Prezident İlham Əliyev və Birinci xanım Mehriban Əliyevanın Talış kəndinin sakinləri ilə səmimi görüşü – FOTO

Sakin: Orada bir kitab tapmışdıq, oxuyurdum orada, Osmanlı türkləri.

Avrasiya

Sahəsi 54 mln km 2 olan Avrasiya materiki dünyanın ən böyük materiki olub, bütün qurunun 1/3-ni əhatə edir.
Avrasiya 2 qitədən ibarətdir. Onun ərazisinin 4/5 hissəsi Asiya; 1/5 hissəsi isə Avropanın payına düşür. Avropa ilə Asiya arasında sərhəd şərtidir. Hazırda bu sərhəd Ural dağları, Ural (və ya Emba) cayı, Xəzərin şimalı, Kuma-Manıç çökəkliyi, Azov dənizi, Kerç boğazı, Qara dəniz, Bosfor boğazı, Mərmərə dənizi, Dardanel boğazı, Egey və Aralıq dənizi vasitəsilə ayrılır.

• Ucqar nöqtələri. Şimalda –Çelyuskin burnu, cənubda-Piay burnu, qərbdə-Roka burnu, şərqdə-Dejnyov burnu.
• Avropanın ucqar nöqtələri: şimalda — Nordkin burnu, cənubda — Marokko burnu, qərbdə – Roka burnu, şərqdə — Qütb Uralı.
• Asiyanın ucqar nöqtələri: şimalda — Çelyuskin burnu, cənubda — Piay burnu, qərbdə – Baba burnu, şərqdə – Dejnyov burnu.

Avrasiya 4 yarımkürədə yerləşib. Avrasiya ekvatordan şimalda, bəzi adaları isə ekvatordan cənubda yerləşib. Materikin ucqar qərb və şərq hissəsi Qərb yarımkürəsində yerləşib. O, bütün okeanlarla həmsərhəddir. O, şimal-şərqdən Berinq boğazı ilə Şm. Amerikadan, Cəbəllütariq boğazı, Aralıq və Qırmızı dəniz, Süveyş kanalı və Bab-Ül-Məndab boğazı ilə Afrikadan ayrılır. Materikin sahilləri əsasən qərbdən, qismən isə şərqdən daha çox girintili-çıxıntılıdır. Skandinaviya yarmadası sahillərində dalğaların dağıdıcı fəaliyyəti nəticəsində fiord tipli sahillər formalaşıb.
Adalar-Böyük Britaniya, Irlandiya, Islandiya, Siciliya, Sardiniya, Kipr, Krit, Şri-Lanka, Kuril, Yapon, Saxalin, Böyük Zond adaları.
Yarmadalar –Skandinaviya, Priney, Apennin, Balkan (Avropada) Kiçik Asiya, Ərəbistan, Hindistan, Hind-Çin, Koreya, Kamçatka, Çukot, Taymır (Asiyada)
Körfəzlər: Biskay, Fin, Botnik, Iran, Benqal, Ədən, Siam.
Dənizlər –Azov, Qara, Mərmərə, Egey, Aralıq, Adriatik, Şimal, Baltik (Atlantik okeanı), Barens, Norveç, Ağ, Kara, Laptevlər, Şərqi-Sibir, Çukot (Şm.Buzlu okeanı), Berinq, Oxot, Yapon, Sarı, Şərqi və Cənub-Şərqi Çin (Sakit okean), Ərəbistan, Andaman, Qırmızı (Hind okeanı).

Avrasiyanın relyefi

Avrasiya qədim Lavraziya materikinin 1 hissəsidir. Avrasiya-şərqi Avropa, Sibir, Çin-Koreya, Cənubi Çin platformalarının birləşməsindən yaranıb. Sonralar bura Qondvananın hissələri olan Ərəbistan və Hindistan tavaları birləşib. Məhz bu tavaların qovuşduğu yerdə güclü dağəmələgəlmə prosesi baş vermişdir. Nəticədə Atlantik okeanından Sakit okeana qədər ərazidə Alp-Himalay geosinklinal qurşağı yaranmışdır. Bu qurşağa Pireney, Appenin, Alp, Dinar, Balkan, Karpat, Krım, Qafqaz, Pond, Tavr, Elbrus, Kapetdağ, Pamir, Hindiquş, Karakorum, Himalay dağları daxildir. Bu dağlar cavan olduğundan burada tez-tez vulkanlar püskürür (Yalnız Aralıq dənizi sahillərində) və zəlzələlər baş verir. Ikinci dağlıq qurşaq materikin şərqində Avrasiya və Sakit okean tavalarının toqquşduğu sahədədir. Burada hündür dağlarla yanaşı, dərin okean çökəklikləri və adalar var. Kamçatka yarmadasından Böyük Zond adalarına qədər uzanan bu qurşaq Sakit okean dağlıq (odlu) qurşağı adı ilə tanınır. Bu qurşaqda da tez-tez zəlzələ və vulkanlar olur. Avrasiyanın ən uca vulkanı Klyuçeviskaya Sopka (4750m) bu qurşaqdadır. (Kamçatka yarımadasında)
Vulkanlar. Krakatau, Fudziyama, Hekla, Vezuvi, Etna Klyuçeviskaya Sopka və s.
Avrasiyadan bəzi dağlar qədim olduğundan hündür deyil. Bura Skandinaviya, Tyan-Şan, Altay, Ural dağları, Qazaxıstan xırda təpəliyi aiddir. Onların bəzisində məs. Tyan-Şan, Ural, Altayda yenidən qalxma prosesi gedir.

