Mikroorqanizmlerin biosferdə yayılması

mineral birləşmələrə parçalayıb, onları yenidən bitkilərin və

MÜhazirə MİkroorqanizmləRİn təBİƏTDƏ yayilmasi

kəmiyyət və həm də keyfiyyət etibarı ilə dəyişilə bilirlər.

Mikroorqanizmlərin xarici mühitin amilləri ilə (işıq, istilik,

qida maddəsi, torpağın mühit reaksiyalı və s.) qarşılıqlı

münasibətini və o mühitə uyğunlaşaraq yaşamaq

xüsusiyyətlərini öyrənən elm

Mikroorqanizmlərin belə geniş yayılmasının əsas səbəbi

onların kiçik ölçüyə, az çəkiyə malik olması və sürətlə

çoxalmalarıdır. Digər canlılar kimi mikroorqanizmlərin ilk

tarixi beşiyi su mühiti olmuşdur. Sonrakı geoloji dövrlərdə

torpağın əmələ gəlməsi ilə əlaqədar olaraq

mikroorqanizmlər üçün artıq torpaq mühiti əsil yaşayış

yeri olmuşdur. Su havaya nisbətən mikroorqanizmlərlə

daha zəngindir. Müəyyən olunmuşdur ki, 1 qram

torpaqda milyonlarla, hətta milyardlarla mikrob vardır.

Bunun əsas səbəbi torpaqda mikroorqanizmlərin

inkişafını təmin edən hər bir şəraitin olmasıdır. Onlar

qidalanmaq üçün kifayət qədər üzvi və mineral maddələr,

nəmlik, oksigen, mühit reaksiyası və s. Təmin etməklə

bərabər, torpaq zərrəcikləri günəşin öldürücü təsirindən

bu xırda canlıları qoruyur.

Odur ki, torpaqda mikroorqanizmlərin bir çox növləri –

bakteriyalar, aktinomisetlər və göbələklər məskən salmışdır.

Hesablamalar göstərir ki, çürüntülü torpağın 2-15 sm dərinlikdə

olan qatının 1 qr torpağında 1-dən 10 milyarda qədər bakteriya,

20 milyon şüalı göbələk, 100 minə qədər göbələklər, 100 min

yosunlar, 1 milyona qədər ibtidailər və s. olur.

Mikroorqanizmlər torpaqda heyvan və bitki qalıqlarını sadə

mineral birləşmələrə parçalayıb, onları yenidən bitkilərin və

heyvanların istifadəsinə qaytarırlar. Bitkilərin karbohidratlı qidası

üzvi maddələrin mikroorqanizmlər tərəfindən CO

parçalanması nəticəsində əmələ gəlir. Torpaqda mənimsənilə

bilən azotlu maddələr də mikroorqanizmlərin iştirakı ilə əmələ

gəlir. Torpağın fiziki və kimyəvi xüsusiyyətlərindən asılı olaraq,

oradakı mikroorqanizmlər həm sayca, həm də növ tərkibinə görə

dəyişirlər. Torpağın mikrobiotasına onun tipi, ilin fəsilləri, torpağın

şumlanması, ona müxtəlif gübrələrin verilməsi və s. böyük təsir

Zəif qələvili əkin torpaqlarında bakteriyaların miqdarı çox, nisbətən

turş, bataqlıq və ya torflu torpaqlarda isə az olur.

Aparılan mikrobioloji təhlillər göstərir ki, 1 q çox məhsuldar

torpaqda orta hesabla 50 milyard və daha çox mikroorqanizmlər

vardır ki, bunların ən çox miqdarı yaz və payız fəsillərinə təsadüf

Torpağın mikrobiotası öz müxtəlifliyi ilə də kəskin fərqlənir. Burada

qeyd olunduğu kimi, onda bakteriyalar, aktinomisetlər, maya və kif

göbələkləri, yosunlar, ibtidailər və s. yayılmışdır.

Torpaq mikroorqanizmləri arasında həm saprotrof, həm də

xəstəlik əmələ gətirən növlərə, yəni patogenlərə rast gəlmək olar.

