Maliyyə menecmenti
.A.) ).müәssisәnin investisiya strategiyasına görә
Maliyyə və bank menecmenti
Maliyyə və bank menecmenti — Maliyyə menecmenti – müəssisənin strateji və taktiki məqsədlərinə nail olmaq üçün rasional mənbələrdən maliyyə resurslarının cəlb edilməsi və onlardan daha səmərəli istifadə olunması yolu ilə pul axınlarını effektiv idarə edən elmdir. Maliyyə menecmenti müəssisələrin maliyyə fəaliyyətinin , yəni onların kapital və gəlirlərinin formalaşması və istifadəsi ilə əlaqədar pul münasibətlərinin idarəetmə məharətidir. Bank menecmenti bankın strateji və taktiki planlaşdırması, təhlil, tənzimləmə və bank fəaliyyətinə nəzarətlə əlaqədar olan münasibətlərin, maliyyə resurslarının, marketinq fəaliyyətinin, bank əməliyyatlarının yerinə yetirən işçi qrupunun idarəolunmasını tərənnüm edir.
Mündəricat
- 1 Maliyyə menecmenti
- 1.1 Maliyyə menecmentinin məqsədləri
- 1.2 Maliyyə menecmentinin funksiyaları
- 3.1 Bank menecmentinin məqsədi
- 3.2 Bank menecmentinin vəzifələri
- 3.3 Bank menecmentində daxili nəzarət
Maliyyə menecmenti Redaktə
Maliyyə menecmenti – maliyyə resurslarının idarə edilməsi sistemidir. Maliyyə siyasətini, metodlarını, vasitələrini, eləcə də maliyyə sabitliyini və artımının təmin edilməsi sahəsində qarşıya qoyulmuş məqsədlərə nail olmaq üçün idarəetmə qərarlarını qəbul edən və bu qərarları praktikada həyata keçirən insanları əlaqələndirən maliyyə resurslarının idarə edilməsi sistemidir. Maliyyə menecmenti maliyyə sisteminin bütün elementlərinə nüfuz edir və bazar iqtisadiyyatı şəraitində idarəetmə strukturunun ən mühüm tərkib hissəsi kimi çıxış edir. Maliyyə menecmentinin predmetini kapitalın hərəkətini əks etdirən pul axınları təşkil edir. Maliyyə menecmenti maliyyə, idarəetmə, uçot və təhlil sahəsindəki nəzəri işləmələri və onun çərçivəsində hazırlanmış yanaşmaların praktiki tərəflərini müvəffəqiyyətlə əlaqələndirən iqtisad elminin ən perspektiv istiqamətlərindən biridir. Maliyyə menecmentinin vəzifələrinə daxildir:
- maliyyə hesabatının təhlili;
- pul vəsaitinin proqnozlaşdırılması;
- səhm buraxılışı;
- kredit və borcların alınması;
- investisiyalarla əməliyyatlar;
- firmaların birləşmə və sərfetmə əməliyyatlarıının qiymətləndirilməsi [1]
Maliyyə menecmentinin məqsədləri Redaktə
Maliyyə menecmentinin əsası qısamüddətli və uzunmüddətli perspektivdə maliyyə resurslarından səmərəli istifadə edilməsi amillərinin təhlilinə əsaslanan və maliyyə xidmətlərinin fəaliyyət istiqamətlərini müəyyənləşdirən maliyyə siyasətidir. Müvafiq siyasətin işlənib hazırlanması üçün maliyyə təhlilinin mənbələri dövlət maliyyə orqanlarının rəsmi hesabatları, institusional bazar strukturlarının (banklar, investisiya şirkətləri, əmtəə, fond və valyuta birjaları) informasiyası, statistik məlumatlar, sahələrarası və ölkələrarası məlumatların müqayisə edilməsi, şirkətlərin kənar istifadəsi üçün hazırlanmış maliyyə-mühasibat hesabatlarıdır. Müəssisələr səviyyəsində müvafiq maliyyə siyasətinin işlənib hazırlanması və qərarlar qəbul edilməsi üçün təsərrüfatdaxili prosesləri daha ətraflı açıqlayan daxili idarəetmə informasiyasından da istifadə edilir. Maliyyə menecmentinin məqsədləri aşağıdakılardır: şirkətin fəaliyyətinin faydalı iqtisadi nəticəsinin maksimallaşdırılması, məsrəflər minimallaşdırılmaqla mənfəətin maksimallaşdırılması, şirkətin iqtisadi potensialının artırılması, bazarda rəqabət qabiliyyətinin təmin edilməsi, mövcud maliyyələşdirmə mənbələrindən daha yaxşı istifadə edilməsi və qarşıya qoyulmuş məqsədlərə nail olmaq üçün yeni maliyyələşdirmə mənbələrinin cəlb edilməsi, şirkətin aktivlərinin strukturunun optimallaşdırılması, yaxın gələcəkdə şirkətin maliyyə sabitliyinin təmin edilməsi. Maliyyə menecmentinin strateji məqsədi müəssisənin bazar dəyərini maksimum artırmaqdan ibarətdir. Maliyyə menecmenti məqsədlərinə nail olmaq müvafiq idarəetmə metodlarının tətbiq edilməsi sayəsində mümkündür. Maliyyənin idarə edilməsi metodları konkret tarixi xarakter daşıyır, makro və mikro səviyyələrdə iqtisadi münasibətlər inkişaf etdikcə bu metodlar da inkişaf edir. İnkişaf etmiş bazar münasibətləri şəraitində maliyyənin idarə edilməsinin əsas metodları aşağıdakılardır: prnoqnozlaşdırma və planlaşdırma, maliyyələşdirmə və kreditləşdirmə, özünümaliyyələşdirmə, vergitutma, sığorta, lizinq, trast, faktorinq, girov, maddi həvəsləndirmə, sanksiyaların tətbiq edilməsi. Maliyyə menecmenti müəyyən maliyyə vasitələri toplusunun köməyi ilə həyata keçirilir: ilkin vasitələr – pul vəsaitləri, debitor və kreditor borcları, qısamüddətli maliyyə qoyuluşları – səhmlər və istiqrazlar; təkrar vasitələr – opsionlar, fyuçerslər, forvard kontraktları.
Maliyyə menecmentinin funksiyaları Redaktə
Maliyyə menecmentinin mahiyyəti onun yerinə yetirdiyi funksiyalarda təzahür edir. Bu funksiyaları iki qrupa ayırmaq olar:
- İdarəetmə subyekti funksiyası. Bura təşkil, təhlil, planlaşdırma, motivasiya və nəzarət funksiyaları aiddir;
- Xüsusi funksiya. Bura aktivlərin, kapitalın, investisiyanın, pul axınlarının və maliyyə risklərinin idarə edilməsi funksiyaları aiddir.
Maliyyə resurslarının maliyyələşmə mənbələri xüsusi kapitaldan və borc vəsaitlərdən ibarətdir. Xüsusi kapitala nizamnamə kapitalı, amortizasiya ayırmaları, müəssisənin sərəncamında qalan xalis mənfəət (bölünməyən mənfəət) və azad olunmuş resurslar aiddir. Borc vəsaitlərin tərkibinə bank kreditləri, qiymətli kağızlar (istiqraz vərəqələri, səhmlər) və lizinq daxildir. Müəssisənin effektiv maliyyə fəaliyyəti daim borc vəsaitləri cəlb etmədən mümkün deyil. Borc kapitaldan istifadə müəssisənin təsərrüfat fəaliyyətinin həcmini genişləndirir, xüsusi kapitaldan daha effektiv istifadəni təmin edir, müxtəlif məqsədli maliyyə fondlarının formalaşmasını sürətləndirir, son nəticədə müəssisənin bazar dəyərini artırır. Hərçənd istənilən biznes fəaliyyətinin təşkili üçün xüsusi kapital əsas rol oynayır, lakin iqtisadiyyatın bəzi sahələrinin müəssisələrində, o cümlədən ticarət firmalarında isitifadə olunan borc vəsaitlərin məbləği xüsusi kapitalın məbləğini xeyli üstələyir. Bununla əlaqədar borc vəsaitlərin cəlb edilməsinin və onlardan effektiv istifadənin idarə olunması maliyyə menecmentinin müəssisənin təsərrüfat fəaliyyətinin yüksək son nəticələrinə nail olmasına yönəldilən mühüm funksiyalarından biridir. Müəssiəsənin borc vəsaitlərinin cəlb edilməsi mənbələri və formaları müxtəlifdir. Müəssisənin cəlb etdiyi borc vəsaitləri aşağıdakı əsas əlamətlərə görə təsnifləşdirilir:
- cəlbetmə məqsədlərinə görə;
- cəlbetmə mənbələrinə görə;
- cəlbetmə dövrünə görə;
- cəlbetmə formasına görə;
- təminetmə formasına görə.
