Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalı

Hər kəs günəşi görə bilsəydi, günəşin işıqlarına dəlalət edən ulduzlara nə ehtiyac vardı?

Cəlaləddin Rumi

Birinci rəşidi xəlifəsi Əbubəkrin nəslindən olduğu deyilən Mövlana Cəlaləddin Rumi 1207-ci ildə Bəlxdə doğulub. «Mövlana» din və elm adamlarına hörmətlə verilən ad olub «bizim ağa» deməkdi. «Cəlaləddin» adıdı və «dinin cəlalı» deməkdi. Atası Bəhaəddin Vələd dövrünün tanınmış din adamı idi.

Ona fəxri «Alimlər Sultanı» adı verilmişdi. Qədim bir məsəldə «Alimlər Türküstanda doğulur, Bağdadda parlayır» deyilirdi. Cəlaləddin Ruminin taleyinə də belə yazılıbmış. Və qisməti ona bütün dövrlərin və zamanların ən böyük sufi alimlərindən olan Fəriddədin Əttar, İbn əl-Ərəbi, Şəms Təbrizi ilə görüşüb kamilləşmək imkanı verdi. Vaxt gələcək Avropanın fəlsəfə nəhəngi Hegel öz dialektika nəzəriyyəsini qurmaqda bu türk oğlundan faydalandığını deyəcəkdi. Hələliksə həyatı haqda.

Ahəstə get, ey sariban.

Evin əndərun hissəsində qadınlar xalı-xalçaları, paltar və parçaları, zinət şeylərini yerbəyer edir, bu yanda isə Bəhaəddin Vələd kitabları qablaşdırırdı. Tumac, dəri, parça üzlü bu kitabların üzü elə Bəlxin özündə köçürülmüşdü. Bunların içində Mütənəbbinin, Sənainin, Əttarın divanları, Qəzali və Xarəzmi kimi ilahiyyatçıların traktatları vardı. Bəhaəddin Vələd Xarəzmdə Nəcməddin Kübranın müridi olub, sonra özü şeyxlik mərtəbəsinə yüksəlmişdi. Bu gün Allahdan başqa heç kimin qarşısında əyilməyən «Alimlər Sultanı» dizini qatlayıb yüzlərlə fərsəx uzaqda olan şeyxi ilə vidalaşırdı. Bir qədər sonra isə onun cümə məscidindən ucalan qəzəbli səsi bütün şəhəri lərzəyə salacaqdı:
— Ey Vəhşin qazısı, ey başda Fəxrəddin Razi olmaqla bütün mürtədlər, ey Xarəzmşah Məhəmməd! Bilin və agah olun! Fani dünyanın zülməti sizi kor edib, özünə vurğunluq sizdə laqeydlik və süstlük yaradıb. Ağıl və idrak sizdən aralanıb. Başçılarında təkəbbür olan məmləkəti isə şeytan idarə edir. Mən gedirəm, məndən sonra çəyirtgə kimi gələn monqol qoşunu bu məmləkətin daşını daş üstə qoymayacaq. Bu, Allahın cəzasıdı. Məşhur hədisdə deyilir: «Mən onları öz qəzəb və hirsimdən yaratdım» Xorasan qan gölündə üzəcək, şah özü isə qaçıb qürbətdə xəbər-ətərsiz öləcək».
Xarəzmşah Məhəmməd sufilər arasında gözdən düşmüşdü. Böyük sufi şeyxi Məcdəddin ona təsir eləmək üçün anası Türkan xatundan istifadə eləmək qərarına gəlmişdi. Və hər şey yaxşı alınırdı. Sonradan ruhanilər guya şeyxin Məhəmmədin anasına eşq elan eləməsi haqda rəy yaradıb onun edam olunmasına nail oldular. O biri tərəfdən isə Xarəzmşah bütün xilafətin sahibi olmaq fikrinə düşmüş və hətta Bağdada onun adına xütbə oxunması haqda tələb də göndərmişdi. Bu tələbə çox sərt rədd cavabı göndərildi. Xarəzmşahın qoşunları isə Bağdada çatmamış qara-çovğuna düşüb məhv oldu. Onlarla minlik qoşundan yüzə qədər adam salamat qaldı. Bu da bir yandan onun nüfuzunu daha da laxlatdı. Azad sənətkarların — əxilərin gözündən düşən bir hökmdarın aqibəti elə belə də olmalı idi.

Yol gedir Nişapura

Ata bu sözləri deyəndə onun 12 yaşlı oğlu Cəlaləddin damın üstündə əlləri fərəcəsinin (uzun qollu kişi üst geyimi) cibində axırıncı dəfə doğma şəhərə baxırdı. Àyrılığın acısını o, hələ sonra duyacaqdı. Qarşıda Nuşapur idi. Tale onları burada böyük alim Fəriddədin Əttarla görüşdürdü. Bəhaəddin Vələdi yaxşı tanıyan böyük şeyx qısa söhbətdən sonra Cəlaləddin haqqında böyük uzaqgörənliklə: «Bu oğlan bütün insanların qəlbində Allah qarşısında heyranlıq məşəli yandıracaq» – deyib özünün «Əsrarnamə»sini ona bağışlamışdı. Bir müddət sonra Çingiz xanın qoşunları Bəlxi yerlə yeksan etdilər. Xarəzmşah şərəfsizcəsinə qaçdı və ömrünü Xəzərdəki adalardan birində tənhalıqda başa vurdu. Fəriddədin Əttarsa monqollara əsir düşdü. Onu əsir alan bir monqol yüz gümüş sikkəyə satmaq istəyəndə böyük şeyx: «Bu, mənim qiymətim deyil» demişdi. Sonra bir alıcı «qula» bir tay saman qiymət qoyanda Fəriddədin: «Bax, bu layiqli qiymətdi» söyləmiş, qəzəblənən monqol onu qılıncla doğramışdı. Bu vaxt dünya şöhrətli filosofun yüz yaşı vardı. Sonralar Əttar fəlsəfəsi yaxından tanış olan Cəlaləddin onun haqqında belə demişdi: «Əttar məhəbbətin (ilahi eşq nəzərə tutulur) yeddi şəhərini gəzib, bizsə bircə küçəsini dolaşmışıq».

Allahdan gəlib Allaha gedən qonaq

Nişapurdan çox dayanmayıb Bağdada yol alan qafiləni şəhərin həndəvərində keşikçi dəstəsi saxladı. «Kimsiniz və hara gedirsiniz?» sualına Bəhaəddin Vələd özünəməxsus təmkinlə cavab verdi: «Allahdan gəlib Allaha doğru gedirik». Bu qəribə yolçunun ərəbcə çox aydın dediyi bu qeyri-adi sözlər keşikçi başçısını şok vəziyyətinə saldı. Nə onları saxlaya, nə də buraxa bilirdi. Təcili Bağdadın şeyxlər şeyxi Sührəvərdiyə çapar göndərdilər. Xorasandan Gələn karvandakı kişinin hamının təəccübünə səbəb olan sözlərini eşidən Sührəvərdi: «Bu, yalnız Bəhaəddin Vələd ola bilər» – deyib özü onları qarşılamağa çıxmışdı.

