Аудиокнига – Yeraltı çaylar dənizə axır
Легкая литература
Aqşin Yenisey: “Yazıçılar Birliyi quldur yuvasıdır”
Yazıçılar Birliyinin binasında baş verən butulka “razborkası” sözügedən birliyin üzvülük vəsiqəsini daşımayanlar tərəfindən də qinağa səbəb olub. Eşitdiklərindən dəhşətə gələn gənc şair Aqşin Yenisey AzNews.az-a açıqlamasında Yazıçılar Birliyini quldur yuvası adlandırdı:
“Gözümü açıb ədəbiyyatla məşğul olandan görmüşəm ki, Yazıçılar Birliyində bir-birinin başını yeyib, ətini didməklə məşğul olublar. Məsələn, bir yazıçı vardı – “Bütün yeraltı çaylar dənizə axır” deyən Mehdi Hüseyn. Onun üstünə yan-yörə necə tökülüşdülərsə, kürsünün arxasındaca ürəyi partlayıb öldü. Yazıçılar Birliyi ömrü boyu yaxşı yazıçının itkin düşməsi və güllələnməsinə səbəb olub. O ocaqdan ədəbiyyat naminə xeyir gözləmək gülüncdür. Ora quldur yuvasıdır. Quldurlar yığışıb orada qarınlarını doldurmaqdan ötrü işlərini yerbəyer edirlər. Günah oradan xeyirli bir xəbər gözləyənlərdədir”.
A.Yenisey onu da əlavə etdi ki, bu AYB-də baş verən ilk cinayət hadisəsi deyil: “Orada illər ərzində dəfələrlə qarşıdurmalar yaranıb. Sadəcə, indi məsələ bir-birinə butulka atmaq, bıçaq çıxarmaq, barmaq kəsmək səviyyəsinə gəlib çıxıb. Hətta belə getsə baş da kəsilə bilər. Ora ədəbiyyata dəxli olmayan bir mühütdir. Dəfələrlə təklif gəlsə də itifaqın üzvü olmamışam. İndi baxıram ki, düz etmişəm”.
Bahar Rüstəmli
AzNews.az
Mehdi hüseyin yeraltı çaylar dənizə axır
Электронные и аудиокниги слушайте и читайте онлайн
- Аудиокниги
- Электронные книги
- ТОП Аудиокниг
- ТОП электронных книг
- Бесплатные
Легкая литература
- Cовременная русская литература (17 197)
- Боевики / остросюжетная литература (1 482)
- Боевики (1 015)
- Криминальные боевики (494)
- Иронические детективы (1 190)
- Крутой детектив (524)
- Политические детективы (206)
- Полицейские детективы (1 264)
- Современные детективы (5 889)
- Триллеры (5 053)
- Шпионские детективы (461)
- Классика фантастики (330)
- Классика фэнтези (96)
- Классические детективы (1 095)
- Классические любовные романы (75)
- Короткие любовные романы (2 199)
- Остросюжетные любовные романы (2 975)
- Современные любовные романы (14 712)
- Вестерны (228)
- Классика приключенческой литературы (81)
- Книги о приключениях (7 521)
- Мистика (6 132)
- Ужасы (2 142)
- Боевая фантастика (4 084)
- Героическая фантастика (1 819)
- Детективная фантастика (921)
- Киберпанк (688)
- Космическая фантастика (2 520)
- Любовно-фантастические романы (1 600)
- Научная фантастика (5 078)
- Социальная фантастика (2 656)
- Стимпанк (144)
- Юмористическая фантастика (775)
- Боевое фэнтези (3 307)
- Героическое фэнтези (4 734)
- Городское фэнтези (2 745)
- Детективное фэнтези (1 161)
- Книги про вампиров (365)
- Книги про волшебников (1 950)
- Любовное фэнтези (5 166)
- Магические академии (986)
- Попаданцы (4 257)
- Русское фэнтези (3 637)
- Фанфик (102)
- Фэнтези про драконов (887)
- Юмористическое фэнтези (1 617)
- Эротика ЛГБТ (245)
- Эротическая литература (990)
- Эротические рассказы и истории (725)
- Эротические романы (3 259)
- Эротическое фэнтези (626)
- Анекдоты (47)
- Юмор и сатира (2 886)
- Юмористическая проза (1 746)
- Юмористические стихи (211)
Бизнес-книги
- Банковское дело (54)
- Бизнес-справочники (1)
- Бухучет / налогообложение / аудит (148)
- Государственное и муниципальное управление (87)
- Делопроизводство (67)
- Интернет-бизнес (573)
- Кадровый менеджмент (1 060)
- Аттестация персонала (15)
- Гендерные различия (11)
- Конфликты (49)
- Коучинг (271)
- Мотивация (728)