Maliyyə menecmentinin beynəlxalq aspektləri Redaktə
Beynəlxalq hesablaşmalarda tətbiq edilən ödəmələrin növləri: nağd ödəniş, kreditlə ödəniş; ödəmələrin kombinə edilmiş növləri (nağd və kreditləşmə yolu ilə hesablaşmalar). Nağd ödəmələrin mahiyyəti. Bu zaman ödəmə, kredit verilmədən və ya vaxtı uzadılmadan aparılır. İxracat üçün ən əlverişli şərt ondan ibarətdir ki, ödəmə, kontrakt imzalandıqdan sonra aparılır. İxracatçı üçün əlverişlidir ki, mal onun ölkəsinə daxil olduqdan və malın keyfiyyəti haqqında akt tərtib edildikdən sonra ödəmə aparılsın. İxracatçı üçün əlverişlidir ki, ya avans alsın və ya qabaqcadan ödəmə aparılsın. Kredit hesabına ödəmənin mahiyyəti: Bu zaman ödəmə mal alınmamışdan əvvəl və ya sonra aparılır. Birinci haqda idxalatçı kreditor kimi çıxış edir və o ixracatçıya avans verir, yəni alacağı malın müəyyən hissəsinin dəyərini ödəyir, lakin hələ əmtəələr üçün heç bir sənədə malik deyil. İkinci halda isə, əmtəələr üçün sənədlər alındıqdan sonra ödəmə həyata keçirilir. Burada kreditor kimi ixracatçı çıxış edir. Bir qayda olaraq ixracatçı malın satılmasında maraqlıdır və idxalatçıya daha əlverişli şərtlər verir, o cümlədən, bu və ya digər formada ona kredit verir. Kombinə edilmiş formada (nağd və kredit hesabına) ödəmələr maşın, nəqliyyat vasitələrinin, avadanlıqların və s. üçün idxal – ixrac əməliyyatları da tətbiq edilir. Dünya təcrübəsində korporasiyalar daha bahalı məhsulların satışı zamanı idxalatçı kontrakt imzalandıqdan sonra ixracatçıya nağd yolla avans köçürür, qalan vəsaiti isə kredit formasında ödənilir. Beynəlxalq hesablaşmalarda tətbiq edilən hər hansı bir hesablaşma forması ya göndərilən malın xüsusiyyətindən və ya müştərinin inamından asılıdır. Beynəlxalq tijarət təjrübəsində sonrakı hesablaşm a formaları tətbiq edilir: Bank köçürməsi; sənədli akkreditiv, inkasso –tapşırıqı. Bank köçürməsi ödəmə tapşırığı ilə həyata keçirilir. Ödəmə tapşırığı bir bank tərəfindən digərinə ünvanlanır. Belə köçürmə bank çekləri vasitəsilə də aparılır. Ödəmə tapşırığı bankın əmridir və öz müxbirinə ünvanlanır. Bu əmr xariji alıjıya vəsaitin köçürülməsi haqqında verilir. Bank köçürməsi üzrə əməliyyatlar sonrakı kimi aparılır:
- İxracatçı mal göndərilməsi haqqında sənədi idxalatçıya verir;
- İxracatçı idxalatçıya pulun köçürülməsi haqqında ərizə – tapşırığı banka verir;
- Bank hesabdan pulu çıxarır;
- İdxalatçının bankı pulu ixracatçının bankına göndərir;
- İxracatçının bankı pulu ixracatının hesabına yazır;
- İxracatçının bankı vəsaitin tranzit hesaba daxil olması haqqında məlumat verir;
- Hesablaşmaların inkasso formasının mahiyyəti. Bu formada hesablaşma zamanı bank müştəriyə çatacaq pul vəsaitinin alınmasını öz üzərinə götürür. Belə ki, ixracatçı malı yola saldıqdan sonra öz bankına inkasso – tapşırığı verir və başqa sənədləri təqdim edir. İxracatçının bankı sənədləri idxalatçının bankına göndərir. İdxalatçının bankı isə sənədləri ödənilmək üçün idxalatçıya verir. Son nəticədə idxalatçının bankı pulu ixracatçının bankına köçürür.
- Sənədli akkreditivin mahiyyəti: bu hesablaşma formasının mahiyyəti ondan ibarətdir ki, müştəri (idxalatçı) banka tapşırıq verir ki, onun hesabından vəsait ixracatçıya köçürülsün. Bu hesablaşma forması ixracatçı üçün əlverişlidir, çünki bu hesablaşma forması ödənilməmək riskinə təminat verir və valyuta gəlirini tezliklə alınmasına şərait yaradır. Alıcı bu məqsəd üçün bankdan kredit də ala bilər. Ümumiyyətlə, hesablaşma sonrakı kimi aparılır: idxalatçı razılaşmış vaxtda akkreditivin açılması haqqında öz bankına tapşırıq verir. İdxalatçının bankı ixracatçının bankından akkreditiv hesabının açılmanı xahiş edir. İxracatçı akkreditivin açılması haqqında məlumat aldıqdan sonra idxalatçının ünvanına mal yola salır. İxracatçı yola salınmış malın hesab sənədini öz bankına verir və ödəniləjək məbləği alır. Mal sənədlərini ixracatçının bankı idxalatçının bankına göndərir. Beynəlxalq kreditlər istənilən valyuta ilə verilə bilər. Kreditlər qısa müddətli (1 ilə); ortamüddətli (1 ildən 5 ilə) və uzunmüddətli (5 ildən yuxarı) verilir. Qısamüddətli kreditlər cari ödənişlərə (dövriyyə kapitalı üçün) verilir. Uzunmüddətli kreditlər əsas kapitala investisiyalara yönəldilir və maşın və avadanlıqların ixracatının ödənilməsi üçün istifadə edilir. Texniki nöqteyi – nəzərdən verilməsinə görə kreditin növləri: kredit xətti; təcili ssuda. Birinji formada kredit müştəri yə kreditləşmə limiti əsasında verilir və bu zaman kreditin verilmə müddəti müəyyən edilir. Həmin müddət ərzində müştəri istənilən vaxtda heç bir rəsmiləşmə aparılmadan bankdan kredit ala bilər. Kredit müəyyən müddətə verilir. Belə kredit təcili adlanır və bu zaman tərəflər kreditin verilməsi və silinməsi qaydası haqqında razılaşırlar. Qısamüddətli kreditdə kredit, faizlə birlikdə geri qaytarılır. Örta və uzunmüddətli kreditdə börj müəyyən qrafik əsasında silinir və faiz ödənilir. Bu o zaman baş verir ki, müştəri investisiyadan gəlir götürür. Çox hallarda borc, kreditləşən obyekt istismara verildikdən sonra silinir. Beynəlxalq kreditin verilmə üsulları: vekselin təminatı; evrokredit İxracatı vekseli ödəmə vasitəsi kimi alır. Bank ya həmin vekseli nəzərə alır və ya həmin vekselə görə ssuda verir.
Şirkətlərin beynəlxalq maliyyələşmə formalarına daxildir: beynəlxalq lizinq; faktorinq; ferfeytinq. Lizinqin mahiyyəti, məqsədi və formaları. Lizinq sahibkarlıq fəaliyyyətinin bir formasıdır. Lizinq – əmlakın alınması və onun müqavilə əsasında fiziki və ya hüquqi şəxslərə müəyyən haqq,müddət və şərtlər əsasında verilməsidir. Əmlakı sonralar lizinq alıjısı almaq hüququna malikdir. Lizinq – əsas fondlara görə əmtəə kreditidir. Lizinqin obyektinə bina, qurqu, avadanlıq, nəqliyyat vasitəsi və s. daxildir. Torpaq – lizinqin obyekti ola bilməz. Lizinqin subyekləri: lizinq alıjısı; lizinq əmlakının satıjısı. Lizinqin təsnifatı: Maliyyələşmə tipinə görə lizinq; iştirakçıların (subyektlərin) tərkibinə görə lizinq; Maliyyələşmə tipinə görə lizinq təcili və bərpa edilən lizinqə ayrılır. Təcili lizinqdə əmlak bir dəfə ijarəyə verilir. Bərpa edilən lizinqdə isə lizinq müqaviləsi vaxtı başa çatdıqdan sonrakı müddət üçün uzadılır. Subyektlərin tərkibinə görə lizinq: birbaşa lizinq; dolayı lizinq; və s. ayrılır. Birbaşa lizinqdə əmlakın mülkiyyətçisi obyekti özü lizinqə verir. Dolayı lizinqdə isə əmlakın lizinqə verilməsi vasitəçiilə həyata keçirilir. Əmlakın tipinə görə lizinq: hərəkət edən əmlakın lizinqi. (avadanlıq, texnika, avtomobil, təyyarə və s.); hərəkətsiz əmlakın lizinqi (bina, ğurğu) və s. ayrılır.