Ehtirasın mancanağa çevirdiyi adamlar

Bağdadda bir müddət qalandan sonra Konyaya gəldilər. İlk savadını atasından alan Cəlaləddin burada Seyid Bürhanəddinin müridi oldu. Seyid Bürhanəddin Cəlaləddinin atasını axtara-axtara gəlib bu yerlərə çıxmışdı. Artıq Bəhaəddin Vələd həyatda yox idi və Seyid onun oğluna mürşidlik etməli oldu. Cəlaləddin bütün günü ağır işlər görməli idi. Axşamlar isə iki dəfə yuyunub xoruz banına qədər atasının «Maarif» kitabını oxuyurdu. Mürşidi bu kitabı yüz bir dəfə oxumağı məsləhət görmüşdü. Birinci mərhələ qurtarandan sonra daha ağır bir iş tapşırıldı. O, iki müridlə birlikdə bütün günü sufi təkyəsi üçün sədəqə toplamalı idi. Sufi nəzəriyyəsinə görə kamilliyə gedən yolda mürid mütləq özünün «hökmfərma mən»ini öldürməlidir. Bu tələb – dilənmək də onunla bağlı idi. O, hər gün başqalarının qarşısında alçalmalı idi. Ən çətini isə ilahiyyatçı, üləma və fəqihlərdən dilənmək idi: çoxları onun «Üləmalar Sultanı»nın oğlu olduğunu bilirdi. Gecələr uzun müddət ayıq qalmaq, bədənə verilən məhrumiyyətlər ona adamların fikrini, xarakterini bircə baxışına, sözünə, güclə seziləcək hərəkətinə görə qiymətləndirmək imkanı verirdi. Öz ehtiraslarının əlində əsir olan bu adamlar mancanaq kimi bir şeydilər. Müəyyən təsir həmişə adekvat reaksiya doğurur: düşünmədən daş qoyur və atırlar. Yeməkxanalardakı sırtıq və sürtülmüş avara həmişəordalar tasa xırda pulu itə sümük atan kimi atırdılar. Varlı, dəbdəbəli evlərdə isə sədəqəni günahlarını yumaq üçün verirdilər. Karvansara və ticarət yerlərində hər şey qaydasınca hesabalnmiş şəkildə olurdu. Qazancın onda biri şəriətlə nəzərdə tutulduğu kimi sədəqə verilirdi. Əyanların özləri isə bir başqa cür idi. Əyan nə qədər varlı və yüksək mənsəbli olardısa, qulluqçular o qədər təkəbbürlü olurdu. Xacələr öz hökmdarının kişilik atributlarından fəxarət duyduğu kimi onlar da ağalarının verdiyi sədəqədən qürur duyurdular. Bir yaz və bir yaya Cəlaləddin şəhəri bütün əvvəlki illərdəkindən daha yaxşı tanıdı..
Aclıq imtahanı xeyli mürəkkəb idi. Aylarla davam edən çətinlikləri yola vermək üçün şeyxin məsləhəti ilə qarnına daş bağlayırdı.

1001 günlük imtahanın son akkordları

Təlimin yeni mərhələsində Seyidin rəhbərliyi ilə Cəlaləddin saatlarla Quranın bu və ya başqa surəsini ən narahat vəziyyətlərdə oxumalı idi. Gah qıçlarını qarnına doğru yığar, gah ayaqlarının birini uzadıb, o birini altına qatlayırdı. Surəni o vaxta qədər təkrar etmək lazım idi ki, ayələrin oxunuşundan yaranan melodiyalar obraz və görüntülər gətirsin.
Min bir günlük müddət başa çatmaq üzrə idi. Sonda qırx günlüyə qaranlıq otaqda qalmalı idi. Arada cəmi iki dəfə mürşid ona tərəf çevrilib baxmadan boş su qabını götürüb dəyişdi. Qırxıncı gün qapını açdılar və şeyx ona yaxınlaşdı. Cəlaləddin onun fikrini oxumalı idi. Onun dodaqlarında qəmli bir təbəssüm yarandı və yavaş səslə:Dünyada kənarda olan heç nə yoxdur, Nə axtarsan, hər şeyi özündə taparsan – deyə pıçıldadı. Şeyxin fikrini oxuyan mürid daha mürid hesab olunmurdu. Seyid Bürhanəddin onu bağrına basdı. Həmin gün Cəlaləddinin başına çalma bağlayıb, uzun tərəfini sağ çiyninin üstünə atdılar.
«İki dənizin qovuşduğu yer»

Günlərin birində Konyada iki nəfər üz-üzə gəldi. Bu görüş, bu təsadüf Cəlaləddinin yenidən dünyaya gəlməsinə bərabər idi. Onun həyatının ən mənalı anları bu görüşdən sonra başladı. Bu yeri camaat sonralar Mərəc əl-Bəhreyn – iki dənizin qovuşduğu yer adlandırırdı. Gözlərini Cəlaləddindən çəkməyən yolçu:
-Ey söz sərrafı, de görüm kimin məqamı daha ucadı, Məhəmməd peyğəmbərin, yoxsa Bəyazid Bistaminin? – deyə soruşdu.
Qeyd. Bəyazid Bistami 9-cu əsrdə yaşamış məşhur zahid, sufizmin sütunlarından biridir. Sufilər arasında ilk dəfə şəxsi məni sevimli mənin içində əritmək fikrini irəli sürüb. Bistami: «Mən özüm özümü atmışam, ilan qabığını atan kimi. Öz mahiyyətimə baxdım və O oldum» yazırdı. Bu vəziyyət sonralar fəna adlandırılırdı. Sufilər arasında Bəyazid Bistami «Ariflər Sultanı» ləqəbi almışdı.
Cəlaləddin:
-Nə sualdır, əlbəttə, Məhəmməd peyğəmbərin – cavabını verdi.
Cavab məlum idi və əsas sual bundan sonra verilməli idi:
-Bəs Məhəmməd peyğəmbər «mənim qəlbim pasla örtülür və gündə yetmiş dəfə Allaha tövbə edirəm» deyir, Bəyazid Bistamisə «mən hər cür günahlardan xaliyəm, məndə Allahdan başqa heç kim yoxdur» — deyir?
-Məhəmməd hər gün yetmiş məqam qət edir və hər dəfə yeni mərhələyə çatanda əvvəlki mərhələdəki qeyri-kamilliyinə görə tövbə edirdi. Bəyazid Bistami isə nail olduğu yeganə mərhələdən vəcdə gəlib bu sözləri deyib – deyə Cəlaləddin cavab veridi.
Bu cavab Şəms Təbrizi ilə Cəlaləddini bir-birinə bağladı. Bir neçə aya Cəlaləddin tamamilə yeni bir insana çevrilidi.
Təbrizdən olan «İnam Günəşi» Cəlaləddinin ilham mənbəyi və müəlliminə çevrildi. Müəlliminin Şəms – «günəş» adına muvafiq olaraq Cəlaləddin «Rumi» təxəllüsü götürdü. «Rumi» sözü əbcəd hesabı ilə 256 edir. İki yüz, əlli və altı rəqəmlərinin hərfi işarələrindən isə «nur» sözü düzəlir. Şəms Təbrizi üç ilə öz missiyasını həyata keçirib birdən-birə peyda olduğu kimi, birdən- birə də yoxa çıxdı. Amma onun təsiri bütün ömrü boyu Rumini izlədi. «Məsnəvi», qırx dörd min misralıq Böyük Divan, dörd min misralıq rübailər kitabı və «Fihi ma fih» (Onda olan Ondadır) kimi fəlsəfi traktatlarda Şəmsin Nuru aydın seçilir.

