Məlikməmməd – Azərbaycan nağılı

-Qadan alım, bir əjdaha suyun qabağını kəsib, hər gün onun ağzına bir qız atırıq, qızı yeyənə qədər bir az su axır, biz də götürürük. Ölkədə qız qurtarıb. Padşahın gözünün ağı qarası bir qızı var, sabah onu əjdahanın ağzına atacaqlar. Odur ki, camaat qara geyib.

Текст книги “Məlikməmmədin nağılı”

Biri varmış, biri yoxmuş, bir padşah varmış. Bu padşahın da bağında bir alma ağacı varmış. Bu ağac birinci gün çiçək açarmış, ikinci gün çiçəyini tökərmiş, üçüncü gün bar verərmiş. Bu almanı kim yesəymiş, on beş yaşında oğlan olarmış.

Padşah hər gün səhər tezdən sübh açılan kimi durub gedərmiş bağa ki, almanı dərib yesin, amma görərmiş ki, alma dərilib. Kor-peşman geri qayıdarmış. Bir gün belə, beş gün belə, axırda padşah təngə gəlib böyük oğlunu yanına çağırdı. Oğul atasının qulluğuna gələn kimi baş endirib dedi:

– Ata, sənə fəda olum, mənə görə qulluq?

– Belə də iş olar? Mən padşah ola-ola bağımdakı almaya həsrət qalam, heç ondan yeməyəm. Gərək nə təhər olsa, almanı oğurlayanı tutasan ki, tənbeh oluna.

Oğlan atasının əlindən öpüb çıxdı, ox-kamanını götürdü, dava libasını geyinib bağa getdi.

Oğlan bir saat gözlədi, iki saat gözlədi, sübh alma yetişən vaxt yuxu onu tutdu. Bir zaman ayılıb gördü ki, alma ağacda yoxdu, dərilibdi. Padşahın böyük oğlu kor-peşman evə qayıtdı. O biri gün padşah ortancıl oğlunu yanına çağırıb dedi:

– Belə də iş olarmı? Mən özüm padşah ola-ola bağımdakı almaya həsrət qalam, heç ondan yeməyəm. Gərək nə təhər olsa, alma oğurlayanı tutasan ki, tənbeh oluna.

Ortancıl oğlan atasının əlindən öpüb çıxdı, ox-kamanını götürdü, dava libasını geyib bağa getdi. Bu da bir saat gözləyib, iki saat gözləyib axırda alma yetişən vaxtı yuxuya gedib yatdı. Bir zaman ayılıb gördü alma dərilib. Kor-peşman evə qayıtdı.

Bu xəbəri padşahın balaca oğlu Məlikməmməd eşitcək, atasının yanına gəldi, ədəblə baş endirib dedi:

– Ata, izn ver, bu səfər də alma ağacının keşiyini mən çəkim.

– Səndən böyük qardaşların deyirdilər alma ağacının keşiyini çəkib oğrunu tutacağıq, amma tuta bilmədilər, kor-peşman geri qayıtdılar. İndi sən gedib nə qayıracaqsan?

Məlikməmməd əl çəkməyib, atasından təvəqqe elədi ki, ona izn versin. Atası çar-naçar izn verdi. Məlikməmməd kefi kök, damağı çağ, qayıdıb öz otağına gəldi. Elə ki gün batdı, axşam oldu, Məlikməmməd qıvraq geyindi, ox-kamanını götürüb bağa getdi. O biri qardaşları kimi bir saat gözlədi, iki saat gözlədi, axırda gördü yuxusu gəlir. Xəncərini çıxarıb, barmağının başını yardı, yerinə duz tökdü. Gecə ta səhərə kimi barmağının ağrısından yata bilmədi.

Sübhə yaxın gördü ki, bir gurultu, bir nərilti gəlir, ta nə təhər… Durub ağacın dalında gizləndi ki, görsün bu nədir. Bir vaxt gördü ki, bir div gəlir, boyu minarə kimi, adam baxanda bağrı yarılır, elə bilirsən, bir dağ qopub gəlir.

Məlikməmməd o saat barmağını dişləyib dedi:

– Aha, almanı aparan bu imiş.

Div gəlib alma ağacına yaxınlaşanda Məlikməmməd birdən onun başına elə bir qılınc vurdu ki, qılınc zərbdən iki parça olub əlindən yerə düşdü. Div o saat qayıdıb, nərə çəkə-çəkə qaçdı.

Sabah olan kimi Məlikməmməd almaları yığıb bir məcməyiyə qoydu, üstünə də bir örtük çəkib atasına apardı. Padşah almaları görcək çox şad oldu.

– Ay ata, izn ver, qanın iziynən gedib o divi öldürüm.

Padşah razı oldu. Məlikməmmədə bir qədər də qoşun verib, o biri oğlanlarını da ona qoşdu və yola saldı. Az gedib, üz gedib, dərə, təpə, düz gedib bir quyuya rast gəldilər. Bildilər ki, div bu quyuya giribdi. Quyunun ağzına bir dəyirman daşı qoyulmuşdu. Padşahın oğlanları istədilər daşı götürüb içəri girsinlər. Əvvəl böyük oğlan daşdan yapışdı, nə qədər çalışdı, yerindən tərpədə bilmədi. Ortancıl oğlan irəli yeridi, bu da nə qədər çalışdı daşa gücü çatmadı. Növbə Məlikməmmədə yetişdi. O, daşa yapışdı, bir dəfə güc verib daşı götürdü, kənara atdı. Daşı atandan sonra divin dalınca quyuya girmək lazım idi. Yenə böyük oğlan qabağa yeriyib dedi:

Внимание! Это не конец книги.

Если начало книги вам понравилось, то полную версию можно приобрести у нашего партнёра – распространителя легального контента. Поддержите автора!

Страницы книги >> 1

Данное произведение размещено по согласованию с ООО “ЛитРес” (20% исходного текста). Если размещение книги нарушает чьи-либо права, то сообщите об этом.

Оплатили, но не знаете что делать дальше?

