Riyaziyyat fənninin tədrisində müasir təlim texnologiyalarının tətbiqi
Bu gün rəqəmsal texnologiya –
Məktəb və rəqəmsal texnologiyalar: Memo müasir pedaqoq
Rəqəmsal məktəb, yeni təhsil mühiti, açıq məlumat sahəsi – bu sözlər istifadə bizim üçün möhkəm məskunlaşdı, lakin bütün dəyərləri haqqında deyil, hələ də razılaşmağı bacardı. Aparıcı təhsil mütəxəssisləri təhsildə ən uyğun tendensiyalar barədə fikirlərini bölüşürlər.
Məqalə 5 aprel 2018-ci il tarixində Samançoda keçirilən “Rəqəmsal: Müəllimə İnvestisiyalar” ın onlayn konfransının materialları üzərində yaradılıb.
Rəqəmsal məktəb haqqında
- Xeyr, bu məktəb deyil, proyektorlar və interaktiv lövhələr tərəfindən cilalanmışdır. Bu, rəqəmsal texnologiyaların köməyi ilə şəxsi məktəbinin hər bir tələbəsini yaratmaq mümkün olan bir yerdir. Rəqəmsal bacarıqlar təhsilin məqsədi olmaya bilər və yalnız bir vasitə ola bilər. Yeni aktual tapşırıqları daxil etməyə imkan verirlər. Rəqəmsal məktəb hər bir sonsuz ehtimalı verir: Bir uşağın özü bilik mənbələrini seçə bilər.
- Sonra məlumat sahəsi üçün rahat naviqasiya lazımdır: Əks təqdirdə, dəli bilik axını necə anlamaq olar.
- Növbəti komponent, effektiv olduğu yerdə onlayn qarşılıqlı əlaqəyə güvənən bir rəqəmsal mühitdir.
- Yaxşı, nəhayət, bütün bunlar izləyir İndi müəllimin müdaxilə etdiyi rəsmi vəzifələrin maksimum sadələşdirilməsi. Bunu etmək üçün rəqəmsal texnologiyalardan da istifadə etmək müdrikdir.
Elektron dərslik haqqında
Bir kağız dərsliyinin elektron bir versiyası ilə bir elektron dərslik qarışdırmayın. Bu məzmun və texnologiyanın qovşağında yaradılan tamamilə fərqli, əsaslı yeni bir məhsuldur. Bütün elan edilmiş cari səlahiyyətlər dərslikdən təsirlənir, nəzarət və qiymətləndirməyə yanaşır.
Elektron bir dərs vəsaitinin keçirildiyi üç sütun:
Müəllim özünüz bir proqram qurmaq çətindir. Bütün texnikalar, nəzəriyyə, təcrübə və texnika hazır didaktik vahidlərdə tək əlverişli bir məhsula yığılırsa, daha rahatdır.
Elektron bir dərsliyində nəzəriyyə vizual materiallar və dərsliklər, təcrübə – işləmə noutbukları və tapşırıqlar, texnikalar – metodik faydalar və iş proqramı ilə dəstəklənir. Təcrübə təhsil oyunlarına, interaktiv praktik işlərə, simulyatorlara (platformada, bunların interaktiv test işləridir), metodologiya və nəzəriyyənin qovşağında, metodikada yeni bir iş forması metodologiyanın qovşağında doğulur. Dərslərdə yeni texnikalardan istifadə etmək üçün bütün qəbulların bütün çeşidi tətbiq olunur.
