərbaycanda icbari tibbi sığortanın ikinci mərhələdə tətbiqinə başlanılıb. Ölkənin Gəncə, Şirvan, Qazax, Lənkəran, Salyan da daxil olmaqla daha 36 şəhər və rayonu icbari tibbi sığorta sisteminə qoşulub.

1 aprel tarixindən isə tibbi sığorta bütövlükdə ölkə ərazisini əhatə edəcək. Bu sonuncu – üçüncü mərhələdə Bakı, Sumqayıt, Abşeron, Xankəndi, Qubadlı, Zəngilan və Şuşa əhalisi icbari tibbi sığorta sisteminə cəlb olunacaq.

Artıq ölkə ərazisinin böyük hissəsini əhatə etsə də, hələ də icbari tibbi sığorta ilə bağlı əhali üçün qaranlıq məqamlar var.

Tibbi sığorta nədir? Hansı xidmətləri əhatə edəcək? Sığortalı vətəndaşlar dövlət tibb müəssisələri ilə yanaşı, özəl müəssisələrin xidmətlərindən də istifadə edə biləcəklərmi?

İcbari tibbi sığorta tibbi xidmətlərin vətəndaş tərəfindən tam ödənişsiz əldə olunması üçün tətbiq olunan sistemdir. Bu, tibb sektorunun yeni maliyyələşmə metodudur. Əvvəllər Azərbaycanda səhiyyə sistemi dövlət büdcəsindən maliyyələşirdi. İcbari tibbi sığorta sisteminin formalaşmasından sonra tibb müəssisələri ödənişləri İcbari Tibbi Sığorta üzrə Dövlət Agentliyindən (İTSDA) və digər mənbələrdən əldə edəcək. Bu sistemin tətbiqi həm də maliyyə məhdudiyyətinin qarşısının alınması və tibb sektorunu daha yaxşı inkişafa motivasiya etmək üçün hesablanıb. Məqsəd tibbi xidmətləri vətəndaşlar üçün əlçatan etməkdir.

Xidmətlər zərfinə nə daxildir?

Agentliyin Tibbi iddialar departamentinin rəhbəri Vüqar Qurbanovun sözlərinə görə, artıq tibbi sığorta ölkənin böyük hissəsini əhatə edir və vətəndaşlar əlçatan şəkildə tibb müəssisələrinə müraciət etməklə, ödəniş etmədən bu xidmətlərdən istifadə edə bilirlər:

“İcbari tibbi sığortanın tətbiq olunduğu keçən il ərzində xidmətlər zərfinə 2 550-yə yaxın tibbi xidmət daxil idi. Bura stasionar şəraitdə aparılan bütün tibbi xidmətlər, terapevtik müalicələr, cərrahi əməliyyatlar, stasionar şəraitdə dərman təminatı, təcili tibbi yardım xidməti, ilkin səhiyyə xidməti və bundan başqa, açıq və qapalı ürək əməliyyatları, kardioinvaziv müdaxilələr və sair kimi bahalı və qiyməti yüksək olan əməliyyatlar daxil idi. Bu ildən isə Agentliyin hədəfi odur ki, bu tibbi xidmətlərin sayını və çeşidini artırsın. Bununla bağlı Nazirlər Kabinetinə öz təkliflərimizi təqdim etmişik. İcbari tibbi sığorta ölkə üzrə tam əhatə olunanda 3 550-dən çox xidməti əhatə edəcək. Bu xidmətlər də dəyərindən asılı olmayaraq, həyat üçün vacib olan, sağlam həyat sürmək üçün lazım olan tibbi xidmətlərdir”.