Məlikməmməd – Azərbaycan nağılı

Biri varmış, biri yoxmuş, bir padşah varmış. Bu padşahın da bağında bir alma ağacı varmış. Bu ağac birinci gün çiçək açarmış, ikinci gündə çiçəyini tökərmiş, üçüncü gündə bar verərmiş. Bu almanı hər kəs yesəymiş on beş yaşında oğlan olarmış.
Padşah hər gün səhər tezdən sübh açılan kimi durub gedərmiş bağa ki, almanı dərib yesin, amma görərmiş ki, alma dərilib. Kor-peşman geri qayıdarmış. Bir gün belə, beş gün belə, axır padşah təngə gəlib böyük oğlunu yamna çağırdı. Oğul atasımn qulluğuna gələn kimi baş endirib dedi:
—Ata, sənə fəda olum, mənə görə nə qulluq? Atası dedi:
—Belə də iş olar? Mən padşah ola-ola bağımdakı almaya həsrət qalam, heç ondan yeməyəm. Gərək nə təhər olsa, almanı oğurlayam tutasan ki, tənbih oluna.
Oğlan atasımn əlindən öpüb çıxdı, ox-kamamm götürüb dava libasım geyinib bağa getdi.
Oğlan bir saat gözlədi, iki saat gözlədi, sübh, alma yetişən vaxt yuxu onu tutdu. Bir zaman ayılıb gördü ki, alma yerində yoxdu, dərilibdi. Padşahın böyük oğlu kor-peşman evə qayıtdı. O biri gün padşah ortancıl oğlunu yamna çağırıb dedi:
—Belə də iş olarmı? Mən özüm padşah ola-ola bağımdakı almaya həsrət qalam, ondan heç yeməyəm. Gərək nə təhər olsa, alma oğurlayam tutasan ki, tənbih oluna.
Ortancıl oğlan atasımn əlindən öpüb çıxdı, ox-kamamm götürdü, dava libasını geyib bağa getdi. Bu da bir saat gözləyib, iki saat gözləyib axırda alma yetişən vaxtı yuxuya gedib yatdı. Bir zaman ayılıb gördü alma dərilib. Kor-peşman evə qayıtdı.
Bu xəbəri padşahın balaca oğlu Məlikməmməd eşitcək, atasımn yamna gəldi. Ədəblə baş endirib dedi:
—Ata, izin ver, bu səfər də alma ağacımn keşiyini mən çəkim.
Atası dedi:
—Səndən böyük qardaşların deyirdilər, alma ağacımn keşiyini çəkib oğrunu tutacağıq, amma tuta bilmədilər. Kor-peşman geri qayıtdılar. İndi sən gedib nə qayıracaqsan?
Məlikməmməd əl çəkməyib, atasından təvəqqə elədi ki, ona izin versin. Atası çar-naçar izin verdi. Məlikməmməd kefi kök, damağı çağ, qayıdıb öz otağına gəldi. Elə ki, gün batdı, axşam oldu, Məlikməmməd qıvraq geyinib ox-kamamm götürüb bağa getdi. O biri qardaşları kimi bir saat gözlədi, iki saat gözlədi, axırda gördü yuxusu gəlir. Xəncərini çıxarıb, barmağımn başım yardı, yerinə duz tökdü. Gecə ta səhərə kimi barmağımn ağrısından yata bilmədi.
Sübhə yaxın gördü ki, bir gurultu, bir nərilti gəlir, ta nə təhər. Durub ağacın dalında gizləndi ki, görsün bu nədir. Bir vaxt gördü ki, bir div gəlir, boyu minarə kimi, adam baxanda bağrı yarılır, elə bilirsən bir dağ qopub gəlir.
Məlikməmməd o saat barmağım dişləyib dedi: —Aha, almam aparan bu imiş.
Div gəlib alma ağacına yaxınlaşanda Məlikməmməd birdən onun başına elə bir qılınc vurdu ki, qılınc zərbdən iki parça olub əlindən yerə düşdü. Div o saat qayıdıb, nərə çəkə-çəkə qaçdı.
Sabah olan kimi Məlikməmməd almaları yığıb bir məcməiyə qoydu, üstünə də bir örtük çəkib atasına apardı. Padşah almaları görcək çox şad oldu.
Məlikməmməd dedi:
—Ay ata, izin ver, qamn iziynən gedib divi öldürüm.
Padşah razı oldu. Məlikməmmədə bir qədər də qoşun verib, o biri oğlanlarım da ona qoşdu və yola saldı. Az gedib, üz gedib, dərə, təpə düz gedib bir quyuya rast gəldilər. Bildilər ki, div bu quyuya giribdi. Quyunun ağzına bir dəyirman daşı qoyulmuşdu. Padşahın oğlanları istədilər daşı götürüb içəri girsinlər. Əwəl böyük oğlan daşdan yapışdı, nə qədər çalışdı, yerindən tərpədə bilmədi. Ortancıl oğlan irəli yeridi, bu da nə qədər çalışdı daşa gücü çatmadı. Növbə Məlikməmmədə yetişdi. Bu daşa yapışdı, bir dəfə güc verib daşı götürdü, kənara atdı. Daşı atandan sonra divin dalınca quyuya girmək lazım idi. Yenə böyük oğlan qabağa yeriyib dedi:
—Gərək məni sallayasımz.
Dedilər:
—Yaxşı.
O saat bir kəndir götürüb, bunun belinə bağladılar, quyuya sallamağa başladılar. Bir az sallamışdılar ki, bərk çığırdı:
—Ay yandım, çəkin!
Padşahın böyük oğlunu quyudan çəkdilər. Ortancıl oğlan qabağa yeriyib dedi:
—Məni quyuya sallayın, divin dalınca gedim.
Yenə razı oldular, kəndiri belinə bağlayıb, onu quyuya salladılar.
Padşahın ortancıl oğlunu da elə bir az quyuya sallamışdılar, quyudan səs gəldi:
—Ay yandım, çəkin!
Yenə çəkdilər.
Axırda növbə Məlikməmmədə yetişdi. Məlikməmməd qabağa yeriyib dedi:
—Məni quyuya sallayın, amma nə qədər yandım desəm, qulaq asmayın.
Məlikməmmədi quyuya sallayanda o da o biri qardaşları kimi çığırmağa başladı:
—Ay yandım, çəkin!
Bu sözlərə qulaq asmadılar. Məlikməmməd bir az aşağı enmişdi, gördü ki, yavaş-yavaş isti azalır. Quyunun tərkinə çatana kimi, bir o yana, bir bu yana baxıb gördü ki, bir yol var. Belindən kəndiri açıb yolnan başladı getməyə. Məlikməmməd az getdi, çox getdi, gördü ki, bu otağın içindən də bir qapı var, bu qapını açdı, bir ayrı otağın içində də bir qapı var, bu qapını açdı, bir ayrı otağa girdi. Onun da qapısım açdı. Belə-belə Məlikməmməd yeddinci qapını açdı. Gördü burda taxtın üstündə elə bir nazənin əyləşib ki, yemə, içmə, xətti-xalına gül-camalına tamaşa elə. Qızın dizi üstə bir div başını qoyub yatmışdı.
Qız Məlikməmmədi görcək dedi:
—Ey cavan, kimsən, nəkarasan? Heyifsən, qaç gizlən. Div yaralanıb acığı tutub. Ayılıb, səni bir dəqiqə də sağ qoymayıb yeyəcək.
Məlikməmməd dedi:
—Mən elə bu divi öldürməkdən ötrü bura gəlmişəm. Məlikməmməd xəncərini çıxarıb, divin ayağını deşməyə başladı. Div gözlərini açıb qıza dedi:
—Qoyma, ayağımı milçək yedi.
Məlikməmməd bir az sakit olub yenə başladı divin ayağım deşməyə. Div gözlərini açıb çığırdı:
—Qoyma, ayağımı milçək yedi.
Üçüncü dəfə Məlikməmməd divin ayağım deşəndə div yerdən qalxıb qıza bir şapalaq vurdu, dedi:
—Sənə demirəm ayağımı milçək yedi?!
Bu halda Məlikməmməd yerindən şir kimi sıçrayıb, divnən güləşməyə başladı. Bunlar qırx gün, qırx gecə güləşdilər. Heç biri o birisini yıxa bilmədi. Axırda hər ikisi gücdən düşdü. Div dedi:
—Hər kəssən, buraya gəlmisən, bir az möhlət ver yatım, sonra yenə güləşərik.
Məlikməmməd razı oldu. Div başını yenə qızın dizi üstünə qoyub yatdı. Durdu, yenə başladılar güləşməyə. Bu minvalnan yeddi gün, yeddi gecə güləşdilər.
Axırda qız Məlikməmmədə dedi:
—Ey cavan, o taxçada bir şüşə var, bu divin canı o şüşədədi. Onu sındırmasan, divə güc gələ bilməyəcəksən.
Məlikməmməd sıçrayıb taxçadakı şüşəni yerə çırpdı. Şüşənin içindən bir quş çıxıb uçmaq istəyəndə Məlikməmməd o saat onu tutdu. Div yerindən qalxıb yalvarmağa başladı:
—O quşa dəymə, dünyada nə istəyirsən sənə verim. O quşu öldürmə, o mənim canımdı.
Məlikməmməd qəbul etməyib dedi:
—Mənim elə axtardığım bu idi.
Sonra quşun başım üzüb yerə atdı. Həmin saat div gurultu ilə taxtdan düşüb öldü.
Məlikməmməd divi öldürdükdən sonra başını qızın dizinin üstünə qoyub doyunca rahatlandı. Bir qədər keçdi, durub o biri otağa girdi.