Bank menecmenti Redaktə
Bank menecmenti idarəetmənin xüsusi sahəsi olmaqla, bazar iqtisadiyyatının inkişafı şəraitində ortaya çıxır. Bank əməliyyatlarının inkişaf etmiş ölkələrdə olan əməliyyatlar səviyyəsinə çatdığı mərhələdə bu xidmətlərə qiymətli kağızlarla, kredit kartları ilə, valyuta ilə əməliyyatlar, digər kommersiya bankları və strukturlarının səhmlərinin yerləşdirilməsinə kömək, müştərilərə onların vəsaitlərinin səmərəli yerləşdirilməsində xidmət, investisiya layihələrinin qiymətləndirilməsi, lizinq, faktorinq və digər əməliyyatlar aiddir. Qeyd etmək lazımdır ki, belə şəraitdə bankın nizamnamə kapitalı digər kommersiya bankları üçün ehtiyat fonduna çevrilə bilər. Bank menecmenti bu və ya digər proqrammı sadəcə olaraq kreditləşdirmir, həmçinin kreditlərin necə sərf olunmasına nəzarət edir. Xüsusən isə, onların hansı məqsədlərə sərf olunmasına və vaxtında geri qaytarılmasına nəzarəti öz üzərinə götürür. Bank menecmenti kommersiya banklarının öz funksiyalarını yerinə yetirmələri ilə bilavasitə bağlı olan praktiki fəaliyyətdir. Bu aspektdə bank menecmenti idarəedici obyektlərə: bankın aktiv və passiv əməliyyatlarına, hesablama-kassa əməliyyatlarına, normativ maliyyə göstəricilərinin yerinə yetirilməsinə, daxili audit və nəzarətə təsir sistemi kimi çıxış edir. Bank meecmentinin yaranması 1929-1933-cü illərdə yaranmış krizisə əsaslanır. Bu dövrdə bir sıra kommersiya bankları ya iflasa uğradılar ya da ciddi dəyişikliyə məruz qaldılar. Menecmentin digər sahələri kimi bank menecmenti də öz inkişafını ikinci dünya müharibəsindən sonra iqtisadiyyatın mako və mikro səviyyədə idarə olunmasının gücləndiyi dövrdə başladı. Daha sonra qərb ölkələrində menecmentin nəzəri əsasları yarandı ki, bunun da əsasını firmadaxili planlaşdırma təşkil edirdi. Bu nəzəriyələrdən ən məşhuru Nobel mükafatçısı amerikalı iqtisadçı Q. Markoviçin effektiv portfel nəzəriyyəsidir. Onun konsepsiyasına əsasən risk aktivlərinin portfeldə birləşməsi hesabına müəssisənin riski xeyli azala bilər. Bu baxımdan iki mühüm nəticəni qeyd etmək olar:
- Riskin minimallaşdırılması məqsədilə investorlar risk aktivlərini portfeldə birləşdirməlidirlər;
- Bütünlükdə hər bir aktiv üzrə risk səviyyəsi risk portfeli ilə qarşılıqlı əlaqədə ölçülməlidir.
Markoviç nəzəriyyəsinin əsasında efektiv portfel anlayışı durur. Effektiv portfelin əsas kriteriyası göstərilən gəlirlilik və mənfəətliliyin təmin olunmasıdır. Qeyd etmək lazımdır ki, bank menecmenti sistemində effektiv portfel əsas yer tutur, belə ki, bu halda söhbət cəlb olunmuş resurslardan gedir. Məhz buna görə effektiv kredit ssudalarının, investisiya, valyuta, lizinq və bankın digər portfellərin formalaşması bank menecmentinin çox mühüm elmi-praktiki məsələlərindədir. Menecmentin nəzəri əsaslarından biri də 1950-ci illərin sonlarında F.Modilyani və M.Miller tərəfindən işlənmiş kapitalın struktur nəzəriyyəsi oldu. Onların konsepsiyasına görə müəssisə özünün sərbəst optimal capital strukturuna malik olmalıdır. Bu nəzəriyyə müəssisəyə kapitalın optimal strukturunu qiymətləndirməyə, daha sonra müəyyən etməyə imkan verir. Kapitalın optimal strukturunun əsas göstəricisi müəssisənin bazaar qiymətinin artması hesab olunur. Menecmentin nəzəri əsaslarına agent münasibətləri nəzəriyyəsini də aid etmək olar ki, o özündə bir tərəfdən səhmdarlar və menecerlər, digər tərəfdən səhmdarlar və kreditorların münasibətlərini əks etdirir. Konsepsiyanın əsas ideyası ondan ibarətdir ki, bütün qarşılıqlı münasibətlər potensial konfliktlərin əsas mənbəyidir. [2]
Bank menecmentinin məqsədi Redaktə
Bir qayda olaraq, bank menecmentinin məqsədləri bank fəaliyətinin iqtisadi və sosial məqsədləri ilə müəyyən olunur. İstənilən bankın ən əsas iqtisadi məqsədi gəlirin əldə olunmasıdır. Bankın səhmdarları nizamnamə kapitalını formalaşdırarkən, dividend şəklində gəlir əldə etmək məqsədilə, əmanətçilərin pul vəsaitlərinin daha gəlirli yerləşdirilməsini əvvəlcədən hesablayırlar. Bununla yanaşı, gəlirin əldə olunmasında əmaətçilər də maraqlıdırlar, belə ki, bankın rentabellik səviyyəsi öz növbəsində onun etibarlılıq və davamlılıq dərəcəsinin əsas göstəricisidir. Bundan başqa bankın gəlirlilik səviyyəsində bank personalı da (yuxarı səviyyə işçilərindən aşağı səviyyəyə qədər) maraqlıdır. Eyni zamanda bankın mənfəətinin maksimallaşdırılması qısa müddətli xarakter daşıya bilər, hansı ki, aşağıdaki prinsiplə xarakterizə olunur: xərclərin minimumlaşdırılması şəraitində yüksək gəlir əldə etmək. Strateji məqsəd kimi bu tip yanaşma uzunmüddətli perspektivdə nəzərdə tutulmayib, belə ki, maksimum mənfəətin olduğu halda xərcləri texniki xidmətlərin yaxşılaşdırılmasına, ehtiyatların artırılmasına, işgüzar əlaqələrin aşağırentabelli lakin gələcəkdə perspektivli müəssisələrə yönəltmək tələb olunmur. Nəticə etibari ilə, bank menecmetinin iqtisadi məqsədləri maksimum cari mənfəətin əldə olunması ilə deyil, bankın qiymətinin yüksəlməsi ilə bağlıdır ki, bunun nəticəsində də, uzunmüddətli dövrdə gəlirlərin əldə olunması, banka əməliyyatların sayının artımı, bankın səhmlərinin qiymətinin artması, stabil dividendlərin əldə olunması, həmçinin kreditorlar üçün məqbul risk səviyyəsinin olması təmin olunmalıdır. Sosial məqsəd bank müştərilərinin tələblərinin yerinə yetirilməsi səviyyəsinə, xidmətlərin keyfiyyətinə, ərizələrin qəbul olunması surətinə, xidmətlərin yüksək səviyyədə həyata keçirilməsinə nəzarət edir. Bu halda bankın idarəolunma sistemi özündə bank məhsulları və xidmətlərinin marketinq tədqiqatlarını əks etdirməlidir. Sosial məqsədlərin bank tərəfindən realizasiyası müasir informasiya texnologiyaları və müştərilərlə ünsiyyət yaratmaq məqsədilə bank personalının xüsusi biliklərini inkişaf etdirən dərs vəsaitləri olmadan mümkün deyil. Bank menecmentinin sosial məqsədlərinə iqtisadiyyatın inkişaf etdirilməsi məqsədilə resursların müxtəlif sahələrə, xüsusən də sənayə sahəsinə və regionlara yatırılmasını aid etmək olar. Banklar ictimai təşkilat kimi öz fəaliyyətlərini ölkənin ümumi iqtisadi inkişafı ilə əlaqələndirməlidirlər və bu yolla öz gələcək əməliyyatlarının miqyasını artırmalıdırlar. [3] Beləliklə bank menecmenti bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqədə və asılılıqda olan aşağıdakı parametrlər sistemini təşkil edir:
- İqtisadi-maliyyə göstəriciləri;
- Bankın qarşısında duran məsələlərin həllinə cavab verən təşkilati quruluş;
- Bank məhsullarının texnoloji-funksional idarəedilməsi.
Нər bir bank öz fəaliyyətində daxili nəzarət mexanizmlərinin adekvatlığını təmin etmək məqsədilə aşağıdakı əsas prinsipləri və qaydaları rəhbər tutmalıdır:
- Mükəmməl təşkilati struktur;
- Zəruri siyasət və uçot qaydaları;
- Aktivlərin qorunması üçün tədbirlər;
- Daxili audit üzrə səmərəli proqram.
Bank işinin və siyasətinin ümumi strateji istiqamətlərinin, о cümlədən daxili nəzarət siteminin yaradılması və həyata keçirilməsi, habelə bank əməliyyatlarının düzgün və səmərəli aparılması üçün bankın Müşahidə şurası və İdarə Heyəti məsuliyyət daşıyır. Bankın Maliyyə-təftiş komissiyası isə bankın qanunlara, normativ aktlara, habelə bankın özünün siyasətinə və qaydalarına əməl edilməsini təhlil etmək məqsədilə, onun əməliyyatlarının müntəzəm auditinin keçirilməsi üçün məsuliyyət daşıyır.
Bank menecmentinin vəzifələri Redaktə
İqtisadi və sosial məqsədlər bankın vəzifələrini müəyyən edir. Bankın əsas vəzifələrinə aşağıdakılar aiddir:
- Məqbul risk səviyyəsində bankın mənfəətliliyinin təmin olunması, hansı ki, mənfəətin, gəlirin və xərclərin səmərəli təşkilinin, səhmlərin qiymətinin, bankın aktiv və passiv əməliyyatlarının obyekt və strukturun idarə olunmasını təklif edir;
- Mənfəətin həcminin optimallaşdırılması məqsədilə likvidliyin dəstəklənməsi; pul axınlarının idarə olunması, passivlərin keyfiyyət strukturunun inkişafı və yaxşılaşdırılması, yüksək likvidli aktivlərin vəziyyətinə nəzarət, bankın likvidlik mövqeyinin proqnozlaşdırılması daxil olmaqla.
