Metalların mexaniki xassələri

növbəti mühüm xüsusiyyət metal davamlılıq edir. qırıq və deformasiya müqavimət bu anlayış keyfiyyətli məhsulları qabiliyyəti altında. hissəyə material ayrılması səbəb çatlar formalaşması prosesi məhv edilməsi ilə. Strength index zərbəyə testlər aparılması ilə müəyyən edilir.

Metallarning kimyoviy xossalari

Metallarning kimyoviy xossalari. Metall atomlari o’zining valent elektronlarini oson berib, musbat zaryadlangan ionga aylanish xususiyatiga ega. Tipik metallar hech qachon elektronlar biriktirib olmaydi; ularning ionlari hamma vaqt musbat zaryadlangan bo’ladi. SHuning uchun metallar «elektromusbat» elementlar deyiladi.

Metallar elektronlarini oson yo’qotib, ionlarga aylanadi:

Demak, metallar qaytaruvchilardir. Shuningdek:

1. metallarning ion radiusi qancha katta va zaryadi kichiq bo’lsa, metall shuncha kuchli asos xossa

1. metallarning ion radiusi kichik va ion zaryadi katta bo’lsa, metall kislota xossasini shuncha

kuchli namoyon qiladi.

Guruhlarda atom massasining, ya’ni zaryadlar sonining ortishi bilan metallik xossasi ham ortadi. Davrlarda esa zaryadlar sonini ortishi bilan metallik xossasi susayadi.

Metallarning faolligini bir-biriga taqqoslab o’rganish uchun, har xil reaksiyalardan foydalanish mumkin. Bu maqsadda, metallarning tuzlaridan shu metallarni boshqa metallar siqib chiqarish reaksiyasidan foydalanish ayniqsa qulaydir. Masalan, misning biror tuzi eritmasiga bir bo’lak temir tashlaymiz. Temir eriy boshlaydi, eritmadan esa mis ajralib chiqadi: Fe + CuSO₄ = Cu + FeSO₄

Bu tenglama ionli ko’rinishda quyidagicha yoziladi:

Fe + Cu 2+ → Cu + Fe 2+

Bu reaksiyaning tipik oksidlanish-qaytarilish reaksiyasi ekanligi yuqoridagi tenglamadan ko’rinib turibdi. Bu reaksiya mohiyati shundan iboratki, temir atomlari o’z valent elektronlarini 2 valentli mis ionlariga beradi, natijada temir atomlari temir ionlariga aylanadi, mis ionlari esa zaryadsizlanib, mis metali holida ajralib chiqadi. Aksincha, tajriba bajarilsa, ya’ni temirning biror tuz eritmasiga bir bo’lak mis tashlansa, hech qanday reaksiya bo’lmaydi. Bu hol temirning misga qaraganda ancha faol ekanligini, temir atomlari elektronlarni mis atomlariga qaraganda oson berishini, temir ionlari esa elektronlarini mis atomlari va ionlarga qaraganda qiyinrok biriktirib olishini ko’rsatadi.

Metallarning “siqib chiqarish qatori”da vodorodning o’rnini aniqlash uchun Beketov quyidagi tajriba qilib ko’rdi.

Egilgan shisha tirsaklariga metall tuzining eritmasi, kislota va rux ayrim-ayrim qilib solinadi. Nayning og’zi kavsharlab quyiladi, shundan keyin, rux kislotaga tushadigan qilib va ajralib chiqayotgan vodorod ostida tuz eritmasiga ta’sir etadigan qilib, nay qiyalatiladi. Nayning tuz eritmasi bor tirsagida bo’layotgan hodisalarni kuzatib, vodorod metallni siqib chiqarayotgan yoki siqib chiqarmayotganligini bilish mumkin bo’ladi. Beketov xuddi ana shunday tajribalarga asoslanib,” siqib chiqarish qatori”da vodorod qo’rg’oshindan keyingi o’rinda turadi va o’zidan keyingi metallarni: mis, simob, kumush, oltin va platinani ularning tuzlari eritmasidan siqib chiqara oladi (qaytara oladi) degan xulosaga keldi. Metallarni bu xossasiga asoslanib, Beketov quyidagi qatorini yaratdi:

Li, K, Sa, Na, Mg, Al, Mn, Zn, Fe, Cd, Co, Ni, Sn,

Pb, H, Cu, Sb, Bi, Hg, Ag, Pt, Au

Metallarning kimyoviy xossalari. Metallarning kuchlanish qatori eritmalardagi reaksiyalarda ayrim metallarning kimyoviy xususiyati to’g’risida umumiy belgilarni beradi:

1. Bu qatordagi har bir metall, shuningdek, bosim ostida bo’lgan vodorod ham, o’zidan keyingi metallarni ularning tuzlari eritmasidan siqib chiqaradi. SHu bilan birga, ayni metalning o’zi shu metaldan oldin turishi metallar tomonidan siqib chiqarilishi mumkin.
2. Kuchlanish qatorida vodoroddan oldin turgan metallargina vodorodni suyultirilgan kislotalardan siqib chiqara oladi. Vodorodning ung tomonida turgan metallar kislotalardan vodorodni siqib chiqara olmaydi.
3. Metallar kuchlanish qatorida qanchalik chaproqda tursa, u shuncha faol bo’ladi, boshqa metallarning ionlariga nisbatan, uning qaytarish xossasi shunchalik zo’r bo’ladi, uning o’zi ionga shunchalik oson aylanadi va uning ionlari shunchalik qiyin qaytariladi.

Eng faol metallar odatdagi sharoitda suvdan vodorodni siqib chiqaradi va ishqor hosil qiladi:

Faolligi kamroq bo’lgan metallar o’ta qizigan bug’ holida suvdan vodorodni siqib chiqaradi va oksidlar hosil qiladi:

Suyultirilgan va kislorodsiz kislotalar bilan reaksiyaga kirishib, ulardan vodorodni siqib chiqaradi:

Kuchlanishlar qatorida vodoroddan keyin turgan metallar uni suvdan va kislotalardan siqib chiqara olmaydi, balki kislotalar bilan vodorodni siqib chiqarmay turib, oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari kirishadi:

Barcha hollarda reaksiyaga kirishuvchi metallar oksidlanadi. Metallarning oksidlanishi metallar metalmaslar bilan bevosita o’zaro ta’sir ettirilganda ham kuzatiladi:

2Fe + 3C1₂ = 2FeCl₃ Metallarning ko’pchiligi kislorod bilan reaksiyaga kirishib, har xil tarkibli oksidlar hosil qiladi, ya’ni

Metallarning kimyoviy xossalari

Metalların mexaniki xassələri

Metalların mexaniki xassələri onlara tətbiq yük müqavimət göstərmək üçün materialların imkanı əks etdirir. Bu qabiliyyət kəmiyyət göstəriciləri ilə ifadə olunur. Metalların və ərintilərin mexaniki xassələri -, ilk yerdə uyuşqanlıq, sərtlik, ductility, güc. Products də dırmaşmaq müqavimət və digər xüsusiyyətləri geyinmək var.

tədqiqatları ilə təyin materialların əsas mexaniki xüsusiyyətləri. Vaxt vahidi yük təsiri xarakterindən yenidən seçilən dəyişənlər, dinamik və statik test asılı olaraq. Metalların mexaniki xassələri də xarici yük məqalələr əlavə təcəlli edir. Xüsusilə, testlər, burulma, sıxılma, gərginlik və digər effektlər əyilmə təsir keçirilmişdir.

Metalların mexaniki xassələri deformasiya zamanı özünü. Bu prosesi çərçivəsində stressin təsiri altında boyutlandırma və məhsulun forma başa düşürük. bərk orqanlarının deformasiya plastik və elastik bölünür. Birinci halda, yükün qaldırılması onun ölçüsü və forma, ikinci bərpa deyil sonra məhsul, – güc tətbiq əvvəl orijinal gəlir.