Məlikməmməd gördü ki, burda əvvəlkindən də gözəl bir qız oturubdu, bunun da dizi üstə bir div başını qoyub yatıb.
Qız Məlikməmmədi görəndə dedi:
—Ey cavan, yazıqsan, qayıt qaç. İndicə div oyanar, səni parça-parça elər.
Məlikməmməd dedi:
—Qorxma, ay qız, divi öldürəcəyəm.
Məlikməmməd qılıncım çıxarıb divin ayağım deşməyə başladı. Div gözlərini açıb qıza dedi:
—Qoyma, ayağımı milçək yedi.
Məlikməmməd bir az sakit olub, yenə başladı divin ayağım deşməyə. Div gözlərini açıb qıza dedi:
—Qoyma, ayağımı milçək yedi.
Məlikməmməd üçüncü dəfə divin ayağım deşəndə, div yerindən qalxıb qıza bir şapalaq vurdu, dedi:
—Sənə demirəm ayağımı milçək yedi?!
Məlikməmməd yenə sıçrayıb divnən güləşməyə başladı. Bunlar qırx gün, qırx gecə güləşib bir-birini yıxa bilmədilər. Axırda Məlikməmməd divi yuxuya verdi, taxçadakı şüşəni sındırıb quşu tutdu, başım üzən kimi div gurultuynan yıxılıb öldü.
Məlikməmməd qızın dizi üstə başım qoyub bir az rahat oldu. Sonra üçüncü otağa girdi. Burda taxtın üstə bir nazənin sənəm əyləşmişdi ki, o biri qızların ikisindən də gözəl idi. Elə gözəl idi ki, yemə, içmə, xətti-xalına, gül-camalına tamaşa elə.
Məlikməmməd qıza lap ürəkdən aşiq oldu. Qızın da gözü Məlikməmmədə düşdü. Qız yalvardı ki, ay cavan, heyifsən, qaç gizlən. Div gəlib səni yeyəcək.
Məlikməmməd qıüaq asmayıb bir az oturdu, bir də gördü ki, göy guruldadı, ildırım çaxdı, dağ kimi bir div gəldi.
Bunlar qırx gün, qırx gecə güləşdilər. Bu divin də cam şüşədə idi. Məlikməmməd şüşəni cəld götürüb yerə çırpdı, quşun boğazım üzdü, div öldü.
Məlikməmməd kefi kök, damağı çağ, başını qızın dizi üstə qoyub yatdı.
Məlikməmməd yuxudan duran kimi, qızları başına yığıb, vəzndən yüngül, qiymətdən ağır şeylərdən götürüb quyunun tərkinə gəldi. Əwəl böyük qızın belinə kəndir bağladı, qardaşları yuxarı çəkdilər, ondan sonra ortancıl qızın. Növbə balaca qıza gələndə qız Məlikməmmədə dedi:
—Qoy əvvəl sənin belinə kəndir bağlayım, yuxarı çəksinlər, sonra da mən çıxaram. Qorxuram qardaşların görərlər ki, mən o birilərdən gözələm, paxıllıqları tuta, kəndiri kəsib, səni quyuya salalar.
Məlikməmməd razı olmadı. Qız dedi:
—İndi ki, razı olmursan, barı bu dediklərimə qulaq as. Kəndiri kəsəcəklər, yenə quyunun tərkinə düşəcəksən. O vaxt döyüşə-döyüşə iki qoç gələcək, biri ağ, biri qara. Ağ qoçun belinə minən kimi, işıqlı dünyaya çıxacaqsan. Qara qoça minsən qaranlıq dünyaya düşəcəksən.
Məlikməmməd qızın sözünə qulaq asandan sonra onun belinə ip bağladı, qızı yuxarı çəkdilər. Kiçik qız quyudan çıxanda qardaşların ağılları başlarından çıxdı, dedilər:
—Bəs Məlikməmməd kiçik qardaş olduğu üçün kiçik qızı özünə götürəcək.
Bunların paxıllığı tutdu, yarı yolda Məlikməmmədin kəndirini kəsdilər. O, şappıltıynan quyunun tərkinə düşdü.
Quyuda Məlikməmməd bikef oturmuşdu. Bir də gördü ki, qız deyən ağ qoçnan qara qoç budu, döyüşə-döyüşə gəlir. Məlikməmməd o saat sıçrayıb ağ qoçun belinə mindi. Amma qoç bunu qara qoçun belinə tulladı. Qara qoç da Məlikməmmədi götürüb qaranlıq dünyaya apardı.
Burda Məlikməmməd bir ağacın dibinə gəldi. Elə bir az oturmuşdu, gördü bu ağaca bir əjdaha dırmaşır. Əjdaha bir az yuxarı qalxmışdı ki, ağacın başında çoxlu quş balasımn səsi gəldi.
Demə, bu ağacda Zümrüd quşunun yuvası var imiş. Bu Zümrüd quşu nə vaxt ki, yumurtadan bala çıxarıb bəslərmiş, balaları böyüyəndə əjdaha gəlib onları yeyərmiş. Zümrüd quşu da bala üzünə həsrət qalarmış. Bu dəfə də əjdaha ağaca dırmaşırdı ki, yenə Zümrüdün balalarım yesin. Məlikməmməd bunu gördü, cəld qılıncım çəkib əjdaham iki parça elədi. Sonra ağacın dibində yatdı.
Sizə kimdən deyim, Zümrüd quşundan. Zümrüd quşu balalarına dən gətirməyə getmişdi. Qayıdıb gələndə ağacın dibində gözünə bir qaraltı dəydi. Quş elə bildi ki, balalannı yeyən bu adamdı. Cəld gedib dimdiyinə bir iri daş aldı, istədi Məlikməmmədin üstünə salsın. Balaları yuxarıdan çığırışıb qoymadılar, dedilər:
—Bəs əjdaha bizi yemək istəyirdi, bu oğlan əjdaham öldürüb, cammızı qurtardı. Zümrüd quşu daşı kənara atıb aşağı endi, qanadlarım Məlikməmmədin üstünə çəkdi. Məlikməmməd yuxudan ayılıb quşu gördü, çox qorxdu. Quş dedi:
—Hər kəssən, nəkarasan, qorxma. Mən sənə pislik eləmərəm. Mən neçə ildi ki, sən öldürdüyün əjdahamn əlindən bala üzünə həsrət idim. İndi sən əjdahanı öldürüb, mənim balalarımı ölümdən qurtardın. Bu yaxşılığın əvəzində nə istəyirsən?
Məlikməmməd başına gələn qəzavü-qədəri açıb quşa nağıl elədi, dedi:
—Heç zad istəmirəm, ancaq məni işıqlı dünyaya çıxart.
Zümrüd dedi:
—Onda gərək qırx şaqqa ət, qırx tuluq da su alıb gətirəsən.
Məlikməmməd bilmədi ki, qırx şaqqa əti, qırx tuluq suyu haradan tapsın. Quş Məlikməmmədin bikef olduğunu görüb dedi:
—Ey Məlikməmməd, qırx ağaclıqda bir padşahın ölkəsi var. Bir əjdaha gəlib suyun qabağım kəsib. Nə qədər ərzuman pəhlivanlar gedirsə, onu öldürə bilmir. Yeddi ildi ki, əjdaha suyun qabağım kəsib. Hər gün bir qız aparıb onun ağzına atırlar. Əjdaha qızı yeyəndə bir az su axır, camaat da su götürür. İndi görürəm, sən qüwətli pəhlivansan, olsa-olsa da o əjdaham sən öldürə bilərsən. Get, o əjdaham öldür. Padşahdan qırx şaqqa ət, qırx tuluq su al. Elə ki, mən dediklərimə əməl elədin, bu tükümü oda tut, mən hazır olaram, səni işıqlı dünyaya çıxardaram.
Bəli, Məlikməmməd quşdan tükü alıb, yola düşdü. Az getdi, üz getdi, dərə, təpə düz getdi, gəldi Zümrüd dediyi padşahın ölkəsinə çıxdı. O, gəzə-gəzə bir qarımn qapısına gəlib dedi:
—Qarı nənə, allah qonağı istərsənmi? Qarı dedi:
—Niyə istəmirəm. Allaha da qurban olum, qonağına da. Məlikməmməd gördü ki, bütün şəhər əhli qara geyib, qarıdan soruşdu:
—Qarı nənə, bu camaat niyə qara geyib? Qarı dedi:
—Qadan alım, bir əjdaha suyun qabağım kəsib, hər gün onun ağzına bir qız atırıq, qızı yeyənə qədər bir az su axır, biz də götürürük. Ölkədən qız qurtarıb, Padşahın gözünün ağı-qarası bir qızı var, sabah onu əjdahamn ağzına atacaqlar. Odur ki, camaat qara geyib.
Məlikməmməd axşam qarımn evində yatdı. Səhər tezdən əjdahamn yerini qarıdan öyrəndi, ora getdi. Bir də gördü ki, camaat kəbirdən-səğirə ağlaşa-ağlaşa padşahın qızım suyun qabağına gətirdilər. Qızı əjdahamn ağzına atmaq istəyəndə Məlikməmməd irəli getdi, qılıncı sivirib, əjdahaya elə bir qılınc vurdu ki, o iki parça oldu. Padşaha muştuluqçu getdi. Təntənə ilə Məlikməmmədi padşahın hüzuruna apardılar. Padşah üzünü Məlikməmmədə tutub dedi:
—Ey oğlan, o əjdaha mənim ərzuman pəhlivanlarımın hamısım yeyib. Sən bizim ölkəni əzabdan qurtardın. İndi gəl padşahlığımı sənə verim, qızımı da al, bütün taxt-tacıma sahib ol.
Məlikməmməd ədəblə kərnuş eləyib dedi:
—Padşah sağ olsun, səndən heç zad istəmirəm. Mənə qırx şaqqa ət, qırx tuluq su ver, işıqlı dünyaya çıxım.