- Risklərin idarə olunması, bu xüsusi və dünya iqtisadiyyatının ümumi parametrlərinin inkişafının proqnozlaşdırılmasının təşkilini, müxtəlif bank risklərinin qiymətləndirilmə parametrlərinin inkişafını, həmçinin yaxın gələcək üçün likvidliyin proqnozlaşdırılmasını təmin edir;
- Təhsil, mənəvi həvələndirmə və daxili nəzarət daxil olmaqla bank personalının maksimal səmərəli fəaliyyətinin təmin olunması [4]
Bank menecmentində daxili nəzarət Redaktə
Daxili nəzarət mexanizmləri bank fəaliyyətində potensial səhvlərin, nöqsanların və itkilərin vaxtında aşkar edilməsi və qarşısının alınmasının, bank risqlərinin minimuma endirilməsinin mühüm vasitəsidir. Daxili nəzarət mexanizmlərinin yaradılması bank əməliyyatlarının etibarlılığı, təhlükəsizliyi, səmərəliliyi və qanunvericiliyə uyğunluğunu təmin etmək üçün zəruridir. Təşkilati struktur bankda səlahiyyətlərin və vəzifələrin dəqiq və aydın bölgüsünü nəzərdə tutur. Müşahidə şurası tərəfindən təsdiq edilmiş müvafiq siyasətdə, məsələn kreditlərin verilməsi, investisiyaların həyata keçirilməsi, yaxud ticarət (valyuta, qiymətli kağızlar üzrə alqı-satqı) və s. əməliyyatlarının aparılması üçün işçilərin səlahiyyətləri aydın və dəqiq reqlamentləşdirilməlidir. Nəzərə almaq lazımdır ki, bankın hər bir işçisi tərəfindən aparılan kreditləşmə, investisiya, valyuta və qiymətli kağızlar üzrə alqı-satqı və s. əməliyyatlarının həcmi məhdudlaşdırılır. Bu məhdudlaşdırma limitlərlə müəyyənləşir. Bunun üçün: limitlər üzrə monitorinq və hesabat sistemləri yaradılmalıdır;
- müntəzəm surətdə rəhbərliyə, Müşahidə şurasına və Maliyyə-təftiş komissiyasına siyasətə əməl edilməsi barədə hesabatlar təqdim edilməlidir.
- Нər bir kommersiya bankının ayrı-ayrı fəaliyyət növü üzrə müvafiq siyasət və daxili prosedur qaydaları işlənib hazırlanır, habelə həmin siyasətə və qaydalara əməl olunmasına nəzarət etmək üçün adekvat nəzarət sistemləri müəyyənləşdirilir:
- hər bir siyasət Müşahidə şurası tərəfindən təsdiq olunur;
- hər bir siyasət ən azı ildə bir dəfə yenidən nəzərdən keçirilir;
- bütün əməkdaşlar bankın siyasəti ilə və onların sahəsinə aid olan qaydalarla tanış olur;
Kredit təşkilatlarında minimum aşağıdakı daxili siyasət, prosedur və qaydaların işlənib hazırlanması zəruridir: bankın idarəetmə strukturu və qərarların qəbul edilməsi prosedurları;
- bankın ayrı-ayrı struktur bölmələri və əməkdaşları arasında hüquq və vəzifələri reqlamentləşdirən sənədlər;
- bankın daxili audit xidmətinin fəaliyyətini tənzimləyən qaydalar;
- bankın kredit siyasətini, vəsaitlərin cəlb edilib yerləşdirilməsini tənzimləyən qaydalar;
- bankın likvidliyinin, aktiv və passivlərinin idarə olunması siyasəti;
- qiymətli kağızların buraxılması və investisiya siyasəti;
- müştəri hesablarının açılması və hesabların aparılması qaydaları;
- kompüter sistemləri, onları istifadəsi və təhlükəsizliyinin qorunması qaydaları;
- kadr siyasəti;
- digər siyasət, prosedur və qaydalar.
Qyed etmək lazımdır ki, bu siyasət qüvvədə olan qanunvericilik Mərkəzi Bankın təlimat, qaydalar və normativ göstərişlərinin tələblərə cavab verməlidir. Bankın rəqabət qabiliyyətli və yüksək səviyyədə fəaliyyətini tən etmək məqsədilə bankın daxilində işçilərin vəzifələri elə bölünülməlidir ki, hər bir əməliyyatın əvvəlindən sonunadək onunla bir məşğul olmasın, yəni hər bir əməliyyatın icrası və həmin əməliyyat nəzarət eyni şəxs tərəfindən aparılmasın. Yəni, kreditlərin səndləşdirilməsi ilə məşğul olan bank əməkdaşı, kredit vəsaiti vermək səlahiyyətlərinə malik olmalı deyil. Və yaxud, müxbir hesablarla əməliv aparan bank işçisi, bu əməliyyatları balans və şəxsi hesablara işləyə məz və s. Bankın kadr siyasəti yürüdülərkən vəzifələr periodik olaraq birini əvəz edir. Onu da nəzərə alaq ki, bu prosesin səmərəli olması əvəzetmənin müddəti kifayət qədər uzun olmalıdır. Həmçinin bankın bütün əməkdaşları, hətta rəhbər işçiləri də birbaşa ildə azı iki fasiləsiz öz iş yerlərini tərk etməlidirlər ki, (məzuniyyət vaxtı) bu müddətdə onların işini başqa əməkdaşlar yerinə yetirsinlər. [5]
İstinadlar Redaktə
- ↑ A.İmran, Menecment, Bakı-2007,
- ↑ K.A.Şahbazov, M.H.Məmmədov, H.S.Həsənov,Menecment, Bakı-2005
- ↑ İ.B.Əmirov, Z.E.Hacıyeva, Menecment, Bakı-2015
- ↑ Ə.Ə.Ələkbərov, M.Ə.Vəliyev, S.H.Pürhani, Menecment, 2013
- ↑ Z.F.Məmmədov, “Bank Fəaliyyətinin əsasları”, 2015
Maliyyə menecmenti
D.müәssisәnin әmlakının müәyyәn hissәsinin satılması.
E.müәssisәnin başqa müәssisәlәrlә birlәşdirilmәsi
. 4.Muәssisәnin iflası haqqında hansı subyekt qәrar qәbul edir?
5.Hansı müddәt әrzindә kreditorlara olan borclar ödәnilmәzsә, müәssisә müflislәşmәyә mәruz qalar?
6.Borclunun kreditorlara olan borcunun hәcmi onun nizamnamә kapitalının neçә faizi hәcmindәolarsa, mәhkәmә iflas ilә әlaqәdar işә baxılmasını dayandıra bilәr?
D 10 faizdәn yuxarı.
E.18 faizdәn aşağı
7...Kommersiya banklarının müflislәşmәsi haqqında mәhkәmә qarşısında kim iddia qaldıra bilәr?
A.) )Kommersiya bankları
B. Nazirlәr Kabineti
E.İqtisadi İnkişaf Nazirliyi.
8.Әgәr Mәrkәzi Bank tәrәfindәn kommersiya bankına verilәn lisenziya alınarsa, o zaman hansı rosesbaş verәr?
A))kommersiya bankı müflislәşәr
B.kommersiya bankının nizamnamә kapitalı artar
C.kommersiya bankının tәsisçilәrinin sayı ixtisar olar.
D.kommersiya bankının tәsisçilәrinin sayı artar
E.kommersiya bankı başqa bankla birlәşir
9.Müflislәşәn müәssisәnin әmlakı satıldıqdan sonra daxil olan gәlir birinci növbәdә hansı mәqsәd üçün istifadә olunmalıdır?
A.))girovda olan әmlak tәmin olunmalıdır
B. sosial vergilәr ödәnilmәlidi
C.tәsisçilәr arasında bölünmәlidir
D.әmәk haqqı ödәnilmәlidir
E.sığorta haqları ödәnilmәlidir
10.Antiböhranlı maliyyә idarә edilmәsi mәsәlәsinә aid deyil
A.))daxili resurslardan istifadәnin prioritetliyi
B.müәssisәnin maliyyә dayanıqlılığının bәrpa olunması
C.maliyyә böhranının qarşısını almaq üçün tәdbirlәrin görülmәsi
D.daxili resurslardan istifadәnin prioritetliyi
E. müәssisәnin tәdiyyә qabiliyyәtinin aradan qaldırılması
11.Antiböhranlı maliyyә idarә edilmәsi prinsipinә aid olmayanı göstәr
A.))maliyyә vәziyyәtinin diaqnostikası
C. idarәetmәnin uyğunlaşması
D.daxili resurslardan istifadәnin prioritetliyi
E.tәcili reaksiya vermәk
12.Antiböhranlı maliyyә idarә edilmәsi prosesinin mәrhәlәsi
.A.))maliyyә böhranının simptomlarını aşkarlamaq mәqsәdilә müәssisәnin maliyә vәziyyәtinin monitorinqinin aparılması
B.qәbul edilәn qәrarların kompleksliyi
C. xarici sanksiyanınoptimallığı
13.Müәssisәnin maliyyә vәziyyәtinin pislәşmәsini xarakterizә edәn göstәricilәrә aid deyil
A.))xarici dövriyyә vәziyyәti
B.әsas iş fәaliyyәtindәn zәrәr
C. xüsusi dövriyyә vәsaitinin çatışmazlığı
D.tәcili öhdәçiliklәri ödәmәk qabiliyyәtinә malik olmaması
E.pul vәsaitinin daxilolmasının azalması
14.Müәssisәdә maliyyә göstәricilәrinin nisbәti tәhlil olunmalıdır. Sәhv olanı göstәr
B.dövriyyә aktivlәrinin bütün aktivlәrә olan nisbәti
C. bütün passivlәrin mәblәğinә nisbәti
D.xalis mәnfәәtin müәssisәnin bütün aktivlәrinә nisbәti
E.borc vәsaitlәrinin xüsusi vәsaitlәrin mәblәğinә nisbәti
15.Aşağıdakılardan hansı müәssisәnin keçmiş fәaliyyәti nәticәsindә yaranmış, onun nәzarәt vә istifadәsindә olan elә bir resursdur ki,gәlәcәkdә müәssisәyә iqtisadi gәlir gәtirir?