Elektron gündəlik, jurnal və bürokratik vəzifələr haqqında
“Rəqəmsal məzmun yalnız haqlı olduğu yerdən istifadə etmək məqbuldur. Bəzi vasitə məktəb üçün faydalı deyilsə – sadəcə istifadə edilməməlidir. Müasir texnologiyanın lazımsız olmağa haqqı yoxdur: Üç fərqli sistemə ehtiyacınız yoxdur, bir, rahat və faydalı olmalıdır. Bu mənada “rəqəmli” və kağız üzərində eyni hesabat formalarının təkrarlanması tamamilə yararsız bir işğaldır. Təəssüf ki, indi elektron və kağız formasının hesabatının birləşməsi olduqca ehtiyatlı şəkildə aparılır. “
Mixail Kuşnir “Təhsil Liqası”
Məktəb kağızı hesabatı da ləğv edilməlidir. Statistikaya müraciət edək: Hər il orta rus məktəbində 7,5 ton kağıza istehlak olunur. Rusiya Federasiyası səviyyəsində kağız hesabatının miqyası – ildə 370 min tondan çoxdur. Bu heç olmasa ekon deyil.
Məktəb üçün elektron resursun yaradıcıları kimi özümüz tərəfindən təyin etdiyimiz əsas vəzifələr müvəqqəti və nağd xərcləri azaltmaq, etibarlı bir əməliyyat rabitə sistemi yaratmaqdır. Hesablamalarımıza görə, kağız hesabatının ləğvinin iqtisadi təsiri, müəllimin nəhayət boş vaxt görünəcəyini qeyd etməmək üçün ildə 120 milyarddan çox olmalıdır. Kağız mümkün olduqda rəqəmsal texnologiya ilə əvəz edilməlidir.
Andrei Pershin, “Diary.ru”
Məktəblərin texniki avadanlıqlarının dəyəri haqqında
Məktəb dünyasının hər yerində yaxşı təchiz olunmur. Məsələn, İrlandiyada, 20 şagird üçün bir məktəb kompüter hesabı, bu texniki avadanlıq baxımından açıq bir geriləmədir. Bu məsələdə Rusiya orta mövqe tutur və ölkəmizin miqyasında bunlar olduqca layiqli göstəricilərdir.
Valeri Nikitin, “I-Class”
Həmişə istifadəçidən gedirik – müəllim, tələbə. Bəli, ölkənin bütün məktəblərində deyil, öz tableti vasitəsilə elektron bir dərsliyə getmək imkanı var. Ancaq yeni rəqəmsal məhsulun bütün faydaları indi istəyir, buna görə də tələbənizin hər biri uyğun bir tablet varsa, parlaq bir dərs və maraqlı bir dərs keçirə bilərsiniz.
Redaksiya İdarəmiz müəllimin hər dərsdə rahat məlumatlardan istifadə edə biləcəyinə diqqət çəkir, tələbələr üçün ən vacib slaydları çap edir.
Andrei Kovalev, rus dərsliyi
Pedaqoq və məktəb müdirləri tez-tez oxşar şikayətlər ilə bizə müraciət edirlər: bütün sinif üçün kompüterlər üçün kompüter almaq imkanı yoxdur, bütün tabletlər kifayət deyil, məktəbdə internet şəbəkəsi yoxdur . Ancaq bütün bu çətinliklərlə belə sizin üçün rahat bir uyğun rəqəmsal platforma seçdiyiniz üçün sizə məsləhətlə kömək etməyə hazırıq..
Olga Ilchenko, Firo, İsrarlama Layihəsi
Tək bir təhsil sahəsi və rəqabətdə
Birlik unikallıq ilə eyni deyil. Yeganə dərslik və ya proqram məhsulu üzərində hər şeyi öyrənmək asan deyil: bunu etmək mümkün deyil. Axı, birlik yalnız bir manifold ilə mümkündür və yalnız sistemin bütün elementləri vahid əsas prinsiplər və missiya hazırladıqda. Təhsildə texnologiya bir-biri ilə rəqabət edə bilər və olmalıdır. Heç bir senzura kömək edəcək, pulsuz bir seçimə və seçim üçün tövsiyələr lazımdır.
Mixail Kuşnir, “Təhsil Liqası”
Rəqəmsal təlim texnologiyaları.