- Поиск и подбор персонала (83)
- Тимбилдинг (22)
- Бизнес-процессы / инновации (2)
- Здоровый образ жизни / фитнес (5)
- Истории успеха и биографии (26)
- Личная эффективность / продуктивность (1)
- Маркетинг и реклама (1)
- Наука и технологии (31)
- Переговоры и продажи (3)
- Психология (34)
- Семья / дети / воспитание (101)
- Финансы / инвестиции / экономика (1)
- PR (109)
- Product placement (2)
- Брендинг (172)
- Директ-маркетинг (46)
- Интернет-маркетинг (451)
- Классический маркетинг (158)
- Клиентский сервис (47)
- Копирайтинг (55)
- Лояльность (21)
- Маркетинг для новичков (160)
- Маркетинговые исследования и анализ (162)
- Мерчендайзинг (2)
- Отношения с клиентами (213)
- Партизанский маркетинг (6)
- Привлечение клиентов (531)
- Реклама (333)
- Событийный маркетинг (3)
- Стратегия маркетинга (353)
- Управление ассортиментом (2)
- Управление маркетингом (336)
- IT-менеджмент (52)
- MBA (28)
- Project-менеджмент (16)
- Бизнес-процессы (373)
- Классика менеджмента (80)
- Кризисное управление (53)
- Лидерство (848)
- Организационный менеджмент (267)
- Производственный менеджмент (45)
- Стратегический менеджмент (79)
- Управление бизнесом (969)
- Управление качеством (19)
- Управление персоналом (430)
- Финансовый менеджмент (95)
- Японский менеджмент (18)
- Бизнес-план (63)
- Бизнес-стратегии (685)
- Выход из бизнеса (12)
- Инновации в бизнесе (489)
- Истории успеха (2 286)
- Консалтинг (135)
- Креатив / идеи (1 635)
- Организация офиса (6)
- Привлечение инвестиций (79)
- Просто о бизнесе (3 231)
- Работа с долгами (12)
- Российская практика (1 815)
- Слияния и поглощения (12)
- Советы от гуру (573)
- Эффективность бизнеса (809)
- Дистрибуция (13)
- Техника продаж (187)
- Управление продажами (287)
- Успешные переговоры (187)
- Холодные продажи (16)
- Эффективная презентация (149)
- Forex (20)
- Бюджетирование (4)
- Корпоративные финансы (149)
- МСФО (6)
- Риски (108)
- Технический анализ (10)
- Трейдинг (123)
- Финансовые инструменты (143)
- Внешнеэкономическая деятельность (5)
- История экономики (69)
- История экономических учений (36)
- Книги по экономике (229)
- Макроэкономика (11)
- Микроэкономика (9)
- Мировая экономика (115)
- Общая экономическая теория (55)
- Отраслевая и межотраслевая экономика (31)
- Управление экономикой (17)
- Экономика развивающихся стран (19)
- Экономика развитых стран (5)
- Экономическая география (116)
- Экономическая статистика (10)
- Экономический анализ (26)
- Экономическое развитие (109)
Зарубежная литература
- Зарубежная деловая литература (1 779)
- Зарубежная драматургия (202)
- Зарубежная классика (2 216)
- Зарубежная компьютерная литература (173)
- Зарубежная литература о культуре и искусстве (220)
- Зарубежная образовательная литература (1 563)
- Зарубежная поэзия (167)
- Зарубежная прикладная литература (482)
- Зарубежная психология (2 131)
- Зарубежная публицистика (1 563)
- Зарубежная религиозная и эзотерическая литература (106)
- Зарубежная религиозная литература (366)
- Зарубежная справочная литература (81)
- Зарубежная старинная литература (299)
- Зарубежная фантастика (1 235)
- Зарубежная эзотерическая литература (192)
- Зарубежное фэнтези (1 990)
- Зарубежные боевики (36)
- Зарубежные детективы (4 489)
- Зарубежные детские книги (2 075)
- Зарубежные любовные романы (3 573)
- Зарубежные приключения (1 331)
- Зарубежный юмор (700)
- Современная зарубежная литература (17 003)
Серьезная литература
- Cтихи / поэзия (7 545)
- Русская поэзия (194)
- Стихи и поэзия (7 510)
- Античная литература (154)
- Древневосточная литература (68)
