Ahmar Əkbərzadə haqqında monoqrafiya çap olunub

Monoqrafiyalar əsas quruluşa uyğun olmalıdır. Variantları ola bilsə də, monoqrafiyalar ümumiyyətlə aşağıdakı elementlərə malikdir:

Monoqrafiya ədəbiyyat

Söhbət professor Teymur Əhmədovun görkəmli yazıçı “Akademik Mirzə İbrahimov” monoqrafik kitabından gedir

AMEA-nın Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunda həmişə belə bir ənənə yaşanıb – gənc elmi işçilər, aspirantlar, dessertantlar, doktorantlar ədəbiyyat və sənət xadimlərinə, misal üçün Mirzə İbrahimov, Məmməd Cəfər, Yaşar Qarayev, Kamal Talıbzadə, Bəkir Nəbiyev və başqalarına ehtiram olaraq Ustad, biri-birilərinə isə Ədib deyə müraciət edirlər. Bir zaman elmi-ədəbi fəaliyyətini akademiyanın Dil və Ədəbiyyat İnstitutunun Cənubi Azərbaycan şöbəsinə bağlayan aspirant Teymur Əhmədov ustad sandığı, xalq yazıçısı, akademik Mirzə İbrahimovun rəhbərliyi ilə “Nəriman Nərimanovun dramaturgiyası” mövzusunda namizədlik dissertasiyası müdafiə etmişdir.
Teymur Əhmədovun elmlər namizədi və elmlər doktoru səviyyəsinə yüksəlməsində, özünün də etiraf etdiyi kimi, ustadı akademik Mirzə İbrahimovun əməyi çox olmuşdur. Tale elə gətirmişdir ki, artıq bu gün elmi-ədəbi aləmdə ustad kimi tanınan professor Teymur Əhmədov müəlliminin zəngin ədəbi irsinin tədqiqatçısı olmuşdur.
Ötən müddət ərzində ədəbiyyatşünas-alim T. Əhmədov həm də milli təəssübkeşlik hissi ilə yazılmış onlarla ədəbi, bədii-publisistik əsərlərin müəllifi kimi tanınmışdır. Professorun bu günlərdə işıq üzü görən “Akademik Mirzə İbrahimov” adlı monoqrafik kitabı bu seriyadan bir nümunədir. Nəfis şəkildə tərtib edilmiş 300 səhifəlik kitabda tədqiqata cəlb edilmiş materiallar hesabına Mirzə İbrahimovun şəxsi arxivindən müharibədən əvvəlki dövrdən tutmuş son illərədək ədəbi-elmi fəaliyyəti gündəmə gətirilmişdir. Kitabda qeyd olunduğu kimi, akademik Mirzə İbrahimov 1937-ci ilin axırlarından başlayaraq müxtəlif məsul vəzifələrdə – Opera Teatrının direktoru, Nazirlər Soveti yanında incəsənət işləri idarəsinin rəisi, Azərbaycan SSR xalq maarif komissarı vəzifəsində (1942-1947) çalışmışdır. Azərbaycan EA təsis edilərkən (1945) onun ilk həqiqi üzvlərindən biri seçilmişdir. Azərbaycan Yazıçılar İttifaqı idarə heyətinin (1948-1954) sədri, birinci katibi (1965-1975), SSRİ Yazıçılar İttifaqı idarə heyətinin (1965-1975) katibi, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Soveti sədrinin (1947-1950) müavini, Azərbaycan Respublikası Ali Soveti Rəyasət Heyətinin (1954-1958) sədri vəzifələrində işləmiş, Azərbaycan KP XIV-XIX, XXII-XXVIII qurultaylarında MK-nın Büro üzvü seçilmişdir. Akademikin zəhmətlə yoğrulmuş gənclik illərindən tutmuş ömrünün son günlərinədək ardıcıllıqla gündəmə gətirilən elmi-ədəbi və ictimai fəaliyyəti oxucuda böyük rəğbət doğurur.