Mou dely gimnaziyası, Ramensky rayonu
XX əsrin əvvəllərində ölkəmiz təhsilin modernləşdirilməsi üçün bir kurs keçdi . Rusiya hökuməti prioritetlər arasında təhsil siyasətini elan etdi. Kurs daxili təhsilin səmərəliliyini, keyfiyyətini və mövcudluğunu əldə etmək üçün aparıldı. Rusiya təhsil sistemində yeni sosial tələblər hazırlanmışdır. İnkişaf etməkdə olan bir cəmiyyətin müstəqil olaraq məsuliyyətli qərarlar qəbul edə bilən müasir, təşəbbüskar insanlara, əməkdaşlığa qadir olan, dinamizm, konstruktivliyin fərqinə malik olan mümkün nəticələrini proqnozlaşdıran müasir, təşəbbüskar insanlara ehtiyacı var.
2008-ci ildə təhsil liderlərinin forumunu salamlayan Dmitri Medvedev qeyd etdi ki, “ən yaxşı müəllimlərin yüksək potensialı, bütün yerli təhsilin modernləşdirilməsinin hərəkətverici qüvvəsidir, bunun nəticəsi Rusiya məktəbinin yeni modeli olmalıdır ən perspektivli və rəqabətli təhsil sistemlərinin nəticəsi. “
Bu ideyası, Rəqəmsal Rus Məktəbinin yeni modeli Dmitri Medvedevə, Sərgidə Rusiya şirkətlərinin aparıcı şirkətləri – sistem inteqratorları və avadanlıq istehsalçıları, bu, məktəbin konsepsiyası Gələcək ən son rəqəmsal texnologiyalar əsasında pedaqoji vəzifələri həll edə biləcək bir təhsil müəssisələri kompleksini təchiz etmək üçün əsaslı yeni bir sistem formatı yaratmağa imkan verir.
Biz gimnaziyasında belə bir fikri təcəssüm etdirməyə qərar verdik və 2010-cu ildə “rəqəmsal məktəb modeli” layihəsini həyata keçirməyə başladı.
Rəqəmsal bir məktəb nədir və bu məktəbdən necə fərqlənir?
Rəqəmsal bir məktəb, lənət və effektiv şəkildə rəqəmsal avadanlıqlardan, proqram təminatında proqram təminatından istifadə edən xüsusi bir təhsil müəssisəsidir və bununla da hər bir tələbənin rəqabət qabiliyyətini artırır. Rəqəmsal məktəblər qeyri-adi və yeni bir fenomen sayıla bilməz, çünki informasiya texnologiyaları məktəblərdə fəal istifadə olunur. Rəqəmsal öyrənmə texnologiyalarına gedən məktəblər texniki və informasiya texnologiyalarında, müəllimlərin yeni şəraitdə işləməsi, təhsil mühitinin idarə edilməsi səviyyəsində, “Rəqəmsal məktəb” nin yeni təhsil standartlarına cavab verən, “Rəqəmsal Məktəbi” nin yeni təhsil standartlarına uyğun olması, yeni təhsil standartlarına uyğundur. -Level yanaşma. Eyni rəqəmsal texnologiya nədir?
Bu gün rəqəmsal texnologiya –
Bu, şagirdlərə səmərəli məlumat tədarükü və bilikləri üçün bir vasitədir.
Bu təlim materialları yaratmaq üçün bir vasitədir.
Bu effektiv tədris üsulunun bir vasitəsidir.
Bu, yeni bir təhsil mühiti yaratmaq üçün bir vasitədir: inkişaf etmək və texnoloji.
Bu gün hansı yeni müasir, rəqəmsal texnologiyalardan bəhs edirik? O:
Müəllim və tələbənin birgə təcrübi araşdırmaları texnologiyası.
Texnologiya “Virtual Reallıq”.
“Panoramik şəkillər” texnologiyası.
“3D modelləşdirmə” texnologiyası.
“Təhsil robotikası” texnologiyası.
MSI texnologiyası (kiçik informatizasiya alətlərindən istifadə).
Multimedia təlim məzmunu.