Saprotrof bakteriyalardan əsasən kokkları (Microc.albus,

Microc.candidaus, Microc.cereus flarus, Microc.raseus), çöp

forma-lılardan üzvi maddələrin parçalanmasında iştirak edən

Bact.proteus vulgaris, Bac.subtilis, Bac.megaterium,

Bac.mesentericum, Bac.my-coides, Bac.cereus, Bac.virgulus və

digərlərini qeyd etmək olar.

Bunlarla yanaşı, torpaqda çoxlu miqdarda nitritləşmə aparan, azot

fiksə edənlər, sellülozanı parçalayanlara da rast gəlmək olur.

Xəstəlik əmələ gətirən bakteriyaların sporlu formaları da torpaqda

geniş yayılmışdır. Bu sporlar torpaqlarla əlaqədar olan

yaralanmalar zamanı orqanizmə düşüb tetanus, qarayara, qazlı

qanqrena kimi ağır xəstəliklər törədə bilirlər.

Aktinomisetlər mikroorqanizmlərin ümumi miqdarının 10-30%-ni

təşkil edirlər. Bunlar əlverişli mühitdə çoxlu spor əmələ gətirməklə

hədsiz çoxalır. Aktinomisetlər az rütubət sevəndirlər.

Mikroorqanizmlərin miqdarı torpaq qatlarında qeyri-bərabər

yayılmışdır. Onların ən çox sayı 5-10 sm torpaq qatında müşahidə

olunur. Torpağın ən üstündə, quraqlıq və günəş şüalarının təsirinə

məruz qaldıqlarından mikroorqanizmlər sayca çox az olurlar.

Torpağın dərinliyi artdıqca mikroorqanizmlərin miqdarı da azalır. Bu

da mikroorqanizmlərə lazım olan qida maddələrinin, eləcə də

oksigenin aşağı qatlara getdikcə azalması ilə əlaqədardır.

Suyun mikrobiotası

Canlı təbiətdəki varlıqlar üçün xüsusi əhəmiyyətə malik

olan suda müxtəlif növ mikrobların olması

məqsədəuyğun deyildir. İçilən su tərkibində patogen

mikrobların olması ilə insan və heyvanlarda müəyyən

xəstəliklərin əmələ gəlməsinə, texniki məqsədlə işlədilən

su isə bir çox məhsulların vaxtından əvvəl xarab

olmasına səbəb olur. Bakteriyalar su sevən – hidrofil

orqanizmlər olduğuna görə, su mühitində onlar çox olur

və yaxşı inkişaf edirlər. Çünki su mühitində oksigen,

azot, karbon qazı, kükürd, dəmir, fosfor və s. birləşmələr

həll olmuş şəkildədir. Su mühitində yaranan belə şərait

müxtəlif fizioloji qrup mikroorqanizmlərin inkişafına

səbəb olur. Suya mikroorqanizmlər əsasən torpağın

səthindən, qismən də havadan, yağış və tozla düşür.

Ona görə də torpaqda və havada olan mikroorqanizmlərə çox vaxt

suda rast gəlmək olur. Bunlarla yanaşı, suda bir çox su mühitinə

uyğunlaşmış spesifik mikrobiotaya da təsadüf olunur. Sularda

geniş yayılmışlardan Bact.aquatilis (aqyatilus), Micrococcus

candicans, Pseudmonas fluorescens, Micrococcus rascus,

Bact.violaceum, Spirillum rubrum və başqalarını göstərmək olar.

Müxtəlif su mənbələrinin mikrobiotası fərqlənir. Artezian

quyularının və bulaqların suyu demək olar ki, mikrobsuz olur (1 ml-

də 10 ədəd). Belə sulara mikroorqanizmlər yalnız xaricə çıxandan

sonra düşə bilir.