Əlbəttə, 300 səhifəlik bir kitabda Mirzə İbrahimovun çoxcəhətli ədəbi, elmi, ictimai-siyasi yaradıcılığı haqqında geniş təfərrüatı ilə söz açmaq bəlkə də qeyri-mümkündür. Ancaq müəllif peşəkarlığı, yazıçı qələmi ilə Mirzə İbrahimov yaradıcılığının və ictimai-siyasi fəaliyyətinin ana xəttini təşkil edən “Mirzə İbrahimovun ana dili uğrunda mübarizəsi”, “Mirzə İbrahimov Təbrizdə (1941-1945)”, “Milli demokratik hərəkatın tarixi missiyası”, “Mirzə İbrahimov və Cənubi Azərbaycan ədəbi-ictimai fikri”, “Mirzə İbrahimovun cənub yazıçıları ilə yaradıcılıq əlaqələri” adlı bölmələrdə tədqiqat nəticəsində üzə çıxmış elmi mənbələr, xatirələr və yeni faktlarla tanış olmaq mümkündür. Bu zaman xalq yazıçısı, akademik Mirzə İbrahimovun çoxcəhətli ədəbi-bədii və ictimai-siyasi fəaliyyəti fonunda onun Azərbaycan Elmlər Akademiyasının təsisçilərindən biri və həqiqi üzvü kimi müasir milli ədəbiyyat tarixinin yaradılmasında, ədəbi-nəzəri fikrin, ədəbiyyatşünaslığın inkişafında səmərəli xidmətləri barədə geniş təsəvvür yaradılır.
Kitabda Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin fərmanına əsasən 2011-ci ildə respublikamızın şəhər, rayon və qəsəbələrində, eləcə də ölkəmizin hüdudlarından kənarda Mirzə İbrahimovun anadan olmasının 100 illik yubiley tədbirlərinin yüksək səviyyədə keçirildiyi genişliyi ilə əksini tapıb. Teymur Əhmədovun bir neçə il ərzində ərsəyə gətirdiyi “Akademik Mirzə İbrahimov” Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığı tarixinə çox dəyərli töhfədir.
Kitabda “Elm və mədəniyyət xadimlərinin sözü” bölümündə Mirzə İbrahimov haqqında deyilmiş bir-birindən mənalı fikirlər hər bir kəsdə xoş ovqat yaradır. Öz xalqının, vətəninin, ən nəhayət sevdiyin bir yazıçı haqqında eşitdiklərin səni ədəbiyyata, xüsusilə də Mirzə İbrahimov yaradıcılığına daha dərindən bağlayır. Gürcü yazıçısı Vladimir Alpenidze demişkən: “. Mirzə İbrahimov özünün fəlsəfi müdrikliyi, bədii sözünün qüdrəti, şərqsayağı görkəmi, gənclik enerjisi, təmkinliyi, insansevərliyi ilə adamı heyran edir. Mirzə İbrahimovla bir dəfə söhbət etdikdən sonra onun xeyirxahlığını, adamlarla heyrətləndirici ünsiyyət bacarığını, etikasını unutmaq olmur. Əgər Mirzə İbrahimovun heç olmasa, bir kitabını oxumuşsunuzsa, demək olar ki, ömürlük onun əsərlərinin pərəstişkarına çevriləcəksiniz”. Bölmədə respublikamızda və xarici ölkələrdə yazıb-yaradan 40-a yaxın görkəmli şair, yazıçı, incəsənət xadiminin bu kimi dəyərli fikirləri yer alıb.
“Ömrün əbədiləşən anları” bölümündə Azərbaycanın dövlət xadimləri və yazıçıları arasında ulu öndər Heydər Əliyevlə Mirzə İbrahimovun görüntülənən şəkli, ümummilli lider Heydər Əliyevin böyük yazıçı haqqında dediyi: “Mirzə İbrahimov bədii yaradıcılığı müasir Azərbaycan ədəbiyyatında mühüm yer tutur, onun inkişafına, yazıçıların bir neçə nəslinin təşəkkülünə böyük təsir göstərmişdir. Mirzə İbrahimov yaradıcılığı qədim tarixi olan Azərbaycan ədəbiyyatının irsi, onun kökü üstündə qərar tutmuş, dünya ədəbiyyatının, rus klassik ədəbiyyatının ən yaxşı nailiyyətlərinin, qardaş xalqları ədəbiyyatının klassik və müasir nümunələrinin təsiri altında püxtələşmiş və inkişaf etmişdir.