Padşah əmr elədi. Məlikməmmədə qırx şaqqa ət, qırx tuluq su hazır elədilər. Məlikməmməd şeyləri alandan sonra padşahnan xudahafizləşib kənara çıxdı. Zümrüd verdiyi tükü oda tutdu.
O saat Zümrüd hazır oldu. Əti quşun bir qanadımn üstünə qoydu, suyu da birinə. Özü də Zümrüdün belinə mindi. Yola düşdülər. Quş göyün üzünə qalxdı, qaranlıq dünyadan uzaqlaşmağa başladılar. Məlikməmməd aşağı baxdı. Gördü ki, yer xəlbir kimi görünür. Bir az da qalxdılar. Məlikməmməd bir də baxıb gördü ki, yer lap gözdən itib. Elə quş nə vaxt “qa” dedi, Məlikməmməd ətdən verdi, “qu” dedi, sudan verdi. İşıqlı dünyaya bircə mənzil qalmışdı ki, bir şaqqa ət Məlikməmmədin əlindən düşdü, quş “qa” deyəndə Məlikməmməd məəttəl qaldı, bilmədi nə eləsin. Əlacı kəsildi, qılıncı çıxarıb baldırımn ətindən kəsib quşun ağzına atdı. Zümrüd quşu gördü ki, bu ət o biri ətlərə oxşamır, çox şirindi. Odu ki, dilinin altına qoydu, yemədi. Axırıncı mənzil də qurtardı. Zümrüd quşu Məlikməmmədi işıqlı dünyaya çıxartdı, qanadımn üstündən yerə qoyub dedi:
—Di get.
Məlikməmməd dedi:
—Sən get, mən özüm gedərəm.
Zümrüd dedi:
—Yox, gərək sən gedəsən.
Məlikməmməd axsaya-axsaya getməyə başladı.
Zümrüd dedi:
—Ey oğlan, səbəb nədi ki, axsayırsan?
Məlikməmməd əhvalatı açıb nağıl elədi, dedi:
—Daha nə gizlədim, sənə verdiyim axırıncı ət baldırımın əti idi.
Quş o saat dilinin altından əti çıxardıb Məlikməmmədin baldırına yapışdırdı. Tüpürcəyindən də sürtüb yaxşı elədi. Sonra öz tükündən çıxarıb bir az da Məlikməmmədə verdi və dedi:
—Nə vaxt dara düşsən, bu tükləri yandır, mən o saat gəlib səni dardan qurtararam. Quş sözünü deyib, uçub getdi. Məlikməmməd yavaş-yavaş gəlib bir dərzi dükammn qabağına çıxdı və dükançıya dedi:
—Ay usta, allah rizasına, məni yamnda şəyird saxla. Ustanın buna yazığı gəlib yamnda saxladı. Məlikməmməd yamaq-sökükdən tikirdi, ustasına qulluq eləyirdi. Bir gün adam gəldi ki, padşah böyük oğluna toy eləyir, usta gəlsin, paltar biçsin. Dərzi sevinə-sevinə qayçısım da götürüb padşahın imarətinə getdi. Məlikməmməd bir az oturdu, sonra dükanı bağlayıb bir guşəyə getdi, Zümrüd quşunun tükünü yandırdı. O saat Zümrüd hazır olub dedi:
—Mənə görə nə qulluq?
Məlikməmməd dedi:
—Bu saat mənə bir dəst sarı paltar, qılınc, qalxan, bir də sarı yel atı gətir.
Zümrüd “baş üstə”—deyib uçub getdi, bir az çəkmədi Məlikməmməd deyən şeylər hazır oldu. Məlikməmməd paltarlarım qıvraq geyindi, qılıncım belinə bağladı, qalxamm qoluna taxdı, bir baş atı padşahın evinin qabağına sürdü. Şəhər camaatı, bütün qoşun tamaşaya yığılmışdı. Padşahın böyük oğlu da at çapırdı.
Məlikməmməd atını meydana salıb bir o başa çapdı, bir bu başa çapdı, sonra qılıncım çıxarıb padşahın böyük oğlunun boynunu vurdu.
Qoşun bir-birinə qarışdı. Camaat bir-birinə dəydi. Hamı Məlikməmmədin dalınca tökülüb onu oxa basdılar, Məlikməmməd atı çapıb yel kimi gözdən itdi. Yenə gəlib dükanı açıb oturdu. Bir azdan sonra dərzi başına döyə-döyə dükana gəldi. Məlikməmməd durub, yalandan ustanın o tərəfinə, bu tərəfinə keçib dedi:
—Ay usta, qurbamn olum, nə olubdu? Usta dedi:
—Nə olacaq, padşahın evinin qabağında at çapışanda hardansa suya dönmüş sarı paltarlı bir atlı gəldi. Bir az o başa, bir az bu başa at çapdı, birdən qılıncım çəkib padşahın oğlunun boynuna vurdu, dalınca töküldülər, tuta bilmədilər.
Məlikməmməd yalandan bir az heyfsilənib, gedib yerində oturdu. Aradan bir neçə vaxt da keçdi. Padşahın böyük oğlunun qırxı çıxdı.
Bir gün yenə adam gəldi ki, padşah ortancıl oğluna toy eləyir, usta gəlsin paltar biçməyə.
Dərzi sevinə-sevinə qayçısım götürüb yola düşdü. Usta gedəndən sonra Məlikməmməd yenə durub dükam bağladı. Haman guşəyə gedib, Zümrüdün tükünü yandırdı. O saat da Zümrüd hazır olub dedi:
—Mənə görə nə qulluq?
Məlikməmməd dedi:
—Bu saat mənə bir dəst qırmızı paltar, qılınc, qalxan, bir də qırmızı at gətirərsən.
Zümrüd “baş üstə”—deyib, bir dəqiqədə gedib atı, paltarı gətirdi. Məlikməmməd qıs-qıvraq geyinib padşahın imarətinə tərəf getdi.
Orda yenə qoşun, camaat düzülüb padşah oğlunun at çapmağına tamaşa eləyirdilər.
Məlikməmməd atı meydana salıb atı bir o başa, bir bu başa çapdı, sonra padşahın ortancıl oğlunun başım qılıncnan vurub yerə saldı, qaçdı. Qoşun nə qədər onun dalınca at çapdısa tuta bilmədi, ox atdısa vura bilmədi.
Camaat, qoşun təzədən qara geyib yasa batdı.
Məlikməmməd paltanm dəyişib dükana gəldi. Yenə dərzi başına, gözünə döyə-döyə geri qayıtdı.
Məlikməmməd dedi:
—Ay usta, sənə nə olub ki, elə hər dəfə gedəndə başına, gözünə döyə-döyə qayıdırsan?
Usta dedi:
—Mərdimazar, kim idisə, qırmızı paltar bir atlı gəlib padşahın gözünün ağı-qarası bircə oğlu qalmışdı, onun boynunu vurub qaçdı. Dalınca nə qədər töküldülərsə, tuta bilmədilər, ox atdılar, vura bilmədilər.
Bu işdən bir neçə vaxt keçdi, il ötdü, ay dolandı, günlərin bir günü, yenə ustaynan şəyirdi dükanda oturmuşdu. Birdən şəyird ustasına dedi:
—Dur get, padşaha muştuluq ver ki, balaca oğlunu tapmışam. Usta cavabında dedi:
—Adə, dəli olmamısan. Padşah deməz ki, balaca oğlum hardadı? Onda nə cavab verərəm?
Məlikməmməd başına gələn qəzavü-qədəri açıb dərziyə nağıl elədi. Dərzi sevinə-sevinə burdan bir baş padşahın evinə getdi. Elə darvazadan içəri girmişdi ki, tələsdiyindən ayağı daşa ilişib yıxıldı. Padşah pəncərədən bunu görüb dedi:
—Yəqin dərzidə bir xəbər var. Gedin bura gətirin. Qul-qarabaş tökülüb dərzini padşahın qulluğuna gətirdilər. Dərzi yetişən kimi, padşaha baş endirib dedi:
—Padşah, sənə fəda olum, muştuluğumu ver, balaca oğlun Məlikməmmədin yerini deyim. Padşah az qaldı özündən getsin, dedi:
—Məlikməmməd quyuda ölübdü. Bəs ölü də dirilərmi? Tez de görüm, bu nə əhvalatdı?
Dərzi dedi:
—Muştuluğumu verməsən, deməyəcəyəm.
Padşah vəd elədi ki, ona özü ağırlığında qızıl versin.
Dərzi Məlikməmmədin başına gələn qəzavü-qədəri nağıl elədi.
Padşah dedi:
—Ay məni istəyən, dərziyə xələt.
Dərziyə o qədər xələt verdilər ki, çəkib apara bilmədi. Vəzir, vəkil tökülüb Məlikməmmədin dalınca getdilər. Padşah oğlunun üzündən-gözündən öpdülər, sonra hamama apardılar, şahzadələrə layiq paltar geyindirib, atasının qulluğuna apardılar. Padşah oğlunu duz kimi yaladı, bağrına basdı.
Məlikməmməd başına gələn əhvalatı atasına nağıl eləyib dedi:
—Ata, meydanda qardaşlarımı öldürən mən idim. Quyuda neçə vaxt divlərlə əlləşib üç qız gətirmişdim. Bəs rəvadırmı, onlar kəndiri kəsib məni quyunun dibinə salsınlar, nişanlımı özlərinə götürsünlər?
Padşah oğlunun almndan öpüb, şükür elədi ki, o sağ-salamatdır. Böyük qızı vəzirin oğluna, ortancılım vəkilin oğluna, kiçiyini də Məlikməmmədə verdilər. Qırx gün, qırx gecə toy oldu. Onlar yedilər, yerə keçdilər, siz də yeyin dövrə keçin.