Düzənliklər. Avrasiyanın ən qədim sahəsi Şərqi Avropa düzənliyi, Orta Sibir yaylası, Böyük Çin düzənliyi platforma üzərində yerləşib. Ərəbistan və Dekan yaylaları da qədimdir. Sahil zolağında çoxlu ovalıq var. Hind-Qanq, Mesopotomiya, Qərbi Sibir, Orta Dünay, Kür-Araz və s.
Qədim materik birləşməsi Avrasiyanın relyefinə onun şimal hissəsini (Skandinaviya və Kola yarımadaları, Novaya Zemlya adası) tutmuş qədim buzlaşma böyük təsir göstərmişdir. Bu buzlaşma nəticəsində bir sıra dağlar hamarlanmış, daimi donuşluq sahələri yaranmış, buzlaq əridikdən sonra isə moren təpələri və çökəkliklər formalaşmışdır. Bu çökəkliklərdə buzlaq mənşəli göllər formalaşmışdır.
Avrasiyanın ən hündür zirvəsi Himalay dağlarındakı Comolunqma (Everest) dağıdır. Hündürlüyü 8848 m-dir. Ən alcaq yeri Ölü dənizin sahillərindədir (-395 m). Bu ərazi dünyada ən dərin quru çökəkliyi sayılır.

Faydalı qazıntıları: Materikin cənub-şərqində qalay və volfram filizləri qurşağı uzanır. (xüsusən Cənub-Şərqi Asiyada). Rusiyanın Asiya hissəsində qızıl və almaz, Hindistan və Şri-Lankada zəngin yaqut yataqlar var. Hindistan, Çinin şimal-şərqi, Skandinaviya, Rusiya (Ural, Kursk, Sibirin cənubu) dəmir filizi ilə zəngindir.Qərbi Sibir, Volqa-Ural, Iran körfəzi, Şimal dənizi neft və qazın əsas hasilat rayonlarıdır. Daş kömürün əsas yataqları Rusiya (Tunquska, Pecora, Kuznetsk, Kansk-Acinsk, Lena), Ukrayna (Donetsk), Qazaxıstan (Karaqanda), Polşa ( Yuxarı Sileziya), Almaniya (Rur), Çin, Hindistan v s.-dir.

Avrasiyanın iqlimi

Avrasiyanın iqlimi başqa materiklərdə olduğundan çox müxtəlifdir. Buna səbəb ərazinin çox böyük olması, relyefin müxtəlifliyi və daxili hissənin okeanlardan çox uzaqlaşmasıdır. Şimal yarımkürəsinin ən soyuq yeri Oymyakon -710S buradadır. Ekvatordan qütbə doğru getdikçə temperatur aşağı düşür. Avrasiyanın iqliminin formalaşmasında Atlantik və Şimal Buzlu okeanlarının rolu böyükdür. Materikin şimalında və qərbində dağlar olmadığından bu okeanlardan gələn hava kütlələri maneəsiz olaraq materikin daxili hissələrinə qədər irəliləyir. Xüsusi ilə Avropanın iqliminin formalaşmasında qərbdən (Atlantik okeanından) gələn dəniz hava kütlələri mühüm rol oynayır. Şərqdən və cənubdan hündür dağların olması Hind və Sakit okeandan gələn hava kütlələrinin qarşısını alır. Okean və quru arasında kəskin təzyiq fərqinin yaranması nəticəsində Şərqi və Cənub-Şərqi Asiyada güclü tayfun küləkləri yaranır.

Avrasiya bütün iqlim qurşaqlarında yerləşib:
1. Arktik qurşaq-materikin ucqar şimalını və Şm.Buzlu okeanındakı adaları əhatə edir. Il boyu arktik hava kütləsi hakimdir. Təzyiq yüksək, hava enən hərəkətli, il boyu quru və soyuqdur. Bu qurşaqda arktik səhra təbii zonası formalaşıb.
2. Subarktik qurşaq — materikin şimalında nazik zolaq əmələ gətirir. Yay rütubətli, mülayim, qış quru və soyuq olur. Daimi donuşluq və ifrat nəmlənmə nəticəsində burada bataqlıqlar geniş sahə tutur. Bu qurşaqda tundra və meşə-tundra kimi təibii zonalar formalaşıb.
3. Mülayim qurşaq Avrasiyada mövcud olan ən geniş iqlim qurşağıdır. Qərbdən şərqə doğru 4 iqlim tipi yaranır. Buna səbəb Atlantik hava kütlələrinin materikin daxilində təsirinin zəifləməsi, kontinentallığın artmasıdır.
a) materikin qərb kənarında Avropada-mülayim-dəniz,
b) Şərqi Avropadan Ural dağlarına qədər mülayim-kontinental;
c) Materikin daxilində (Orta Sibir yaylası və Mərkəzi Asiyada) kontinental;
d) Sakit okean sahillərində musson iqlim tipləri yaranır.
Avrasiyanın mülayim iqlim qurşağında-iynəyarpaq, enliyarpaq, qarışıq və musson meşələri, çöl, meşə-çöl, yarımsəhra və səhralar kimi təbii zonalar formalaşıb.
4. Subtropik qurşaq daxilində 3 iqlim tipi var:
a) materikin qərbində (Xəzərə qədər) yayı isti və quru, qışı mülayim və rütubətli Aralıq dənizi iqlimi;
b) materikin daxilində kontinental;
c) Şərqdə musson iqlim tipi var. Bu qurşaqda cod yarpaqlı meşə və kolluqlar, yarımsəhra və səhralar, musson meşələri kimi təibii zonalar formalaşıb.
5. Tropik qurşaq – musson küləklərinin təsiri nəticəsində Avrasiyada tam zolaq əmələ gətirmir. Bu qurşaq yalnız Ərəbistan yarımadası və Iran yaylasının cənubunu əhatə edir. Hava il boyu isti və quru olduğundan səhralar geniş yayılıb.
6. Subekvatorial qurşaq — musson iqlim tipli olub, Hindistan və Hind-Çin yarımadalarını əhatə edir. Musson küləklərinin təsiri nəticəsində şimalda tropik yox, subtropik iqlim qurşağı ilə həmsərhəddir. Bu qurşaqda musson tipli meşələr və savannalar formalaşıb.
7. Ekvatorial qurşaq-rütubətli ekvatorial meşələrdə örtülü olan Indoneziya adalarını əhatə edir.
Asiyada bütün, Avropada isə arktik, subarktik, mülayim və subtropik iqlim qurşaqları var.