Bədii yaradıcılığı ilə yanaşı, Mirzə İbrahimovu respublikamızda və ölkəmizdə görkəmli bir ədəbiyyatşünas, alim, tənqidçi və publisist kimi də tanıyırlar. Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü kimi bu sahələrdə onun fəaliyyəti yüksək qiymətə layiqdir və biz tam qətiyyətlə deyə bilərik ki, Mirzə İbrahimov bir ədəbiyyatşünas alim kimi Azərbaycan elminin inkişafına böyük təsir göstərmişdir” – sözləri kitabın leytmotivini təşkil edir.
Ədəbi proseslərin tarixi və araşdırılmasında şövqlə çalışan Teymur Əhmədov həm də uzun illərdir jurnalistlik fəaliyyəti ilə məşğuldur. O, 1954-cü ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin Filologiya fakültəsini bitirdikdən sonra ata-baba yurdu İrəvana qayıtmış, Ermənistan KP MK-nın orqanı “Sovet Ermənistanı” qəzetində əvvəl ədəbi işçi, sonra məsul katibin müavini işləmişdir. 1961-ci ildən Bakıya gəlmiş, həmin ili Azərbaycan EA-nın Nizami adına Dil və Ədəbiyyat İnstitutunun aspiranturasına daxil olmuşdur. O vaxtdan taleyini ədəbiyyatşünaslıq və jurnalistikaya bağlayan Teymur Əhmədov ölkəmiz tarixi müstəqilliyinə qovuşduqdan sonra “Ata yurdu”, “Vətən səsi”, “Vətən həsrəti”, “Hikmət”, “Yeni fikir”, “Elturan”, “Füyuzat” kimi qəzetlərə rəhbərlik etmişdir. Hazırda “Respublika” qəzətinin baş redaktorudur. T.Əhmədov istər sovetlər dönəmində, istərsə də müstəqillik illərində redaktoru olduğu mətbu orqanlarda və jurnalistlik fəaliyyətində ulu öndər Heydər Əliyev siyasi kursunun təbliğatçısı olmuşdur. Onun vətən, xalq, ədəbiyyatımız və milli mətbuatımız üçün gördüyü işlər ölkə Prezidenti, Azərbaycan hökuməti tərəfindən həmişə yüksək dəyərləndirilmişdir. Ziyalı alim Azərbaycan Ali Soveti Rəyasət Heyətinin Fəxri fərmanı ilə təltif edilmiş, akademik Y.Məmmədəliyev adına mükafat və medalla, iki dəfə “Tərəqqi” medalına, cari ildə isə Azərbaycan milli mətbuatının 140 illik yubileyi münasibəti ilə Prezidentin fərdi təqaüdünə layiq görülmüşdür. Teymur Əhmədovun jurnalistlik fəaliyyəti haqqında akademik Cəmil Quliyev demişdir: “Soruşularsa, Teymur tədqiqatçı kimi qüvvətlidir, yoxsa jurnalist kimi? Çətin sualdır, məncə o, jurnalist fəaliyyətində yaxşı tədqiqatçıdır, tədqiqatçı fəaliyyətində yaxşı jurnalistdir. Bu iki tərəf onun yaradıcılığında vəhdət təşkil edir”. Teymur Əhmədovun yaradıcılığına qısa ekskurs etməklə onun “Akademik Mirzə İbrahimov” monoqrafik albomunda ədəbiyyatşünaslığı ilə jurnalistlik qabiliyyətinin kitabın tərtibində, forma və məzmununda özünü yüksək səviyyədə büruzə verdiyini bir daha sizlərə xatırlatmaqdır.
Filologiya elmləri doktoru, professor Teymur Əhmədovun “Akademik Mirzə İbrahimov” monoqrafiyası nəinki, Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığı və tədqiqatçılar üçün, habelə geniş oxucu auditoriyası üçün dəyərli töhfədir.

