İslam cəza hüququ və müasir çağımız

Bəzi alimlər bunu da əlavə edirlər ki, cəmiyyətdə İslamın istədiyi ictimai ədaləti təmin etdikdən sonra oğurluq edənin barmaqlarını kəsmək olar. Bütün bunları nəzərə alsaq, uyğun hökmün şamil olduğu oğruya çox nadir hallarda rast gələrik və bundan aydın olur ki, barmaq kəsmə cəzası daha çox qabaqlayıcı effektə malik olub cəmiyyətin mülkiyyət təhlükəsizliyinin təmininə hesablanıb.

Beynəlxalq münasibətlərin müasir problemləri və BMT

Monoqrafiyada müasir dövrdə olan problemlərdən güc siyasətinin tətbiqi, hərbi müdaxilə, beynəlxalq münaqişələr, beynəlxalq terrorizm kimi qlobal problemlər, ABŞ-ın Avrasiya siyasətinin, natosentrizm siyasətinin mahiyyəti, BMT ilə əməkdaşlıq edən regional və ya subregional təşkilatlarda hakim mövqe tutan dövlətin, məsələn ATƏT-də, MDB-də Rusiyanın və ya NATO-da ABŞ-ın geopolitik maraqları araşdırılır, BMT-nin əsas və ixtisaslaşmış qurumlarının fəaliyyətinin gücləndirilməsi, islahatların keçirilməsi zəminində beynəlxalq münasibətlərin müasir problemlərinin həlli yolları göstərilir.

See Full PDF
See Full PDF

Related Papers

“Türk dünyası gənc tədqiqatçılar dərnəyi”nin Araşdırmaları

Становление узбеков как народа и формирование государственных традиций в Центральной Азии имеют давнюю историю. Узбеки создали свое государство, уничтожив самое могущественное государство эпохи. За это время сражения Тимуридов и узбеков за Мавераннахр имеет особое значение. В статье будет обсуждаться история развития этих отношений. The formation of Uzbeks as a people and the formation of state traditions in Central Asia have a long history. The Uzbeks created their own state, destroying the most powerful state of the era. During this time, the battles of the Timurid and Uzbeks for Maverannahr have a special meaning. The article will discuss the history of the development of these relations.

İslam cəza hüququ və müasir çağımız

İslam cəza hüququ yetərincə araşdırılmamış mövzulardandır. Namaz, oruc kimi geniş yayılmış məsələlərdən fərqli olaraq, Əhli-beyt alimləri cinayət, cəza və cəza-icra hüquqlarının tədqiqinə ciddi ehtiyac duymamış, siyasi iradəyə bağlı olduğu üçün məsələ praktik əhəmiyyətini itirmişdir.

İslam cəza hüququnun tətbiqi müasir alimlər arasında mübahisəli mövzulardandır. Bəzi alimlər qeyb dövründə, yəni İmam Mehdinin gəlişinə qədər onun tətbiqini yolverilməz hesab edir, digərləri isə hər halda mümkün sayırlar. Az da olsa, üçüncü qisim alimlər də var və onlar bu hökmlərin ümumiyyətlə, düzgün başa düşülmədiyini iddia edirlər.Onlara görə, məsələn, Quranın “Oğru kişi ilə oğru qadının əllərini kəsin” (Maidə/38) ayəsində keçən “əl” sözü imkan, qüdrət anlamındadır.Yəni oğrunun bu işə bütün yollarını bağlayın, imkanlarını, azadlığını məhdudlaşdırın, həbs edin, vəzifəsinə görə oğurluq edirsə, vəzifədən kənarlaşdırın və sair.

Xatırladaq ki, İmam Mehdinin gəlişinə qədər İslam cəza hüququnun tətbiqini yolverilməz hesab edən alimlər cinayətkarın cəzasız qalmasını yox, dövlət tərəfindən dövrə uyğun olaraq nəzərdə tutulan formada cəzalandırılmasını vacib sayırlar.

İslam cəza hüququnun sərtliyinə gəlincə, unutmayaq ki, bu cəzalar məsihilik (xristianlıq) və yəhudilikdə daha sərt olub. Məsələn, haqqında çox danışılan və əslində, İslama aidiyyəti olmayan daşqalaq cəzası yəhudilikdən qalmışdır ki, sonralar bəzi xəlifələr tərəfindən yanlış olaraq, müsəlmanlara qarşı da icra olunmuşdur. Bu söz Bibliyada 49 dəfə işlənmiş, atanın şikayət etdiyi sözə baxmayan və bədxərc oğulun, hər hansı səbəbdən bakirəliyi pozulmuş olan gəlinin, cindarların, mürtədlərin, hətta buynuzla vurub insan öldürən mal-qaranın da daşqalaq edilməsi əmr olunur. Bütün bunların, habelə dövrünün digər ağır cəza tədbirlərinin yanında İslam cəza hüququ çox yumşaq idi.