Avrasiyanın çayları

5 hövzəyə aiddir.

1. Atlantik okeanın çayları-Sena, Dnepr, Dnestr, Don. Reyn, Rona, Po, Ebra, Dunay, Elba, Oder, Visla və s. Bunlardan ən uzunu və daha çox çirklənmişi Dunaydır.
2. Sakit okean hövzəsinin çayları –Amur, Xuanxe, Yansızı, Mekonq və s. Musson iqlim qurşağında yerləşdiyindən yağış suları ilə qidalanırlar. Əsasən yayda bol sulu olur. Ən uzun çayı Yansızdır.
3. Hind okeanın çayları-Dəclə, Fərat, Hind, Qanq, Braxmaputra. Yağış və buzlaqlarla qidalanır.
4. Şimal Buzlu okeanın çayları — Peçora, Ob, Irtış, Yenisey, Lena və s. Daimi donuşluq və rütubətlik əmsalı vahiddən böyük olduğundan bu çaylar il boyu bol suludur. əsasən qar və yağışla qidalanır, qışda donurlar.
5. Daxili axarsız hövzənin çayları – əsasən 2 hövzəyə aiddir:
   a) Kür, Volqa, Terek, Ural, Emba, Samur-Xəzər tökülür və bu çayların hamısının mənsəbi okean səviyyəsindən aşağıda yerləşir.
   b) Amudərya və Sırdərya isə Aral dənizinə tökülürlər. əsasən hündür dağlardan başladıqlarından buzlaqla qidalanırlar.

Avrasiyanın ən uzun çayları- Amur, Xuanxe, Yansızı, Mekonq, Volqa (Avropanın ən uzun çayı): ən bol sulu çayları isə Qanq və Yansızıdır.
Avrasiyanın gölləri — əsasən Şimali Avropada (Skandinaviya, Finlandiya və Koreliyada) daha çoxdur. Buna səbəb qədim buzlaqların fəaliyyəti nəticəsində yaranan çökək relyef formalarnıın geniş yayılmasıdır. ən iri gölləri-Xəzər, Venerin, Balaton, Cenevrə, Boden, Ladoqa, Oneqa (Avropada); Aral, Sevan, Tuz, Van, Urmiyə, Baykal, Balxaş, Issık-kul (Asiyada).

Avrasiyanın təbii zonaları

Dünyada mövcud olan bütün təbii zonalar Avrasiyada rast gəlinir. Buna səbəb materikin çox böyük olmasıdır. Relyef və okean tipli hava kütlələrinin təsiri ilə Avrasiyada təbii zonalar qərbdən şərqə doğru dəyişir. Avrasiyada aşağıdakı təbii zonalar var:
1. Arktik səhralar zonası-Iqlimi sərtdir. Bitkiləri mamır, şibyə; heyvanları ağ ayı, tülkü, maraldır.
2-3. Tundra və meşə tundra zonası — Avrasiyada qərbdən-şərqə doğru iqlim sərtləşdiyi üçün tundra genişlənir. Bu zona üçün daimi donuşluq və bataqlıqlar xarakterikdir.
4. Meşə zonası – mülayim qurşaqda yerləşib, 4 hissəyə ayrılır:
a) Şimalda iynəyarpaqlı meşələr tayqa adlanır. Torpaqları podzoldur. Bitkiləri şam, küknar, sidr, heyvanları xəz dərilidir.
b) Qarışıq meşələr — torpaqları çimli-podzoldur.
c) Enliyarpaq meşə zonası torpaqları qonur-meşədir.
d) Materikin şərqində Sakit okean sahilində Musson meşələri yayılıb. Musson meşələri həmdə subtropik və subekvatorial iqlim quraqlarında da formalaşıb.
Tayqadan fərqli olaraq qarışıq və enliyarpaq meşə zonası Avrasiyada tam zolaq əmələ gətirmir. Buna səbəb şərqə doğru iqlimin kontinentallığının artmasıdır.
5-6. Meşə-çöl zonası və Çöl zonası–mülayim iqlim qurşağının boz-meşə və qara torpaqları üzərində formalaşıb. Avrasiyada çöl zonası step adlanır. Əsasən Rusiyada geniş yayılıb.
7-8. Yarımsəhra və səhralar – mülayim, subtropik və tropik iqlim quraqlarında formalaşıb. Yaranmasının başlıca səbəbi-materikin daxilində, okeanlardan uzaqda yerləşməsidir. Mülayim dəniz iqliminin hakim olmasından Avropada səhralar yaranmır. Asiyanın ən iri səhraları-Qaraqum, Qızılqum, Təklə-Məkan, Qobi, Tar, Dəştü-Kəbr, Dəştü-Lut, Böyük və Kiçik Nefut, Rüb-əl-Xari v s-dir.
9. Subtropik qurşağın codyarpaqlı meşə və kolluqları-Aralıq dənizi iqlimində formalaşıb. Torpaqları-qəhvəyidir.
10. Savanna və subekvatorial meşələr — Avrasiyanın cənub-şərqində formalaşıb.
12. Ekvatorial meşələr — əsasən Böyük Zond adalarını əhatə edir.