Şahmar Əkbərzadə haqqında monoqrafiya çap olunub

AMEA Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun Ədəbi tənqid şöbəsinin aparıcı elmi işçisi, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Fidan Abdurəhmanovanın “İstiqlal arzusu ilə yaşayan şair” kitabı işıq üzü görüb. Şahmar Əkbərzadə haqqında ilk monoqrafiya olan bu əsər Ədəbiyyat İnstitutunun Elmi Şurasının 16 dekabr 2021-ci il tarixli 8 saylı iclas protokolunun qərarı ilə çap olunub.

İnstitutun İctimaiyyətlə Əlaqələr şöbəsindən Edebiyyatqazeti.az-a verilən məlumata görə, “Vətəndaşlıq missiyasının şairanə ifadəsi” adlı ön sözün müəllifi AMEA-nın vitse-prezidenti, Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun baş direktoru akademik İsa Həbibbəylidir. Kitabın redaktorları yazıçı-publisist Mustafa Çəmənli və Könül Aslanova, rəyçiləri filologiya elmləri doktorları Vaqif Yusifli, Vüqar Əhməd, hüquq elmləri doktoru Habil Qurbanovdur.

“Elm və təhsil” nəşriyyatında çap olunmuş monoqrafiya “Özü ilə istiqlal arzusunu aparan şair”, “İstiqlal şairləri və Şahmar Əkbərzadə”, “Şahmar Əkbərzadənin lirikasında psixologizm”, “Türk dünyasının şairi”, “Qarabağdan əsən yellər” və “Müstəqillik illərində Şahmar Əkbərzadənin publisistikası” bölmələrindən ibarətdir.

© Müəllif hüquqları qorunur! Mətndən istifadə etdikdə istinad mütləqdir!

Monoqrafiyanın xüsusiyyətləri

Monoqrafiya, müəyyən bir mövzunun və ya mövzunun müəyyən bir aspektinə toxunan bir tədqiqat işi və ya mətndir. Monoqrafiyanın nədən ibarət olduğunu tam başa düşmək üçün aşağıda təqdim etdiyimiz əsas xüsusiyyətləri bilmək lazımdır.

1. Müəyyən bir mövzu haqqında məlumat verin

Monoqrafiya, istər elmi, istər humanist, istər sosial, istərsə də publisistik bir mövzu ilə bağlı konkret məlumat vermək funksiyasına malikdir. Bunu etmək üçün diqqət və aydın bir hədəf seçməlisiniz.

2. İstintaqın sərhədlərini aydın şəkildə müəyyənləşdirin

Monoqrafiyada təklif olunanları, yəni əhatə dairəsini elan etməklə yanaşı, hüdudları da elan edilməlidir. Müəyyən bir mövzunu inkişaf etdirmək məqsədini yerinə yetirmək üçün hər monoqrafiya tədqiqat hüdudlarını müəyyənləşdirməli, bunun üçün bir korpus və layihənin ehtiyaclarına uyğunlaşdırılmış nəzəri və ya istinad çərçivəsini seçməlidir.

3. Metodoloji dizayn məqsədinə və istifadəsinə uyğunlaşır

Monoqrafiyanın istifadəsindən asılı olaraq metodoloji dizaynı uyğunlaşdırılmalıdır. Məsələn, məktəb, jurnalist, elmi və ya ümumi maraq mühiti üçündürsə.