Maraqlı Baxılıb: 10514 Tarix: 21 oktyabr 2013
f Paylaş

Digər yazılar

Üzüklər və barmaqlar

Üzüklər və barmaqlar. Qədim zamanlarda üzükləri yalnız bəzək əşyası kimi qiymətləndirmirdilər, hətta onları magik qüvvəyə malik olan atribut və talisman kimi daşıyırdılar. Məhz bu səbəbə görə də insanlar nikahlarını ela

Bürclərə görə saç rəngləri

Saç qadınlar üçün imtina edilməz bir ünsür və çox əhəmiyyətlidir. Saç modellərinə diqqət etdikləri kimi saç rənglərini də tez-tez dəyişdirirlər. Qoç bürcü saç rəngi:. Qoç qadını lider tiplidir və diqqət çəkməyi çox sevər

Kim hansı ayda doğulub? Aylara görə XARAKTERİNİZ

Yanvar. Hirsli və ciddi biridir. Öyrənməyi və öyrətməyi sevir. Ağıllı və planlı iş görür. Duyarlı və dərin hissləri olan biridir. Romantikdir, uşaqları sevir, tez qısqanandır. Fevral. Dəyişkəndir. Özünə güvəni yoxdur. Düzgündür

Həftənin neçənci günü doğulmusunuz? SİZİN HAQQINIZDA.

1. Bazar ertəsi doğulan. Qadın. Zərif, həssas, duyumlu, arzu-həvəsi olan xanımlardandır. Uyğunlaşmağı, güzəştə getməyi bacarır. O, tək yaşayanda əziyyət çəkir. Hisslərinin hərarətini bölüşməyə adam axtarır. Əsl qadın həyat

Tapmacalar (2-ci hissə)

16. Ağzın açar, zəhər saçar,. Onu görən geri qaçar. 17. Altı taxta, üstü taxta,. Bəy oturub otaqda. Qoyun deyil, otlayır,. Toyuq deyil, yumurtlayır. 18. Yatanda yumuru yatar. Ətin dərmana qatar. Hər kim istər onu tutsun,

Atalar sözləri (2-ci hissə)

Bağa baxarsan bağ olar, baxmazsan dağ olar. Bağbanın könlü olsa, nə gəlib bağda bara. Balıq istəyən özünü suya vurar. Bacarana can qurban. Hər keçəlin taleyi bir olmaz. Bacarıq ağılın nişanəsidir. Başa dil gətirəni, el gətir

Sığmazam (İmadəddin Nəsimi)

Sığmazam. Məndə sığar iki cahan, mən bu cahanə sığmazam,. Gövhəri laməkan mənəm, kövnü məkanə sığmazam. Ərşlə fərşu kafü nun məndə bulundu cümlə çün,. Kəs sözunüvü əbsəm ol, şərhu bəyanə sığmazam. Kövnü məkandır ayətim, zat

Qadın (Hüseyn Cavid)

Qadın! Ey sevgili həmşirə, oyan!. Ana! Ey nazlı qadın, qalx! Uyuyan. Daima mövtlə həmduş oluyor,. Zillü möhnətlə həmaquş oluyor,. İştə sıyrılmada həp zülmətlər!. Ağarır dan yeri, qalx,iştə səhər!. Oyan, ətrafını seyr et d

Abdulla Şaiq – uşaq şeirləri

Aslan, qurd və tülkü. Bir zaman tülkü, qurd, həm aslan –. Hər üçü bağladı belə peyman:. Ki bu gündən ələ nə düşsə şikar. Üç yerə qismət eyləsin onlar. Hamı “əhsən” dedi bu dadlı sözə. Ov üçün çıxdılar bir otlu düzə

Məlikməmməd nağılı

Biri varmış, biri yoxmuş bir padşah varmış. Bu padşahın da bağında bir alma ağacı varmış. Bu ağac birinci gün çiçək açar, ikinci gün çiçəyini tökərmiş, üçüncü gün də bar verərmiş. Bu alma hər kes yesəymiş, onbeş yaşında oğlan olurmuş. Padşah hər gün səhər tezdən sübh açılan kimi durub gedərmiş bağa ki, almanı dərib yesin, amma görərmiş ki, alma dərilib. Kor-peşman geri qayıdarmış. Bir gün belə, beş gün belə, axırda padşah təngə gəlib böyük oğlunu yanına çağırdı. Oğul atasının qulluğuna gələn kimi baş endirib dedi:

-Ata, sənə fəda olum, mənə görə nə qulluq? Atası dedi:

-Belə də iş olar? Mən padşah ola-ola bağımdakı almaya həsrət qalam, heç ondan yeməyəm?! Gərək nə təhər olsa, almanı oğurlayanı tutasan ki, tənbeh oluna.

Oğlan atasının əlindən öpüb çıxdı, dava libasını geyinib, oxkamanını götürüb, bağa getdi

Oğlan bir saat gözlədi, iki saat gözlədi, sübh – alma yetişən vaxt yuxu onu tutdu. Bir zaman ayılıb gördü ki, alma ağacda yoxdu – dərilibdi. Padşahın böyük oğlu kor-peşman evə qayıtdı.

O-biri gün padşah ortancıl oğlunu yanına çağırıb dedi:

-Belə də iş olar? Mən özüm padşah ola-ola bağımdakı almaya həsrət qalam, heç ondan yeməyəm?! Gərək nə təhər olsa, alma oğurlayanı tutasan ki, tənbeh oluna.

Ortancıl oglan da atasının əlindən öpüb çıxdı, dava libasını geyinib, oxukamanını götürüb, bağa getdi. Bu da bir saat gözlədi, iki saat gözlədi, axırda alma yetişən vaxtı yuxuya gedib yatdı. Bir zaman ayılıb gördü ki, alma dərilib. Kor-peşman evə qayıtdı.

Bu xəbəri padşahın kiçik oğlu Məlikməmməd eşitcək, atasının yanına gəldi, ədəblə baş endirib dedi:

-Ata, izn ver, bu səfər də alma ağacının keşiyini mən çəkim.

-Səndən böyük qardaşların deyirdilər alma ağacının keşiyini çəkib oğrunu tutacağıq, amma tuta bilmədilər, kor-peşman geri qayıtdılar. Indi sən gedib nə edəcəksən?

Məlikməmməd əl çəkməyib, atasından təvəqqe elədi ki, ona izn versin. Atası çarnaçar razılıq verdi. Məlikməmməd kefi kök, damağı çağ, qayıdıb öz otağına gəldi. Elə ki, gün batdı, axşam oldu, Məlikməmməd qıvraq geyinib, ox-kamanını götürüb bağa getdi. О biri qardaşları kimi bir saat gözlədi, iki saat gözlədi, axırda gördü yuxusu gəlir. Xəncərini çıxarıb, barmagını yardı, yerinə duz tökdü. Gecə ta səhərə kimi barmağının ağrısından yata bilmədi.

Sübhə yaxın gördü ki, bir gurultu, bir nərilti qopub, ta nə təhər. Durub ağacın dalında gizləndi ki, görsün bu nədir. Gördü ki, bir div gəlir, boyu minarə kimi, adam baxanda bağrı yarılır, elə bilirsən bir dağ qopub gəlir.