İnteraktiv elektron məzmun.
Riyaziyyat fənninin tədrisində müasir təlim texnologiyalarının tətbiqi
Qədim tarixə malik Azərbaycan xalqı daim elmə, təhsilə, müəllimə böyük ehtiram və hörmət bəsləyib. Hələ e.ə. formalaşmış Zərdüştün “Avesta” əsərində bu məsələlərin şərhinə və izahına xüsusi diqqət yetirilərək təhsil, metodika, təlim-tərbiyə məsələlərinə çox geniş yer verilmiş, yüksək əxlaqi, etik normalar öz əksini tapmışdır.
Dünyada gedən qloballaşma və Azərbaycan təhsilinin Avropa təhsil sisteminə inteqrasiyası təhsil sistemində müasir təlim texnologiyalarından, fəal və interaktiv təlim metodlarından istifadə edilməsini tələb edir.
2006-cı ildən ölkəmizdə mütərəqqi dünya təcrübəsini özündə əks etdirən yeni bir sənəd – “Azərbaycan Respublikasında ümumi təhsil Konsepsiyası (Milli Kurikulum)” qəbul olunub. Milli Kurikulum demokratizm, humanizm kimi prinsiplərdən çıxış etməklə, cəmiyyətin, sosial münasibətlərin, şagirdlərin maraq və ehtiyaclarına cavab verən, mütəxəssislərin elmi yanaşmalarına söykənən, dövlətin təhsil siyasətini əks etdirən bir sənəddir. Bu sənədin tətbiqində məqsəd təhsilin keyfiyyətinin yüksəldilməsi, ölkəmizin gələcək inkişaf və tərəqqisini təmin edəcək yüksək intellektual səviyyəli, elmi dünyagörüşlü, müstəqil düşünmək və yaradıcı fəaliyyət göstərmək qabiliyyətinə malik olan gənc nəslin yetişdirilməsindən ibarətdir. Bundan ötrü müasir dünyanın şəxsiyyətyönümlü təhsil sferasına daxil olmaq, tələbatlara uyğun interaktiv məzmun, ən yeni təlim strategiyaları, qiymətləndirmə mexanizmləri, demokratik idarəetmə sistemi işləyib hazırlamaq üçün ənənəvi və mütərəqqi təlim texnologiyalarından istifadə edilməlidir.
Necə ki, kurikulum islahatlarında əsas prinsiplər tələbyönümlülükdən, nəticəyönümlülükdən, şagirdyönümlülükdən, inkişafetdiricilikdən ibarətdir, riyaziyyat fənnində yeni təlim texnologiyalarının məqsədi fəal təlimin, habelə, yeni təlim kurikulumunun (proqramının) prinsiplərini həyata keçirməkdən ibarətdir. Başqa sözlə desək, müəllim və şagirdlərin fəaliyyətinə aid edilən müasir təlim metodları riyaziyyat fənni üzrə təhsil standartların reallaşdırılması, təlim nəticələrinin həyata keçirilməsi, təlimə verilən əsas tələblərin yerinə yetirilməsi və s. bu kimi vacib psixoloji, metodiki faktorları özündə ehtiva edən Milli kurikulmun tələləblərinə cavab verməyə əsaslanır.
Yuxarı siniflərə qalxdıqca nəzəri riyaziyyat praktik həyatdan uzaqlaşır, göz önünə gətirilməsi, “toxunulması” şagird üçün qismən çətin olur. Odur ki, gündəlik dərslərdə yeni təlim texnologiyalarının istifadəsi çox vacib olur.
“Müasir təlim texnologiyaları” xüsusi halda riyaziyyat fənnində necə tətbiq edilməlidir?