4. Fərqli üsullara və ya növlərə uyğunlaşdırıla bilər

Monoqrafiya müxtəlif üsullara və ya növlərə uyğunlaşdırıla bilər. Bunların arasında aşağıdakılar diqqət çəkir:

• Təcrübələrin təhlili monoqrafiyası: müəyyən nəticələrin çıxarıldığı təcrübələrin və ya təcrübələrin inkişafına yönəlmişlərdir.
• Tədqiqat monoqrafiyası: daha çox araşdırma və ya dərinləşdirmə tələb edən məsələlər və ya mövzular haqqında məlumat vermək istəyənlərdir.
• Tərtib monoqrafiyası: Bir təfsir qurmaq üçün bir mövzuda olan məlumatları tərtib edən və təhlil edənlər bunlardır.

Sizi də maraqlandıra bilər: Monoqrafiya nədir?

5. Əsas bir quruluşa uyğun gəlin

Monoqrafiyalar əsas quruluşa uyğun olmalıdır. Variantları ola bilsə də, monoqrafiyalar ümumiyyətlə aşağıdakı elementlərə malikdir:

• Örtük səhifəsi: burada qurum, əsərin adı, müəllifin adı, təqdimat tarixi və yeri kimi əsas məlumatlar açıqlanır.
• İndeks: Bu, əsərin quruluşunu və səhifələrin sayını nəzərə almalıdır.
• Giriş: giriş monoqrafiyanın məqsədlərini, metodunu və əsaslandırılmasını izah edir.
• İşin əsas hissəsi: mövzunun istintaqın ehtiyaclarına uyğun inkişafına cavab verir.
• Nəticələr: istintaq ərzində əldə edilmiş müvafiq məlumatları toplayır.
• Əlavələr və ya əlavələr: hamısı mövzunu daha yaxşı anlamağa kömək edən əlavə materiallardır.
• İstinad mənbələri: biblioqrafiya, hemeroqrafiya, müsahibələr və ya əsərin əsas götürüldüyü digər mənbələrə istinad edir. Əlifba sırası ilə düzülməlidir.

6. Danışılan mənbələrə hörmət

Hər monoqrafik əsər məsləhət mənbələrinə əsaslanır.Buna görə kredit, hər zaman təqdim olunan bir fikrin müəllifinə verilməli və hərfi sitat və ya parafraz olmasından asılı olmayaraq götürüldüyü mənbəyə istinad edilməlidir.

7. Genişləndirilməsi dəyişkəndir

Monoqrafiyanın uzunluğu, müraciət olunan tip və ya modallığa, hüdudlarına və əhatə dairəsinə və məsləhətləşilən və istinad olunan mənbələrin sayından asılıdır.

8. Maruz qalma aydın olmalıdır

Monoqrafiya nəzəriyyə və ya fərziyyə əsəri olmadığı üçün tədqiqatın ehtiyaclarına aydın və qısa şəkildə cavab verməlidir.

9. Obyektivlikdən məhrum edir

Monoqrafiya, oçerkdən fərqli olaraq, mövzunun şəxsi fikrini kənarda qoyaraq obyektiv şəkildə məlumat verməyi hədəfləyir.

10. qərəzsiz təhlildən başlamalıdır

Müstəntiq dəyərli qərarlar verməmək üçün diqqətli olmalıdır. Bu o deməkdir ki, ideoloji inanclarınızın çərçivəsindən və şəxsi bağlılığınızdan asılı olmayaraq ümumiləşdirilən və təhlil olunan məlumatların təhlilində tərəfsiz olmağa çalışmalısınız.

11. Monoqrafiyanın hazırlanması mərhələləri

Monoqrafiya hazırlamaq üçün aşağıdakı addımlar yerinə yetirilməlidir:

• mövzu seçimi;
• mənbələrin arxivləşdirilməsi;
• metodologiyanın seçimi;
• ilkin indeksin hazırlanması;
• iş planının dizaynı;
• son yazı;
• orto-tipoqrafik düzəliş.

12. Təqdimat qaydalarına uyğun olmalıdır

Monoqrafiyalar, bilik sahəsinə uyğun tərtib edilmiş metodikaya əlavə olaraq bir sıra təqdimat normalarına tabe olan akademik əsərlərdir. Buna nümunə olaraq elmi tədqiqatlarda ən geniş yayılmış modelə çevrilmiş APA standartlarını göstərmək olar.