- Древнерусская литература (42)
- Европейская старинная литература (79)
- Классическая проза (1 787)
- Литература 18 века (107)
- Литература 19 века (2 992)
- Литература 20 века (2 694)
- Мифы / легенды / эпос (442)
- Русская классика (4 696)
- Советская литература (664)
- Старинная литература (47)
- Фольклор (200)
- Пьесы и драматургия (1 040)
- Русская драматургия (28)
- Контркультура (3 018)
- Воспитание детей (1 815)
- Детская психология (1 214)
- Детские книги (15 058)
- Буквари (9)
- Внеклассное чтение (598)
- Детская познавательная и развивающая литература (1 346)
- Детская проза (3 202)
- Детская фантастика (1 425)
- Детские детективы (585)
- Детские приключения (2 591)
- Детские стихи (460)
- Книги для детей (3 465)
- Книги для дошкольников (289)
- Книги для подростков (1 517)
- Сказки (5 079)
- Учебная литература (725)
- Школьные учебники (426)
- ГИА (ОГЭ / ГВЭ) (5)
- ГИА по биологии (ОГЭ / ГВЭ) (1)
- ГИА по информатике и ИКТ (ОГЭ / ГВЭ) (1)
- ГИА по литературе (ОГЭ / ГВЭ) (1)
- ГИА по обществознанию (ОГЭ / ГВЭ) (2)
- ЕГЭ по биологии (1)
- ЕГЭ по иностранному языку (5)
- ЕГЭ по информатике и ИКТ (8)
- ЕГЭ по истории (3)
- ЕГЭ по литературе (2)
- ЕГЭ по обществознанию (4)
- ЕГЭ по русскому языку (2)
- ЕГЭ по физике (1)
- Математика 1 класс (4)
- Окружающий мир 1 класс (1)
- Русский язык 1 класс (5)
- Чтение 1 класс (3)
- Биология 10 класс (1)
- Иностранный язык 10 класс (3)
- История 10 класс (2)
- Литература 10 класс (1)
- Основы безопасности жизнедеятельности (ОБЖ) 10 класс (1)
- Биология 11 класс (1)
- Иностранный язык 11 класс (1)
- Информатика 11 класс (2)
- История 11 класс (2)
- Литература 11 класс (1)
- Обществознание 11 класс (1)
- Русский язык 11 класс (1)
- Физика 11 класс (1)
- Иностранный язык 2 класс (1)
- Математика 2 класс (4)
- Русский язык 2 класс (4)
- Чтение 2 класс (3)
- Иностранный язык 3 класс (2)
- Математика 3 класс (4)
- Окружающий мир 3 класс (22)
- Русский язык 3 класс (4)
- Чтение 3 класс (3)
- Иностранный язык 4 класс (2)
- Математика 4 класс (3)
- Окружающий мир 4 класс (22)
- Русский язык 4 класс (6)
- Чтение 4 класс (2)
- Биология 5 класс (1)
- Иностранный язык 5 класс (4)
- История 5 класс (1)
- Литература 5 класс (3)
- Музыка 5 класс (1)
- Основы безопасности жизнедеятельности (ОБЖ) 5 класс (1)
- Природоведение 5 класс (1)
- Русский язык 5 класс (1)
- География 6 класс (1)
- Иностранный язык 6 класс (1)
- История 6 класс (2)
- Литература 6 класс (1)
- Обществознание 6 класс (1)
- География 7 класс (1)
- Иностранный язык 7 класс (2)
- Литература 7 класс (1)
- Иностранный язык 8 класс (2)
- Литература 8 класс (1)
- Геометрия 9 класс (2)
- Иностранный язык 9 класс (1)
- Информатика 9 класс (1)
- Литература 9 класс (1)
Публицистика
- Периодические издания (855)
- Альманахи (18)
- Газеты (3)
- Журналы (536)
- Бизнес-журналы (1)
- Детские журналы (4)
- Женские журналы (38)
- Журналы о доме и семье (7)
- Журналы о досуге и развлечениях (3)
- Журнальные издания (3)
- Компьютерные журналы (18)
- Литературные журналы (16)
- Мужские журналы (18)
- Научно-популярные журналы (389)
- Научно-практические журналы (5)
- Общественно-политические журналы (34)
- Религиозные журналы (1)
- Финансово-экономические журналы (1)
- Юридические журналы (1)
- Новостные подкасты (47)
- Новости (47)
- Саморазвитие и советы (1)
- Детям (1)
- Хоккей (20)
- Мода и красота (2)
- Юмор (1)
- Афоризмы и цитаты (218)
- Военное дело / спецслужбы (959)
- Публицистика (9 756)
Психология / мотивация
- Истории из жизни (4 477)
- Книги по психологии (11 482)