İTSDA-nın məlumatına görə, ölkədə geniş yayılmış, əlillik və ölüm riski olan xəstəliklərin stasionar şəraitdə müalicəsi icbari tibbi sığorta təminatı hesabına həyata keçiriləcək. Miokard infarktı, beyin insultu, ürəyin işemik xəstəliyi, ürək çatışmazlığı və digər ürək-damar xəstəliklərinin, sеrеbrоvаskulyаr хəstəliklərin, mədə-bağırsaq xəstəliklərinin, uroloji xəstəliklərin, infeksion və parazitar xəstəliklərin müalicəsi, travmalar, yanıqlar, zəhərlənmələr zamanı sığortaolunanların müalicəsi icbari tibbi sığorta təminatı hesabına həyata keçiriləcək.

Əlavə olaraq, hamiləlik, doğuş və zahılıq dövründə müayinə və müalicə icbari tibbi sığorta təminatına daxildir.

Həmçinin xidmətlər zərfinə 1 100-dən çox cərrahi əməliyyat salınıb. Həmin əməliyyatlar sırasına koxlear implantasiya əməliyyatı, oynaq endoprotezlərin yerləşdirilməsi, aorto-koronar şuntlama əməliyyatı, ürək qapaqlarının dəyişdirilməsi və təmiri, anevrizma əməliyyatları, anadangəlmə ürək qüsurlarının cərrahi müalicəsi, eləcə də minimal invaziv üsulla həyata keçirilən kardiocərrahiyyə əməliyyatları (koronar stentlərin taxılması) daxildir. Bahalı əməliyyatlar sırasında, həmçinin kifayət qədər geniş sayda oftalmoloji, travmatoloji, uroloji və neyrocərrahiyə əməliyyatları var.

Bir sıra xidmətlər var ki, bunlar İTSDA tərəfindən təminata alınmır. Bura poliklinik şəkildə dərman təminatı, stomatoloji xidmətlər, estetik-kosmetik əməliyyatlar daxildir.

Rayonda yaşayıb Bakıda müayinə olunmaq istəyiriksə…

İTSDA-nın rəsmisi Vüqar Qurbanov bildirib ki, sığortalı vətəndaş əvvəlcə yaşadığı ərazidəki tibb müəssisəsinə müraciət etməlidir. Əgər müayinə və müalicəsi orada mümkün deyilsə, Agentliklə müqaviləsi olan bütün tibb müəssisələri – həm dövlət, həm də özəl tibb müəssisəsinə yönləndirilir və tam şəkildə ödənişsiz müalicə və ya əməliyyat edilir. Vətəndaşın şikayəti, onun göndəriləcəyi müayinələr proqram vasitəsilə tibb müəssisəsinə göndərilir.

Bəzi hallarda isə regionda yaşayan vətəndaş paytaxtda olarkən təcili şəkildə tibb müəssisəsinə müraciət etməli olur. Bu halda ona hazırda olduğu ərazidə ilkin tibbi yardım göstərilir:

“Əgər şəxs sığortalıdırsa, onun hansı regionda olmasından aslı olmayaraq, dövlət və ya özəl tibb müəssisəsində Agentliyin ödənişi hesabına tibbi xidməti tam şəkildə ala bilər. Təcili və təxirəsalınmaz hallarla bağlı da xidmət tam şəkildə əhatə olunur və buna görə heç bir ödəniş tələb olunmur. Məsələn, miokard infarktı özü də təcili təxirəsalınmaz tibbi yardım hesab olunur. Bu zaman xəstəyə ilkin tibbi yardım göstərilir. Sonra əməliyyat üçün ixtisaslı tibbi yardımla bağlı müqaviləmiz olan tibb müəssisələrinə və ya TƏBİB-in tabeliyində olan tibb müəssisələrinə müraciət edərək ödənişsiz şəkildə tibbi xidməti əldə edəcək. Təcili hallar üçün heç bir məhdudiyyət yoxdur. Planlı hallar üçün bütün dünyada olduğu kimi növbəlilik halları var. Ola bilər ki, bəzi vətəndaşların yaşadığı yerdə hansısa xidmətə müraciət çoxdur və orada növbə gözləməyə ehtiyac var. Biz çalışırıq ki, belə hallar olmasın”.