Su mənbələrinin çirklənməsinə səbəb yaşayış məskənlərinin suya

yaxın olmasıdır, çünki həmin sulara müxtəlif tullantılar və

kanalizasiya suları da qarışa bilir. Üzvi maddələrlə zəngin olan

belə sularda mikroorqanizmlər hədsiz çox olur. Dəniz və göllərdə

isə sahildən uzaqlaşdıqca mikrobların miqdarı azalır. Suyun

təmizlik dərəcəsi 1 ml suda olan saprotrof mikrobların sayına görə

1 ml-də 100-ə qədər saprotrof bakteriya olan su yaxşı su hesab

edilir. Bu mikrobların sayı 100-500 qədər olduqda, belə su şübhəli

və 500-dən artıq olduqda isə çirkli su hesab olunur. Belə suyu

xüsusi süzgəclərdən süzdükdən və ya qaynatdıqdan sonra istifadə

etmək olar. Yağış suyunda mikroblar çox az olur.

Çirkli sularda xarakterik mikrob növləri müşahidə olunur. Bunlardan

Leptomitus lacteus, Sphacrotilus və Beggiatoa cinsinin

nümayəndələrini, çürüdücü bakteriyaları göstərmək olar. Əhali

tərəfindən işlənilən suya mikroblar xəstə adamların və ya

heyvanların ifrazatı vasitəsilə düşə bilər və belə sular bəzən qanlı

ishal, vəba, qarın yatalağı xəstəliklərinin yayılmasına səbəb olur.

Buna görə də əhalinin istifadə etdiyi suyun mikroblarla nə dərəcədə

çirklənməsi nəzarət altında olur. Sularda patogen bakteriyaları

tapmaq çətin olduğundan, suyun çirklənmə dərəcəsi onda olan

bağırsaq çöplərinin (Escherichia coli) miqdarı (titri) ilə

aydınlaşdırılır. Əgər su insan və ya heyvan nəcisi ilə çirklənibsə,

belə suda bağırsaq çöpləri həmişə çox olur. Ona görə də bu çöplər

çirkli su üçün indikator hesab olunurlar.

Səhiyyə nöqteyi-nəzərincə suyun təmiz, yaxud natəmiz

olmasını bilmək üçün əsasən 3 göstəricidən istifadə

edilir. Bunlara: 1) suyun 1 ml-də olan saprotrof

mikrobların ümumi miqdarı; 2) suyun koli-titri; 3) suyun

Saprotroflar

–hazır üzvi maddələrlə qidalanan bitkilərdə

olan mikroblar. Saprotroflar qidalanma üsuluna görə

heterotrof orqanizmlərə aid edilir. Saprotroflar qida

maddələrini başlıca olaraq cəsədlərdən, yaxud müxtəlif

üzvi qalıqlardan alırlar. Bununla saprotroflar digər

heterotrof orqanizmlərdən – parazitlərdən(biotroflardan)

və simbiotroflardan fərqlənirlər. Təbiətdə maddələrin

dövranında saprotrofların böyük rolu vardır. Bunlar üzvi

maddələri ardıcıl şəkildə sadə qeyri-üzvi maddələrə

çevirir ki, bunlardan da avtotrof orqanizmlər istifadə edir.

Yoxlanılan suyun bağırsaq çöpü tapılan ən az miqdarı, onun koli-

titri hesab edilir.

içərisində bağırsaq çöpü tapıla biləcək suyun ən az

isə 1 litr tədqiq olunan sudakı

bağırsaq çöplərinin miqdarıdır. Yaxşı içməli suyun koli-titri 333 və

ya koli-indeksi 3 olmalıdır.

Suda bağırsaq çöplərinin miqdarı çox, yəni koli-titri aşağı olduqda

müxtəlif təmizləmə üsullarından istifadə edilir.

Bakterioloji cəhətdən şübhəli su süzülmə, xlorlaşdırma və

ultrabənövşəyi təsir ilə təmizlənə bilir. Mikroorqanizmlərlə zəngin

və bulanıq sular zəy, alüminium-sulfat, dəmir-sulfat kimi

İçmək üçün çay və ya su hövzələrinin suyundan istifadə olunursa,

belə su müvafiq süzgəclərdən keçirilməlidir. Bu məqsədlə xüsusi

təmizləyici qurğulardan da istifadə olunur.