Ölüm ayrılıq yox, vüsal deməkdir

Onu ölümü bütün dinlərin, xalqların nümayəndələrini eyni dərəcədə sarsıtdı. Dəfnində hafizlər Quran, ravvinlər Tövrat, pravoslavlar Zəbur oxuyur, müridlər dövrə vurub rəqs edirdilər. Ortodoksallar qeyri-müsəlmanları dəfn izdihamından ayırmaq istəyəndə pravoslav keşişi belə demişdi: «O, həqiqət günəşi kimi fərq qoymadan bütün dünyanı nuruna boyamışdı. Bəyəm özü demirdi ki, məndən yetmiş iki millət dünyanın sirlərini öyrənəcək?»
Ölümü və yası qəbul eləmirdi Mövlana: «Mən o sultanlardan deyiləm ki, taxtdan qəbrə atılırlar. Mənim alnımda ölümsüzlük möhürü var» – yazırdı. Vəsiyyət də eləmişdi:
Mən öləndə əlləri qoynunda.
Ayrılıq haqda dil deyib ağlamayın,
O gün ayrılıq yox, vüsal günüdür.
Günəş batırsa, demək bir də doğacaq,
Toxum torpağa düşdümü, cücərəcək.

Sözləri

Sevgidə günəş kimi ol,
Dostluq və qardaşlıqda axar su kimi ol,
Qüsurları örtməkdə gecə kimi ol,
Təvazödə torpaq kimi ol,
Acıqlanmaqda ölü kimi ol,
Hər nə olursan ol, ya olduğun kimi görün,
ya göründüyün kimi ol!
***
Gəl-gəl, yenə gəl! Nə olursan ol, yenə də gəl.
İstər xristian, istər məcusi, istər bütpərəst ol.
Bizim dərgahımız ümidsizlik dərgahı deyil.
Tövbəni yüz dəfə pozmuş olsan belə, yenə gəl.
***
Nə qədər insan gördüm ki, əynində paltarı yoxdur,
nə qədər paltar gördüm ki, içində insan yoxdur.
Quzğun bağda quzğuncasına qışqırır.
Amma quzğun qışqırır deyə bülbül gözəlim səsini heç kəsərmi?
***
İki barmağını gözünün üstünə qoy. Dünyanı görə bilirsənmi?
Görmürsən dyə bu dünya yoxdurmu?
Kitabdan məqsəd içindəki fəndir, amma istəsən, onu yastıq da edə bilərsən.
***
Kəbəyə gedən nə qədər çoxlu yol var.
Əgər yollara baxsaq, ayrılıq, fərqlilik çoxdur.
Halbuki qayəyə, məqsədə baxsaq, varılacaq yer birdir.
***
İnsan böyük bir şeydir və içində hər şey yazılıdır.
Fəqət qaranlıqlar və pərdələr qoymaz ki, içindəkiləri oxusun.

Cəlaləddin Ruminin aforimzləri,hikmətli sözləri

A
Aclıq dərmanların padşahıdır. Aclığı canla könüllə mənimsə, onu xor görmə.
Adam bilmirsə nə istədiyini, həm səni zay edər həm özünü. Dibini görmədiyin su kimi, sonunu görmədiyin sevdaya qapdırma özünü.
Allaha yaxınlıq nə yuxarı çıxmaq, nə də aşağı enməkdir. Allaha yaxınlıq varlıq libasını soyunmaqdır.
Allahın xəzinəsi yoxluqdur. Yəni Allah varlıqları yoxluqdan yaratmışdır. Sən isə görünən varlıqlara aldandığın üçün yoxluğun nə olduğunu haradan biləcəksən?
Ayrılıq zamanı insanın gözünü yumub-açması müddəti ona bir il kimi gələr.
Ayın gecəyə səbr etməsi onu açıq-aydın bir hala gətirir. Gülün tikana səbr etməsi də onun gözəl ətirli olmasına səbəb olur.

B
Başqalarının hər zaman əfv edin, amma özünüzü əsla əfv etməyin.
Bəzən bitmək bilməyən dərdlər yağış olur üstünə yağır. Amma unutma ki, rəngarəng göy qurşağı da yağışdan sonra çıxır.
Bəzən öz səsini eşidə bilməyin üçün susmağın lazımdır.
Bildiyin nə qədər çox olur olsun, qarşındakının anlaya biləcəyi qədər anlada bilərsənilərsən.
Bil ki, günəşə baxmağa cəsarəti olmayan, kölgədə qalmağa, kölgəni işıq sanmağa məhkumdur.
Bir çətinliyin olduğu zaman Rəbbinə dönüb, «Mənim böyük bir çətinliyim var» demə. Çətinliyinə dönüb, «Mənim böyük bir Rəbbim var» de!
Bir adamın bir çox bacarıq, fən, məlumat sahibi olduğuna baxma! Verdiyi sözdə dayanırmı? Vəfası varmı? Əsl ona bax!
Bir insan bilmirsə nə istədiyini, həm səni ziyan edər, həm özünü. Dibini görmədiyin suya dalmadığın kimi, əmin olmadığın sevgiyə təslim etmə özünü.
Bir insanda, özünü yüksək görmə, ehtiras və şəhvət varsa, bunlar o danışarkən soğan yemiş kimi iy verər.
Bir insanın necə güldüyündən tərbiyəsini, nəyə güldüyündən ağıl səviyyəsini anlarsan.
Bir şam digər bir şamı alovlandırmaqla işığından bir şey itirməz.
Burnuna sarımsaq tıxamısan, gül iyi axtarırsan.
Biz Allahdan gələnə razı olsaq, Allah da bizdən razı olar.
Bizi bilən bilir, bilməyən də özü kimi bilir.
Bizi doğru yol göstərən, bizi pis əməllərdən çəkindirən namaz beş vaxtda qılınır. Halbuki həqiqi aşiqlər daima namazdadırlar.

C
Cahil birinin yanında kitab kimi səssiz ol.
Cahil insan baraban kimidir. Səsi çoxdur, lakin içi boşdur.