Avrasiyanın əhalisi

Dünyanın ən çox məskunlaşmış materiki olub, 3 irqə mənsubdur. I yerdə avropoid irqinə mənsub olan əhali durur. Onlar-Avropa, Cənub-Qərbi Asiya və Hindistanda yaşayır. II yerdə monqoloid irqinə mənsub əhali durur. Onlar-Mərkəzi, Cənub-Şərqi və Şərqi Asiyada yaşayırlar. Şri-Lanka və Hindistanın cənubunda neqroidlər yaşayır.
Qərbi Avropa, Cənubi, Cənub-Şərqi və Şərqi Asiyada əhali daha sıx məskunlaşdığından, burada antropogen landşaftlar daha geniş yayılıb.

• Teqlər:
• Avrasiya
• , Asiya
• , Avropa
• , materik
• , Avrasiya materiki
• , Avrasiyanın coğrafiyası

Prezident İlham Əliyev və Birinci xanım Mehriban Əliyevanın Talış kəndinin sakinləri ilə səmimi görüşü – FOTO

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev, birinci xanım Mehriban Əliyeva və qızları Arzu Əliyeva martın 18-də Tərtər rayonunun Talış kəndində görülən işlərlə tanış olublar.

Day.Az AZƏRTAC-a istinadən xəbər verir ki, Prezident İlham Əliyev, birinci xanım Mehriban Əliyeva və Arzu Əliyeva kənd sakinləri ilə görüşüb söhbət etdilər.

Prezident İlham Əliyev: Qarşıdan gələn bayram münasibətilə və Talış kəndinə qayıtmağınız münasibətilə sizi ürəkdən təbrik edirəm.

Sakinlər: Çox sağ olun.

Prezident İlham Əliyev: Biz qayıtmışıq, əbədi burada yaşayacağıq.

Qadın sakin: İnşallah.

Prezident İlham Əliyev: Baxın, bu Talış kəndinin birinci mərhələsidir. Görün nə qədər gözəldir. Göz oxşayır bütün binalar.

Sakinlər: Allah Sizi qorusun, Allah Sizə dəyməsin.

Prezident İlham Əliyev: Yəqin ki, uzağı bir ildən sonra qalan bütün 158 ev də tikiləcək.

Sakinlər: Allah Sizə ömür versin.

Prezident İlham Əliyev: Burada mindən çox insan yaşayacaq. Ondan sonra minlərlə insan yaşayacaq.

Sakinlər: İnşallah.

Prezident İlham Əliyev: Biz öz doğma torpaqlarımıza qayıtmışıq, qan tökərək, şəhidlər verərək. Allah bütün şəhidlərimizə rəhmət eləsin.

Sakinlər: Amin.

Prezident İlham Əliyev: Onların qanı bahasına biz gəlmişik, sizi də gətirmişik. Siz də artıq iki gündür ki, buradasınız, bilirəm.

Sakinlər: Çox sağ olun, təşəkkür edirik.

Prezident İlham Əliyev: Məşğulluqla bağlı, ictimai işlərdə işləməklə bağlı, dövlət işində işlə bağlı bütün məsələlər həll olunub. Qarabağ cənnətdir.

Qadın sakin: Azərbaycandır!

Prezident İlham Əliyev: Azərbaycandır!

Sakinlər: Şəkil çəkdirək.

Prezident İlham Əliyev: Hə, gəlin çəkdirək.

Kişi sakin: Çox sağ olun, Allah canınızı sağ eləsin. Bizə bu cür şərait yaratdığınız üçün Sizə minnətdarıq. Allah Sizə ömür versin.

Prezident İlham Əliyev: Harada yaşayırdınız?

Kişi sakin: Bərdə rayonunda. İndi isə öz kəndimizdəyik. Allah canınızı sağ eləsin.

Gənc qız: Cənab Prezidentimiz, mən Sizi Talış kəndinin gəncləri və sakinləri adından salamlayıram.

Prezident İlham Əliyev: Sağ olun.

Gənc qız: Mən bu dəqiqə ikiqat qürur duyuram. Çünki işğaldan azad edilmiş torpağımızda dayanmışam, Sizin qarşınızda dayanmışam. Bilirəm ki, biz hamımız, bu günü səbirsizliklə gözləyirdik. Çox şükür ki, biz bu günü gördük. Talış kəndinin işğaldan azad edilməsi mühüm əhəmiyyətə malik idi. Mən Sizə çox təşəkkür edirəm. Allah Sizi qorusun. Bir şey də deyim, gənclərə yaratdığınız şəraitə görə Sizə minnətdarıq.