Sənayenin inkişafı ilə əlaqədar olaraq istər şirin və istərsə də

duzlu göllərə, dənizlərə külli miqdarda sənaye və məişət çirkab

suları daxil olur. Xüsusilə göllərin çirklənmədən mühafizəsi ən

vacib məsələdir. Burada iki cür çirklənmə nəzərə çarpır: təbii və

insan fəaliyyəti ilə əlaqədar çirklənmələr.

Təbii çirklənmə həmişə baş verir və nisbətən az qorxuludur. Lakin

insan fəaliyyəti nəticəsində sulara daxil olan sənaye tullantıları,

radioaktiv maddələr, neft məhsulları, pestisidlər və s. suların daha

zərərli çirklənməsinə səbəb olur. Ona görə də son zamanlar su

hövzələrini belə çirklənmədən qorumaq üçün öz-özünə bioloji

təmizlənmə prosesinə xüsusi diqqət verilir. Su hövzələrinin

təmizlənməsini suda yaşayan xırda orqanizmlərin fəaliyyəti ilə,

oraya daxil olan çirkləndirici maddələri oksidləşdirməklə təmin

etmək olar. Deməli, öz-özünə təmizlənmə intensivliyi suyun

oksigenlə zənginliyindən, temperaturasından, ilin fəsillərindən və

s. asılıdır. Öz-özünə təmizlənmənin ilk mərhələsində üzvi

maddələrin parçalanma məhsulları ilə qidalanan bakteriyalar,

göbələklər və ibtidai su orqanizmləri iştirak edirlər.

Suyun tullantılarla zənginləşən üzvi, oksidləşməmiş

mineral maddələrdən təmizlənməsi prosesi aerob və

anaerob mikroorqanizmlərlə gedir.

Aerob şəraitdə bu maddələrin parçalanma prosesi axıra

kimi intensiv gedir, nəticədə H

sulfatlar əmələ gəlir.

Anaerob şəraitdə isə proses zəif getdiyindən, su tədricən

təmizlənir və alınan aralıq məhsullar H

kiçik molekullu yağ turşularından ibarət olur. Bunlar da

canlılar üçün zəhərlidir. Bunu nəzərə alaraq, çirkab

sularının bioloji təmizlənməsi torpaq sahələrində aparılır.

Bu məqsədlə biosüzgəclər, aerosüzgəclər və

aerotenklər daha geniş tətbiq olunur.

Atmosfer havasının mikrobiotası

Mikroorqanizmlər havaya əsasən küləklə torpaqdan çıxmış

tozlarla yayılırlar. Lakin, hava mikroorqanizmlərin inkişafı üçün ən

pis mühitdir. Burada həmin orqanizmlərə lazım olan qida, kifayət

qədər rütubət yoxdur. Digər tərəfdən günəş şüaları hava

mühitindən, torpağın üst qatına nisbətən daha sürətlə keçirlər.

Buna baxmayaraq atmosferdə daima mikroorqanizmlərə təsadüf

olunur. Xüsusilə atmosferin aşağı təbəqələrində həmişə

mikroorqanizmlər daha çox olur. Qarlı dağların havasında,

meşədə, dəniz üzərində mikrobların miqdarı az olur və 1m

havada 4-5-dən artıq mikrob hüceyrəsi olmur. Bəzən tədqiqatçılar

hətta stratosferın alt qatlarında da, 11 km hündürlükdə bakteriya

və göbələk sporları tapmışlar. Əksər hallarda, havada torpaqda

olan saprotrof mikroorqanizmlərə rast gəlmək olur. Bunlar

arasında müxtəlif bakteriyalar, piqmentli sarsinalar, stafilokokklar,

müxtəlif sporlu bakteriyalar, maya göbələkləri, aktinomisetlər, kif

göbələklərinin sporları təsadüf olunur.

Bəzən, göstərdiyimiz saprotroflərdən əlavə, havada müvəqqəti

olaraq xəstəlik törədən mikroorqanizmlərə də rast gəlmək olur.