Tipik olaraq, Metalların mexaniki xassələri sərtlik təsvir başlayır. Yəni, bu məhsulların ən vacib keyfiyyətdir. sərtlik altında müqavimət sərgiləməyə metal imkanı aydın plastik deformasiya. bu qabiliyyəti kəmiyyət tədbir məhsul keyfiyyətinə nəzarət ən ümumi.

növbəti mühüm xüsusiyyət metal davamlılıq edir. qırıq və deformasiya müqavimət bu anlayış keyfiyyətli məhsulları qabiliyyəti altında. hissəyə material ayrılması səbəb çatlar formalaşması prosesi məhv edilməsi ilə. Strength index zərbəyə testlər aparılması ilə müəyyən edilir.

maddi ductility plastik deformasiya məruz qabiliyyəti səciyyələndirir. Başqa sözlə, bu, qırılması olmadan ölçüsü və forma qalıq dəyişikliklərin mümkünlüyü keyfiyyətini müəyyən edir. Plastiklik təzyiq müalicə üçün məhsullar seçilməsi üçün əhəmiyyətli bir meyar.

xarici güc hissələri udmaq imkanı var mexaniki enerji özlülük adlanır plastik deformasiya vasitəsilə.

ərintiləri arasında xüsusi yer dəmir (dəmir-karbon yüngül lehimli) tutur. Bu 2.14% karbon Bole və bəzi çirkləri var. Iron karbon xəlitəli yüksək castability xüsusiyyətlərinə malikdir.

Ən ümumi sənaye istehsalı, ağ boz və yumşaq dəmir kimi növləridir.

Birincisi, misal üçün, yüksək sərtlik var, bu geymək müqavimət təmin edir. Bu, ağ çuqun kövrək edir. Bundan əlavə, material pis emal məruz qalır.

tökmə sənayesi yerə biri kimi boz tökmə dəmir istifadə edir. Bu material var bir zərbəyə davamlılıq kifayət qədər yüksək və çox yaxşı müalicə.

Buna görə, ductile dəmir tökmə və yaxşı fiziki xassələri ilə bəxş edilir.

Alüminium Əlvan metallar və ərintilər arasında ayrılmalıdır. Onlar korroziya müqavimət yüksək dərəcələri ilə bəxş edilir, asanlıqla emal və tökmə məruz qalırlar.

O, həmçinin mis ərintiləri istehsal hesab olunur olduqca ümumi xammaldır. Bu qarışıqları, sürüşmə yaxşı texnoloji və fiziki xüsusiyyətləri var.

Titan ərintiləri yüksək korroziyaya davamlılığa, istilik müqavimət, yüksək gücü var. Onlar həmçinin aşağı sıxlığı var.

Daha çox maqnezium ərintilər, yaxşı emal məruz qalır.

Metallar və onlarin ümumi xassəLƏRİ

Səbail rayonunun 49 saylı məktəbin müəllimi
Ümumtəhsil məktəblərinin VIII-IX sinifləri üçün minimum proqramlarında qeyri-üzvi kimya kursunun mövzularının fizika kursu ilə əlaqəli tədrisinə aid geniş imkanlar mövcuddur.

“Ilk kimyəvi anlayışlar” bölməsində :maddələrin fiziki xassələri, molekullar və atomlar, atomların tərkibi, Avoqadro sabiti, Avoqadro qanunu, qazların molyar həcmi, qazların normal şəraitdəki sıxlığı və nisbi sıxlığı, qazların həcmi anlayışlarının nisbətləri; “Su. Məhlullar”, “Kimyəvi reaksiyaların sürəti”, “Kimyəvi tarazlıq”, “Dövri qanun, kimyəvi elementlərin dövri sistemi və atomun quruluşu”, “Kimyəvi rabitə”, “Maddələrin quruluşu”, “Elektrolitik dissosiasiya”, “Metallar və onların ümumi xassələri” kimi mövzuların fizika ilə əlaqəli tədrisinin həmi elmi, həmi də praktik əhəmiyyəti vardır. Qabaqçıl pedaqoji təcrübəyə malik olan kimya müəllimlərinin fəaliyyətində fənlərarası əlaqəyə diqqət yetirilməsinə və şəxsi təcrübəmizə əsaslanaraq “Metallar və onların ümumi xassələri”nə aid tədris vahidinin planlaşmasını aşağıdakı kimi aparırıq:

Mövzu: Dövri sistemdə metalların mövqeyi və atomlarının quruluş xüsusiyyətləri (IX sinif).