16.Mikro sәviyyәdә pul axınlarının idarәedilmәsi dedikdә nәzәrdә tutulur?
A..))tәsәrrüfat subyektlәrinin maliyyәlәrinin idarәedilmәsi
B.dövlәt büdcәsinin idarәedilmәsi
C monetar siyasәtin hәyata keçirilmәsi
E.yerli dövlәt orqanlarının maliyyәlәrinin idarәedilmәsi
17.Maliyyә meneceri yalnız sırf maliyyә mәsәlәlәrini peşәkarlıqla araşdırmağı deyil, hәm dә.
A..))mikro vә makro iqtisadi mәsәlәlәri araşdırmağı, iqtisadi nәzәriyyә vә dövlәtin .iqtisadi siyasәti mәsәlәlәrinәorientasiya etmәyi bacarmalıdır.
B.mikro vә makro iqtisadi mәsәlәlәri araşdırmamalı, yalnız iqtisadi nәzәriyyә vә dövlәtin iqtisadi siyasәtimәsәlәlәrinә orientasiya etmәyi bacarmalıdır.
C .Mәrkәzi Bankın qәrarları ilә tanış olmalıdır
D..müәssisәdә maliyyә smetalarının, maliyyә xәrclәrinin planını hazırlamalı vә bu barәdә mәlumatı müәssisәrәhbәrinә vermәlidir.
E.müәssisәnin maliyyә resursları ilә yaxından tanış olmalı, onlardan istifadә etmәyi bacarmalıdır.
18.Müәssisәnin (firmanın) maliyyә menecmenti sturukturunda әsas hәlqә .
A)).xәzinәdar vә tәftiş bölmәsidir
B.yalnız tәftiş bölmәsidir
C.xәzinәdar vә tәhlil bölmәsidir
D.yalnız tәhlil bölmәsidir
E.xәzinәdar, tәhlil vә tәftiş bölmәsidir
19. vәzifәli şәxs olaraq müәssisәnin maliyyә planlaşdırılması vә tәşkilatın fondlarınınartırılması, kassadakı nәqd vәsaitin idarә edilmәsi, bazar qiymәtli kağızları ilә әmәliyyatlaraparılması, kapitaldan istifadә üzrә strateji qәrarlar qәbul edilmәsi, kredit siyasәtin idarә edilmәsi,investisiya portfelinin idarә edilmәsi kimi bütün növ maliyyә fәaliyyәti üçün mәsuliyyәt daşıyır.
C. müәssisәyә cavabdeh şәxs
20. firmanın hesablarına, vergi siyasәtinә vә onun digәr bölmәlәri üçün zәruri olan statistic mәlumatların hazırlanmasına cavabdeh olan vәzifәli şәxsdir.
D.heç biri düzgün deyil
21.Müfәttiş mәsuliyyәt daşıyır .
A..))mühasibat uçotu vә auditor fәaliyyәtinin aparılması, hәmçinin müvafiq dövlәt orqanlarına tәqdim olunan informasiya üçün
B.müfәttiş müәssisәdә heç bir mәsuliyyәt daşımır
C .xәzinәdarlıqda olan pul vәsaitlәri üçün
D.müәssisә üçün müştәrilәrin tapılmasına, istehsal olunmuş malların tez bir zamanda satılması üçün
E.müәssisәnin istehsal etdiyi mәhsulların bazarlara çıxarılmasına, mәhsul satışından gәlәn gәlirinyüksәldilmәsinә
22.Xәzinәdarın vә müfәttişin fәaliyyәti müvafiq olaraq . bağlıdır.
.A..))mәnfәәt vә likvidliyin tәmin edilmәsi ilә
B.likvidliyin tәmil edilmәsi vә mәnfәәt ilә
C. likvidliyin tәmin edilmәsi vә gәlir ilә
D.heç biri düzgün deyil
E.mәnfәәt vә gәlir ilә
23.Maliyyә menecerinin strateji fәaliyyәtinin mәqsәdi .
A..))firmanın mülkiyyәtçisinin istehsal vәzifәlәrinin vә ya onun sәhmlәrini sahiblәrinin maliyyә tәminatçısıdır.
B.Mәrkәzi Bankın mülkiyyәtçisinin istehsal vәzifәlәrinin vә ya onun sәhmlәrini sahiblәrinin maliyyә tәminatçısıdır.
C. bütün cavablar düzgündür.
D.heç bir cavab düzgün deyil
E.dövlәtin mülkiyyәtçisinin istehsal vәzifәlәrinin vә ya onun sәhmlәrini sahiblәrinin maliyyә tәminatçısıdır.
24.O, müәssisәnin gәlәcәkdә arzu edilәn fәaliyyәti haqqında aydın tәsәvvürә malik olmalıdır.
25.Maliyyә vәziyyәti tәhlilinin mühüm vәzifәlәrinә aid deyil:
A.))Dövlәtә ödәnilәn vergilәrin hәcminin artırılması
B.Dövriyyә aktivlәri göstәricilәrinin tәhlili
C.Ödәniş qabiliyyәtinin vә likvidliyinin müәyyәn edilmәsi
D.Gәlirliyin müәyyәn edilmәsi
E.Vәsait mәnbәlәrinin strukturunun öyrәnilmәsi
26.Müәssisәnin sәrәncamında olan mәnfәәtin maksimal sәviyyәdә qalması üçün hansı sәrbәstliyәmalik ola bilmәz:
A.))Vergi yükünün müәyyәnlәşdirilmәsi
C. Mәhsul hәcminin formalaşdırılması
D.Mәhsul nomenklaturasının seçilmәsi
27.İnvestorların müәssisәyә qiymәtli kağızlar formasında vәsait toplanması mәqsәdlәrinә aid deyil:
A.))İstehsalsatış fәaliyyәtinin hәyata keçirilmәsi
C. Kapital artımı
D.Müәssisәnin iqtisadi idarә edilmәsi
E.Kapital qoyuluşlarının gәlirliyi
.28.Bazarda kontragent qismindә çıxış edә bilәr:
A.))Satıcılar vә alıcılar
B.Satıcılar vә sahibkarlar
C. Kreditorlar vә muzdlu işçilәr
D.Borc götürәnlәr vә sahibkarlar
E.Muzdlu işçilәr vә alıcılar
29.Muәssiәnin maliyyә investisiyasının idarә edilmәsi prosesinin mәrhәlәsinә aid olmayanı göstәr.
A.))maliyyә investisiyalarının sığortalanması
B.maliyyә investisiyalaşdırılmasının vәziyyәtinin tәhlili
C. maliyyә investisiya portfelinin formalaşması
D.gәlәcәk dövrdә maliyyә investisiyalaşdırılmasının hәcminin müәyyәn edilmәsi
E.maliyyә investisiyalaşdırılması formalarının seçilmәsi
30.Mәzәnnә dәyәrinin artımının növü: sәhv olanı göstәr
31.İnvestisiya obyektlәrinә görә investisiya portfelinin növü deyil
B.dövriyyә kapitalının investisiya portfeli
C.bank depozitinә qoyulan maliyyә qoyuluşunun portfeli
D.qiymәtli kağızlar portfeli
32.Bunlardan hansı investisiya strategiyasına görә investisiya portfelinin növüdür?
A.))artım portfeli, gәlir portfeli
B.qiymәtli kağız portfeli
C. real investisiya portfeli
E.dövriyyә kapitalının investisiya portfeli
33.İnvestisiya strategiyasının mәqsәdlәrinә çatma dәrәcәsinә görә investisiya portfelinin növü
C. gәlir portfeli
D.qiymәtli kağızlar portfeli
34.İnvestisiya menecmentinin praktikasında portfelin tipi
35.Portfel investisiyasının әsas vәzifәsi
.A.kompaniya sahibinin mülkiyyәtinin maksimallaşdırılması
B.))investisiya şәraitini yaxşılaşdırmaq
36.İnvestisiya portfelinin tәsniflәşdirmә әlamәti
.A.) ).müәssisәnin investisiya strategiyasına görә
B.investisiya portfelinә görә
C strateji istiqamәtlәrә görә
37. . Riskin idarә olunmasının metodlarını hansılardır?
A..)riskin lәğv olunması, qarşısının alınması, sığortalanması
B.Riskin minimuma çatdırılması, kreditlәşdirilmәsi
C) riskin maliyyәlәşdirilmәsi vә sığortalanması
D.riskin tәkrarsığortalanması, mәnfәәt olmaması, zәrәrin mövcudluğu.