Belələrinə vərəm və difteriya çöpləri, stafilokokklar, pnevmokokklar

Göstərilən mikroblar havaya xəstə insanlardan öskürək, asqırma və

hətta danışan zaman tüpürcəklə birlikdə və ya xəstənin ifrazatı ilə

çirklənmiş torpaqdan küləklə düşə bilər.

İçərisində patogen mikrob olan damcılar havada 1-6 saata kimi qala

bilirlər. Təmiz atmosfer havasının 1m

-də 500-dən çox mikrob

hüceyrəsi olmur. İnsan bir saatda təxminən 500 litr hava alır,

bununla birlikdə onun ciyərlərinə çoxlu miqdarda toz hissəcikləri və

mikroorqanizmlər də daxil olur. Lakin bu mikroblar yuxarı nəfəs

yollarında olan epitel hüceyrələri və tükcüklər vasitəsilə tutulub

saxlanılırlar və nisbəən zərərsizləşdirirlər.

Havada mikrobları Kolun çökdürmə üsulu ilə müəyyən etmək daha

məqsədə uyğun sayılır.

Dostları ilə paylaş:

Mikroorqanizmlər

Mikroorqanizmlər və ya mikroblar (yun. μικρός , mikrós, kiçik və ὀργανισμός , organismós – orqanizm, vücud”;) – adətən ölçüləri 0,1 mm-dən az, gözlə görünməyəcək qədər kiçik olan canlı orqanizmlərin ümumi adı. Mikroorqanizmlərin öyrənilməsi ilə mikrobiologiya elmi məşğul olur. Onların tədqiqi ilk dəfə 1675-ci ildə öz yaratdığı mikroskop ilə mikroorqanizmləri kəşf edən Anton van Levenhukun faliyyəti ilə başlamışdır.

Bağırsaq çöpləri bakteriyaları 10.000 dəfə böyüdülmüş şəkildə.

Mündəricat

1 Ümumi məlumat
2 Biodövriyədə rolu
3 Həmçinin bax
4 İstinadlar
5 Xarici keçid

Ümumi məlumat

Mikroorqanizmlər çox müxtəlifdir, onlara bakteriyalar, göbələklər, mamırlar və sularda yaşayan kiçik canlılar daxildir. Bəzi mikrobioloq alimlər ora virusları da əlavə edirıər. [1] [2] Mikroorqanizmlər su, qrunt, istilik olan biosferin hər yerində yaşayırlar. Onlara atmosferin yüksəkliklərində, okeanların dərinliklərində və Yer kürəsinin dərinliklərində rast gəlmək olur. Bəzi mikroorqanizmlər azot yaratdıqlarından azot siklinin vacib bir hissəsi sayılırlar.

Pendirdə mikrorqanizmlərin müsbət fəaliyyəti
Biodövriyədə rolu

Mikroorqanizmlərin çoxu birhüceyrəli olur, onların bir qismi gözlə də görünür. Mikroorqanizmlər Yerin atmosferində dinamik mütənasibliyin qorunub saxlanmasında və ekosistemdə maddələr mübadiləsində böyük rol oynayırlar. Bəzi hallarda onlar biokütləni yaradan yeganə komponent olurlar. Ümumən biodövriyyədə müsbət rol oynasalar da, müəyyən situasiyada onlar insan və canlılarda xəstəlik törədicisi kimi çıxış edirılər. [3]

Belə hesab edilir ki, təkamül prosesində mikroorqanizmlər birinci canlı orqanizmlər olmuşlar.

Həmçinin bax

Canlı orqanizmlər
Mikrobiologiya
Bakteriya
Virus

İstinadlar

↑ Rybicki EP (1990). “The classification of organisms at the edge of life, or problems with virus systematics”. S Aft J Sci. 86: 182–6. ISSN 0038-2353.
↑ LWOFF A (1957). “The concept of virus”. J. Gen. Microbiol. 17 (2): 239–53. PMID 13481308.
↑ 2002 WHO mortality data Accessed 20 January 2007

Xarici keçid

Микроорганизмы в Большой Советской Энциклопедии

Avqust 01, 2021
Ən son məqalələr

E.ə. 82

E.ə. 83

E.ə. 84

E.ə. 85

E.ə. 86

E.ə. 87

E.ə. 88

E.ə. 883

E.ə. 89

E.ə. 9

Ən çox oxunan

Qəlbinə Yol

Qəlbinə yol (albom)

