Mühəndis sistemlərinin təhlükəsizliyi

Kompyuter muhendisliyi proqramında daha çox tətbiqi biliklər tətbiq edilir. Yəni ki, tələbə dərslərdə real kodlar yazıb, proqramml kimi inkişaf etmək üçün lazım olacaq təməl biliklərə yiyələnəcək. Sadə dillə deyiləsi olsa komputer mühəndisliyi həm tətbiqi, həm də elektronika ilə əlaqəli ixtisasdır.

Kompüter Mühəndisliyi Nədir? Mühəndislik haqqında ✅

Mühəndislik nədir? Mühəndislik riyazi elmi prinsipləri, yaradıcılıq və təcrübəni istifadə edərək insana faydalı olan məhsulları təbii qaynaqlardan meydana çıxarmaqdır. Mühəndislik altı hissəyə bölünür. Bunlar aşağıdakılardır :

• Təyyarə kosmos mühəndisliyi
• Kimya mühəndisliyi
• İnşaat mühəndisliyi
• Elektrik mühəndisliyi
• Kompüter mühəndisliyi
• Mexanika mühəndisliyi

Kompyuter muhendisliyi nədir?

Komputer mühəndisliyi – elektrik mühəndisliyi və kompüter elmlərinin müxtəlif sahələrini özündə birləşdirən və kompüter sistemlərini yaradan mühəndislik sahəsidir.

Kompüter mühəndisi çiplər, analoq sensorlar, dövrə lövhələri, klaviatura, modemlər və printerlət daxil olmaqla kompüter aparatı və avadanlığının, tətbiqi, dizaynı, işlənməsi və sınaqdan keçirilməsinə cavabdehdir,əsasən proqram təminatı, proqramlaşdırma və alqoritmlə məşğul olur.

Kompüter mühəndislərinin mürəkkəb informasiya sistemlərinin layihələndirilməsi, qurulması, bunların geniş şəkildə tətbiq edilməsi üçün lazım olan hərtərəfli texniki və proqram biliklərinə sahib olmaları vacibdir.

Kompyuter muhendisliyi proqramında daha çox tətbiqi biliklər tətbiq edilir. Yəni ki, tələbə dərslərdə real kodlar yazıb, proqramml kimi inkişaf etmək üçün lazım olacaq təməl biliklərə yiyələnəcək. Sadə dillə deyiləsi olsa komputer mühəndisliyi həm tətbiqi, həm də elektronika ilə əlaqəli ixtisasdır.

Kompüter mühəndisləri proqramlaşdırma dilləri, proqram dizaynı və proqram təminatı – avadanlıq üzrə interqrasiya təhsili alırlar.

Kompüter mühəndisinin vəzifələri nələrdir?

Kompyuter muhendisi, informasiya sistemləri idarəetməsi, kompüter sistemləri analtiki və proqram tətbiqi inkişafı kimi müxtəlif sahələrdə mütəxəssis ola bilər. İş təsviri təcrübə sahəsindən asılı olaraq fərqlənən kompüter mühəndisinin ümumi peşə vəzifələri aşağıdakılardır:

• Mövcud texnologiya və test vasitələrindən istifadə edərək müntəzəm aparat testlərinin aparılması
• Yeni və yenidən qurulmuş anakartlar üçün yoxlama testlərinin aparılması
• Müntəzəm texniki xidmətlərin həyata keçirilməsi və kompüter avadanlıqlarının problemlərini həll edilməsi
• Mövcud kompüter avadanlıqlarının yenilənməsi və yeni texnologiyanın köhnə avadanlıqlara inteqrasiyasl
• Yeni mobil tətbiqlər yaratnaq üçün proqram inkişaf qrupu ilə əməkdaşlıq etmək
• Daxili şəbəkə funksiyaları və hər hansı bir internetə qoşulmuş tətbiqetmənin istifadəsi üçün inzibati işçilərə dəstək vermək
• Potensial hack təhdidkərinin qorunmasını təmin etmək üçün şirkətin bulud saxlama hesablarının yoxlanılması
• Ehtiyacları qabaqlamaq və ehtiyac olduqda ehtiyyat avadanlıqlarl ilə təmin etmək

Kompüter mühəndisi olmaq üçün nə lazımdır?