E.riskin sığortalanması vә kreditlәşdirilmәsi
38. Müәssisәnin maliyyә vәziyyәtinin xarakteristikasını göstәr:
A..maya dәyәrinә daxil olan xәrclәr
B.))fәaliyyәtinin son iş nәticәlәrini müәyyәn etmәk
C.büdcәyә vergilәrin ödәnilmәsi.
D.iqtisadi hәvәslәndirmә fondları
E.satış planının yerinә yetirilmәsi
39.Rentabellik göstәricisi?
A..))mәnfәәtin kapital qoyuluşuna nisbәti
B.dövriyyә aktivlәri istifadәsinin sәmәrәlik әmsalı
C. alış qabiliyyәtinin әmsalı
D.firma aktivlәrinә gәlirin nisbәti
40.Bazarın iqtisadi subyektlәri ?
41.Kommersiya tәşkilatlarına aid deyil?
A.))assosiasiya vә ittifaqlar
C. tәsәrüfat cәmiyyәtlәri
42.Qeyrikommersiya tәşkilatlarının gәliri yönәlir?
A..))birliyin ehtiyaclarına gedir
B.iştirakçılar arasında bölünmәyә
C .bir hissәsi birliyin ehtiyaclarına gedir, bir hissәsi iştirakçılar arasında bölünür
D.istehsal vasitәlәrinin әldә edilmәsinә gedir
E.bu tәşkilatın rәhbәrinә gedir
43Qeyrikommersiya tәşkilatlarının әsas sәnәdlәri?
A.)tәsis müqavilәsi vә nizamnamә
C.) Müqavilә vә nizamnamәsiz könüllü birlik
44.Assosisiya üzvlәri (qeyrikommersiya tәşkilatları) daşıyırlar?
B.) mәhdudiyyәtsiz mәsuliyyәt
C.bәzi üzvlәr mәhdud mәsuliyyәt, digәrlәri әlavә mәsuliyyәt daşıyırlar
45.Fәrdi sahibkarlığın üstünlüyü nәdәdir?
A.))mühaibat uçotu vә malyyә hesabatının daha sadәlәşdirilmiş sistemi fәaliyyәt göstәrir
B.inkişaf üçün mәhdud imkanlar
C.bank ssudasının alınmasına imkanların mәhdudiyyәti
D.sahibkarlıq fәaliyyәtinin hәyata keçirilmәsi üçün icazәnin alınmasında çәtinlik
E.risk tamamılә fәrdi sahibkarliğin üstünә düşür
46.Kiçik biznesin әsas üstünlüyü nәdәdir?
A.))bazar mühitinә daha elastik adaptasiya
C. yüksәk ixtisaslı işçilәrin cәlb edilmәsi
D.hazır mәhsulun qiymәt vә maya dәyәrinin nәzarәtindә çәtinlik
E.inkişaf vә araşdırmaya böyük hәcmdә vәsaitlәrin yönәlmәsi
47.Kapitalın strukturunun anlayışını iqtisadçılar necә xarakterizә edirlәr?
A.))müәssisәnin xüsusi vәsaiti vә borc kapitalı arasında nisbәt kimi
B.xüsusi vәsait kimi
C. cәlb edilmiş vәsait
D.cәlb edilmiş vәsait
E.mәnfәәtin maya dәyәrinә nisbәti
48.Müәssisәnin maliyyә tәhlükәsizliyini tәmin edәn strateji maliyyә enecmentinin mühüm obyekti
C. mәnfәәt vә zәrәr
49.Maliyyә leveridci nәdir?
A..))kapitalın rentabellik әmsalının dәyişilmәsinә tәsir edәn borc vәsaitlәrindәn müәssisәnin istifadәsini xarakterizә edir
B.mәnfәәt zәrәrinin nisbәti
C .kapitalın strukturunun optimallaşdırılması
E.pul axınlarının effektiv idarәetmәsi
50.İstehsal (әmәliyyat) leveridci necә xarakterizә olunur?
A.))şәrti – daimi vә dәyişәn mәsrәflәr arasında qarşılıqlı әlaqә
51. Balansın qurluşunun qiymәtlәndirmә göstәricisi
.A.))cari likvidlik әmsalı
C.dövriyyә vәsaitinin çatışmamazlığı
52. Müәssisәnin iflası mәsәlәsinә mәhkәmәdә baxılmaq üçün onun kreditorlara olan borcunun sәviyyәsi hansı pul fonduna görә faizlә müәyyәn edilir?
C.) istehlak fondu
D.әmәk haqqı fondu
53.Müәssisәnin müflislәşmәsinin üçüncü mәrhәlәsi necә adlanır?
A. ))fәlakәtli müflislәşmә
B.yol verilәn müflislәşmә
C. orta vәziyyәtdә müflislәşmә
D.ağır vәziyyәtdә müflislәşmә.
54.Müflislәşmәnin yol verilәn müflislәşmә mәrhәlәsindә nә baş verir?
B.rentabellik sabit qalır
C. istehlak genişlәnir
D.satış planı yerinә yetirilir
E.mәnfәәtin sәviyyәsi sabit qalır
55.Müflislәşmә zamanı Böhranlı müflislәşmә mәrhәlәsindә hansı proses baş verir?
A.))müәssisәnin xәrclәrinin kreditorlar hesabına maliyyәlәşmәsi
B.xәrclәrin büdcәdәn maliyyәlәşmәsi
C.müәssisәnin kredit hesabına maliyyәlәşmәsi
D.xәrclәrin sığorta hesabına ödәnilmәsi.
E.müәssisәnin xәrclәrinin maliyyәlәşmәsindә uzunmüddәtli kreditlәrdәn istifadә
56.Müәssisәlәrin dünya maliyyә bazarına çıxışının mәqsәdinә aid olmayanı göstәr
A.) )rәqabәt qabiliyyәti
B.satışın hәcmini artırmaq
C. mәnfәәtin hәcmini artırmaq
D.kapital qoyuluşunu maksimum gәlirlә tәmin etmәk
E.daha ucuz maliyyә resursları әldә etmәk
57.Valyuta – maliyyә şöbәsinin әsas funksiyası deyil
B.investisiya sistemlәri ilә daimi әlaqәlәr
C. .maliyyә bazarlarında mövcud vәziyyәt üzәrindәdaimi nәzarәt
D.xarici ticarәt kontraktlarının bağlanmasında iştirak
E.nağd pulun proqnozlaşdırılması
58.Xarici kontraktlarının rekvizitinә aid olmayanı göstәr
C. mal göndәrilmәsinin müddәti
59.Xarici ticarәt әlaqәlәrinin valyuta şәrtlәrinin elementi deyil
C. valyuta itkilәri
60.Şirkәtlәrin beynәlxalq maliyyәlәşmә forması
61. Müәssisәlәrin yenidәn tәşkili formaları. Sәhv olanı göstәr
62.Müәssisәnin maliyyә vәziyyәti nә ilә xarakterizә olunur? Sәhv olanı göst
Dostları ilə paylaş:
Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2023
rəhbərliyinə müraciətMaliyyə menecmenti
A.))İnvestisiya xәrclәrinin gözlәnilәn orta illik gәlirә nisbәti ilә ölçülür.
B.İnvestisiyaların effektivliyini qiymәtlәndirmәk vә proqnozlaşdırmaq üçün istifadә olunan әn vacib rentabellik metodudur.
C.İstehsal olunacaq bircins mәhsulun vahidinә düşәn investisiya xәrclәrini xarakterizә edir.
D.Bütün gözlәnilәn layihә müddәti әrzindә әldә olunacaq gәlirlәrin cәminin qoyulan investisiyaya nisbәti ilә ölçülür .
E.Xalis pul axınlarından investisiya xәrclәrinin qaytarılması üçün lazım olan müddәti tәyin edir
319. Gәlir/investisiya әmsalı metodu ilә qiymәtlәndirmә hansı halda doğru göstәrilmişdir:
A. ))Bütün gözlәnilәn layihә müddәti әrzindә әldә olunacaq gәlirlәrin cәminin qoyulan investisiyaya nisbәti ilә ölçülür
B.İnvestisiya xәrclәrinin gözlәnilәn orta illik gәlirә nisbәti ilә ölçülür.
C.. İnvestisiyaların effektivliyini qiymәtlәndirmәk vә proqnozlaşdırmaq üçün istifadә olunan әn vacib rentabellik metodudur.
D.Xalis pul axınlarından investisiya xәrclәrinin qaytarılması üçün lazım olan müddәti tәyin edir
E.İstehsal olunacaq bircins mәhsulun vahidinә düşәn investisiya xәrclәrini xarakterizә edir.
320. Kapital xәrclәrin xüsusi çәkisi metodu ilә qiymәtlәndirmә hansı halda doğru göstәrilmişdir:
A.))İstehsal olunacaq bircins mәhsulun vahidinә düşәn investisiya xәrclәrini xarakterizә edir.
B.İnvestisiyaların effektivliyini qiymәtlәndirmәk vә proqnozlaşdırmaq üçün istifadә olunan әn vacib rentabellik metodudur.
C.İnvestisiya xәrclәrinin gözlәnilәn orta illik gәlirә nisbәti ilә ölçülür.