Məlikməmməd о saat barmağını dişləyib dedi:

-Aha, almanı aparan bu imiş.

Div gəlib alma ağacına yaxınlaşanda Məlikməmməd birdən onun başına elə bir qılmc vurdu ki, qılme zərbədən iki parça olub əlindən yerə düşdü. Div о saat qayıdıb, nə’rə çəkə-çəkə qaçdı.

Sabah olan kimi Məlikməmməd almaları yığıb bir məcməiyə qoydu, üstünə də örtük çəkib atasına apardı. Padşah almaları görcək çox şad oldu.

-Ay ata, izn ver, qanın iziynən gedib divi öldürüm.

Padşah razı oldu. Məlikməmmədə bir qədər də qoşun verib, о biri oğlanlarını da ona qoşdu və yola saldı. Onlar qanın iziylə gedib, bir quyuya rast gəldilər. Bildilər ki, div bu quyuya giribdi. Quyunun ağzına bir dəyirman daşı qoyulmuşdu. Padşahın oğlanları istədilər daşı götürüb içəri girsinlər. Əwəl böyük oğlan daşdan yapışdı, nə qədər çalışdı, yerindən tərpədə bilmədi. Ortancıl oğlan irəli yeridi, bu da nə qədər çalışdı, daşa gücü çatmadı. Növbə Məlikməmmədə yetişdi. O, daşdan yapışdı, bir dəfə gücverib, daşı götürdü, kənara atdı. Daşı atandan sonra divin dalınca quyuya girmək lazım idi. Yenə böyük oğlan qabağa yeriyib dedi:

-Gərək məni sallayasınız.

О saat bir kəndir götürüb, onun belinə bağladılar, quyuya sallamağa başladılar. Bir az sallamışdılar ki, oğlan bərkdən çığırdı:

-Ay yandım, çəkin!

Padşahın böyük oğlunu quyudan çəkdilər. Ortancıl oğlan qabağa yeriyib dedi:

-Məni quyuya sallayın, divin dalınca gedim.

Yenə razı oldular, kəndiri belinə bağlayıb, onu quyuya salladılar.

Padşahın ortancıl oğlunu da elə bir az quyuya sallamışdılar ki, quyudan səs gəldi:

-Ay yandım, çəkin! Onu da yuxarı çəkdilər.

Axırda növbə Məlikməmmədə çatdı. Məlikməmməd qabağa yeriyib dedi:

-Məni quyuya sallayın, amma nə qədər “yandım” desəm, qulaq asmayın.

Məlikməmmədi quyuya sallayanda, о da о biri qardaşları kimi çığırmağa başladı:

-Ay yandım, çəkin!

Bu sözlərə qulaq asmadılar. Məlikməmməd bir az aşağı enmişdi ki, gördü yavaş-yavaş isti azalır. Quyunun təkinə çatan kimi, bir о yana, bir bu у ana baxıb, gördü bir yol var. Belindən kəndiri açıb, başladı yolnan getməyə. Məlikməmməd az getdi, çox getdi, gedib bir otağa çıxdı. Qapını açıb bir boş otağa girdi, gördü ki, bu otağm içində də bir qapı var, bu qapmı açdı, bir ayrı otağm içində də bir qapı var, bu qapını da açdı, bir ayrı otağa girdi. Onun da qapısını açdı. Belə-belə Məlikməmməd yeddinci qapını açdı. Gördü burda taxtın üstündə elə bir nazənin əyləşib ki, yemə, içmə, xəttixalma, gülcamalma tamaşa elə. Qızın dizi üstə bir div başını qoyub yatmışdı.

Qız Məlikməmmədi görcək dedi:

-Ey cavan, kimsən, nəkarəsən? Heyfsən, qaç gizlən! Div yaralanıb, acığı tutub. Ayılıb səni görsə, bir dəqiqə də sağ qoymaz.

-Mən elə bu divi öldürməyə gəlmişəm.

Məlikməmməd xəncərini çəkib, divin ayağını dəlməyə başladı. Div gözlərini açıb, qıza dedi:

-Qoyma, ayağımı milçək yedi!

Məlikməmməd bir az sakit olub yenə başladı divin ayağını dəlməyə. Div gözlərini açıb çığırdı:

-Qoyma, ayağımı milçək yedi!

Üçüncü dəfə Məlikməmməd divin ayağmı dələndə div yerindən qalxıb qıza bir şapalaq vurub dedi:

-Sənə demirəm ayağımı milçək yedi!

Bu halda Məlikməmməd yerindən şir kimi sıçrayıb, divnən tutaşdı. Bunlar qırx gün, qırx gecə güləşdilər. Heç biri о birini yıxa bilmədi. Axırda hər ikisi gücdən düşdü. Div dedi:

-Hər kəssən, buraya gəlmisən, bir az möhlət ver yatım, sonra yenə güləşərik.

Məlikməmməd razı oldu. Div başını yenə qızm dizi üstünə qoyub yatdı. Durdu, yenə başladılar güləşməyə. Bu minvalnan yeddi gün, yeddi gecə güləşdilər.

Axırda qız Məlikməmmədə dedi:

-Ey cavan, taxçada bir şüşə var, bu divin canı о şüşədə idi. Onu sındırmasan, divə güc gələ bilməyəcəksən.

Məlikməmməd sıçrayıb taxçadakı şüşəni yerə çırpdı. Şüşənin içindən bir quş uç’maq istəyəndə, Məlikməmməd о saat onu tutdu. Div yerindən qalxıb yalvarmağa başladı:

-О quşa dəymə, dünyada nə istəyirsən sənə verim. О quşu öldürmə, о mənim canımdı.

Məlikməmməd qəbul etməyib dedi:

-Mənim elə axtardığım bu idi.

Sonra quşun başmı üzüb yerə atdı; həmən saat div gurultu ilə taxtdan düşüb öldü.

Məlikməmməd divi öldürdükdən sonra başını qızm dizinin üstə qoyub doyunca yatdı. Bir qədər keçdi, durub о biri otağa keçdi.

Məlikməmməd gördü ki, burda əvvəlkindən də gözəl bir qız oturub, bunun da dizi üstə bir div başını qoyub yatıb. Qız Məlikməmmədi görəndə dedi:

-Ey cavan, yazıqsan, qayıt qaç! Indicə div oyanar, səni parça-parça elər.

-Qorxma, ay qız, bunu da öldürəcəyəm.

Məlikməmməd qılıncını çıxarıb divin ayağını dəlməyə başladı. Div gözlərini açıb qıza dedi:

-Qoyma, ayağımı milçək yedi!

Məlikməmməd bir az sakit olub, yenə başladı divin ayağını dəlməyə. Div gözlərini açıb qıza dedi:

-Qoyma, ayağımı milçək yedi!

Məlikməmməd üçüncü dəfə divin ayağını dələndə, div yer-dən qalxıb qıza bir şapalaq vurub dedi:

-Sənə demirəm ayağımı milçək yedi! Məlikməmməd yenə sıçrayıb divnən güləşməyə başladı. Bunlar qırx gün, qırx gecə güləşib, bir-birini yıxa bilmədilər. Axırda Məlikməmməd divi yuxuya verdi. Bu divin də canı şüşədə olduğundan, o, taxçadakı şüşəni sındırdı, quşu tutdu, başını üzən kimi, div gurultuynan yıxılıb öldü.

Məlikməmməd başını qızın dizi üstə qoyub bir az dincəldi, sonra durub üçüncü otağa girdi. Burda taxtın üstə bir nazənin sənəm əyləşmişdi Bu qız о biri qızların ikisindən də gözəl idi. Elə gözəl idi ki, yenə, içmə, xətti-xalma, gül-camalma tamaşa elə.

Məlikməmməd qıza lap ürəkdən aşiq oldu. Qızın da gözü Məlikməmmədə düşdü. Qız ona yalvararaq dedi:

-Ey cavan, heyfsən, qaç gizlən! Div gəlib səni yeyəcək. Məlikməmməd qulaq asmayıb bir az oturdu, bir də gördü,nə, göy guruldadı, ildırım çaxdı, dağ kimi nəhəng bir div gəldi.

Bunlar qırx gün, qırx gecə güləşdilər. Bu divin də canı şüşədə idi. Məlikməmməd şüşəni cəld götürüb yerə çırpdı, quşun başmı üzdü, div öldü.

Məlikməmməd kefi kök, damağı çağ başını qızın dizi üstə qoyub yatdı.