Ç
Çıxacağım yerə səbri nərdivan edirəm.

D
Daş dövrü daşlar tükəndiyi üçün deyil, başlar dəyişdiyi üçün sona çatmışdır.
Dedilər ki: Gözdən iraq olan könüldən də iraq olar. Dedim ki: Könülə girən gözdən iraq olsa nə olar.
Dərdli adamın qərarsızlıqlarla — tüstülərlə dolu bir könül evi vardır; dərdini dinlərsənsə o evə bir pəncərə açmış olarsan.
Dərdli insan içi tüstü dolu bir otağa bənzər. Onu dinləmək; o otağa bir pəncərə açmaq kimidir.
Dənizin dibində incilərlə daşlar qarışıq tapılarlar. Təriflənəcək şeylər də qüsur və səhvlərin arasında tapılar.

İki barmağını gözünün üstünə qoy. Dünyanı görə bilirsənmi? Görmürsən deyə bu dünya yoxdurmu? Bax Rəbbim də belədir.
Dilini tərbiyə etmədən əvvəl ürəyini tərbiyə et; çünki söz ürəkdən gəlir, dildən çıxır.
Dostların ziyarətinə əli boş gəlmək, dəyirmana buğdasız getməkdir.
Dünyada tikan toxumu əkən insanı gül baxçasında axtarma!

E
Eyni dildə danışan insanlar deyil, eyni duyğuları paylaşanlar bir-birini başa düşərlər.
Edən özünə edər, edən tapar və çəkər. Unutma, qazanmaq böyük ömür istər. İtirməyə isə anlıq qəflət yetər.
Eşitdim ki, qiybətimi etmisən, üzümə söyləməkdən qaçmısan! Mənim kimi bir acizdən qorxmuş, Allahdan qorxmamısan.
Eşq elə bir kölgədir ki, parladıqda sevgilidən başqa nə varsa yandırıb-yaxar.
Eşq sözə sığmaz. Eşq dibi görünməyən dənizdir.

G
Görünüşə aldanma; çünki heç bir şey göründüyü kimi deyil. Bu gün həyat verən su, sabah sizi öldürə bilər.
Gözəllik baxdığın şeydə deyil, baxışda olmalı. Üz, gözün gördüyü deyil, könül gözüylə gördüyündür gözəl olan.
Gözyaşının belə vəzifəsi varıymış… Ardından gələcək gülümsəmə üçün təmizlik edərmiş.
Günün adamı olmağa çalışma, həqiqətin adamı olmağa çalış. Çünki gün dəyişər, həqiqət dəyişməz.

H
Hər şey incəlikdən, insan qalınlıqdan qırılır.
Hər kəs eyni fikirdədirsə, heç kim kifayət qədər düşünmür deməkdir.
Hər hansı bir insan vaxtını necə keçirəcəyini, üstün bir insan isə vaxtına necə qənaət edəcəyini düşünər.
Hər kəs günəşi görə bilsəydi, günəşin işıqlarına dəlalət edən ulduzlara nə ehtiyac vardı?
Hirs külək kimidir, bir müddət sonra dayanır; amma bir çox budaq qırılmışdır artıq.

X
Xoş o şəxsin halına ki, gənclik çağını qənimət bilib Allaha borcunu ödəyər.

İ
İki barmağını gözünün üstünə qoy. Dünyanı görə bilirsənmi? Görmürsən deyə bu dünya yoxdurmu? Bax Rəbbim də belədir.
İki şeyi unut; etdiyin yaxşılığı və sənə edilən pisliyi. İki şeyi unutma; Allahı və ölümü.
İnsan gözdür, görüşdür, qalanı isə ətdir. İnsanın gözü nəyi görürsə dəyəri o qədərdir.
İnsanlar günahları ilə öyünüb savablarıyla lağ edirlərsə, şeytan ürəklərində təvaf edir deməkdir.

Hər kəs günəşi görə bilsəydi, günəşin işıqlarına dəlalət edən ulduzlara nə ehtiyac vardı?

K
Korlar bazarında ayna satma, karlar bazarında qəzəl atma.
Külək atəş üçün necədirsə, ayrılıq da eşq üçün elədir: Kiçik eşqləri söndürür, böyük eşqləri isə alovlandırır.

Külək atəş üçün necədirsə, ayrılıq da eşq üçün elədir: kiçik eşqləri söndürür, böyük eşqləri isə alovlandırır.
Küsmək və incimək üçün bəhanələr axtarmaq yerinə, sevmək və sevilmək üçün çarələr axtarın.

Q
Qabığı qırılan sədəf sənə üzüntü verməsin, içində mirvari vardır.
Qula bəla gəlməz haqq yazmayınca
Haqq bəla yazmaz qul almayınca,
Haqq quldan intiqamı qul ilə alar
Dini irfan bilməyən bunu qul etdi sanar.
Quru duanı burax, ağac istəyən toxum əkər.

M
Mən o eşqi qısaca söylədim,tamamilə anlatmadım.Əgər anlatsam,həm dodaqlar yanar,həm də dil.
Mən sağ olduğum müddətcə Quranın qulu, köləsiyəm. O seçkin Hz.Məhəmmədin yolunun tozuyam. ALLAHa və Cənabi Əhmədə tutun.
Məni bir mən bilirəm, bir də yaradan. Mənə bir mən lazımam, bir də anlayan.
Məğlub olacağından qorxan, daim məğlub olar.
Məsləhət verəcək insana yox, nümunə olacaq insana ehtiyac var.

N
Nə qədər bilirsən bil, söylədiklərin qarşındakının anlaya bildiyi qədərdir.
Nə qədər acıdır insanın təsəllini içkidə, qumarda axtarışı. Çox mu çətin əlini səmaya qaldırıb Rəbbinə yalvarması?!
Nə qədər insan gördüm ki, əynində libası yox,
Nə qədər libas gördüm ki, içində insan yox.

P
Pulunu ver, könülünü ver, canını ver… Amma sirrini vermə! Günlərini say, qazancını say, böyüklərini say, amma yerində sayma!

R
Rəsm rəssamı necə anlaya bilər ki,ona bütün qüdrəti verən rəssamdır.

Sevənlə seviləni ayrı varlıqlar sanırdım.
Məgər onlar bir imişlər. Mənsə biri iki görmüşəm.

S
Sanmasınlar yıxıldıq, sanmasınlar çökdük, bir başqa bahar üçün yalnız yarpaq tökdük.
Sev səni sevəni dağda çoban olsa da, sevmə səni sevməyəni misirdə sultan olsa da!
Sevənlə seviləni ayrı varlıqlar sanırdım.
Məgər onlar bir imişlər. Mənsə biri iki görmüşəm.
Sən bir şeylər verdikcə dost görünən çox olar. Bir də sən istə gör, hamısı birdən yox olar!
Sən uzatdığın əlini tutmayan ələmi inciksən? Tutmayacaq bir ələ uzatdığın üçün özünəmi hirslisən?
Sən yerdə olanlara mərhəmət et ki,göydə olanlar da sənə mərhəmət etsin.Səndən aşağıda olanın halına acı ki,səndən üstün olan da sənə acısın.
‎Səsini deyil, sözünü yüksəlt! Yağışlardır yarpaqları böyüdən, göy gurultuları deyil.
Süddən çıxanda bütün qaşıqlar axdır. Əhəmiyyətli olan, içindən çıxdığın südü ax buraxmaqdır.