İcbari tibbi sığortanın tətbiqindən tibb işçiləri nə qazanacaq?

İTSDA dövlət səhiyyə sisteminə daxil olan tibb müəssisələrini öz tabeliyinə alıb və həm tibbi xidmətin təşkili, həm də ödənişlərini həyata keçirən qurumdur. Agentlik rəsmisinin sözlərinə görə, hər tibbi xidmətə görə həkimlər həm əmək haqqı, həm də bonuslar alırlar. Orta və kiçik tibb işçiləri göstərilən tibbi xidmətin qarşılığında yalnız əmək haqqı alacaqlar. Lakin bu əmək haqqı əvvəlki kimi deyil, bura həm də həvəsləndirici ödənişlər daxildir:

“Bu qaydalar artıq tənzimlənib. Ölkənin 23 bölgəsində həkimlərə tibbi xidmətə görə bonuslar verilir. Ötən il 9 ixtisas növü üzrə həvəsləndirici nəzərdə tutulurdusa, bu il bu ixtisasların sayı 16-ya çatdırılıb. Məsələn, hemodializ şöbəsində işləyən həkimlərin əmək haqqına 360 manat həvəsləndirici əlavə olunacaq və bu proses daim yenilənəcək. Tibb müəssisələri nə qədər çox və keyfiyyətli xidmət göstərəcəksə, aldıqları vəsait də çox olacaq. Artıq Azərbaycanda yeni maliyyələşmə metodu ortaya çıxır. Xəstəxanalar onlara ayrılan vəsaiti xərclədikdən sonra yerdə qalan məbləği tibb işçilərinin dəyərləndirilməsi üçün də istifadə edə bilərlər”.

Nə qədər tibbi sığorta haqqı ödənilməlidir? Kimlərin sığorta ödənişlərini dövlət qarşılayır?

İcbari tibbi sığorta layihəsi dövlət tərəfindən həyata keçirilən layihədir. Biznes layihəsi olmadığına görə, onun həyata keçirilməsində gəlir əldə etmək məqsədi güdülmür. Burada həm də vətəndaşın ala biləcəyi xidmətlər zərfi var. Vətəndaşlara ayrı-seçkilik qoyulmur. Onun hansı işdə işləməyindən, hansı miqdarda sığorta haqqı ödəməsindən asılı olmayaraq, xidmətlər zərfindən eyni qaydada istifadə edə bilər.

Dövlət sığorta haqqı məsələsində daha rahat təkliflə çıxış edib. Belə ki, hamilə qadınlar, uşaqlar, işləməyən pensiyaçılar, ali təhsil alan tələbələrin sığorta haqqı dövlət tərəfindən ödəniləcək.

Beləliklə, dövlət və neft sektorunda çalışan işəgötürən və işçilərdən aylıq hesablanmış əməyin ödənişi fondunun 8 000 manata qədər olan hissəsindən 2%, 8 000 manatdan yuxarı olan hissəsindən 0,5% miqdarında icbari tibbi sığorta haqqı tutulması nəzərdə tutulur.

Qeyri-dövlət və qeyri-neft sektorunda çalışan işəgötürən və işçilərdən aylıq hesablanmış əməyin ödənişi fondunun 8 000 manata qədər olan hissəsindən ödənilən sığorta haqqının məbləğinə 2022-ci il yanvarın 1-dək 50 faiz güzəşt tətbiq edilib. Belə ki, 2022-ci il yanvarın 1-dək əmək haqqının 8 000 manata qədər olan hissəsindən 1%, 8 000 manatdan yuxarı olan hissəsindən 0,5% miqdarında icbari tibbi sığorta haqqı tutulacaq. 2022-ci ildən etibarən isə sözügedən sektor üzrə işəgötürən və işçilərdən aylıq hesablanmış əməyin ödənişi fondunun 8 000 manata qədər olan hissəsindən 2% miqdarında icbari tibbi sığorta haqqının tutulması müəyyən olunub.