Prezident İlham Əliyev: Sağ olun.

Sakinlər: Allah Sizə ömür versin. Sevincimizin həddi-hüdudu yoxdur, Allah haqqı. İcazə verin şəkil çəkdirək, cənab Prezident.

Digər kişi sakin: Sizi verən Allaha qurban olum. Allah Sizə ömür versin.

Prezident İlham Əliyev: Görürsən, qız necə qucağımda durur?

Kişi sakin: Heç atasına gəlmir.

Qadın sakin: Babasına gəlir də, babasına. Sağ olun, çox təşəkkür edirik.

Kişi sakin: Cənab Prezident, bildirmək istəyirəm ki, biz iki qardaşıq. Elə ikimiz də bu kənd uğrunda döyüşmüşük. İkimiz də Sizin sayənizdə kəndimizə gəlmişik. Evlərimiz, həyətlərimiz hamısı çox gözəl, yüksək səviyyədədir. Çox sağ olun, minnətdaram. Allah şəhidlərimizə rəhmət eləsin.

Prezident İlham Əliyev: Amin.

Kişi sakin: Siz onsuz da masada qalib gəlmişdiniz, biz döyüş meydanında onlara bir daha göstərdik. Çox sağ olun hər şey üçün.

Prezident İlham Əliyev: Elədir, sağ olun.

Sakinlər: Allah Sizi qorusun. Çox sağ olun. Allah Sizi var eləsin.

Kişi sakin: Qardaşım da, mən də burada döyüşmüşdük.

Prezident İlham Əliyev: Çox sağ olun.

Kişi sakin: Siz sağ olun.

Prezident İlham Əliyev: Bu döyüş çox önəmli idi, bilirsən. Bu, strateji nöqtə idi. Biz Talışı azad edəndən sonra ermənilər artıq gördülər ki, bu, ciddi məsələdir.

Kişi sakin: Bəli, sağ olun.

Prezident İlham Əliyev: Sağ olun.

Qadın sakin: Prezidentlə bizim də şəklimizi çəkin.

Prezident İlham Əliyev: Gəlin çəkdirək.

Kişi sakin: Qarabağ Azərbaycandır!

Qadın sakin: Qızım da çox istəyərdi Sizinlə görüşsün, amma burada deyil, gələ bilmədi.

Prezident İlham Əliyev: Gələcək?

Qadın sakin: Gələcək.

Prezident İlham Əliyev: Burada yaşayacaq?

Qadın sakin: Bizə qonaq gələcək.

Kişi sakin: Allah Sizi qorusun, bizi evlə təmin etmisiniz. Çox sağ olun.

Prezident İlham Əliyev uşağa müraciətlə: De, nə deyəcəkdin?

Sakin: Deyir ki, babanın da bayramını təbrik edək.

Prezident İlham Əliyev: Çox sağ olun, təşəkkür edirəm.

Sakinlər: Çox sağ olun. Allah Sizi qorusun.

Prezident İlham Əliyev: Burada minalar çox idi, bilirsiniz.

Sakin: Bəli, 44 günlük döyüşlərdən sonra burada Beynəlxalq Avrasiya Mətbuat Fondunun nəzdində İcma Mina Aksiyası komandasında çalışıram. Orada minalar var, təmizlənməsində iştirak edirəm.

Birinci xanım Mehriban Əliyeva: Cənab Prezident, bu gözəl qızı da yanınıza alın.

Prezident İlham Əliyev: Gəl, gəl.

Sakin: Sağ olun, cənab Prezident.

Prezident İlham Əliyev: Sağ ol, çox sağ ol.

Sakin: Xoş gəlmisiniz. Minnətdarıq Sizə. Qürur duyuruq ki, gəldiniz.

Prezident İlham Əliyev: Sağ olun.

Sakin: Allah Sizə ömür versin, cansağlığı versin ki, belə şərait yaratmısınız. Allah haqqı, sevincimizin həddi-hüdudu yoxdur.

Qadın sakin: Torpaqlarımız azad olundu, minnətdarıq.

Sakin: Bəli, əsas odur. Allah uzun ömür, cansağlığı versin. İnşallah, bütün Azərbaycan torpaqlarını Prezidentimiz birləşdirəcək, inanırıq biz buna.

Digər kişi sakin: Biz fəxr edirik ki, bizim belə güclü Prezidentimiz var, Qarabağ Azərbaycandır! Allah Sizə ömür versin, cansağlığı versin. Bu, hələ harasıdır.

Prezident İlham Əliyev: Sağ olun.

Sakin: Sizin səmimiliyiniz adama bəs edir.

Prezident İlham Əliyev: Sağ olun.

Sakin: Çox sağ olun, Allah Sizi qorusun.

Prezident İlham Əliyev: Çox sağ ol qızım, çox sağ ol.

Sakin: Var olasınız.

Prezident İlham Əliyev: Çox sağ olun.

Sakin: Cənab Prezident, Allah Sizə dəyməsin, Allah Sizə ömür versin.

Prezident İlham Əliyev: Sağ olun. Gəlin hamımız birlikdə şəkil çəkdirək. İndi də hamımız “Qarabağ Azərbaycandır!” deyək.

Hamı bir ağızdan: Qarabağ Azərbaycandır!

Sakin: Burada bir kilsə var.