Məlikməmməd yuxudan duran kimi, qızları başına yığıb, vəzndə yüngül, qiymətdə ağır şeylərdən götürüb, quyunun təkinə gəldi. Əvvəl böyük qızın belinə kəndir bağladı, qardaşları yuxarı çəkdilər, ondan sonra ortancıl qızı çəkib çıxartdılar. Növbə balaca qıza gələndə, qız Məlikməmmədə dedi:

-Qoy əvvəl səni yuxarı çəksinlər, sonra da mən çıxaram. Qorxuram qardaşların görərlər ki, mən о birilərindən gözələm, paxıllıqları tutar, kəndiri kəsib, səni quyuya salarlar.

Məlikməmməd razı olmadı. Qız dedi:

-İndi ki, razı olmursan, bax bu dediklərimə qulaq as. Kəndiri kəsəcəklər, yenə quyunun təkinə düşəcəksən. О vaxt döyüşə-döyüşə iki qoç gələcək; biri ağ, biri qara. Ağ qoç qara qoçu qovacaq, onda atıl min ağ qoçun belinə. Ağ qoçun belinə minən kimi, işıqlı dünyaya çıxacaqsan. Qara qoça minsən, qaranlıq dünyaya düşəcəksən.

Məlikməmməd qızın dediklərinə qulaq asandan sonra, onun belinə ip bağladı, qızı yuxarı çəkdilər. Kiçik qız quyudan çıxanda qardaşları ağılları başlarından çıxdı, dedilər:

-Məlikməmməd kiçik qardaş olduğu üçün gözəl qızı özünə götürəcək.

Qardaşların paxıllığı tutdu, yarı yolda Məlikməmmədin kəndirini kəsdilər. O, şappıltıynan quyunun təkinə düşdü.

Quyuda Məlikməmməd bikef oturmuşdu. Bir də gördü ki, qız deyən ağ qoçnan qara qoç budu, döyüşə-döyüşə gəlir. Məlikməmməd о saat sıçrayıb ağ qoçun belinə mindi. Amma ağ qoç onu qara qoçun belinə tulladı. Qara qoç da Məlikməmmədi götürüb qaranlıq dünyaya apardı.

Burada Məlikməmməd bir ağacın altında oturdu. Gördü bu ağaca bir əjdaha dırmaşır. Əjdaha bir az yuxarı qalxmışdı ki, ağacın başında çoxlu quş balasının səsi gəldi. Demə Zümrüd quşunun yuvası bu ağacda imiş. Zümrüd quşunun yumurtadan çıxmış balaları böyüyəndə əjdaha gəlib onları yeyər, Zümrüd quşu da bala üzünə həsrət qalarmış. Bu dəfə də əjdaha ağaca dırmaşırdı ki, yenə Zümrüd quşunun balalarmı yesin. Məlikməmməd bunu gördü, qılmcını çəkib, əjdahanı iki parça elədi. Sonra ağacın dibində yatdı.

Sizə kimdən deyim, Zümrüd quşundan. Zümrüd quşu balalarına dən gətirməyə getmişdi, qayıdıb gələndə ağacın altında gözünə bir qaraltı dəydi. Quş elə bildi ki, balalarını yeyən bu adamdı. Cəld gedib dimdiyinə iri bir daş aldı, istədi Məlikməmmədin üstünə salsın. Balaları yuvadan çığırışıb qoymadılar, dedilər:

-Əjdaha bizi yemək istəyirdi, bu oğlan əjdahanı öldürüb, canımızı qurtardı.

Zümrüd quşu daşı kənara atıb, aşağı endi, qanadlarını Məlikməmmədin üstünə çəkdi.

Məlikməmməd yuxudan ayılıb quşu gördü, çox qorxdu. Quş dedi:

-Hər kəssən, nəkarəsən, qorxma. Mən sənə pislik eləmə­rəm. Mən neçə ildi ki, sən öldürdüyün əjdahanın əlindən bala üzünə həsrət idim. Indi sən əjdahanı öldürüb, mənim balalarımı ölümdən qurtardın. Bu yaxşılığın əvəzinə nə istəyirsən? Məlikməmməd başına gələnləri quşa nağıl elədi, dedi:

-Heç nə istəmirəm, ancaq məni işıqlı dünyaya çıxart.

Zümrüd quşu dedi:

-Onda gərək qırx şaqqa ət, qırx tuluq da su alıb gətirəsən.

Məlikməmməd bilmədi ki, qırx şaqqa əti, qırx tuluq suyu haradan tapsm. Quş Məlikməmmədin bikef olduğunu görüb dedi:

-Ey Məlikməmməd, qırx ağaclıqda bir padşahın ölkəsi var. Bir əjdaha gəlib suyun qabağmı kəsib. Nə qədər arzuman pəhləvanlar gedibsə, onu öldürə bilməyib. Yeddi ildi ki, əjdaha suyun qabağını kəsib. Hər gün bir qız aparıb onun ağzına atırlar. Əjdaha qızı yeyəndə bir az su axır, camaat da su götürür. Indi görürəm, sən qüvvətli pəhləvansan, olsa-olsa, о əjdahanı da sən öldürə bilərsən. Get о əjdahanı öldür. Padşahdan qırx şaqqa ət, qırx tuluq su al. Elə ki, dediklərimə əməl elədin, bu tükümü oda tut, mən hazır olaram, səni işıqlı dünyaya çıxardaram.

Bəli, Məlikməmməd quşdan tükü alıb, yola düşdü. Az getdi, üz getdi, dərə, təpə, düz getdi, gəldi Zümrüd quşunun dediyi padşahın ölkəsinə çıxdı. O, gəzə-gəzə bir qarının qapısına gəlib dedi:

-Qarı nənə, allah qonağı istərsənmi?

-Niyə istəmirəm. Allaha da qurban olum, qonağıma da.

Məlikməmməd gördü ki, bütün şəhər qara geyib. Qarıdan soruşdu:

-Qarı nənə, bu camaat niyə qara geyib?

-Qadan alım, bir əjdaha suyun qabağını kəsib, hər gün onun ağzına bir qız atırıq, qızı yeyənə qədər bir az su axır, biz də götürürük. Ölkədə qız qurtarıb. Padşahın gözünün ağı qarası bir qızı var, sabah onu əjdahanın ağzına atacaqlar. Odur ki, camaat qara geyib.

Məlikməmməd axşam qarının evində yatdı. Səhər tezdən əjdahanın yerini qarıdan öyrəndi, ora getdi. Bir də gördü ki, camaat ağlaşa-ağlaşa padşahın qıznı suyun qabağına gətirdilər. Qızı əjdahanın ağzına atmaq istəyəndə Məlikməmməd irəli getdi, qılıncı siyirib, əjdahaya elə bir qılmc vurdu ki, iki parça oldu. Padşaha muştuluqçu getdi. Məlikməmmədi təntə­nə ilə padşahın hüzuruna apardılar. Padşah üzünü Məlikməmmədə tutub dedi:

-Ey oğlan, о əjdaha mənim arzuman pəhləvanlarımın hamısını yeyib. Sən bizim ölkəni bəladan qurtardm. Indi gəl padşahlığımı sənə verim, qızımı da al, bütün taxttacıma sahib ol.

Məlikməmməd ədəblə baş əyib dedi:

-Padşah sağ olsun, səndən heç zad istəmirəm. Mənə qırx şaqqa ət, qırx tuluq da su ver, işıqlı dünyaya çıxım.

Padşah əmr elədi, Məlikməmmədə qırx şaqqa ət, qırx tuluq da su hazır elədilər. Məlikməmməd şeyləri alandan sonra padşahnan xüdahafizləşib kənara çıxdı. Zümrüd quşunun verdiyi tükü oda tutdu.

Zümrüd quşu о saat hazır oldu. Məlikməmməd əti quşun bir qanadının üstünə, suyu da о biri qanadının üstünə qoydu. Özü də Zümrüd quşunun belinə minib, yola düşdülər. Quş göyün üzünə qalxdı, qaranlıq dünyadan uzaqlaşmağa başladılar. Məlikməmməd aşağı baxdı, gördü ki, yer xəlbir kimi görünür. Bir az da qalxdılar. Məlikməmməd bir də baxıb gördü ki, yer lap gözdən itib. Elə quş havaxt “qa” dedi, Məlikməmməd ətdən verdi, “qu” dedi sudan verdi. Işıqlı dünyaya bircə mənzil qalmışdı ki, bir şaqqa ət Məlikməmmədin əlindən yerə düş-dü, quş “qa” deyəndə Məlikməmməd məəttəl qaldı, bilmədi nə eləsin. Əlacı kəsildi, qılmcı çıxarıb baldırından ətindən kəsib quşun ağzına atdı. Zümrüd quşu gördü ki, bu ət о birilərə oxşamır, çox şirindir. Odur ki, dilinin altına qoydu, yemədi. Axırmcı mənzil də qutardı. Zümrüd quşu Məlikməmmədi işıqlı dünyaya çıxartdı, qanadının üstündən yerə qoyub dedi:

-Sən get, mən özüm gedərəm.