Xidməti müqavilə ilə çalışan vətəndaşlardan da sığorta haqqı əmək haqqı 8 000 manata qədər olan hissəsindən 1% və 8 000 manatdan yuxarı olan hissəsindən 0,5% sığorta haqqı tutulacaq.

Bundan başqa, bir kateqoriya insanlar da var ki, onlar fərdi sahibkar kimi VÖEN-lə fəaliyyət göstərirlər. Onlar üçün də sığorta ödənişi minimal əmək haqqının 4 % həcmindən müəyyənləşib. Yanvarın 1-dən etibarən onlar da ödəniş edəcəklər.

İcbari tibbi sığorta özəl klinikalara da aiddirmi?

İcbari tibbi sığorta təkcə dövlət deyil, Agentliyin müqavilə bağladığı özəl klinikalarına da aiddir. Elə xidmətlər var ki, onları dövlət xəstəxanası verə bilmir, ancaq özəl klinikalarda mümkündür. Ona görə də özəl tibb müəssisələriylə müqavilələr imzalanır. Bu klinikaları seçərkən də müəyyən kriteriyalar nəzərə alınır. Məsələn, belə klinikalar daha geniş spektrda xidmət təklif edən klinikalar olmalıdır ki, vətəndaş bütün xidməti əldə edə bilsin.

Vətəndaş ərazisi üzrə dövlət tibb xidmətinə daxil olan tibb müəssisəsinə müraciət edir, əgər həmin tibb müəssisəsində ona lazım olan xidmət mövcud deyilsə, İTSDA-nın, həmin tibb müəssisənin göndərişi əsasında özəl tibb müəssisəsində bu xidməti əldə edə bilər.

Qeyd edək ki, gələcəkdə icbari tibbi sığorta xarici ölkələrdə də keçərli olacaq. Artıq qarşılıqlı tibbi sığortanın tətbiqi ilə bağlı bir neçə ölkə ilə danışıqlar aparılır.

Donuz ətinin pis olduğunu necə müəyyən etmək olar (üstəlik ətin saxlanmasına dair məsləhətlər!)

İşdən keçən yorucu bir günün ardından nəhayət evə getdiniz və axşam yeməyi üçün donuz ətini dondurucuda bişirmək qərarına gəldiniz.Birdən paketin etiketinin solduğunu fərq etdiniz və orada nə qədər vaxt qaldığından xəbərsizsiniz. Oh yox!

Donuz əti çoxlarının sevdiyi ən məşhur ətlərdən biridir. Bu, inanılmaz dərəcədə çox yönlüdür və həm dadlı, həm də şirin reseptlərdə istifadə edilə bilər. Lakin bu ət xarab olma riski yüksək olan qidadır və pis donuz əti yemək qida zəhərlənməsinə səbəb ola bilər.

Əgər donuz ətinizin pis olduğunu necə müəyyən edəcəyinizi düşünürsünüzsə, bu əsas bələdçi sizin üçündür!

Donuz ətinin zərərli olub-olmadığını öyrənməkdən tutmuş ətin saxlanmasına dair ən ağıllı məsləhətlərə qədər sizə lazım olan hər şey buradadır!

Donuz ətinin pis olduğunu necə müəyyən etmək olar

Donuz ətinizin keyfiyyətinin və vəziyyətinin hələ də istehlak üçün təhlükəsiz olub olmadığını müəyyən etməyin müxtəlif yolları var.

Ən sadə yol paketdə olan son istifadə tarixini yoxlamaqdır. Ehtiyatlı olun və satış günündən sonra üç-beş gün ərzində istehlak edin.

Bununla belə, yalnız son istifadə tarixinə güvənmək hər zaman sizə fayda vermir, xüsusən də son istifadə tarixi etiketinin çatışmadığını və ya oxunması çətin olduğunu gördüyünüz zaman. Yaxşı xəbər budur ki, donuz ətinizin pis olub olmadığını hisslərinizdən istifadə edə bilərsiniz.