Prezident İlham Əliyev: Yuxarıda. Bəli, mən orada olmuşam.

Sakin: Orada bir kitab tapmışdıq, oxuyurdum orada, Osmanlı türkləri.

Digər sakin: Osmanlıya aiddir, albanlara aid deyil. Buranın birinci sakini də biz olmuşuq, axırıncı sakini də.

Prezident İlham Əliyev: Orada bir kilsə, bir də rus kilsəsi var idi. Mən keçən dəfə orada olanda gedib baxmışam. Yarı dağılmış vəziyyətdədir.

Sakin: Var idi yuxarıda, amma o, osmanlılara aid idi, çünki mən oradan bir kitab gətirib oxuyurdum, Osmanlı imperiyasına aid idi. Albanlara yox, osmanlılara aid idi o kilsə.

Prezident İlham Əliyev: İndi orada məscidin yeri də müəyyən olundu, məscid də tikiləcək.

Sakin: Buranın birinci sakini də biz olmuşuq, axırıncı sakini də. Çox gözəl idi. Mən burada üzümçülük briqadiri işləmişəm.

Prezident İlham Əliyev: O vaxt kolxoz var idi?

Sakin: Var idi, üzümçülük var idi. Mən burada camaatı üzümçülüyə öyrədirdim. Amma indi heç nə yoxdur.

Prezident İlham Əliyev: Süfrə üzümü, yoxsa texniki sortlar?

Sakin: Şərab üçün üzüm idi, çox gözəl. Üzüm bağlarının sahəsi çox böyük idi, 100 hektar. Bir də ki, çox gözəl ərik bağı var idi.

Prezident İlham Əliyev: İndi onların hamısını əkmək lazım olacaq. Torpaq çox, su var, havası gözəl. İndi kənd təsərrüfatı üçün ən gözəl şərait buradadır.

Sakin: Çox sağ olun, bəli, torpağı da münbitdir.

Prezident İlham Əliyev: Torpağı qara torpaqdır.

Sakin: Buranın çox bulaqları var idi, buradan çay axırdı, indi məəttəl qalmışıq, o çay yoxdur.

Prezident İlham Əliyev: Onlar bəzi yerlərdə, Qarabağda kanallar, gölməçələr tikiblər, ona görə kəsmişdilər. İndi hamısını siz yavaş-yavaş aşkar edəcəksiniz.

Sakin: Bax, orada, dağın dibində elə gözəl bulaqlar var idi.

Prezident İlham Əliyev: İndi də?

Sakin: Bu saat əsl turizm yeridir oralar.

Prezident İlham Əliyev: İçməli su?

Sakin: Bəli, içməli su, bulaqlar var orada.

Prezident İlham Əliyev: Burada məktəb tikilib, uşaqlar məktəbə gedəcəklər. Uşaq bağçası da var.

Sakin: Çox sağ olun, təşəkkür edirik.

Prezident İlham Əliyev: Əlbəttə, burada çox iş görülüb. Borcumuz idi bu torpaqları geri götürmək və bu torpaqları yenidən qurmaq, sizi də buraya yerləşdirmək.

Qadın sakinlər: Çox sağ olun, minnətdarıq.

Kişi sakin: Bundan sonra biz buradan heç yerə getməyəcəyik, dünya dağılsa da yerimizdən tərpənməyəcəyik.

Prezident İlham Əliyev: Heç kim sizi tərpədə bilməz bundan sonra.

Sakin: Nümayəndələriniz də çox gözəl, səmimi. Minnətdarıq hamısına, çox yaxşı, çox razıyıq Sizdən. Allah razı olsun Sizdən, dövlətimizdən.

Prezident İlham Əliyev: Allaha şükür burada çox gözəl həyat olacaq. Siz çoxuna layiqsiniz, 30 il əziyyət çəkdiniz orada-burada, yataqxanalarda, çadırlarda. İndi bax belə gözəl şəraitiniz var.

Sakin: Allah şəhidlərimizə rəhmət eləsin. Ən çox əziyyəti Siz çəkdiniz, cənab Prezident. Bütün dünya Sizinlə bacara bilmədi, maşallah olsun.

Digər sakin: Ürəyində çəkdi, bütün dünya da bacarmadı, var olsun.

Prezident İlham Əliyev: Siz durdunuz arxamda, ona görə də öldü var, döndü yoxdur, qurtardı getdi.

Sakin: Hər zaman da arxanızdayıq.

Prezident İlham Əliyev: Çox sağ olun. Bayram ərəfəsindəyik. Sizə yaxşı bayramlar arzulayırıq.

Sakin: Çox sağ olun, minnətdarıq cənab Prezident.

Prezident İlham Əliyev: Sağ olun.

Sakinlər: Sağ olun.

x x x

Sonda xatirə şəkilləri çəkdirildi.

10 молитв (дуа) Пророка Мухаммада ﷺ

Чаще всего Посланник Всевышнего ﷺ молил Аллаха ﷻ следующим образом:

اللّهُمَّ رَبَّنَا آتِنَا فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَفِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ

Транскрипция: «Аллаhумма Раббана атина фи-д-дунья ẍасанатан ва филь-ахирати ẍасанатан ва ḱина ‘аҙаба-н-нар».

Смысл: «О Аллах ﷻ , наш Господь, даруй нам благо в этом мире и на том свете и сохрани нас от мучений Ада» (имамы аль-Бухари и Муслим).