1.Dövri sistemdə metalların mövqeyini şərh edir.

2.Metalların atom quruluşlarını fərqləndirə bilir.

3.Metalların kristal quruluşu ilə metal rabitəsini əlaqləndirə bilir.

İş forması : Cütlərlə iş

İş üsulu: Müsahibəli şərh, fənlərarası və fəndaxili əlaqə, müstəqil iş

Resurslar:Dövri sistem cədvəli, Atomun quruluş sxemi, Metal kristal qəfəsi.

Şagirdlərin diqqətini yeni mövzuya yönəltmək məqsədi ilə müəllim sinifə müraciət edir: “Elementlərin dövri sistemi, dövri qanun. Atomun quruluşu” haqqında məlumatlarınıza əsaslanaraq metalların dövri sistemdəki mövqeyini, onların atom quruluşunu, metallara xas olan kristal quruluşu və metal rabitənin təbiətini öyrənmək hər biriniz üçün maraqlı olar.

Müəllim aşağıdakı suallardan ibarət olan iş vərəqlərini şagirdlərə paylayır və qeyd edir ki, hər bir cüt iki suala cavab verməlidir

1.Dövri sistem cədvəlində metallar hansı qrup və dövrlərdə yerləşmişdir?

2.Dövrlərdə və qruplarda metalların fəallığı necə dəyişir?

3. Ancaq, metallara xas olan xassələr hansıdır?

4.Metal rabitəsinin ion və kovalent rabitədən fərqi nədir?

5. Metalın kristal qəfəsinin quruluşu necədir?

6. Dövrlərdə metalların fəallığının azalmasını atomun quruluşuna əsasən izah edin.

Cavablar hazır olduqdan sonra müəllim ardıcıllıqla sualların cavablarının müzakirəsinə başlayır. Bəzi sualların cavabları ilə razılaşmayan müəllim əlavə məlumat verir. Məsələn, axırıncı suala düzgün cavab verilmədiyindən müəllim bildirir ki, hər bir dövrdə elementlərin sıra nömrəsi artdıca nüvədə nüsbət yüklü protonun və xarici elektron təbəqəsində mənfi yüklü elektronun sayı artır Siz fizikadan Kulon qanunun keçmisiniz. Bu qanuna görə “Sükunətdə olan iki nöqtəvi yükün vakumda qarşılıqlı təsir qüvvəsi yüklərin modulları hasili ilə düz və aralarındakı məsafənin kvadratı ilə tərs mütanasibdir. Buna görə də elementin xarici elektron təbəqəsindən elektronun ayrılması çətinləşir.Əksinə elektron qəbul etməsi güclənir. Şübhəsiz ki müəllim şagirdlərin müstəqil olaraq yeni bilik və bacarıqlara yiyələndiklərini qabaqcadan hazırlanmış test sualları ilə araşdırır.

Daha bir dərs nümunəsini də nəzərdən keçirək.