-Yox, gərək sən gedəsən.

Məlikməmməd axsaya-axsaya getməyə başladı. Zümrüd dedi:

Ey oğlan, səbəb nədir ki, axsayırsan? Məlikməmməd əhvalatı açıb nağıl elədi:

-Daha nə gizlədim, sənə verdiyim axırmcı ət baldırımın əti idi.

Quş о saat dilinin altından əti çıxarıb Məlikməmmədin baldırina yapışdırdı. Tüpürcəyindən də sürtüb sağaltdı. Sonra tükündən Məlikməmmədə verib dedi:

-Havaxt dara düşsən, bu tükləri yandır, mən о saat gəlib səni dardan qurtararam.

Quş sözünü deyib, uçub getdi. Məlikməmməd yavaş-yavaş gəlib bir dərzi dükanın qabağına çıxdı. Dərziyə dedi:

-Ay usta, allah rizasına, məni yanında şəgird saxlarsanmı?

Ustanın buna yazığı gəldi. Onu yanında saxladı. Məlikməmməd yamaq-sökükdən tikib, ustasına qulluq eləyirdi. Bir gün adam gəldi ki, padşah böyük oğluna toy eləyir, usta gəlsin, paltar biçsin. Dərzi sevinə-sevinə qayçısını da götürüb padşahın sarayına getdi. Məlikməmməd bir az oturdu, sonra dükanı bağlayıb bir guşəyə çəkildi, Zümrüd quşunun tükünü çıxarıb yandırdı. О saat Zümrüd quşu hazır olub dedi:

-Mənə görə nə qulluq?

-Bu saat mənə bir dəst sari paltar, qılmc, qalxan, bir də sarı yel atı gətir.

Zümrüd quşu “Baş üstə!” — deyib, uçub getdi. Az çəkmədi ki, Məlikməmməd deyən şeylər hazır oldu. Məlikməmməd paltarları geyindi, qılıncmı belinə bağladı, qalxanı qoluna taxdı, atı birbaş padşahın sarayının qabağma sürdü. Şəhər camaatı, bütün qoşun tamaşaya yığılmışdı. Padşahın böyük oğlu da at çapırdı.

Məlikməmməd atını meydana salıb bir о başa çapdı, bir bu başa çapdı, sonra qılıncını çıxarıb, padşahın böyük oğlunun boynunu vurdu.

Camaat bir-birinə dəydi. Qoşuna qarışıqlıq düşdü. Hamı Məlikməmmədin dalınca töküldü, onu oxa basdılar. Mulikməmməd atı çapıb yel kimi gözdən itdi. Gəlib dükanı açıb oturdu. Bir azdan sonra dərzi başına döyə-döyə dükana gəldi. Məlikməmməd durub, yalandan ustanın о tərəfinə bu tərəfinə keçib dedi:

-Ay usta, qurbanın olum, nə olubdu?

-Nə olacaq, padşahın sarayının qabağında at yarışında hardansa suya dönmüş sari paltarlı bir atlı gəldi, bir az о başa, bir az bu başa at çapdı, birdən qılıncını çəkib padşahın oğlunun boynunu vurdu. Dalınca töküldülər, tuta bilmədilər.

Məlikməmməd yalandan bir az heyfsilənib, gedib yerində oturdu. Aradan bir neçə vaxt da keçdi. Padşahın böyük oğlunun qırxı çıxdı.

Bir gün yenə adam gəldi ki, padşah ortancıl oğluna toy eləyir, usta gəlsin paltar biçməyə.

Dərzi sevinə-sevinə qayçısını götürüb, yola düşdü. Məlikməmməd də dükanda qaldı. Usta gedəndən sonra Məlikməmməd yenə durub dükanı bağladı. Həmən küçəyə gedib Zümrüd quşunun tükünü yandırdı. О saat Zümrüd quşu hazır olub dedi:

-Mənə görə nə qulluq?

-Bu saat mənə bir dəst qırmızı paltar, qılmc, qalxan, bir də qırmızı at gətirərsən.

Zümrüd quşu yenə “Baş üstə!” deyib, bir dəqiqədə gedib atı, paltarı gətirdi. Məlikməmməd qısqıvraq geyinib padşahın sarayına tərəf getdi.

Yenə qoşun, camaat düzülüb padşahın oğlunun at çapmağına tamaşa eləyirdilər.

Məlikməmməd atı meydana salıb, bir о başa, bir bu başa çapdı. Sonra padşahın ortancıl oğlunun başmı qılıncnan vurub qaçdı. Qoşun onun dalınca nə qədər at çapdısa, tuta bilmədi, ox atdısa, vura bilmədi.

Camaat, qoşun təzədən qara geyib yasa batdı.

Məlikməmməd paltarını dəyişib dükana gəldi. Yenə dərzi başına-gözünə döyə-döyə geri qayıtdı.

-Ay usta, sənə nə olub ki, elə hər yerə gedəndə başına-gözünə döyə-döyə qayıdırsan?

-Mərdimazar, kim idisə, qırmızıpaltar bir atlı gəlib padşahın gözünün ağı-qarası bircə oğlu qalmışdı, onun boynunu vurub qaçdı. Dalınca nə qədər töküldülərsə, tuta bilmədilər, ox atdılar, vura bilmədilər.

Bu işdən bir neçə vaxt keçdi, il ötdü, ay ötdü, günlərin bir günü, yenə ustayla şəgirdi dükanda oturmuşdular. Birdən şəgird ustasına dedi:

-Ay usta, dur get, padşahdan muştuluq istə ki, kiçik oğlunu tapmışam.

Usta cavabında dedi:

-Ədə, dəli olmusan? Padşah deməz ki, kiçik oğlun hardadı? Onda nə cavab verərəm?

Məlikməmməd başına gələnləri açıb dərziyə nağıl elədi. Dərzi sevinə-sevinə birbaş padşahın sarayına getdi. Elə darvazadan içəri girmişdi ki, tələsdiyindən ayağı ilişib yıxıldı. Padşah pəncərədən bunu görüb dedi:

-Yəqin dərzidə bir xəbər var. Gedin onu bura gətirin.

Qul-qaravaş tökülüb dərzini padşahm qulluğuna gətirdilər. Dərzi yetişən kimi, padşaha baş endirib dedi:

-Padşah, sənə fəda olum, muştuluğumu ver, kiçik oğlun Məlikməmmədin yerini deyim.

Padşah az qaldı özündən getsin, dedi:

-Məlikməmməd quyuda ölübdü, ölü də dirilərmi? Tez de görüm, bu nə əhvalatdı?

-Muştuluğumu verməsən, deməyəcəyəm.

Padşah ona özü ağırlığında qızıl verəcəyini və’d etdi. Dərzi Məlikməmmədin başına gələnləri nağıl elədi. Padşah dedi:

-Məni istəyən, dərziyə xələt.

Dərziyə о qədər xələt verdilər ki, çəkib apara bilmədi. Vəzir, vəkil tökülüşüb Məlikməmmədin dalınca getdilər. Padşah oğlunun üzündən, gözündən öpdü. Sonra onu hamama apardılar, şahzadələrə layiq paltar geyindirib, atasının qulluğuna apardılar. Padşah oğlunu duz kimi yalayıb, bağrına basdı.

Məlikməmməd başma gələn əhvalatı atasına nağıl eləyib dedi:

-Ata, meydanda qardaşlarını öldürən mən idim. Quyuda neçə vaxt divlərlə əlləşib üç qız gətirmişdim. Bəs rəvadırmı, onlar kəndiri kəsib məni quyunun dibinə salsınlar, nişanlımı özlərinə götürsünlər?

Padşah oğlunun alnından öpüb, şükür elədi ki, o, sağ-salamatdı. Böyük qızı vəzirin oğluna, ortancılını vəkilin oğluna, kiçiyini də Məlikməmmədə verdilər.Qırx gün qırx gecə toy oldu. Onlar yedilər, yerə keçdilər, siz yeyin, dövrə keçin.

Göydən üç alma düşdü, biri mənim, biri sənin, biri də nağıl söyləyənin.