T
Təklik Allaha məxsus, hər canlı bir yoldaş axtarar, Daşın ürəyi yox, amma onu belə yosun sarar.
Təkliyin ən pisi, anlamayanların arasında qalmaqdır.

U
Unutma ki; insan dünyanın hakimi ola bilər, amma kiçik bir ürəyin əsiridir.
Ürəyimi və ruhumu verməmin bir faydası yox, sən onsuz da bunlara sahibsən. Ona görə sənə bir ayna gətirdim. Özünə bax məni xatırla.
Uzaqlıq deyib də dərd etdiyin nədir ki, ey sevgili. Biz yaradanı görmədən sevmədikmi?

Y
Yaşamaq müqavimət göstərməkdir. Sevmək güvənməkdir. Bunu unutma, insan çox vaxt dünyanın hakimi, bəzən də kiçik bir ürəyin əsiridir.
Ya olduğun kimi görün,ya da göründüyün kimi ol.
Yüz adamın içində aşiq, göydə ulduzlar arasında parıldayan ay kimi müəyyən olar.

Müəllif: Vasif Sadıqlı, «Filoloji Araşdırmalar və Dil Monitorinqi Mərkəzi” İctimai Birliyinin sədri, tanınmış jurnalist
Mənbə: “Bizim Yol” qəzetində çıxmış “Korifeylərin portreti” layihəsi çərçivəsindəki yazı

• Teqlər:
• mövlanə cəlaləddin rumi
• , Cəlaləddin Rumi
• , Mövlana
• , Mövlana hikməti

Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalı

Sayt 2012-ci il fevral ayının 14-də Bakı şəhərində gerçəkləşdirilən “Çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatının inkişafına dəstək” layihəsi çərçivəsində istifadəyə verilib. E-mail:edebiyyat-az.com@mail.ru Əlaqə telefonu: 051 785 44 33; 070 815 12 96 Ünvan: Azərbaycan Respublikası, Bakı şəhəri

Mövlana Cəlaləddin Rumi.Həyatı və Yaradıcılığı

Mövlana Cəlaləddin Rumi (fars. مولانا جلال الدین محمد رومی‎ Mevlānā Celāl-ed-Dīn Muhammed Rūmī; 1207, Bəlx, Əfqanıstan – 1273) — İslam və təsəvvüf dünyasında tanınmış fars dilli [1][2][3][4][5] şair, mövləvi yolunun öncülü, vəhdəti-vücud (panteizm) fəlsəfəsinin tanınmış nümayəndəsi.

Mövlana Cəlaləddin Rumi (Rumi adı ona Anadoluya (o vaxtlar Anadolu “Diyari Rum” adlanırdı) yerləşib orada yaşadığı üçün, “Əfəndimiz” mənasına gələn Mövlana isə özünə qarşı duyulan böyük hörmətin əlaməti olaraq verilmişdir) indiki Əfqanıstanın Bəlx şəhərində anadan olmuşdur. Rumi o dövrün İslam mədəniyyəti mərkəzlərindən biri sayılan Bəlx qəsəbəsində müəllimlik edən və Sultan-ül Üləma (alimlər sultanı) ləqəbi ilə tanınan Bəhaəddin Vələdin oğlu idi. Bəhaəddin Vələd 1214-1217-ci illər arasında ailəsi ilə birgə Anadoluya köçür. Mövlana bütün ömrünü o vaxt Səlcuqların paytaxtı olan Konya şəhərində keçirir, orada da dəfn edilir. Atası Bəhaəddin Vələdin ölümündən bir il sonra, 1232-ci ildə Konyaya gələn Seyyid Bürhanəddin Mövlananın tərbiyəsi ilə məşğul olmuş və Mövlana doqquz il ona xidmət etmişdir. Rumi 38 yaşında olarkən 60 yaşlı İslam piri, dərviş Şəmsəddin (Şəms) Təbrizi ilə tanış olur. Bu tanışlıq Cəlaləddinin dünyagörüşünə dərin təsir göstərir, onun fikir dünyasını kökündən dəyişdirir. Şəmsə qeyri-adi bir məhəbbətlə bağlanmış Cəlaləddin onu tanrı səviyyəsində ilahiləşdirir. Bir gün Şəms sirli şəkildə qeyb olarkən, Cəlaləddin sarsılmış və müəlliminə olan məhəbbətini, onun itməsindən doğan kədər və həsrətini bədii əsərlərində – məsnəvilərdə, rübai və qəzəllərində ifadə etmişdir. Nizami, Xaqani kimi türk oğlu olan Rumi şeirlərini fars dilində yazmışdır, türk dilində yalnız bir neçə şeri və farsca-türkcə müxəmməsi qalmışdır.

2007-ci ildə Mövlananın anadan olmasının 800 illiyi YUNESKO tərəfindən Dünya Mövlana İli elan edilmişdir.

Məsnəvi
Divan-ı Kəbir
Fihi ma fihi

Demek sen böyle salına salına bensiz gidiyorsun,
Ey cаnımın cаnı.
Еy, dostların canına can katan,
gül bahçesine böyle bensiz gitme, istemem.
İstemem, ey gökkubbe, bensiz dönme.
İstemem, ey ay, bensiz doğma.
İstemem, ey yeryüzü, bensiz durma.
Bensiz geçme, ey zaman, istemem.
Sen benimle beraberken
Hem bu dünya güzel bana, hem o dünya güzel.
İstemem, bensiz kalma bu dünyada sen,
o dünyaya bensiz gitme, istemem.
İstemem, ey dizgin, bensiz at sürme.
İstemem, ey dil, bensiz okuma.
İstemem, ey göz, bensiz görme.
Bensiz uçup gitme, ey ruh, istemem.
Senin aydınlığındır aya ışığını veren geceleyin
Ben bir geceyim, sen bir aysın madem,
gökyüzünde bensiz gitme, istemem
Gül sayesinde yanmaktan kurtufan dikene bak bir.
Sen gülsün, bense senin dikeninim madem,
gül bahçesine bensiz gitme, istemem.
senin gözün bende iken
ben senin çevgänın önündeyimdir.
Ne olur, öylece bak dur bana,
bırakıp gitme beni, istemem.
O güzelle berabersen, sen ey neşe,
istemem, sakın içme bensiz.
Hünkärın damına çıkarsan, ey bekçi,
sakın bensiz çıkma, istemem.
Bir şey yoksa bu yolda senden,
bitik bu yola düşenlerin hali.
Ben senin izindeyim, ey izi görünmez dost,
bensiz gitme, istemem.
Ne yazık ki bu yola bilmeden rasgele girene!
Sen ay, gideceğim yolu bilen,
sen ey yolumun ışığı, sen ey benim değneğim,
bensiz gitme, istemem.
Onlar sadece aşk diyorlar sana,
oysa aşk sultanımsın sen benim.
Ey, hiç kimsenin düşüne sığmayan dost,
bensiz gitme, istemem.