Təbii ki, ağıla ilk gələn cavab İKT-nin dərsdə tətbiqidir. Təlimdə texniki vasitələr və İKT-dən istifadə şagirdlərin tədris olunan mövzunun ətraflı mənimsəməsi ,lazımi bacarıq və vərdişlərə yiyələnməsinə stimul verməklə yanaşı müəllimin sərf etdiyi əməyi də qismən yüngülləşdirən yüksək tədris situasiyası yaratmağa qadir olan müasir vasitələrdir. Bu vasitələrdən istifadə şagirdlərdə informasiya bazasının çoxalmasına və mövzunu asanlıqla dərk etmələrinə şərait yaradır.
İnteqrasiya MTT dan biri olub müəyyən tədris prosesində dünyanın bölünməz və vahid olduğunu formalaşdırmağa xidmət edir. İnteqrasiya psixoloji olaraq idraki fəaliyyətin mərhələli formalaşması və əqli fəaliyyətin assosiati- reflektor nəzəriyyəsinə əsaslanır.
Fəal dərsin hər bir mərhələsi, qiymətləndirmə, habelə, dərsin planlaşdırılması ayrı ayrılıqda MTT –nın xüsusiyyətlərini özündə ehtiva edir.
Riyaziyyatın tədrisində müasir təlim texnologiyalarının tətbiqi dedikdə bu fənn üzrə optimal didaktik proseslər, məqsədə nail olmaq, təhsil vəzifələrini həll etmək yollarının məcmusu başa düşülür. Məqsəd şagirdin fikirlərinə, bilik, bacarıq, davranış və hislərinə fasilitatorluq etməklə təlim nəticələrini əldə etməkdir.
Öncəliklə qeyd edim ki, gənc, yaradıcı müəllim kimi təcrübəli pedaqoqların dərslərindən, yerli və beynəlxalq təlimçilərin təlimlərindən bəhrələnmiş, Təhsil və ƏƏSM Nazirliyinin (“Peşə standarlarının hazırlanması və yerli şəraitə uyğunlaşdırılması” layihəsində baş mütəxəssis vəzifəsində) bir çox uğurlu layihələrində yaxından iştirak etmiş və əsaslı nəticələrə gələrək öz dərslərimi şəxsiyyətə yönəlmə, fəal idrak, inkişafetdiricilik, əməkdaşlıq, dialoji təlim prinsipləri əsasında qurmağa, İKT dən istifadə etməklə, axtarış sistemləri, internet resursları, onlayn dərslik və vəsaitləri, müəllimlərin istifadəsi üçün hazırlanmış rəsmi saytları, bloq və sosial səhifələri maksimum istifadə etməyə çalışmışam. Ötən ay qardaş Türkiyə Respublikasında, dəvət olunduğum İstanbul Erkek Lisesində Beynəlxalq olimpiyada yarışmasına hazırlaşan, xüsusi istedadlı şagirdlərə riyaziyyat fənninin tədrisində, habelə, İstanbul Milli Egitim Müdürlüyü, Böyükşehir belediyyesinin dəstəyi ilə Bakırköy lisesində “Öğretmen akademileri” layihəsinin “Bilim Olimpiyat Atölyesi” programında turkiyəli müəllimlərə verdiyim seminarda, daha sonra MEF(Meslek Egitim Fenleri) özəl məktəbləri ilə hazırladığımız birgə layihələrdə iştirakım zamanı, hal-hazırda tətbiq etdiyim effektiv təlim texnologiyalarının beynəlmiliyinə bir daha əmin oldum.
Öyrətmək iddiası olanın öyrənmə əzmi olmalıdır! Hər bir peşəkar sənətinin tələbəsi olmağı bacarmalıdır. Təhsil verən, yaradıcıdır və davamlı olaraq özünü inkişaf etdirməlidir. Yaradıcı müəllim isə öz metodunu yaratmaqdan çəkinməməlidir. Hesab edirəm ki, sadalanan hallarda müəllim günbəgün yenilənən müasir təlim texnologiyalarını mənimsəyər və tətbiq edər. Şagirdlərinə “öyrənmək və yaratmaq”da canlı örnək olmaqla, habelə fərdi yanaşmanı formalaşdırmaqla fənni sevdirərək öyrədər. Odur ki, təklif edirəm, müasir təlim texnologiyaları təhsil verənlər tərəfindən yüksək səviyyədə mənimsənilsin və Respublikamızın bütün məktəblərində tətbiq olunsun.”