- Возрастная психология (327)
- История психологии (17)
- Классики психологии (180)
- О психологии популярно (2 205)
- Общая психология (2 621)
- Основы психологии (141)
- Отраслевая психология (70)
- Практика психологии (3 441)
- Клиническая психология (288)
- Нейропсихология (294)
- НЛП (62)
- Практическая психология (1 322)
- Психоанализ (444)
- Психологическая консультация (604)
- Психологические тесты (20)
- Психологические тренинги (791)
- Психотерапия (854)
- Статистика в психологии (5)
- Транзакционный анализ (17)
- Любовь и отношения (2 523)
- Архитектура (119)
- Дизайн (46)
- Искусствоведение (444)
- История искусства (322)
- Кинематограф / театр (1 815)
- Критика (1 667)
- Музеи и коллекции (52)
- Музыка (607)
- Ноты (3)
- Опера / балет (63)
- Танцы (21)
- Телевидение (1 599)
- Цирк (7)
- Буддизм (203)
- Вероучения в буддизме (111)
- Дзэн-буддизм (50)
- Тибетский буддизм (131)
- Ислам / мусульманство (38)
- Коран / пророки (10)
- Молитвы в исламе (5)
- Акафисты (4)
- Богословие (106)
- Воскресная школа (11)
- Житийная литература (34)
- История православной церкви (206)
- Книги для священнослужителей (1)
- Православие (113)
- Православие для детей (34)
- Православная медицина (6)
- Православные календари (6)
- Православные каноны (16)
- Православные молитвы (42)
- Православные традиции (77)
- Священное Писание (138)
- Астрология (470)
- Гадание / толкование снов (97)
- Магия / колдовство (481)
- Парапсихология (100)
- Практическая эзотерика (1 499)
- Современные религиозные течения (321)
- Спиритизм / пророчества / предсказания (155)
- Эзотерика / оккультизм (2 002)
Детские книги
- Буквари (9)
- Внеклассное чтение (598)
- Детская познавательная и развивающая литература (1 346)
- Детская проза (3 202)
- Детская фантастика (1 425)
- Детские детективы (585)
- Детские приключения (2 591)
- Детские стихи (460)
- Книги для детей (3 465)
- Книги для дошкольников (289)
- Книги для подростков (1 517)
- Сказки (5 079)
- Учебная литература (725)
- Школьные учебники (426)
- ГИА (ОГЭ / ГВЭ) (5)
- ГИА по биологии (ОГЭ / ГВЭ) (1)
- ГИА по информатике и ИКТ (ОГЭ / ГВЭ) (1)
- ГИА по литературе (ОГЭ / ГВЭ) (1)
- ГИА по обществознанию (ОГЭ / ГВЭ) (2)
- ЕГЭ по биологии (1)
- ЕГЭ по иностранному языку (5)
- ЕГЭ по информатике и ИКТ (8)
- ЕГЭ по истории (3)
- ЕГЭ по литературе (2)
- ЕГЭ по обществознанию (4)
- ЕГЭ по русскому языку (2)
- ЕГЭ по физике (1)
- Математика 1 класс (4)
- Окружающий мир 1 класс (1)
- Русский язык 1 класс (5)
- Чтение 1 класс (3)
- Биология 10 класс (1)
- Иностранный язык 10 класс (3)
- История 10 класс (2)
- Литература 10 класс (1)
- Основы безопасности жизнедеятельности (ОБЖ) 10 класс (1)
- Биология 11 класс (1)
- Иностранный язык 11 класс (1)
- Информатика 11 класс (2)
- История 11 класс (2)
- Литература 11 класс (1)
- Обществознание 11 класс (1)
- Русский язык 11 класс (1)
- Физика 11 класс (1)
- Иностранный язык 2 класс (1)
- Математика 2 класс (4)
- Русский язык 2 класс (4)
- Чтение 2 класс (3)
- Иностранный язык 3 класс (2)
- Математика 3 класс (4)
- Окружающий мир 3 класс (22)
- Русский язык 3 класс (4)
- Чтение 3 класс (3)
- Иностранный язык 4 класс (2)
- Математика 4 класс (3)
- Окружающий мир 4 класс (22)
- Русский язык 4 класс (6)
- Чтение 4 класс (2)
- Биология 5 класс (1)
- Иностранный язык 5 класс (4)
- История 5 класс (1)
- Литература 5 класс (3)
- Музыка 5 класс (1)
- Основы безопасности жизнедеятельности (ОБЖ) 5 класс (1)
- Природоведение 5 класс (1)
- Русский язык 5 класс (1)
- География 6 класс (1)