Qəley-Buğurt qalası

Qəleybuğurd

Qəleyçibulaq

mikroorqanizmlər, mikroblar, μικρός, mikrós, kiçik, ὀργανισμός, organismós, orqanizm, vücud, adətən, ölçüləri, dən, gözlə, görünməyəcək, qədər, kiçik, olan, canlı, orqanizmlərin, ümumi, adı, öyrənilməsi, ilə, mikrobiologiya, elmi, məşğul, olur, onların, tədqiq. Mikroorqanizmler ve ya mikroblar yun mikros mikros kicik ve ὀrganismos organismos orqanizm vucud adeten olculeri 0 1 mm den az gozle gorunmeyecek qeder kicik olan canli orqanizmlerin umumi adi Mikroorqanizmlerin oyrenilmesi ile mikrobiologiya elmi mesgul olur Onlarin tedqiqi ilk defe 1675 ci ilde oz yaratdigi mikroskop ile mikroorqanizmleri kesf eden Anton van Levenhukun faliyyeti ile baslamisdir Bagirsaq copleri bakteriyalari 10 000 defe boyudulmus sekilde Mundericat 1 Umumi melumat 2 Biodovriyede rolu 3 Hemcinin bax 4 Istinadlar 5 Xarici kecidUmumi melumat RedakteMikroorqanizmler cox muxtelifdir onlara bakteriyalar gobelekler mamirlar ve sularda yasayan kicik canlilar daxildir Bezi mikrobioloq alimler ora viruslari da elave edirier 1 2 Mikroorqanizmler su qrunt istilik olan biosferin her yerinde yasayirlar Onlara atmosferin yuksekliklerinde okeanlarin derinliklerinde ve Yer kuresinin derinliklerinde rast gelmek olur Bezi mikroorqanizmler azot yaratdiqlarindan azot siklinin vacib bir hissesi sayilirlar Pendirde mikrorqanizmlerin musbet fealiyyetiBiodovriyede rolu RedakteMikroorqanizmlerin coxu birhuceyreli olur onlarin bir qismi gozle de gorunur Mikroorqanizmler Yerin atmosferinde dinamik mutenasibliyin qorunub saxlanmasinda ve ekosistemde maddeler mubadilesinde boyuk rol oynayirlar Bezi hallarda onlar biokutleni yaradan yegane komponent olurlar Umumen biodovriyyede musbet rol oynasalar da mueyyen situasiyada onlar insan ve canlilarda xestelik toredicisi kimi cixis ediriler 3 Bele hesab edilir ki tekamul prosesinde mikroorqanizmler birinci canli orqanizmler olmuslar Hemcinin bax RedakteCanli orqanizmler Mikrobiologiya Bakteriya VirusIstinadlar Redakte Rybicki EP 1990 The classification of organisms at the edge of life or problems with virus systematics S Aft J Sci 86 182 6 ISSN 0038 2353 LWOFF A 1957 The concept of virus J Gen Microbiol 17 2 239 53 PMID 13481308 2002 WHO mortality data Accessed 20 January 2007Xarici kecid RedakteMikroorganizmy v Bolshoj Sovetskoj EnciklopediiMenbe https az wikipedia org w index php title Mikroorqanizmler amp oldid 4980350, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.

Mikroblar mövcud olmamalı olduğu yerlərdə ‘qaranlıq biosferdə’ tapıldı

Günəş yox, problem yoxdur. Bu yaxınlarda yeraltı siyanobakteriyaların tam qaranlıqda yaşadığı təsbit edildi.

Yer səthindən min fut aşağıda və günəş işığından çox kənarda olan elm adamları bu yaxınlarda gözlənilməz bir həyat forması aşkar etdilər: adətən enerjisini fotosintez yolu ilə istehsal edən mikroblar.