D.Xalis pul axınlarından investisiya xәrclәrinin qaytarılması üçün lazım olan müddәti tәyin edir
E.Bütün gözlәnilәn layihә müddәti әrzindә әldә olunacaq gәlirlәrin cәminin qoyulan investisiyaya nisbәti ilә ölçülür .
321. Maliyyә Menecmentinin konsepsiyalarına daxil deyildir:
A.))Maliyyә fәaliyyәtinin tәhlili
B.Maliyyә fәaliyyәtinin uçotu
D.Sadalananların heç biri
E.Müәssisәdә gәlir vә xәrclәr smetasının hazırlanması
322. Xalis mәnfәәt vә istehsal fondlarının orta qalığı göstәricilәri әsasında müәssisәdә hansı rentabellik hesablanılır?
C.әsas kapitalın rentabelliyi.
E. cari aktivlәrin rentabelliyi
323. Şirkәtin kapital qoyuluşunun hәyata keçirilmәsi ilә әlaqәdar çәkdiyi xәrclәr
C. dolayı xәrclәr
D.cari әsas xәrclәr
324. Müәssisәdә nә zaman mәnfәәt sıfıra bәrabәr olur?
A.))zәrәrsiz nöqtә baş verdikdә
B.müәssisә zәrәrlә işlәdikdә
C.hәm zәrәr, hәm dә mәnfәәt әldә etdikdә
D.müәssisә mәnfәәt әldә etdikdә
E. zәrәr әldә etdikdә
325. Balansın proqnozunda hansı iqtisadi göstәricilәrin sәviyyәsi müәyyәn edilir?
A.))aktiv vә passivlәrin sәviyyәsi
B.müәssisәnin rentabellilik sәviyyәsi
C. maya dәyәrinin sәviyyәsi
D.istehsal xәrclәrinin sәviyyәsi
326. Maliyyә hesabatlarının formaları haqqında deyilәnlәrin hansıları yanlışdır:
A.))Müәssisәdә Balans hesabatı onun bir tәrәfindә aktivlәr dә hәmin resursların yaranma mәnbәyi, digәr tәrәfindә passivlәr hissәsindә isә müәssisәnin sәrәncamında olan resurslar öz әksini tapır.
B.Mәnfәәt vә zәrәrlәr haqqında hesabatdaha çox gәlirlәri xarakterizә etdiyi üçün beynәlxalq tәcrübәdә Gәlirlәrin hesabatı kimi dә adlandırılır.
C.Cavabların hamısı yanlışdır
D.Kapitalda dәyişikliklәr haqqında hesabatbeynәlxalq praktikada bölüşdürülmәmiş mәnfәәt haqqında hesabat kimi dә adlanır.
E. Pul vәsaitlәrinin hәrәkәti haqqında hesabatın yekunu bankda vә kassada qalan pul vәsaitlәrinin yekun göstәricisidir.
327. Müasir maliyyәnin davamçıları sayılan Robert Bodi vә Mertona görә maliyyә әmsalları hesabına müәssisәnin hansı aspektlәrinin tәhlili mümkün sayılır: 1Rentabellik göstәricisi 2.Aktivlәrin dövriyyәsi, 3.maliyyә rıcağı 4.Likvidlik göstәricisi 5.Müәssisәnin bazarın dәyәrini
328. Maliyyә hesabatlarının formaları haqqında deyilәnlәrin hansıları yanlışdır:
A.))Müәssisәdә Balans hesabatı onun bir tәrәfindә aktivlәr dә hәmin resursların yaranma mәnbәyi, digәr tәrәfindә passivlәr hissәsindә isә müәssisәnin sәrәncamında olan resurslar öz әksini tapır.
B.Mәnfәәt vә zәrәrlәr haqqında hesabatdaxildә menecerlәrә növbәti dövrlәrin xәrclәrini planlaşdırmağa, kәnarda isә investisiya qәrarlarının qәbuluna әn çox tәsir edәn formadır.
C. Cavabların hamısı yanlışdır
D.Kapitalda dәyişikliklәr haqqında hesabatın (KDHH) ın yekunu Balans hesabatının xüsusi kapital bölmәsinә әlavә edilәrәk cәmlәnir.
E. Pul vәsaitlәrinin hәrәkәti haqqında hesabatın tәrtib olunmasında mәqsәd daxil olan vә çıxan pul vәsaitlәrinin mәnbәlәrini müәyyәn etmәk vә onların tәhlilinә imkan yaratmaqdan ibarәtdir.
329. Müәssisәnin inkişaf dinamikası vә maliyyә vәziyyәtinin operativ, әyani vә sadә qiymәtlәndirilmәsi mәqsәdilә aparılan Ekspresstәhlilә aşağıdakılardan hansı daxil deyildir:
A.))Analitik әmsallar sisteminin hesablanması.
B.Müәssisәnin uçot siyasәti ilә tanışlıq
C. Mühüm indikativ göstәricilәrlә tanışlıq
D.İzahedici qeydlәrin oxunması
E.Hesabatda “xәstә” maddәlәrin aşkar edilmәsi vә onların dinamikada qiymәtlәndirilmәsi
330. Müәssisәdә ehtiyatlarla bağlı xәrclәrә aiddir:
A..))sifariş hәcminin artması ilә düz mütәnasib olaraq illik saxlanma xәrcini artırır;
B.sifariş hәcminin artması Saxlanma vә Sifariş xәrclәri heç bir halda dәyişmir
C.sifariş hәcminin artması ilә tәrs mütәnasib olaraq illik saxlanma xәrcini azalır;
E.sifariş hәcminin artması ilә düz mütәnasib olaraq illik sifarış xәrci dә artırır
331.Müәssisәdә Maliyyә menecerinin әsas fәaliyyәt istiqamәtlәrinә daxildir:
A.))firmanın әmlak vә öhdәliklәrinin, onun sahibkarına vә digәr tәsәrrüfat subyektlәrinә münasibәti
B.müәssisәyә daxil olan pul kütlәsinin dәyişmәsi ardıcıllığını әks etdirir
C. müәssisәnin fәaliyyәtindә maraqlı şәxslәrin hüquqi maraqlarının üstüstә düşmәmisә
E.pul kütlәsinin müxtәlif zamanlar çәrçivәsindә müxtәlif dәyәrli olmasını göstәrir
332. Maliyyә menecmentinin mahiyyәtinә aid deyildir:
A..)) Neoklassik vә merkantilizm maliyyә nәzәriyyәlәri çәrçivәsindә maliyyә bazarının kömәyi ilә iqtisadiyyatın bir sahәsindәn digәrinә pul axının mahiyyәtini öyrәnir.
B.. Maliyyә menecmenti – müәssisәnin strateji vә taktiki mәqsәdlәrinә nail olmaq üçün rasional mәnbәlәrdәn maliyyә resurslarının cәlb edilmәsi vә onlardan daha sәmәrәli istifadә olunması yolu ilә pul axınlarını effektiv idarә edәn elmdir.
C.Maliyyә menecmentinin predmetini kapitalın hәrәkәtini әks etdirәn pul axınları tәşkil edir.
D.Maliyyә meneceri – mühasib vә maliyyәçi funksiyalarını özündә birlәşdirәn, maliyyә alәtlәri ilә işlәmәyi, mühasibat (maliyyә) hesabatlarını tәhlil etmәyi, aktivlәrin, kapitalın vә öhdәliklәrin idarә olunmasını bacaran mütәxәssisdir.
E. Maliyyә menecmenti (MM)gündәlik istifadә dә müxtәlif maliyyә aktivlәrinin idarә olunmasıyla bağlı fәaliyyәt prosesidir. Belә ki, hәr bir maliyyә aktivi özünә mәxsus spesifik idaretmә vә hesabat, uçot vә spesifik bazarın xüsusiyyәtlәrini daşıyır. Bu xüsusiyyәtdәn MMnә çәtin idarә oluna bilәn komplexs kimi baxmaq olar.
333. Müәssisәdә Maliyyә menecerinin әsas fәaliyyәt istiqamәtlәrinә daxildir:
A.))firmanın әmlak vә öhdәliklәrinin, onun sahibkarına vә digәr tәsәrrüfat subyektlәrinә münasibәti
B.müәssisәyә daxil olan pul kütlәsinin dәyişmәsi ardıcıllığını әks etdirir
C. müәssisәnin fәaliyyәtindә maraqlı şәxslәrin hüquqi maraqlarının üstüstә düşmәmisә
D.Müәssisәnin әmlakının vә hüququnun bazarda öyrәnilmәsi
E.pul kütlәsinin müxtәlif zamanlar çәrçivәsindә müxtәlif dәyәrli olmasını göstәrir
334. Mühasibat uçotu sistemlәrinin hüquqi tәnzimlәnmәsi aşağıdakılarla tәmin olunur: 1 Beynәlxalq prinsiplәrә uyğunluq vә hәmçinin iqtisadiyyatın inkişaf xüsusiyyәtlәri nәzәrә alınmaqla hazırlanmış milli standartların mövcudluğu; 2Mühasibat uçotu obyektlәrinin qiymәtlәndirilmәsinin müxtәlif metodları 3 Mühasibat uçotu vә hesabatı haqqında qanun; 4 Mühasibat uçotunun milli hesablar planı; 5 Mühasibat (maliyyә) hesabatları sistemi; 6 Tәsәrrüfat subyektinin uçot siyasәti.