Bir tatlı ömür gibi gitmeye niyetlendin,
Ayrılık atına eyer vurdun inadına.
Ama bizi unutma, hatırla ama.
Sana temiz dostlar, iyi dostlar, bağdaş dostlar
Yeryüzünde de var, gökyüzünde de var.
Eski dostla ettiğin yemini, hatırla ama.
Sen her gece ay değirmisini
Başına yastık edince yollarda,
Dizime yattığın geceleri hatırla ama.
Sen ey, Hüsrevi kendine kül,
Şirin gibi bir nice güzeli esir eden,
Aşkının ateşiyle tıpkı Ferhat gibi benim
Ayrılık dağını delmede olduğumu, hatırla ama.
Bir deniz kesilen gözlerimin rüyasında
Bir aşk ovasını görmüştün hani;
Safran dallarıyla, ağustos gülleriyle sarmaşdolaş.
Ey Tebrizli Şems,
dinim aşktır benim, senin yüzünü gördüm göreli,
benim dinim senin yüzünle övünür, ey sevgili.
Bunu unutma, hatırla ama.

Ne aklım benim, ne dinim,
ne kararım kaldı benim, ne sabrım,
gel ne olur, gel artık.
Ne gönlümün derdini sor bana,
ne sararan yüzümü sor bana,
ne içimin ateşini sor bana,
gel gözünle gör, gel artık.
Sıcağımla pişmiş bir somun gibi
o kıpkızıl, al al yüzümü sorma.
Gene ekmek gibi bayatlayıp bayatlayıp,
gene ekmek gibi ufalana ufalana
çaresiz, dökülmüş yollara,
gel topla beni, gel artık.
Bir vakitler bir aynaydım,
yüzünden izler toplamadaydım,
şimdi buruştum, şimdi sarardım,
gel gör beni, gel artık.
Dere gibi akıyorum sağa sola,
ayrılık her yanımda pusuda.
Sabahları yalvarırım yakarırım
rüzgärların karşısmda,
gel ne olur, gel artık.
Başın kille ıslaksa da,
ayağına diken batmışsa da,
durma gel Allah aşkına,
gel demeden kurtar beni.
Ey äşıklar peygamberi,
gönül ateşinde yanmtşım ben,
boğulmuşum göz yaşına.
Git sor Allahm seversen:
Ne yol gösterir sevgili,
ne çare yazar bana?

BU ŞİİR ONDAN UTANIYOR

Bu ne güzel koku böyle,
bu ne güzel koku.
Gül bahçesinden yoksa gelen o mu?
Gece mi bu gelen, misk mi bu, amber mı bu?
Bu ne güzel koku böyle,
bu ne güzel koku.
O pazardan tezcecik yoksa o mu geliyor,
yoksa güzelimiz geri mi geliyor ne?
Bu nasıl yüz böyle,
bu nasıl ışık?
Bu nasıl ay böyle,
bu nasıl güneş?
Mağaradan çıxdı,
dağdan mı iniyor,
o yanlızlığın adamı,
o dost?
Boş yere arama şarap testisini sen.
Koklama onun ağzını sen boş yere.
Şu meyhaneciden mi geliyor sandın onu;
dostum, onu sen kendin gibi belleme.
Yolda o yapayalnızsa ne olur?
Başında sarık yoksa ne çıkar?
Ne bundan güneşe bir leke olur,
ne ayın gösterişine zarar.
Bu gece uyuma dostum, uyuma.
Bir kolayma getir onu bul.
Sarhoşlar meclisine hep böyle geceleyin gelir o.
Bu gece uyuma dostum, uyuma.
Biz duvarda asılı duran resimleriz.
Bizi yapan ressamın varlık şavkı
duvarın üzerine bir vurdu mu,
bakarsın o andacanlanıvermiş, kımıldanmışız.
Onun selvi boyu bir göründü mü,
bakarsın dünya güllük gülistanlık.
Kalktı bir salındı, kendini bir gösterdi mi,
bakarsm kıyamet koptu gitti.
Bakarsın Calinus gibi hastalar ülkesindedir o.
Bakarsın hayret yurdunda dolaşır hastalar gibi.
Sustum artık ben,
sustum artık.
Bu şiir utanıyor ondan.

Yollara sular dökün,
bahçelere müjdeler edin,
bahar kokuları geliyor,
o geliyor, o.
Ay parçamız, sevgilimiz, yarimiz geliyor.
Yol verin, açılın, savulun.
Beri durun, beri.
Yüzü apaydınlık, akpak,
bastığı yeri ardında gündüzler gibi bırakarak
o geliyor, o.
Аy парçаmız, sеvimlimiz, yarimiz geliyor.
Gökler yeryüzünü kapladı, örttü bir anda.
Bir anda dört yanı mis gibi bir koku sardı.
Bir anda bir velvele, bir kıyamet koptu cihanda.
O geliyor, o.
Ay parçamız, sevgilimiz, yarimiz geliyоr.
Bir anda can geldi bağlara, bağlar ışıdı.
Bir anda açıldı baktı bağlarda gözler.
Bir anda bizde ne gam kaldı, ne dert kaldı, ne keder.
O geliyor, o.
Ay parçamız, sevgilimiz, yarimiz geliyor.
Yayından fırladı ok.
Hedefe ha vardı, ha varacak.
Bahçeler selama durdu.
Selviler ayağa kalktı.
Çayır çimen yollara düştü.
işte konca, ata binmiş geliyor.
Biz ne duruyoruz.
o geliyor, o.
Ay parçamız, sevgilimiz, yarimiz geliyor.
Sen bizim yöremize gelirsen göreceksin, ey Şems,
huyumuz sadece susmak olmuş bizim, susmak.
Senin güzel gözlerin için işte canım pusuda.
Rahatım kaçtı benim,
geceleri uykum kalmadı gitti ama,
bak işte o güzel hüriler yola çıkmış geliyor.

Güneşim, ayım geldi.
Gözüm, kulağım geldi.
Gümüş bedenlim geldi.
Altın madenim geldi.
Başımın sarhoşluğu geldi.
Gözümün nuru geldi.
Başka bir şey dilediysen
işte o başka bir şeyim geldi.
Yolumu vuran geldi.
Tövbemi bozan geldi.
Gümüş bedenli güzel
kapımdan ansızın çıkageldi.
Ey eski dostum benim,
bak bugün dünden çok iyi.
Dün ondan bir haber almıştım,
hemen de sarhoş olmuştum.
Dün gece onu mumla aramış durmuştum.
Bak bugün bir demet gül gibi
yol uğrağıma geliverdi.
Şarap içmeliyim şarap,
şimşekler saçmalı aklım,
bunun tam vakti.
Kuş olmalıyım, uçmalıyım,
kolum, kanadım geldi.
Bir anda aydınlık içinde dünya.
Bir anda dünya sabahlar gibi.
İşte bağırmanın tam zamanı şimdi.
İşte kükremenin tam zamanı.
Benim koca arslanım geldi.