“Elektroliz” mövzusu kimya və fizika proqramlarinda xüsusi yer tutur

Mövcud kimya proqramlarında elektroliz haqqında məlumatın metalların ümumi xassələri ilə əlaqədar öyrədilməsinin pedaqoji əsası vardır. Uzun illərin pedaqoji təcrübəsinə, ixtisasartırma kurslarında müəllimlərlə keçirdiyimiz sorğulara, elektrolizlə bağlı şagirdlərlə aparılan söhbətlərə əsaslanaraq deyə bilərik ki, elelektroliz mövzusunun tədrisində hər iki fənlə bağlı çətinliklərin olması şagirdlərin bilik və bacarıqlarında olan çatışmazlıqlarla bağlıdır. Toplanılmış. məlumatlara əsasən belə qənaətə gəlmək olar ki, kimya müəllimləri fizikadan verilən məlumatla tam tanış olmur və əksinə. Hər bir kimya müəlliminə məlumdur ki, bu dərsin təşkilində və keçirilməsində çətinliklər vardır. Bu çətinliklərdən biri də tədris prosesində fəndaxili və fənlərarası əlaqə imkanlarının müəyyən edilməməsi, pedaqoji prosesdə inteqrasiyanın yaradılmamasıdır. Bunları nəzərə alaraq “Elektroliz”in tədrisini bir qədər geniş araşdıraq. Tədris prosesində fəndaxili və fənlərarası əlaqə imkanlarından geniş istifadə edilməlidir. Pedaqoji prosesdə inteqrasiyanın yradılmasına nail olunmalıdır. Bunlar nəzərə alınaraq elektroliz hadisəsi mövzusuna aid dərsin təşkili və gedişini nəzərdən keçirək.

Mövzu: elektroliz (IX sinif)

Məqsəd: 1. Şagird elektroliz prosesinin mahiyyətini izah edir.

2.Elektrodlarda gedən oksidləşmə-reduksiya reaksiyalarının tənliklərini tərtib edir.

3.Elektroliz hadisəsini elektroliz qanunu ilə əlaqələndirir.

Resurslar: U-şəkilli şüşə boru, kömür elektrodlar, elektroliz mənbəyi, elektrik lampasından ibarət dövrə, mis (II) xlorid duzu, distillə olunmuş su, batereya, natrium qələvisi, dəmir mıx, metalların kimyəvi aktivlik sırası, Elektrolizə aid tablo

İş forması:qruplarda.iş

Təlim üsulu :problemli şərh, fəndaxili və fənlərarası əlaqə, müstəqil iş, müzakirə.

Dərsin gedişi: sinfin təşkilindən sonra şagirdlər üç qrupa bölünürlər:

I.qrup – S. Arrenius

II. qrup – M. Faradey

III. qrup – N.Beketov.

Şagirdlərin bilik və bacarıqlarını araşdırmaq üçün hər bir qrupa sorğu vərəqləri verilir. Sualların bir çoxu şagirdlərin fizikadan öyrndiyi məlumatlara əsaslanmışdır. Nümunə olaraq II qrupun suallarını nəzərdən keçirək.

II. qrup-M. Faradey

1. Elektrod nədir?
2. NaCl və K₂SO₄ dissosiasiyasının tam və qısa ion tənliklərini yazın
3. Dəmir (II) sulfat məhlulunun elektrolizindən elektrodlarda gedən oksidləşmə-reduksiya reaksiyalarının tənliklərini yazın
4. Elektroliz hadisəsi elektroliz qanununundan asılı olduğunu izah edin
5. Qələvi metalları elektrolizlə almaq olarmı?

Evə tapşırıq olaraq şagirdlərə aşağıdakı suallara cavab hazırlamaları bildirilir:

1 Natrium sulfatın, mis (II) nitratın suda məhlullarının elektrolizində gedən reaksiyaların tənliklərini yazın.

2 Kalium xloridin və dəmir (II) sulfatın ərintisinin elektrolizində gedən reaksiya tənliklərini yazın.

3 Kalsium xlorid duzunun ərintisinin və sulu məhlulunun elektrolizində oksidləşmə və reduksiya prosesini göstərin.

Mövzu: Metalların elektrokimyəvi gərginlik sırası. Elektrolitlərin suda məhlullarının elektrolizi.

1.Metalların elektrik keçirməsini izah edir.

2.Metalların fəallıq sırasının mahiyyətini şərh edir.

3.Elektrolit məhlullarından cərəyanın keçməsi zamanı metalların elektrodlarda toplanmasını aydınlaşdırır.

İş foması: Qruplarda iş.