- Иностранный язык 6 класс (1)
- История 6 класс (2)
- Литература 6 класс (1)
- Обществознание 6 класс (1)
- География 7 класс (1)
- Иностранный язык 7 класс (2)
- Литература 7 класс (1)
- Иностранный язык 8 класс (2)
- Литература 8 класс (1)
- Геометрия 9 класс (2)
- Иностранный язык 9 класс (1)
- Информатика 9 класс (1)
- Литература 9 класс (1)
Обучающая литература
- Изучение языков (1 230)
- Английский язык (719)
- Иностранные языки (413)
- Испанский язык (16)
- Итальянский язык (11)
- Немецкий язык (49)
- Польский язык (1)
- Русский язык как иностранный (233)
- Французский язык (36)
- Базы данных (13)
- Интернет (193)
- Информационная безопасность (137)
- Книги о компьютерах (481)
- Компьютерная справочная литература (148)
- Компьютерное железо (15)
- ОС и сети (88)
- Программирование (304)
- Программы (191)
- Руководства (1 659)
- Самоучители (147)
- Словари (122)
- Другие словари (84)
- Идеографические словари (1)
- Орфографические словари (1)
- Разговорники (8)
- Терминологические словари (13)
- Толковые словари (6)
- Энциклопедические словари (2)
- Этимологические словари (44)
- Языковые словари (10)
- Биографические справочники (13)
- Бытовые справочники (5)
- Другие справочники (430)
- Научные справочники (7)
- Общественно-политические справочники (35)
- Популярные справочники (34)
- Производственно-практические издания (1)
- Учебные справочники (23)
- Безопасность жизнедеятельности (124)
- Военное дело (409)
- Гуманитарные и общественные науки (3 564)
- Культурология (2 378)
- Педагогика (756)
- Социология (502)
- Астрономия (191)
- Естествознание (298)
- Математика (304)
- Механика (2)
- Физика (600)
- Экология (109)
- Акушерство и гинекология (99)
- Вирусология (24)
- Гастроэнтерология (20)
- Генетика (105)
- Геронтология (43)
- Гигиена (264)
- Дерматология (4)
- Иммунология и аллергология (24)
- Кардиология (23)
- Клиническая медицина (113)
- Медицина (882)
- Микробиология (61)
- Наркология (6)
- Неврология (25)
- Нейробиология (371)
- Общая патология (8)
- Онкология (80)
- Ортопедия и травматология (11)
- Оториноларингология (6)
- Офтальмология (4)
- Паразитология (8)
- Педиатрия и неонатология (136)
- Прикладные отрасли медицины (100)
- Психиатрия (219)
- Реаниматология (3)
- Стоматология (4)
- Токсикология (5)
- Урология и нефрология (6)
- Фармакология (27)
- Фармация (8)
- Фтизиатрия и пульмонология (4)
- Хирургия (7)
- Эндокринология (32)
- Эпидемиология (15)
- Авторефераты диссертаций (3)
- Материалы конференций (8)
- Научные доклады (452)
- Агрохимия (1)
- Ветеринария (17)
- Животноводство (19)
- Лесное хозяйство (3)
- Растениеводство (39)
- Рыбное хозяйство (2)
- Сельское хозяйство (7)
- Высокие технологии (1 851)
- Информатика и вычислительная техника (328)
- Конструкции (1)
- Материаловедение (6)
- Машиностроение (8)
- Нормативная документация (3)
- Общетехнические дисциплины (3)
- Основы производства (2)
- Проектирование (8)
- Промышленность (18)
- Техническая литература (150)
- Эксплуатация промышленного оборудования (5)
- Автомобили и ПДД (1 354)
- Изобразительное искусство (389)
- Интеллектуальные игры (13)
- Искусство фотографии (59)
- Йога (319)
- Кулинария (1 195)
- Мода и стиль (188)
- Отдых / туризм (652)
- Охота (12)
- Прикладная литература (796)
- Природа и животные (678)
- Путеводители (611)
- Развлечения (1 208)
- Рукоделие и ремесла (369)
- Рыбалка (17)
- Сад и огород (235)
- Сделай сам (181)
- Спорт / фитнес (1 711)
- Хобби / увлечения (1 205)
- Документальная литература (2 445)
- Историческая литература (5 216)
- Историческая фантастика (1 960)