335. Dünya ölkәlәri üzrә mühasibat uçotu sisteminin aşağıdakı modellәrini müәyyәnlәşdirmәk olar: 1.Britaniyaamerikan modeli (Böyük Britaniya, ABŞ, Hollandiya, Kanada, Avstraliya vә s.); 2.Kontinental model (Almaniya, Avstriya, Fransa, İsveçrә, İtaliya vә s.); 3.Avroatlantika modeli (Portuqaliya, İspaniya,Tütkiyә vә s.) 4.Cәnubi Amerika modeli (Braziliya, Argentina, Boliviya vә s.); 5. Qarışıq iqtisadiyyatlı ölkәlәr modeli (Şәrqi Avropa ölkәlәri vә keçmiş SSRİ ölkәlәri).
336. Mal – material ehtiyatlarının idarә olunması prosesi aşağıdakılardan hansıları ilә bağlı deyildir:
A.))Sadalananların heç biri
B.Malmaterial ehtiyatlarının yaranması vә onların anbarlarda saxlanılması müәssisә üçün arzuolunmaz vә mәcburi bir yük olması
C.Malmaterial ehtiyatlarının gündәlik sifarişi sifarişlәrin sayı artdığına görә sifariş vә daşınma xәrclәri .böyümәsinә vә gecikmәlәrin baş vermәsi, material ehtiyatlarının çox olmasından köhnәlmәlәrin vә itkilәrin dә yaranmasına sәbәb ola bilmәsi
E. Malmaterial ehtiyatlarının çox olması likvid aktivlәrin “istifadәsiz” vәziyyәtdә qalması vә bununla da müәssisәnin aktivliyinin aşağı düşmәsi
E. Malmaterial ehtiyatlarının ehtiyatlarının çox olması likvid aktivlәrin “istifadәsiz” vәziyyәtdә qalmasına vә eyni zamanda saxlanma vә sığorta xәrclәrinin artması sәbәb olması
337.Tәsәrrüfat subyektlәrinin hüquq vә әmlak özәlliklәri konsepsiyasının mahiyyәti:
A.))Alternativ gәlirlәr konsepsiyası
B.Maliyyә uçotu, idarә etmә uçotu vә aktivlәrin idarә olunmasının tәşkili
C. Maliyyә bazarı iştirakçılarına istehsal fәaliyyәti üzrә göstәricilәrin tәqdim olunması
D.Tәsәrrüfat subyektlәrinin funksiyalaşmasının zaman mәhdudiyyәti konsepsiyası
E.Maliyyә hesabatlarının hazırlanması vә daxili auditin tәşkili
338 Müәssisәdә istehsal ehtiyatlarının idarә olunması siyasәtinin formalaşması hansı suallara cavaba әsaslanır: 1.ehtiyatların sәviyyәsinin idarә edilmәsi siyasәtini optimallaşdırmaq olarmı? 2.ehtiyatların hansı sәviyyәsi minimum lazım olandır? 3.növbәti sifariş nә zaman verilmәlidir? 4.müәssisәninmaliyyә riskini azaltmaq mәqsәdi ilә materialları sifariş etmәsi hansı sәviyyәdә olmalıdır? 5.hәr yeni sifarişin optimal hәcmi hansı sәviyyәdә olmalıdır?
339. Optimal ehtiyatların idarә edilmәsindә istehsal ehtiyatlarının kriteriyalı mәqsәdilәrinә aid deyildir:
A.))ehtiyatların alınması üçün maliyyәlәşmә mәnbәyinin tapılması
B.ehtiyatların anbarlara yerlәşdirilmәsi
C. anbarlarasifarişlәrin verilmәsi
D.sifarişlәrin yerinә yetirilmәsi xәrclәri
E.ehtiyatların anbarlarda saxlanılması
340. Optimal ehtiyatların idarә edilmәsindә istehsal ehtiyatlarının kriteriyalı mәqsәdilәrinә aiddir: 1.ehtiyatların anbarlara yerlәşdirilmәsi 2.ehtiyatların anbarlarda saxlanılması 3.) ehtiyatların alınması üçün maliyyәlәşmә mәnbәyinin tapılması 4.anbarlarasifarişlәrin verilmәsi 5.sifarişlәrin yerinә yetirilmәsi xәrclәri
341. Cari malmaterialların hәcminin optimallaşdırılması modelinә aiddir:
A))sifariş hәcminin iqtisadi әsaslandırılması (Economic ordering quanlity ) gәlirlilik dәrәcәsi
B. daxili gәlir norması (internal rate of return),
C.diskont geri dönmә müddәti (return of investment),
D.xalis cari dәyәr (net present value),
342. Balansın proqnozu planının passiv bölmәsindә göstәrilәn element hansıdır?
A.))materiallara görә kreditlәr borcu
B.dövriyyәdәnkәnar aktivlәrin balans dәyәri
C. xammal, materiallar üzrә ehtiyatlar
D.kassa, hesablama hesabı
E.bitmәmiş kapital qoyuluşu
343. Balansın proqnozunun aktivindә göstәrilәn element
C. debitor borclar
344. cari investisiyalar müәssisәdә hansı aktilәrin formalaşmasına yönәldilir?
E. dövriyyәdәnkәnar aktivlәrә
345. Xәrclәrin artma әmsalı nәyi xarakterizә edir?
A.))mәhsulun hazırlıq sәviyyәsi
C. materialların istehsala hazırlanmasını
D.malların yola salınması üçün lazım olan ehtiyatı.
346. Müәssisәdә müvәqqәti maliyyә çәtinliyi yarandıqda hansı vәsaitdәn istifadә etmәsi mәdsәdә müvafikdir:
B.baş idarәnin vәsaiti
C. uzunmüddәtli bank krediti
347. Müәssisә kapital qoyuluşunu birinci növbәdә hansı mәnbәdәn maliyyәlәşdirilmәlidir?
B.baş idarәnin vәsaiti
E. qısamüddәtli kredit
348. Amortizasiya ayırmaları investisiyanın maliyyәlәşmә mәnbәlәrinin hansı qrupana aiddir?
A.))investorun xüsusi vәsaiti
B.investorun borc alınmış vәsaiti
D.maliyyә bazarında sәfәrbәrliyә alınan vәsait.
E.investorun cәlb olunmuş vәsaiti
349. Fәaliyyәt növlәrinә görә aktivlәri göstәr?
A.))maliyyә, material vә qeyrimaterial aktivlәr
B.әsas vә dövriyyә aktivlәri, qeyrimaterial aktivlәr
C. maliyyә aktivlәri, qeyrimaterial aktivlәr
D.material aktivlәri,investisiya aktivlәr
E.qeyrimaterial aktivlәr,dövriyyә aktivlәri
350. Mәhsulun hazırlıq sәviyyәsini xarakterizә edәn göstәrici necә adlanır?
A.))xәrclәrin artma әmsalı
C.cari ambar ehtiyatı.
E. maliyyә ehtiyatı
351. Kapital qoyuluşunun mahiyyәti nәdir?
A.))yeni әsas fondların tәşkili vә fәaliyyәtdә olan müәssisәlәrin genişlәndirilmәsi ilә әlaqәdar xәrclәrdir
B.müәssisәnin cari fәaliyyәti ilә әlaqәdar xәrclәri göstәrir
C. yığım fondunun tәşkili ilә әlaqәdar xәrclәrdir
D.amortizasiya fondunun tәşkili ilә әlaqәdar xәrclәrdir
E.müәssisәdә әsas fondların hissәhissә bәrpası ilә әlaqәdar xәrclәrdәn ibarәtdir
352. İnvestisiyanın maliyyәlәşdirilmәsi mәnbәlәrindәn deyil:
A.))düzgün cavab yoxdur
B.müәssisәnin öz vәsaitlәri
C. xarici investisiyalar
353. müәssisәnin öz vәsaitlәrinә aid deyil:
A.))büdcәdәn ayrılmış qaytarılmayan mәblәğ
C.bölüşdürülmәmiş gәlir vә digәr pul yığımları
D.çıxdaş olmuş әmlakın reallaşdırılmasında әldә olunan vәsait
E. daxili aktivlәrin sәfәrbәrliyi
354. müәssisәnin borc vәsaitlәrinә aid deyil:
A))güzәştli dövlәt investisiya kteditlәri
C. .müәssisәnin qiymәtli kağızlarının emissiyasının yerlәşdirilmәsindәn әldә olunan vәsait
D.kredit verәnlәrә olan borclar
E.maliyyәinvestisiya strukturlarının borcları
355. müәssisәnin qiymәtli kağızlarının emissiyasının yerlәşdirilmәsindәn әldә olunan vәsait
A.))güzәştli dövlәt investisiya kteditlәri
B. xarici bankların kreditlәri
C.beynәlxalq tәşkilatların kreditlәri
D.büdcәdәn ayrılmış qaytarılmayan mәblәğ
356. korporasiya sәviyyәsindә investisiya menecmentinin mәqsәdlәrinә aid deyil:
C. maliyyә dayanıqlığının tәmin edilmәsi
D.tәdiyyә qabiliyyәtliliyinin tәmin edilmәsi
E.investisiya fәaliyyәti prosesindә risklәrin minimumlaşdırılması;
Dostları ilə paylaş:
Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2023
rəhbərliyinə müraciət
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.