Oğrunun əlinin kəsilməsi barədə deyə bilərik ki, əvvəla, İslamda əl kəsmək hökmü yoxdur. Burada bütün əldən deyil, dörd barmaqdan söhbət gedə bilər. Kimsə barmaq yerinə baş kəsirsə, bu artıq İslamın problemi deyil. Digər tərəfdən, bu hökm hər oğruya şamil edilmir. Uyğun cəzanın icrası üçün oğru yetkinlik həddinə çatmış, oğurluq zamanı ağlı başında olmalı, fiziki şəxsdən, özü də bağlı, qorunan yerdən oğurlamalıdır, oğurladığının başqasının malı və oğurluğun haram əməl olduğunu bilməlidir, özü bilavasitə qorunmanı dəf etməli, məsələn, qıflı açmalıdır, oğurluğa məcbur edilməməli, təhdid olunmamalı, yaxud həqiqətən, çarəsizlikdən bu addımı atmış olmamalı, bu cinayət kütləvi yoxsulluq zamanı baş verməməli, oğurlanan əşyanın sahibi şikayətçi olmalı, cinayəti sübut olunmazdan qabaq oğru tövbə etmiş olmamalıdır və sair (Daha ətraflı bax: Nəcəfi M. “Cəvahir əl-kəlam”, 41/475-563).

Bəzi alimlər bunu da əlavə edirlər ki, cəmiyyətdə İslamın istədiyi ictimai ədaləti təmin etdikdən sonra oğurluq edənin barmaqlarını kəsmək olar. Bütün bunları nəzərə alsaq, uyğun hökmün şamil olduğu oğruya çox nadir hallarda rast gələrik və bundan aydın olur ki, barmaq kəsmə cəzası daha çox qabaqlayıcı effektə malik olub cəmiyyətin mülkiyyət təhlükəsizliyinin təmininə hesablanıb.

Bir daha vurğulamalıyıq ki, bu kimi məsələlər İslam hüququ baxımından daha dərindən işlənib araşdırılmağa ehtiyaclıdır. Bu hüququn bütün müsəlmanlar tərəfindən qəbul olunan “Dər” qaydasına (Səduq M. Əl-Fəqih, 4/74) görə, kiçicik şübhə mövcud olarsa, heç bir cəza tətbiq edilə bilməz. “Şübhə” dedikdə həm cinayətin predmetinə, həm də hökmünə, cəzasına dair qaranlıq məqamlar nəzərdə tutulur. Yəni hər hansı şəriət cəzasının tətbiqinin həqiqətən, Allah tərəfindən istənilməsi qəti şəkildə bəlli olmayınca onu tətbiq etmək olmaz. Çünki bu məsələlər taleyüklü məsələlərdir və bəzən insan həyatı söhbətin mövzusu olur. Bu haqda Peyğəmbərdən qeyd olunan bir hədisdə belə deyilir: “Cəzaları bacardığınız qədər müsəlmanlardan dəf edin. Müttəhimin xeyrinə çıxış yolu varsa, müraciət edin. Çünki başçının əfvdə səhvə yol verməsi, cəzalandırmaqda səhvə yol verməsindən yaxşıdır” (Tirmizi M. Əs-Sünən, 3/85).

Bütün bu maneələri aşdıqdan sonra isə yenə də bir məsələ qüvvəsində qalır: şəriət hakimi – İslam cəza sisteminin icrasına rəhbərlik edən və məsuliyyət daşıyan şəxs və ya qurum daha mühüm məsələləri nəzərə alaraq, müəyyən cəza üsullarını dəyişdirmə hüququna sahibdir.

Xatırladaq ki, İslam cəza hüququnda ölüm hökmü nəzərdə tutulub, lakin onun mütləq boyun vurmaqla icra olunmasına təkid göstərilməyib. Erkən İslam çağında edam üsullarından biri kimi bundan istifadə olunması mümkündür və günümüzdə başqa üsullarla əvəzlənə bilər. Müasir terrorçuların qurbanlıq qoyun sayağı insan başı kəsməsi isə onların sələfləri sayılan xəvaricdən, Yeziddən qalma ənənədir və tarixdən məlum olduğu kimi, Peyğəmbərin nəvəsi İmam Hüseynin başı məhz Yezidin əmrilə kəsilib Şama göndərilmişdi. Ölmüş bir adamın başını kəsmək artıq vəhşiliyin son dərəcəsidir ki, İslamda qəti qadağan olunmuşdur və təəssüf ki, yenə də Kərbəla faciəsində buna rast gəlirik.