Kompüter mühəndisi olmaq üçün universitetin dörd illik kompyuter muhendisliyi fakultəsini bakalavr dərəcəsi ilə bitirmək lazımdır.

İşə götürənlər kompüter mühəndisində nələri axtarırlar?

Mükəmməl texniki səriştəyə sahib olması və problem həll etmə bacarıqlarını nümayiş etdirnəsi gözlənilən kompüter mühəndisinin digər keyfiyyətləri aşağıdakı kimi qruplaşdırıla bilər:

• Analitik düşünmə bacarıqlarına sahib olmaq
• Detal yönümlü işləmək və uzun müddət konsentre olmaq
• Yaradıcılığa və tənqidi düşüncəyə sagib olmaq
• Komanda ilə işləmək bacarığı
• İşlədiyi sahə üzrə yenilikləri öyrənməyə həvəsli olmaq

Kompüter mühəndisliyi üzrə məzun olanlar aşağıdakı vəzifələri icra edə bilərlər :

• Şəbəkə mütəxəssisi
• Kompüter təhlükəsizliyi üzrə idarəedicisidi
• İnformasiya emalı üzrə idarəedici
• Sistem təhliledicisi
• Sistem proqramçısl
• Sistem layihələndiricisi
• Verilənlər bazası administratoru
• Tətbiqi proqramçı

Kompüter mühəndisliyində təhsil alan tələbələr müxtəlif əməliyyat sistemlərini, müasir kompüter dillərini və şəbəkələrini öyrənirlər.

Dünyada Kompyuter muhendisliyi tarixi

Kompüter mühəndisliyi şöbəsinin yaradılması 20 – ci əsrdən əvvələ gedib çıxsa da, müasir maşınlar və kompüter mühəndisliyi 20-ci əsrdə inkişaf etmişdi. Bu sahədəki inkişaflar 1920ci-illərdən bəri göstərilmişdi.

Kompüter mühəndisliyi inkişaf etmiş universitetlərində kompüter elmləri kafedrası olaraq adlandırılırdı. Bu yaxınlarda daim inkişaf edəb texnologiyaya ayaq uydurmaq üçün universitetlərdə yeni kurs proqramları ilə robot sistemlərinin proqramlaşdırılmasına başlanaraq kompyuter muhendisliyi bölməsi adlanmağa başladı.

Yazı ilə Əlaqəli mövzular:

• Proqramlaşdırma dilləri
• Antivirus proqramları

Mühəndis sistemlərinin təhlükəsizliyi

Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi elmi biliklərə əsaslanan sahə olaraq, insanların bütün fəaliyyət sahələrində təhlükəli və zərərli faktorlardan mühafizəsinin nəzəri və əməli qaydalarını əhatə edir, onların yaşayış mühitində təhlükəsizliyini və sağlamlığını qorumaq məqsədi güdür. Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyinə daxildir:

• ➝ Məişətdə təhlükəsizlik
• ➝ İstehsalatda təhlükəsizlik
• ➝ Sülh dövründə fövqəladə hadisələr zamanı təhlükəsizlik

Təhükəsizlik texnikası – təhlükəli şəraitdə və ZM (zəhərli maddə) işləyənlərin təsirinin qarşısını alan təşkilatı tədbirlərdən ibarət bir sistemdir. Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi elə bir şərait və şərtlərdir ki, hansı işçilərin olduğu mühitdə neqativ təsirlər mümkün deyil.

Bu ixtisas sahibi nə işlə məşğul olur? (iş öhdəlikləri)

• ➝ Ölkədə mülki müdafiə işinin təşkili;
• ➝ Ayrı-ayrı istehsalat sahələrində, iqtisadiyyat obyektlərində proseslərin təhlükəsiz görülməsi;
• ➝ Baş verə biləcək fövqəladə halların qarşısının alınması;
• ➝ Baş vermiş fövqəladə hallara çevik reaksiya verilməsi;
• ➝ Bütün təsərrüfatlarda təhlükəsizliyin təmin ediməsi;

Harada bu ixtisasa sahiblənmək olar?