Təlim üsulu: Müsahibəli şərh, inteqrasiya, müstəqil işlər, müzakirə

Resurslar: CuSO₄, FeSO₄, Cu, Fe, Zn, Na, Ca, AgNO₃, HCl, H₂SO₄, HNO₃, sınaq şüşəsi, kimya stəkanı, kolba, distillə suyu, metalların fəallıq sırası, Metalların elektrod potensialı, ionların reduksiyası sırasına aid əyanı vəsait, sorğu və iş vərəqləri.

Dərsin gedişi: Sinfin təşkilindən sonra “Metalların fiziki-kimyəvi xassələri. Elektroliz” mövzusuna aid hazırlanmış aşağıdakı məzmunlu sorğu vərəqləri şagirdlərə paylanılır.

1.Metallar reaksiyaya daxil olduqda onun kristal quruluşu necə dəyişir?

2.Elektroliz zamanı məhluldakı metal ionu oksidləşir yoxsa reduksiya olunur?

3.Metalların duzlarla üç reaksiyanın tənliyini yazın.

1.Misin qatı və duru nitrat turşusu ilə reaksiyasının tənliklərini yazın.

2.Dəmir və sinkin mis(II) sulfat və gümüş-nitrat duzu ilə teaksiyasının tənliyini yazın.

3.CuCl₂ duzunun məhlulunun elektrolizində elektrodlarda hansı maddələrin toplandığığnı izah edin.

Qruplarda şagirdlərin cavabları hazır olduqdan sonra hər qrupdan bir nəfər lövhədə məlumat verir.Bütün cavablara şagirdlər tərəfindən diqqət yetirilir, müəllim də lazım gəldikdə müzakirəyə qoşulur.

İstifadə edilmiş ədəbiyyat:

1. R.İ.Qrabovskiy, kurs fiziki, Moskva, ”Vısşaya şkola”, 1974

2. V.Abbasov və b. kimya, 8-9-cu siniflər üçün, ”təhsil” nəşriyyatı, Bakı-2004.

3. M. Murğuzov və b.fizika,8,9-u siniflər, Bakı nəşr-2007

4. İnteraktiv kurrikulum:Mahiyyəti və nümunələr, ”Adiloğlu” nəşriyyatı, Bakı-2005.

5. A.Mehrabov və b., Pedaqoji Texnologiyalar, Bakı-Mütərcim-2006.

6. M.S.Fərəcov, Kimyanın tədrisində fənlərarası əlaqə, ”Maarif” nəşriyyatı, Bakı-1989.

7. Zülfiyyə Veysova, Fəal/interaktiv təlim: UNİCEF, Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi.

8. A.Mehrabov, M. Fərəcov, Ümumtəhsil məktəblərində kimyanın və fizikanın tədrisində fənlərarası əlaqənin yaradılması təcrübəsindən, ARTPİ-nin Elmi əsərləri, Bakı, mütərcim, 2009, N-3,4; (ikinci məqalə). 2010, N-1.

М.Фараджов, С.Ахундова

Из опыта использовании знаний по физике при преподавании темы

«Металлы и их общие свойства»

В статье дается методика использовании знаний учащияся по физике при обучении темы «Металлы и их общие свойства» интерактивными методами.

M.Farajov, S.Akhundova

From the experience of using the knowledge of physics teaching at the theme “Metals and their common properties”

The article presents the methodology used in learning the physics of the training topics, “Metals and their common properties” interactive methods.

Açar sözlər: Dövri sistem, atomun quruluşu, metal rabitəsi, kristal qəfəslər, metalların elektrokimyəvi gərginlik sırası, elektrod, elektrolit, elektroliz, ion, anion, kation, motivasiya, resurslar, strategiya, inteqrasiya, interaktiv, problemli şərh, iş vərəqi, qruplarda iş.
Ключевые слова: Периодические систем,строения атома, металлическщй связъ, кристаллическая решотка, електрохимический ряд напряжений металлов, електрод, електролит, електролиз, ион, катион, анион, мотивасия, ресурсы, стратегия, интеграсия, интерактив.
Key words: Periodic sytem, electrlesis, electrochemical, electrolyte, crystal caqe, мetal, communication, ion , anion, strategiiy, resource, atomic stukture, motivation, inteqrqtion, problematic commentary.