Düşünürəm ki, müasir təlim texnologiyaları prinsiplərinin mahiyyətindən irəli gələn əsas yanaşmaları şagirdlərin maraq və tələbatlarına, onların yaş psixologiyasına, sosial yaşam tərzinə, bilik səviyyəsinə, imkan və qabiliyyətlərinə yönəltməklə, tədris prosesində idrak fəallığını, fasilitator dəstəyi ilə öyrənməni, zəruri olan informasiyaları müstəqil əldə etməklə ondan düzgün istifadə etməyi, əməkdaşlığı, şagirdyönümlülüyü reallaşdırmaqla, pedaqoji texnologiyaların səmərəli tətbiqinə nail olmaq olar.
Ənənəvi yanaşmadan, passiv təlimdən, avtoritarlıqdan uzaq, demokratik münasibətlər əsasında formalaşan yeni təlim texnologiyaları, “Müəllim-bələdçi-şagird isə tədqiqatçı” prinsipini əsas tutur. Öyrənən və öyrədən bərabərhüquqludur!
Riyaziyyat fənnində müasir təlim texnologiyanın tətbiqi üçün müəllim aşağıda sadalanan müəyyən əməliyyatları həyata keçirməlidir:
Yeni təlim texnologiyalarının mahiyyəti. Ənənə və müasirlik
Praqmatizm cərəyanının nümayəndələrindən biri olan V.Kilpatrik bilik mənbəyi kimi, eksperimentə üstünlük verir. Eksperimenti həqiqətin meyarı hesab edir. Cərəyanın hər iki təmsilçisi təlimin mühüm vəzifəsini şagirdlərə praktik biliklərin verilməsində görürlər.
Praqmatizm fəlsəfi cərəyanında pedosentrizm prinsipi irəli sürülürdü. Pedosentrizm prinsipinə görə təlim-tərbiyə zamanı şagirdlərin marağı, meyli, tələbləri nəzərə alınmalıdır (7,səh. 51). Təlim zamanı şagirdlər üçün elə bir şərait yaradılmalıdır ki, şagird arzuladığını orada görə, tapa bilsin. Qeyd etmək lazımdır ki, yeni təlim texnologiyalarına əsaslanan dərslər məhz bu prinsip əsasında qurulur. Deməli yeni təlim texnologiyalarının metodoloji əsaslarından biri praqmatizmdir.
Neopozitivizm. Praqmatizm cərəyanı ilə bağlıdır. Ancaq konkret elmi (pozitiv) biliklərə əsaslanan fəlsəfi cərəyandır.
Bu cərəyan XX əsrin əvvələrində məntiq elminin yeni formasının, riyaziyyatın əsaslarının tədqiqinə tətbiq edilən riyazi məntiqin əldə etdiyi nailiyyətlərlə əlaqədar yaranmışdır. (Q.Frege, B.Rassel və b.) (21, səh.429).
Neopozitivistlərin proqramı adi dili ideal dillə əvəz etməkdən və mülahizənin (ideyanın) həqiqiliyi üçün verifikasiya (yoxlama, eksperiment) prinsipini tətbiq etməkdən ibarətdir (15, səh.78).
Bu cərəyanın pedaqoji versiyasını işləyən R.Riters, P.Xeret, L.Leqran şagirdlərə sistematik biliklər verməyə qarşı çıxaraq onları “tədqiqatçı” kimi yetişdirməyi, onlarda yaradıcılıq qabiliyyəti formalaşdırmağı lazım bilirlər. Bildiyimiz kimi yeni təlim texnologiyalarının tətbiqinin əsas məqsədlərindən biri şagirdlərin yaradıcılıq qabiliyyətini inkişaf etdirməkdir.
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.