- Исторические детективы (967)
- Исторические любовные романы (2 133)
- Исторические приключения (1 589)
- Историческое фэнтези (797)
- Книги о войне (1 362)
- Книги о путешествиях (2 211)
- Морские приключения (406)
- Популярно об истории (2 477)
- Домашнее хозяйство (100)
- Домашние животные (266)
- Интерьеры (24)
- Комнатные растения (29)
- Ремонт в квартире (4)
- Фэншуй / фэн-шуй (67)
MÜASİR AZƏRBAYCAN ROMANI
Azərbaycan romanının üçüncü mərhələsi ilk növbədə, özünün yeni müəllifləri ilə diqqəti cəlb etdi. Bu yazıçılar Azərbaycan romanında bir sıra yeniliklərin, novator meyllərin də müəllifləri oldular. Nəsrdə öz lirik-psixoloji hekayələri ilə uğur qazanan İlyas Əfəndiyev “Söyüdlü arx”, “Körpü salanlar”, “Dağlar arxasında üç dost”, daha sonra “Sarıköynəklə Valehin nağılı”, “Geriyə baxma, qoca” romanları ilə nəsrimizə yeni bir nəfəs gətirdi. Uzun müddət inqilabi-tarixi, sosial məzmunlu, istehsalat və quruculuq motivləri üzərində qurulan romanlarımızda məhz lirika qıtlığı duyulurdu, az qala robotlaşan “müsbət qəhrəmanlar”ı İlyas Əfəndiyevin zəngin daxili dünyası, intellektual mənəvi aləmi ilə diqqəti cəlb edən yeni ruhlu qadın və kişi obrazları əvəz etdi. Əlbəttə, bu fikri söyləyərkən biz qətiyyən iddia etmirik ki, lirik-psixoloji üslub “sırf ictimai motivi sıxışdırıb kənara qoydu, əlbəttə, belə düşünmək sadəlövhlük olardı. Bu məsələnin ən dəqiq, doğru izahını sonralar görkəmli tənqidçi Yaşar Qarayev belə əsaslandırmışdı: “Məsələ ondadır ki, fərdi duyğular, surətin mənəvi aləmi ictimai dövrü və mühiti nə dərəcədə inikas edə bilir. Təbiidir ki, bütün mühüm ictimai hadisələr cəmiyyət üzvlərinin mənəvi həyatında dərin iz buraxır və sənətkar ictimai həyatı bu fərdi-mənəvi aləmin güzgüsündə əks etdirə bilir (Yaşar Qarayev).
Yeni roman müəllifləri sırasında İlyas Əfəndiyevlə yanaşı, İsa Hüseynovun, İsmayıl Şıxlının, Sabir Əhmədlinin, Bayram Bayramovun, Salam Qədirzadənin də adları xüsusi qeyd olunmalıdır.
İsa Hüseynov Azərbaycan ədəbiyyatına “Yanar ürək”, “Doğma və yad adamlar” kimi həyatı, ictimai mühiti bütün reallığı ilə əks etdirən, cəmiyyətdə gedən mənəvi aşınmaları sərt psixoloji səpgidə canlandıran romanlarla gəldi. Sonra tarixi-fəlsəfi romanın ilk nümunəsi -“Məhşər” yarandı. İsmayıl Şıxlı “Dəli Kür” romanı ilə milli xarakter anlayışına münasibəti kökündən dəyişdi. Bu fikri Fərman Kərimzadənin “Qarlı aşırım” romanı barədə də söyləyə bilərik. Sabir Əhmədli “Aran”, “Görünməz dalğa”, “Dünyanın arşını” romanları ilə Azərbaycan kəndinin kəskin ziddiyyətlər doğuran sosial-mənəvi mənzərəsini əks etdirdi. Burada indi adları az qala unudulan Bayram Bayramovun “Yarpaqlar”, Salam Qədirzadənin “Qış gecəsi” romanlarının da o zaman oxucularda yeni hisslər, duyğular oyatdığını qeyd etməliyik. Populyar yazıçı olduğu kimi, romanların da müəyyən müddət belə populyarlığı olur və bu populyarlıq geniş oxucu kütlələrinin marağı ilə ölçülürsə, Vidadi Babanlının Azərbaycan ziyalılarının mənəvi-əxlaqi həyatından söz açdığı “Vicdan susanda” romanını da gərək unutmayaq.
Əlbəttə, biz Azərbaycan romanının yeni mərhələsində vaxtilə bir sıra əsərləri ilə geniş oxucu kütlələrinin rəğbətini qazanmış Mirzə İbrahimovun, Mehdi Hüseynin, Əbülhəsənin də xidmətlərini xüsusi qeyd etməliyik. “Böyük dayaq”, “Pərvanə” (Mirzə İbrahimov), “Yeraltı çaylar dənizə axır” (Mehdi Hüseyn), “Tamaşa qarının nəvələri” (Əbülhəsən) romanları məhz yeni mərhələnin yaratdığı bədii-estetik ab-havaya tam uyğun idilər.
Beləliklə, altmışıncı illərdə yeni tipli Azərbaycan romanı nəsrin “sükanı” arxasına keçdi.