İşte meyhane güzeli geldi,
bizi alacak, eve götürecek.
İşte geldi baharlar içinde,
geldi yüzümüz gülsün diye,
içimiz açılsın, ışısın diye,
olalım diye genç ve taze.
İşte dağarcığını açtı.
işte belini sıktı.
İşte yayını kurdu.
İşte okunu yastı.
İşte yolumuzu vuracak.
İşte bizi yemek, yutmak için,
bin dereden su getirecek,
bir nice düzenler kuracak.
Ama durma gene yürü sen,
gölge kesil onun ince boyuna.
Önünde ardında koş yuvarlan.
Sonunda taze bir fidan gibi
kökümüzden söküp çıkaracaksa da bizi aldırma.
Mermer bir yürek varsa sende dostum, dayan!
Gene geldi işte gene geldi.
İşte o uzun ömür geldi.
Sultanların şahı geldi.
Gizli hazine geldi.
Cihanın canı geldi.
İşte güneş koç burcuna geldi,
gülen yüzümüzü görmek için
yaradılış ağacının üstünde.

Bugün yüzünde bir başka güzellik var senin,
bugün dudağında bir başka tad var,
boyunda bir başka yücelik.
Bugün kırmızı gülün bir başka daldan.
Ayın gökyüzüne bugün sığmamış.
Göklere benzeyen göğsün bugün daha geniş.
Hangi yanımdan kalktın bu sabah, söyle,
bir başka kavga var dünyada senin yüzünden,
dünyada bir başka gidiş.
Biz senin gözlerinden gördük
arslanlara meydan okuyan o ceylanı.
Başka bir ovası var o ceylanın bugün
iki cihandanda dışarı.
Seven insanın ayağı mı yok,
işte ona ölümsüzlük kanadı.
Yukarlarda onunla uçar gider.
Gözlerinin denizinde onu arama.
O inci bir başka denizde.
Bakarsın bugün sever bu yürek,
yarın sevilir bakarsın.
Yüreğimin özünde başka yarmlar var.

Ne güzel geceydi dün gece, ne güzel geceydi:
Onunla sarmaşdolaş, dudak dudağa,
talih kapısı ardına kadar açık,
güneşkucağımızda.
Ne güzel geceydi dün gece, ne güzel geceydi:
Şarap tasını her sunuşunda
diyordu aklını başına al.
Hani dün gece aklın da tam sırasıydı ya!

GENE NE OLDU SANA?

Gene ne oldu sana böyle birdenbire,
neden gene suratın asık?
Yoksa bir başka dost mu buldun kendine?
Gene neden uzattın cefa elini,
neden ayağını bizden çekiverdin?
Ay parçam benim, sevgilim,
kötü şeyler söylemiş düşmanlar sana.
Yalancılık etmişler, kandırmışlar seni.
Dün gece içlendim, acındım, bir hal oldum.
Gözüme bir damla uyku girmedi.
Ey sıcak soluğum benim, kalk.
Ey dün gecem benim, geri gel.
Ne gördün, nasıl gördün, söyle.
Böyle çaresiz bırakma bizi.
Bir ayna almışsın eline,
yüzüne bakıp duruyorsun.
Perdemizin ardına girmişsin
yırtmışsın perdemizi.
Bir çıkar yol nasıl bulayım, bilmem ki,
seni gördüğüm günden bu yana
akıl mı kaldı bende,
fikir mi kaldı sanki.
işte gönül yurdunun kapısı
ardına kadar açık.
işte her yanda ayak izlerin senin.
Ne diye düşmanların kapısına koşarsın hala anlamadım
ne diye hala onların evine girersin.
Bizim dudaklarımızı emdiğin günden bu yana
aklımda hep senin dudakların, ağzın.
Nerde senden bir söz açan görsem
hep onun ağzına bakar, biterim.
Onda senden bir şey görsem
aklıma kötü şeyler gelir,
sakın bu hırsız falan olmasın, derim,
derim, sen bunu nerden buldun,
sen bunu nerden aldın, derim.
Ey Rum ülkesinin övünduğü Şemseddin,
bir daha yüzünü çevirip bakmadın bize.
Artık şu dünyanın sensiz hiç tadı yok.
Dünyada her şey gözünü seninle açardı,
sen her şeyden olgun ve güzeldin.
Bize Tebriz’den bir habercik salarsan,
sana kalk bu yana gel, kalk gel, derim,
kalk gel, derim, seni doğuran, büyüten toprağa

Son Yazılar

• Novruz bayramı münasibətilə Azərbaycan xalqına təbrik
• 21 Mart-Novruz bayramıdı!
• 22 Mart-Xalq yazıçısı İsmayıl Şıxlının doğum günüdü
• 22 Mart-Xalq yazıçısı Mehdi Hüseynin doğum günüdü
• 21 Mart-Xalq şairi Səməd Vurğunun doğum günüdü

Arxivlər

Blogroll

Kateqoriyalar

• “Açık Kara” dergisi
• “Alkış” dergisi
• “Ədəbi Körpü” dərgisi
• “Güzlek”
• “Güzlek” dərgisi
• “Hece Taşları” dergisi
• “Kümbet” dergisi
• “Mevsimler” dergisi
• “Türkay” dərgisi
• “Usare” dergisi
• “Yarpuz” dergisi
• “Yeni nəşrlər”
• “Zərif kölgələr”
• “Zərrələr”
• “Kardelen” dergisi
• AJB Sumqayıt şəhər təşkilatı
• Ana səhifə
• Azərbaycan Dövlət Aqrar Universiteti
• Azərbaycan ədəbiyyatı
• Azərbaycan Prezidenti
• Dilçilik İnsitutu
• Ədəbiyyatşünaslıq
• Haqqımızda
• Mədəniyyət
• Müsabiqə
• Müsahibə
• Pakistan ədəbiyaytı
• Prezident Mükafatçıları 2022
• Publisistika
• Ruskaya literatura
• SOCAR «Azərikimya» İB
• Sumqayıt RMTİ
• Türk xalqları ədəbiyyatı
• Türkiyə Cümhuriyyəti
• Türkiyə ədəbiyyatı

Mövlana sözləri – Mənalı, təsirli Mövlana kəlamları

Hz. Mövlananın sitatları və tövsiyələri keçmişdən bu günə qədər gəlib çatmışdır. Mövlananın dediyi ən gözəl sitatlar sosial mediada da tez-tez rast gəlinir.