Дуа Пророка ﷺ №2

Посланник Господа ﷺ велел делать следующее дуа:

اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِي وَارْحَمْنِي وَاعَافنِي وَارْزُقْنِي

Транскрипция: «Аллаhумма-ґфир ли, ва-рẍамни, ва ‘афини, ва-рзуḱни».

Смысл: «О Аллах ﷻ , прости мне (грехи), прояви ко мне милость, даруй благополучие и удел».

«Затем он сказал, что эта мольба охватывает блага земные и мира вечного» (имам Муслим).

Дуа Пророка ﷺ №3

Посланник Божий ﷺ часто повторял следующее дуа:

يَامُقَلِبُ الْقُلُوب ثَبِّتْ قَلْبِى عَلَى دِينِكَ

Транскрипция: «Я муḱаллиба-ль-ḱулюб, ҫаббит ḱалби ‘аля диника».

Смысл: «О Изменяющий сердца, укрепи моё сердце в Твоей религии» («Сахих» ат-Тирмизи).

Дуа Пророка ﷺ №4.

اللَّهُمَّ إنِّي أَسألُكَ الهُدَى ، وَالتُّقَى ، وَالعَفَافَ ، وَالغِنَى

Транскрипция: «Аллаhумма инни асъалюка-ль-hуда ва-т-тука ва-ль-ифафа ва-ль-ґина».

Смысл: «О Аллах ﷻ , я прошу у Тебя наставления, богобоязненности, целомудрия и достатка» (имам Муслим).

Дуа Пророка ﷺ №5

اللّهُـمَّ إِنِّـي ظَلَـمْتُ نَفْسـي ظُلْمـاً كَثـيراً وَلا يَغْـفِرُ الذُّنـوبَ إِلاّ أَنْت ، فَاغْـفِر لي مَغْـفِرَةً مِنْ عِنْـدِك وَارْحَمْـني، إِنَّكَ أَنْتَ الغَـفورُ الرَّحـيم

Транскрипция: «Аллаhумма инни ӟалямту нафси ӟульман каҫиран ва ля яґфиру-ҙ-ҙунуба илля анта, фаґфир ли маґфиратан мин ‘индика варẍамни, иннака анта-ль-ґафуру-р-раẍим».

Смысл: «О Аллах ﷻ , поистине, я притеснял себя много раз, и никто, кроме Тебя, не прощает грехи. Прости же мне, даровав своё прощение, и помилуй меня, воистину, Ты – Прощающий, Милостивый» (имам Муслим).

Дуа Пророка ﷺ №6

اللَّهُمَّ أصْلِحْ لِي دِيني الَّذِي هُوَ عِصْمَةُ أمْرِي ، وأصْلِحْ لِي دُنْيَايَ الَّتي فِيهَا مَعَاشِي ، وأصْلِحْ لِي آخِرتِي الَّتي فِيهَا مَعَادي ، وَاجْعَلِ الحَيَاةَ زِيَادَةً لِي في كُلِّ خَيْرٍ ، وَاجْعَلِ المَوتَ رَاحَةً لِي مِنْ كُلِّ شَرٍّ

Транскрипция: «Аллаhумма аĉлиẍ ли дини-л-ляҙи hува ‘иĉмату амри ва аĉлиẍ ли дуньяя-л-ляти фиhа ма‘аши ва аĉлиẍ ли ахирати-л-ляти фиhа ма‘ади, вдаж‘али-ль-ẍаята зиядатан ли фи кулли хайрин вадж‘а-ль-мавта раẍатан ли мин кулли шаррин».

Смысл: «Господи, пусть вера моя будет правильной, ведь в ней – защита всех моих дел. И пусть моя земная жизнь будет правильной, ведь в ней – моё существование. Пусть вечность моя будет также достойной, ведь туда – моё возвращение. Сделай земную жизнь для меня тем, что приумножает всё хорошее, а смерть мою – отдыхом от всего плохого» (имам Муслим).

Дуа Пророка ﷺ №7

اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنَ الْعَجْزِ، وَالْكَسَلِ، وَالْجُبْنِ، وَالْبُخْلِ، وَالْهَرَمِ، وَعَذَابِ الْقَبْرِ، اللَّهُمَّ آتِ نَفْسِي تَقْوَاهَا، وَزَكِّهَا أَنْتَ خَيْرُ مَنْ زَكَّاهَا. أَنْتَ وَلِيُّهَا وَمَوْلَاهَا. اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنْ عِلْمٍ لَا يَنْفَعُ، وَمِنْ قَلْبٍ لَا يَخْشَعُ، وَمِنْ نَفْسٍ لَا تَشْبَعُ، وَمِنْ دَعْوَةٍ لَا يُسْتَجَابُ لَهَا

Транскрипция: «Аллаhумма инни а‘уҙу бика мина-ль-‘аджзи ва-ль-касали ва-ль-джубни ва-ль-бухли ва-ль-hарами ва ‘аҙаби-ль-ḱабри. Аллаhумма ати нафси таḱваhа ва заккиhа, анта хайру ман заккаhа, анта валийюhа ва мавляhа. Аллаhумма инни а‘уҙу бика мин ‘ильмин ля янфа‘ ва мин ḱальбин ля яхша‘ ва мин нафсин ля ташба‘ ва мин да‘ватин ля юстаджабу ляhа».