Sonrakı onilliklərdə Əzizə Cəfərzadə, Fərman Kərimzadə, Çingiz Hüseynov, Vidadi Babanlı, Süleyman Vəliyev, Əlibala Hacızadə, Hüseyn Abbaszadə, Ənvər Yusifoğlu, Cəmil Əlibəyov, Həsən Seyidbəyli, Yusif Səmədoğlu, Anar, Elçin, Sabir Azəri, İsi Məlikzadə, Əlisa Nicat, Mövlud Süleymanlı, Seyran Səxavət, Məmməd Oruc, Afaq Məsud, Əli Əmirli, Mustafa Çəmənli, Arif Abdullazadə kimi romançılar yetişdi. Bu müəlliflərin əsərlərinin elə təkcə adlarını sadalasaq, böyük bir kəmiyyət “mənzərəsi” yaranar. Lakin milli romançılığımızın yeni mərhələsi kəmiyyət faktoru ilə deyil, keyfiyyət göstəricisi ilə qiymətləndirilməlidir. Və burada qətiyyən pessimizmə yuvarlanmarıq.
Azərbaycan romanı özünün malik olduğu milli “ərazidən” sıyrılıb tədricən üfüqlərini genişləndirir və o zamankı postsovet məkanında da “bayrağını” sancmalı olur. Söhbət təkcə ondan getmir ki, bizim bir sıra romanlar Ümumittifaq, hətta ondan kənarda – xarici ölkələrdə də çap olunur, yayılır və Amerika, ingilis, fransız, alman romanları ilə müqayisədə lap cüzi də olsa, tanınırdı. Söhbət həm də ondan gedir ki, Azərbaycan romanı dünya roman praktikasına və poetikasına uyğunlaşmağa, o böyük təcrübədən faydalanmağa başlayır. Bunu daha çox səksəninci illərdə yazılan romanlarımızda müşahidə edirik. Azərbaycan romanına mifoloji-fantastik elementlər daxil olur – Çingiz Hüseynovun “Fətəli fəthi”, Elçinin “Mahmud və Məryəm”i yaranır. Dastan poetikasının, folklor ruhunun bütünlüklə bir roman süjetinə “çökməsi” Mövlud Süleymanlının “Köç” romanının yaranmasına səbəb olur. İsa Hüseynov “Yanar ürək” romanından “imtina edib” tamamilə yeni roman strukturu yaradır, məlum tarixi qaynaqlara tamam fərqli bir münasibətlə yanaşıb əcdadlarımızın yeni tarixini “bərpa” edir və bu bədii prosesin özü müəyyən etiraz doğursa da, maraqlı hadisə idi. Və indi tam qətiyyətlə deyə bilərik ki, İsa Hüseynovun bu roman təcrübəsi Azərbaycan ədəbiyyatında doqmatik şüura təsirsiz qalmadı. (“İdeal”, “Cəhənnəm” romanları).Yusif Səmədoğlu “Qətl günü” romanı ilə, Qərb roman təcrübəsi ilə Şərq roman təcrübəsini bir araya gətirdi, “roman içində roman” nümunəsini ortaya qoydu. Yox, bunları qətiyyən eksperiment saymaq olmaz, Azərbaycan romanında baş verən bu “hadisələr” dünya roman sənəti ilə səsləşən məqamlar idi. Sonralar Afaq Məsudun “İzdiham”, Kamal Abdullanın “Yarımçıq əlyazma”, Həmid Herisçinin “Nekroloq” romanları meydana gəldi və bu nümunələr də sübut elədi ki, milli roman ənənələri öz yerində, amma dünya romanında baş verən proseslərə də qoşulmaq vacib və zəruridir.
Burada bir mühüm məqamı da qeyd etmək istəyirik. Bəziləri iddia edir ki, Azərbaycan romanı hələ dünya romanı səviyyəsinə gəlib çatmayıb. Bu, kökündən yanlış bir fikirdir. Necə ola bilər ki, 127 illik tarixi olan Azərbaycan romanı Dünya romanı səviyyəsində bir nümunə ortaya qoya bilməsin? Əgər “dünya romanı səviyyəsi” məsələsi ortalığa qoyulursa, biz “Qılınc və qələm” kimi klassik nümunədən tutmuş ən azı on romanın (“Şamo”, “Gələcək gün”, “Dəli Kür”, “Məhşər”, “Qarlı aşırım”, “Qətl günü”, “Dünyanın arşını”, “Mahmud və Məryəm”, “Fətəli fəthi”, “Köç”) adını çəkərik. Çox təəssüf ki, biz bu romanları dünyada tanıtdıra bilməmişik.