EN GÖZƏL VƏ MƏNALI MÖVLANA CƏLALƏDDİN RUMİ SÖZLƏRİ

Könül almağı bilməyənə ürək əmanət edilməz.

Qəlb hiss etmirsə, qulaq eşidib neyləsin? Ürək istəmirsə, əl toxunub neyləsin?

Axtardığın səni axtarandır.

Dərdsiz dua soyuqdur. Narahat olduqda edilən dua ürəkdən gəlir.

Yaxşıları axtar, həqiqəti axtar, gözəlləri axtar, lakin günah axtarma.

Səhvi özündə axtaran doğrunu ürəyində tapar.

Gərək yoxdur hər şeyi sözlə bəyana. Bir baxış min söz edər anlayana.

Ağıl quzu, nəfis qurd, imansa çobandır. İnam güclü deyilsə, nəfis ağlı yeyir.

Birisini tanımırsansa, kimi və nəyi axtardığına bax. Başa düşəcəksən.

Bağlı qapı yoxdur, səhv açar var.

Hz. Mövlananın ən gözəl sevgi kəlamları

Çay suyunu tamamilə içmək mümkün deyil, susuzluğunuzu yatıracaq qədər içməmək də olmur.

Önəmli olan səni tamamlayacaq ruhu tapmaqdır. Hər peyğəmbərin verdiyi öyüt eynidir: “Sənə ayna olacaq insanı tap”.

Hər şeyi itirdim, amma özümü tapdım.

Anlaşılmaq kimi bir problemimiz var idi. O zamana qədər ki, özümüzü anlada bilmədiyimizi başa düşdük. O zaman susmaq bizim dostumuza çevrildi.

Günah etdiyin zaman dərhal tövbə et. İnsan suya düşdüyü üçün deyil, sudan çıxa bilmədiyi üçün boğulur.

Ağlın başına gələndə peşman olacağın işi əsla görmə.

Unutma, bir sirr kimi sevirsənsə, muradına çatarsan, çünki toxum torpaqda gizlənəndə cücərir.

Sevgi məhkəməyə bənzəyir, əzab çəkməksə şahidə. Şahidin yoxdursa, məhkəmədə qalib gələ bilmərsən.

Sən çiçək olub ətrafa gözəllik bəşx etsən, torpaq olub səni başının üstündə saxlayan tapılar.

İnsan, əslində, gözdən ibarətdir, geridə qalan cəsəddir. Göz yalnız əsl dostu görür.

İnsanları yaxşı tanıyın, hər insanı pis zənn edib acılamayın. Hər insanı da yaxşı bilib tərifləməyin.

Mövlananın insanlıq kəlamları

Eşq o qədər nəhəng bir dənizdir ki, nə başlanğıcı, nə də sonu var.

Sevgi ağrısı daşımayan ürək ya dəliyə aiddir, ya da ölüyə.

Minarədən düşənin parçaları tapılar, könüldən düşənin isə parçası da tapılmaz.

Duzlu su da, şirin su da təmizdir. Əsla görünüşə aldanma. Görünüşcə hər kəs insandır, amma əsl insan hal əhli olandır.

Aşiqlərin ürək yanğıları ilə göz yaşları olmasaydı, dünyada nə su, nə də alov olardı.

Buraxacağın əli tutma, tutacağın əli buraxma. Saxta sevgilərə gül olmaqdansa, həqiqi sevgilərə tikan ol.

Mövlananın ən təsirli sözləri

Ağrı ağrı ilə sağalır, sevgi isə daha böyük sevgiylə.

Allaha çatmağın bir çox yolu var. Mən sevgini seçdim.

Sevgi hər şeydədir, amma heç bir şeydə görünmür.

Ayaqlarına batan tikanlar axtardığın gülün xəbərçisidir.

Çətindir deyirsən, çətin olacaq ki, imtahan olsun.

Ürək yorulduqda gözdən tər axır.

Ürək dəniz, dilsə sahildir. Dənizdə nə varsa, sahilə vurur.

Ya olduğun kimi görün, ya da göründüyün kimi ol.

Bizə gözün deyil, könlün gördüyü ürək gərəkdir.

Dost acı söyləyən deyil, acını şirin söyləyəndir.

Birini sevirsinizsə, onu Allahdan istəyin. Ürəklər Allahın əlindədir.

İçində nur olmayana kənardan verilən tövsiyə fayda verməz.

Mövlananın sevgi ilə bağlı aforizmləri

Qapı açılar, yetər ki, sən döyməyi bacar. Nə vaxt? Bilmirəm. Sən o qapıda durmağı bacar.

Sevgi qızıl deyil, gizlədilməz. Sevginin bütün sirləri meydandadır.

Gözəli gözəl edən ədəbdir, ədəb gözəli sevməyə səbəbdir.

Sevgi uçurumdan yıxılmaq kimidir, buna görə də sevgiliyə “yar” deyilir.

Eşq sandığın qədər deyil, yandığın qədərdir.

Kədər sevginin yarasını təzə saxlayar. Yaramı da sevirəm, yarımı da.

Tutalım, Əlinin Zülfüqarı sənə miras qaldı. Səndə Əlinin qolu və qəlbi yoxdursa, Zülfüqar nəyinə gərək?

Sevgi çatışmazlığı sosial böhranların, mübarizə mühitinin ən güclü səbəbidir. Bunu müalicə etməyin ən yaxşı yolu SEVGİ axtarmaq, yaşamaq və tətbiq etməkdir. Dözümlü olsanız sevəcəksiniz. Seviləcəksiniz. Bu yolda səy göstərsəniz istəyinizə çatarsınız.

Mövlanadan sevgililər üçün ibrətamiz sözlər

Dost dərdi deyən deyil. Acını şirin deyə biləndir.

Ay üzünə dəyməzsə, günəş pəncərənə dəyməzsə, günahı nə ayda, nə də günəşdə axtar. Gözündən pərdəni aç.

Can axtarsan can olarsan. Yem axtarsan yem olarsan.

Könül qazanmaq istəyirsənsə, sevgi toxumu ək. Cənnəti qazanmaq istəyirsənsə, yollara tikan səpmə.

Sevgi hər şeydədir, amma heç bir şeydə görünmür. Qarğalar gülüstanı zəbt etdikdə bülbüllər susarlar.

Qəlbimiz onun qədrini bilənlərə əmanətdir.

Daşın ürəyi yoxdur, ancaq yosun onu da sarır.

Aşiqin dəyəri onu sevən insanın sevgisi ilə ölçülür.

Sevmək və sevilmək gözəldir. Sevib sevilməməkəsə ölüm qədər acıdır.

Qəribədir, deyilmi? Ömür boyu özünə şah damarından daha yaxın olacaq birini axtarırsan.

Dilin sevgini şərh etməsi gözəldir, amma danışılmayan sevgi daha gözəldir.

Sən təkcə sən deyilsən; sən mənimsən, sən mənimsən, mən sənəm.