Allah-Taala hələ çox qədimdən İsmayılı qoçla əvəzləməklə insanın qurbanlıq olmadığına dair açıq mesaj verib və insan haqlarının əhəmiyyətini bildirib. Bu arada bütün düşmənlərin birləşərək müsəlmanlara hücum etdiyi Xəndək döyüşü zamanı İmam Əlinin guya Əmr ibn Əbdivədin başını kəsməsinə də toxunmaq vacibdir.Unutmayaq ki, bu hadisə müxtəlif qaynaqlarda fərqli şəkillərdə qeyd olunmuşdur. Bəzi qaynaqlarda onun döyüş əsnasında xəncərlə Əmrin boynunu vurması, bəzilərində boynunun damarını kəsməklə, bəzilərində isə sinəsinin yuxarı hissəsinə zərbə endirməklə öldürməsi göstərilir ki,həqiqətə daha yaxın versiyalar kimi qiymətləndirilməlidir.

Beynəlxalq hüquqda Ərazisi: anlayışı və növləri

Beynəlxalq hüquq Yer bütün səthi dəyərinin “ərazisində” anlayışı verir. Bu torpaq və sulu hissəsini dünyanın, hava və kosmik fəzanın bağırsaq və onlarla günəş sistemi tanınmış səma cisimləri (gələcəkdə açıq və ya) əhatə edir.

Concept və beynəlxalq hüquqda ərazilərinin növləri

hüquqi anlayış kimi də, “dövlət” ilə bağlı hüquq anlayışı kimi “Territory”. dövlətin ərazisində olmadan deyil. Əslində, əhali onu yaşayan, bir dövlət bazası, müəyyən bir sahə sərhədləri encased.

təyin hüquqlar rejiminə əsasən, bu sahələrdə növ təcrid etmək lazımdır. beynəlxalq hüquq, üç var:

– müəyyən dövlət təyin ərazi;

– hüquqi üçün bir mix ilə;

– beynəlxalq əhəmiyyət sırasına ərazisi.

dövlət ərazisi

Bu ayrı-ayrı dövlət nəzarəti altındadır Yer səthinin bir hissəsi var. Onun ərazi mal beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən tanınmış sərhədləri içərisində. beynəlxalq hüquq dövlət ərazi (- mövcud dərinliyi həqiqətən sənəd heç bir məhdudiyyət) torpaq həm də ətraf su təchizatı, hava məkanı və yer üzərində (110 km-ə qədər) və yeraltı yalnız nəzərdə tutur.

Dövlət ərazisi beynəlxalq hüquq edilir , tənzimlənir qaralar bilər çaylar, kanallar, dəniz (adalarda dövlət), və ya bir qonşu ölkəyə (enclaves) ərazisində. milli ərazisinin bütün sahələrdə asılı olmayaraq xüsusi coğrafi, öz səlahiyyətləri və suverenliyi altında ayrılmaz və bölünməz dövlətdir.

dövlət suları bir dövlət (sahildən bəy eni qanuni sərhədləri olan sahil olan Birləşmiş Millətlər Təşkilatının ərazisində Dəniz Hüququ haqqında Konvensiyanın (1982), dəniz suyu, eləcə də daxili çaylar, göllər, kanalları, körfəzlər uyğun olaraq, müvafiq sahil daha çox 24 dəniz mili), dəfnə və liman və tarixi körfəzlər suları ola bilməz.

beynəlxalq hüquqda Air-dövlət ərazisi – ölkənin hava məkanının bütün ərazisində olan: kəmər torpaq, dəniz və daxili su sahəsində bir hissəsi artıq. Air yer, eləcə də bütün digər örtüklər suverenliyi, qaydalar və dövlət hüquq sistemi, məsələn, hava liners uçuş qaydalarını tətbiq edəcək.

suveren bərabərlik

beynəlxalq qaydalar Ştatları suveren bərabərliyinə dair müddəa var. Bu, onların sərhədləri daxilində ölkələrin hər hansı bir ərazi aliliyini həyata keçirilməsi üçün zəmanət verir. Bu ona həvalə ərazisində xüsusi dövlət hakimiyyəti bu dövlətin ərazisində yaşayan hüquqi şəxslərin və ya fiziki şəxslərin hər zaman yüksək hakimiyyət olduğunu göstərir. Orada da hər hansı digər millətin gücünü istisna və qanunvericilik, məhkəmə, icra, inzibati və s həm də xarici ölkələrin fiziki, eləcə də, ölkənin sakinləri yalnız müraciət etmək hüququ var ki, (başqa digər beynəlxalq müqavilələri ilə nəzərdə tutulmayıbsa) hüquqi.

beynəlxalq hüquq dövlət ərazi sərhədlərində ölkədə insanların milli miqyaslı və yaşayış əyalətində olan dövlətin ali güc.