Siyanobakteriya olaraq bilinən bu davamlı mikroorqanizmlər milyardlarla ildir mövcuddur və kiçik olsalar da, günəş enerjisini böyümək üçün karbon qazını qidaya çevirmək üçün istifadə etdikləri fotosintez şücaəti planetin tarixində böyük rol oynadı. . Bu fəaliyyət, gənc bir dünyanın oksigenlə zəngin atmosferini formalaşdırmağa kömək etdi və bütün həyat formalarının ortaya çıxması üçün zəmin yaratdı.

Bu gün siyanobakteriyalar çörək bişirən səhralardan okeanlara qədər müxtəlif mühitləri tutur. Ancaq bu orqanizmlərin yaşadığı hər yerdə günəş işığına ən azı bir az məruz qalırlar. Beləliklə, tədqiqatçılar bu canlıları yerin altında və qaranlıqda tapmaq böyük bir sürpriz olduğunu söylədilər. [Yer üzündəki Həddindən artıq Həyat: 8 Qəribə məxluq]

Əvvəlki bir ekspedisiyada, elm adamları, İspaniyanın cənub-qərbindəki İber Yarımadası boyunca nəhəng sulfid yataqları olan bir ərazi olan İber Pirit Kəmərində zəngin bir yeraltı ekosistemi aşkar etdilər. Tədqiqatçılar ikinci araşdırmalarını daha dərin yeraltı yerlərdə, əvvəllər toxunulmamış bir yerdə, eyni ərazidə aparıblar. Orada səth bakteriyalarına yaxından bənzəyən mikroblar ehtiva etdiklərini gözlədikləri qayaları hədəf aldılar. Bununla birlikdə 2.011 fut (613 metr) dərinlikdə siyanobakteriyalar tapacağını gözləmirdilər. Əslində, siyanobakteriyalar tədqiqatçıların nümunələrində ən çox rast gəlinən orqanizmlər idi, qrup yeni bir araşdırmada bildirdi.

Elm adamları bəzən işığın az olduğu və ya hətta mövcud olmadığı, lakin həyatın yenə də “qaranlıq biosfer” olaraq qaldığı mühitlərə müraciət edirlər. Bu tutqun yaşayış yerlərindən bəzilərinin içərisində fanged xərçəngkimilər, kor mağara balığı və yer üzündə Hades qırxayaq kimi qəribə canlılar var.

İndi də elm adamları siyahıya siyanobakteriyalar əlavə edə bilərlər.

Tədqiqatçılar qaya nümunələrini floresan mikroskopla işıqlandıraraq yeraltı mikrobların bioloji baxımdan işıq sevən əmiuşağılarından fərqli olmadığını, ancaq bu bakteriyaların fotosintez aparmaq üçün müəyyən quruluşlara sahib olmadığını öyrəndilər.

Bunun əvəzinə yeraltı mikroblar enerji istehsal etmək üçün fərqli bir müddət istifadə etdilər. Hidrogen konsentrasiyası yaxınlığında çox sayda siyanobakteriya toplanmışdır. Bu, mikrobların hidrogen qazını udaraq kimyəvi yolla oksigenlə birləşdirərək və daha sonra hidrogen elektronlarını ölçülmüş dozalarda sərbəst buraxaraq həyatda qalmalarını təklif etdi.

Genetik analiz, yeraltı siyanobakteriyaların əcdadlarının ekstremal mühitlərdə, bəlkə də işığın az olduğu dərin mağaralarda məskunlaşdıqlarına işarə etdi.

Daha əvvəl yeraltı süxurlarda siyanobakteriyalar aşkar edildiyi halda, mikrobların yerüstü çirklənmə yolu ilə nümunələrə yol tapma ehtimalı həmişə var idi. Yeni tapıntılar, siyanobakteriyaların işıqsız bir dünyada yaşaya və inkişaf edə biləcəyinə və bir vaxtlar düşünüləndən daha çox uyğunlaşa bilən bu sərt mikrobların yeraltı ekosistemlərdə mühüm rol oynadığına dair ilk sübutları təqdim edir.

Tapıntılar 1 Oktyabr tarixində Proceedings of the National Science Academy jurnalında dərc edildi.