Bir də axı, “dünya romanı səviyyəsi” özü sürüşkən bir ifadədir. Kim sübut edə bilər ki, “Dəli Kür”, “Qətl günü”, “Mahmud və Məryəm”, “Fətəli fəthi” dünya romanı səviyyəsində deyilg
Azərbaycan romanında milli gerçəkliyin inikası ilə yanaşı, tarixi xəttin güclənməsi prosesi baş verdi. Təbii ki, bu prosesdə əvvəlki sabit ənənələrə kortəbii sədaqət daha çox diqqəti cəlb edir. Tarixi romanlarda bioqrafik ünsürlər, tarixi hadisələri və şəxsiyyətləri yalnız “bədiiləşdirmək” prinsipləri hələ də qalmaqda idi, belə əsərlərdə “tarixi özünüdərk”, milli idrakın işığı, “vətəndaşlıq ağrısı”, tarixi gerçəkliyin öz fəlsəfəsi müasir, miqyaslı bir ölçüdə” (Y.Qarayev) reallaşmırdı. Və onlarla belə tarixi romanlarda müasirlik deyil, yalnız statistik mənada “tarixizm” nəzərə çarpırdı. Lakin bu stereotipin əksinə olan romanlar da yarandı. “Dəli Kür” (İ.Şıxlı), “Məhşər” (İ.Hüseynov), “Geriyə baxma, qoca” (İ.Əfəndiyev), “Babək” (Ə.Məmmədxanlı), “Qətl günü” (Y.Səmədoğlu), “Fətəli fəthi” (Ç.Hüseynov), “Mahmud və Məryəm” (Elçin), “Qarlı aşırım”, “Xudafərin körpüsü”, “Təbriz namusu” (F.Kərimzadə), “Bakı-1501” (Ə.Cəfərzadə), “Mirzə Şəfi” (Ə.Nicat), “Köç” (M.Süleymanlı) romanları milli tariximizə yeni baxış bucağını müəyyənləşdirdi.
O ki qaldı milli gerçəkliyin, müasir reallığın bədii inikasınag müəyyən şablonçuluğu və stereotipi bu tipli romanlarda da izləyə bilərik. Hələ də bir çox romanlarda “istehsalat” romanlarının təsiri özünü göstərirdi, hələ də “müsbət qəhrəman” bütün işləri yoluna qoyan və əsərin sonunda “mənfilər” üzərində qələbə çalan obraz kimi diqqəti cəlb edirdi. Bu romanlarda əllinci illərin bir sıra bəsit romanlarının sxemi təkrar olunurdu, konflikt və xarakterlər eyni modellə quraşdırılırdı, dəyişilən, yeniləşən həyatın ritmi qətiyyən duyulmurdu. Yalnız bu stereotipi dağıdan bir sıra romanlar yarandı və romanlarda sosrealizmin məlum prinsiplərinə sığmayan fərqli obrazlar, “gəmidə oturub gəmiçi ilə dava edən” (Elçin) qəhrəmanlar ədəbiyyata yol açdı. Həmin romanlarda həyat hadisələri bəzəksiz-düzəksiz, bütün təzadları, mürəkkəb hadisə və olayları ilə canlandırıldı. Buna nümunə kimi Sabir Əhmədlinin “Yaşıl teatr”, “Dünyanın arşını”, “Yasamal gölündə qayıqlar üzürdü”, Elçinin “Ağ dəvə”, “Ölüm hökmü”, Mövlud Süleymanlının “Səs”, Əfqanın “Gülyanaq”, Sabir Azərinin “Dalanda” romanlarını misal gətirə bilərik.
Son iyirmi ildə yaranan Azərbaycan romanlarını ilk növbədə, müəyyən problemlər üzrə nəzərdən keçirmək lazımdır.
Burada müəyyən ümumiləşdirmə aparsaq, belə bir nəticəyə gələrik ki:
a) Azərbaycan romanı son iyirmi ildə mövzu-tematika baxımından heç də qıtlıq çəkməmişdir. Tarixi roman ənənəsi davam etmiş, müasir mövzuda, dövrün, zamanın, ictimai-siyasi hadisələrin təsiri ilə yeni romanlar yazılmışdır.
b) Yeni roman axtarışları bu janrın forma-struktur baxımından da təsnifatına yenidən baxmağa imkan yaradır. Roman-reportaj, roman-dialoq, roman-xronika, roman-utopiya, roman-pamflet, roman-besseller, roman-tədqiqat, roman-kino kimi təzə roman tipləri yaranmışdır.
c) Azərbaycan romanının poetikası da özünün yeni bədii-estetik çalarları ilə diqqəti cəlb edir. Romanların dili, üslubu, sənətkarlıq xüsusiyyətləri barədə də müəyyən müsbət fikirlər söyləmək olar.(ardı gələn şənbə sayımızda)
- ГИА (ОГЭ / ГВЭ) (5)
- ГИА (ОГЭ / ГВЭ) (5)
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.