Qoxu hissi

Dondurucuda donuz ətinizin yaxşı olub-olmadığını yoxlamağın ən yaxşı yollarından biri onları iyləməkdir.

Tipik olaraq, təzə donuz əti heç bir iy verməməlidir. Turş və iyrənc qoxusu varsa, xarab donuz ətini göstərdiyi üçün onu atmaq lazımdır. Əgər onu təsadüfən bişirirsinizsə, gözləyin ki, donuz ətinizin dadı xoşagəlməz olacaq və onun turş qoxusu qalacaq və pisləşəcək. Bəli!

Görmə hissi

Donuz ətinin iyini hiss etməkdən başqa, donuz ətinizin bişirilməsi və ya yeyilməsi üçün təhlükəsiz olub-olmadığını bilmək üçün başqa bir ağıllı üsul onun görünüşünü yoxlamaqdır. Təzə donuz əti görünüşü boz-çəhrayı və ya qırmızıya qədər görünməlidir, çürük ət isə yaşılımtıl, qəhvəyi və ya tünd boz rəngdədir. Beləliklə, dondurulmuş donuz ətiniz artıq boz rəngə çevrilibsə, dərhal ondan qurtulmalısınız.

Toxunma hissi

Əgər siz hələ də donuz ətinizin xarab olub olmadığına qərar verə bilmirsinizsə, onda bu üçüncü texnika öz işini görməlidir! Əllərinizlə ətə toxunmaq, donuz ətinizin istehlak və bişirmək üçün təhlükəsiz olub-olmadığını anlamaq üçün başqa alternativ yoldur. Korlanmış ət toxunmaq üçün selikli hiss edir, təzəsi isə yumşaq toxuması ilə möhkəm hiss edir. Həm də ətin xırda olması onun pisləşməyə başladığına işarədir.

Pis donuz ətinin qoxusu nəyə bənzəyir?

Qeyd edildiyi kimi, pis donuz əti turş və pis qoxuya malikdir. Dondurucunuzdakı donuz əti belə bir qoxuya meyllidirsə, o qoxuyan donuz ətini atmağı məsləhət görürəm. Ancaq heç bir qoxu gəlmirsə, dərhal istifadə edin.

Pis donuz əti nə kimi görünür?

Pis donuz əti yaşılımtıl, qəhvəyi və ya tünd boz rəngdə görünməlidir. Bu vaxt təzə ət bozumtul-çəhrayı və ya qırmızıya qədər qırmızı rəngə malikdir.

Donuz əti soyuducuda nə qədər qalır?

FoodSafety.gov-a görə, biftek, pirzola və qovurma kimi əvvəlcədən qablaşdırılmış və möhürlənmiş təzə donuz əti soyuducunuzda üç-beş gün saxlanıla bilər. Əgər dondurucuda saxlamağı planlaşdırırsınızsa, onları hava keçirməyən bir qaba qoyduğunuzdan əmin olun. Onları dörd aydan on iki aya qədər istifadə edə bilərsiniz.

Donuz ətinin düzgün saxlanmasına dair göstərişlər

Donuz ətinin xarab olma riski yüksəkdir, ona görə də ətin düzgün saxlanmasını bilməlisiniz. Donuz ətinin düzgün saxlanmasına dair bəzi məsləhətlər. Donuz ətini düzgün saxlasanız, bir il müddətində ləzzət ala bilərsiniz. Bunu etmək üçün, əti dondurucunuza sürüşdürməzdən əvvəl sıx bir şəkildə bükmək üçün ağır plastik torbalar və ya hava keçirməyən konteyner kimi dondurucu sarğı materialından istifadə edin. Pişirmə rahatlığınız üçün donuz ətini müxtəlif hissələrə bükməyiniz də tövsiyə olunur. Nəhayət, onları donuz kəsiminin adı və tarixi ilə etiketləyin.

Alt xətt