Kvaziterritoriya

şərti ərazi bölgüsü dövlət edərək kvaziterritorii tətbiq edilir. diplomatik missiyaları və xarici ölkələrin konsulluq ofisləri keçiriləcək Bu torpaq holdinq. Həmçinin kvaziterritoriyam üçün gəmilər, qayıqlar, təyyarə və kosmik daxildir. Bu konsepsiyanın əsas xüsusiyyətləri görünmür Onlar, beynəlxalq hüquqda “ərazisində” anlayışı uyğun deyil. Bu ərazilər, dövlət tərəfindən müəyyən yurisdiksiyası uzadıla Dövlət bu kvaziterritory müəyyən açıqladı ki, yalnız fakt idi.

hüquqi üçün bir qarışığı ilə

Bu okeanların səthi. Bu sualtı dəniz qonşu sahələrdə materik, eləcə də ərazi dəniz kənarda yerləşən zona daxildir. bu sahələrdə bir fərqləndirici xüsusiyyət – hər hansı bir dövlətə məxsus deyil. Amma bilavasitə yaxınlığında ölkələr və müvafiq sənədlərin imzalanması, qorunması və mineral və təbii ehtiyatların artırılması məqsədilə bu ərazilərin inkişafı, eləcə də canlı sonra araşdırmaq hüququ vardır.

(Beynəlxalq müqavilə münasibətlərinin güc var) Beynəlxalq çaylar və boğazları, kanallar və adalar da qarışıq rejimi ilə ərazilərə edilir.

beynəlxalq əhəmiyyət sırasına ərazisi

torpaq, hava və su heç bir dövlətin hissəsi bu hissəsi. Bütün ölkələr ərazisində bərabər hüququ var. beynəlxalq əhəmiyyətli əmrinə (beynəlxalq hüquq) Ərazisi – s planetlərin, peyklər, kometlərin ilə sahibidir, Antarktida, kontinental bölgəsi dəniz altında sərhədi üzləşdiyi yerin dərinliklərində, yuxarıda səthinə dəniz dibinin və su sərhədləri içində hava. . Və həmçinin süni beynəlxalq dəniz hüquqa uyğun olaraq, xüsusi hüquqi rejim, hər bir dövlətin gəldi qitə və bu sahədə aid n inşa edə bilərsiniz adalar, qurğular və tikililər, yaradıla bilər. Bu ərazilərdə bu başqasının qanuni milli güc tətbiq edilmir. Onlar yalnız etibarlı beynəlxalq hüquq var.

beynəlxalq hüquqi aktların hesabat sahələrdə bir sıra insan irsinin anlayışı inkişaf edir. bir ay bir bariz nümunəsi və bir neçə digər səma cisimləri (1979). norma və prinsipləri rəhbər Ölkə, beynəlxalq hüquq, açıq üçün kosmosa və göy obyektlərin araşdırmaq. 1982-ci ildə BMT-nin imzalamış ölkələrin hər biri üçün hər hansı güzəştlər olmadan beynəlxalq sifariş, dəniz və onun bioresurslarının beynəlxalq alt itaət ərazisini elan etdi.

Beynəlxalq hüquq Rusiya Federasiyasının ərazisi

Rusiya Federasiyası suverenlik, Konstitusiyasının 4 uyğun olaraq öz ərazisində bütün aiddir. Konstitusiya ilə birlikdə A federal qanunlar, bütün Rusiya ərazisində ali var.

Rusiya Federasiyası zəruri öz mülkiyyətindən bütövlüyü və bölünməzliyi qayğı hesab edir.

Rusiya Konstitusiyasının 67 Part bir bütün fənlər, bütün ölkə üzərində ərazi dəniz, daxili suların və hava Rusiya Federasiyası regional ərazisinin ərazisinə verir.

xüsusilə Rusiya Federasiyasının quru bölüm üçün, Rusiya Şimal Buzlu okeanı sahillərində, və ya gələcəkdə bəlkə açıq şimal yalançı torpaq kimi tanınır. onlar Şimal qütbündə və Rusiyanın sahil zonasının ifrat nöqtəsinə qoşulmaq meridianlar ərzində düşmək əgər onlar beynəlxalq hüquq tərəfindən tanınır.