Смысл: «О Аллах ﷻ , поистине, я прошу защиты у Тебя от немощности, лени, трусости, скупости, старческой слабости и могильных мук. О Аллах ﷻ , сделай мой нафс богобоязненным и очисти его, Ты лучший из очищающих, Ты его хозяин и покровитель. О Аллах ﷻ , поистине, убереги меня от бесполезных знаний, несмиренного сердца, от нафса ненасыщающегося и мольбы, которая остаётся без ответа» (имам Муслим).

Дуа Пророка ﷺ №8

اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنْ زَوَالِ نِعْمَتِكَ، وَتَحَوُّلِ عَافِيَتِكَ، وَفُجَاءَةِ نِقْمَتِكَ، وَجَمِيعِ سَخَطِكَ

Транскрипция: «Аллаhумма инни а‘уҙу бика мин завали ни‘матика ва таẍаввули ‘афиятика ва фаджаати ниḱматика ва джамии сахаҭика».

Смысл: «О Аллах ﷻ , поистине, я прибегаю к Твоей защите от прекращения Твоих благодеяний и перемены (в том, что касается дарованного) Тобой благополучия и внезапности Твоей кары и всего (того, что может вызвать) Твой гнев!» (имам Муслим).

Дуа Пророка ﷺ №9

اللَّهُمَّ زِدْنَا وَلَا تَنْقُصْنَا، وَأَكْرِمْنَا وَلَا تُهِنَّا، وَأَعْطِنَا وَلَا تَحْرِمْنَا، وَآثِرْنَا وَلَا تُؤْثِرْ عَلَيْنَا، وَأرْضِنَا وَارْضَ عَنَّا

Транскрипция: «Аллаhумма, зидна ва ля танḱуĉна, ва акримна ва ля туhинна, ва а‘ҭына ва ля таẍримна, ва аҫирна ва ля туъҫир ‘аляйна, ва арḓына варḓа ‘анна».

Смысл: «Господи, приумножь и не уменьшай; прояви к нам Свою щедрость и не унижай; дай нам и не лишай; предпочти нас, а не кого-то нам; сделай нас из числа довольных и будь доволен нами» (ат-Тирмизи, аль-Хаким).

Дуа Пророка ﷺ №10

اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ مِنَ الْخَيْرِ كُلِّهِ عَاجِلِهِ وَآجِلِهِ، مَا عَلِمْتُ مِنْهُ وَمَا لَمْ أَعْلَمْ، وَأَعُوذُ بِكَ مِنَ الشَّرِّ كُلِّهِ عَاجِلِهِ وَآجِلِهِ، مَا عَلِمْتُ مِنْهُ وَمَا لَمْ أَعْلَمْ. اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ مِنْ خَيْرِ مَا سَأَلَكَ عَبْدُكَ وَنَبِيُّكَ مُحَمَّدٌ صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّم، وَأَعُوذُ بِكَ مِنْ شَرِّ مَا اسْتَعَاذَ بِكَ مِنْهُ عَبْدُكَ وَنَبِيُّكَ مُحَمَّدٌ صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّم. اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ الْجَنَّةَ، وَمَا قَرَّبَ إِلَيْهَا مِنْ قَوْلٍ أَوْ عَمَلٍ، وَأَعُوذُ بِكَ مِنَ النَّارِ وَمَا قَرَّبَ إِلَيْهَا مِنْ قَوْلٍ أَوْ عَمَلٍ، وَأَسْأَلُكَ أَنْ تَجْعَلَ كُلَّ قَضَاءٍ قَضَيْتَهُ لِي خَيْرًا

Транскрипция: «Аллаhумма инни ас-алюка мина-ль-хайри куллиhи ‘аджилиhи ва аджилиhи ма ‘алимту минhу ва ма лям а’лям! Ва а’уҙу бика мина-ш-шарри куллиhи ‘аджилиhи ва аджилиhи ма ‘алимту минhу ва ма лям а’лям! Аллаhумма инни ас-алюка мин хайри ма сааляка ‘абдука ва набийюка Муẍаммадун салляллаhу аляйhи ва саллям, ва а‘уҙу бика мин шарри ма ‘аза минhу ‘абдука ва набийюка Муẍаммадун салляллаhу аляйhи ва саллям! Аллаhумма инни ас-алюка-ль-джанната ва ма ḱарраба иляйhа мин ḱавлин ав ‘амаль, ва а‘уҙу бика мина-н-нари ва ма ḱарраба иляйhа мин ḱавлин ав ‘амаль, ва асъалюка ан тадж‘аля кулля ḱаḓаин ḱаḓайтаhу ли хайран».

Смысл: «О Аллах ﷻ , поистине, я прошу тебя о всяком благе, что может произойти рано или поздно из того, что мне известно и неизвестно! И я прибегаю к Твоей защите от всякого зла, что может произойти рано или поздно, о котором мне известно и неизвестно! О Аллах ﷻ I, поистине, я прошу Тебя о том благе, о котором просил Тебя Твой раб и Посланник Мухаммад ﷺ , и прибегаю к Тебе от зла того, от чего прибегал к Тебе Твой раб и Посланник Мухаммад ﷺ ! О Аллах ﷻ , поистине, я прошу Тебя о Рае, а также о словах и делах, которые приближают к нему! И я прибегаю к Твоей защите от Ада, а также от слов и деяний, которые приближают к нему! И я прошу Тебя о том, чтобы всё, что Ты предопределил для меня, было благим!».

Фото: shutterstock.com, ru.freepik.com