• ➝ Azərbaycan Memarlıq və İnşaat Universitei
• ➝ Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti
• ➝ Azərbaycan Dövlət Aqrar Universiteti (Gəncə şəhəri)
• ➝ Azərbaycan Texniki Universiteti
• ➝ Fövqəladə Hallar Nazirliyi Akademiyası (hərbi)

Bu ixtisas üzrə harada çalışmaq olar?

• ➝ FHN-nin qurumları: Mülki Müdafiə Qoşunlarının hərbi hissələri və şöbələri, Xüsusi Riskli Xilasetmə Xidməti, Böhran vəziyyətlərdə idarəetmə mərkəzləri (ən çox statistika və maarifləndirmə ilə məşğuldurlar);
• ➝ Neft-qaz, tikinti və s. sahələrində: əməyin mühafizəsi mütəxəssisləri, SƏTƏMM (Sağlamlıq Əməyin Təhlükəsizliyi və Ətraf Mühitin Mühafizəsi) mühəndisləri (təhlükəsizlik texnikasına cavabdeh şəxslər).

Bu ixtisas üzrə lazım olan bilik və bacarıqlar (kompetensiyalar)

• ➝ Əsasən, qanunvericiliyi yaxşı bilməlidir (xüsusən də texniki təhlükəsizlik və yanğından mühafizə sahəsində biliklər çox vacibdir);
• ➝ İşlədiyi vəzifəsinə müvafiq olaraq, təlimatları tam dərk etməli və yüksək səviyyədə mənimsəməlidir;
• ➝ Təlim və maarifləndirmə bacarıqları olmalıdır;
• ➝ Əksər hallarda fiziki aktivlik və bu cəhətdən yaxşı hazırlanmış olmalıdır;
• ➝ İlkin tibbi yardım bilikləri mütləq şərtlərdəndir.

İxtisasın gələcəyi

Sahənin gələcəyi indiki vəziyyətinə görə perspektivli görünür. Bu sahə üzrə kadrlara tələb son illərdə artmağa başlamışdır.

Əmək haqqı

Dövlət şirkətlərində orta hesabla əmək haqqı 500-600 AZN-dən başlayır və çox yüksək məbləğə çata bilər. Özəl şirkətlərdə də 600 AZN-dən başlayır. Xarici şirkətlərdə isə bu məbləğ bir az daha yüksəkdir.

Mühəndis üçün əmək təhlükəsizliyi, avadanlıqların istismarı üzrə əməyin mühafizəsi üzrə təlimat

Praktiki olaraq hər bir iri müəssisənin əməyin mühafizəsi üzrə mütəxəssisi var. Onun işinin mahiyyəti təşkilatdakı təhlükəsizlik standartlarını qorumaqdır. “Əmək müdafiəsi” adlı xüsusi sənədin olması da eyni dərəcədə vacibdir. Bütün bunlar daha sonra müzakirə olunacaq.

İş təhlükəsizliyi mühəndisi – bu kimdir?

Müdafiə mühəndisinin əməyin mühafizəsi üzrə təlimatı bu mütəxəssisin hər cür hüquqi, sosial-iqtisadi, təşkilati, sanitariya və gigiyenik funksiyaları yerinə yetirməyə borcludur. Bütün bunlar müəssisədə ən yaxşı təhlükəsizlik səviyyəsinin saxlanmasına yönəldilmişdir.

Hesablanmış peşə, əlbəttə ki, çox çətindir. Əməyin mühafizəsi sahəsində səlahiyyətli mütəxəssis çoxsaylı kommunikativ, təşkilati və hüquqi bacarıqlara malik olmalıdır. Bütün bunlar iş keyfiyyətinə son dərəcə zəruri. İş təhlükəsizliyi mühəndisinin iş təsviri ilə təyin olunan vəzifələrlə necə əlaqəlidir? Daha sonra müzakirə olunacaq.

İşçinin vəzifələri haqqında

İş təhlükəsizliyi mühəndisinin təlimatı işçi üçün olduqca çox iş funksiyasını düzəldir.

Burada ən çox yerinə yetirilən vəzifələrdən bəziləri:

• Müxtəlif profilaktik, sanitariya və gigiyenik işlərin aparılmasının keyfiyyətinə nəzarət;
• Müəssisədə optimal və rahat iş şəraitinin yaradılması üzərində nəzarət;
• Iş yerlərinin öyrənilməsi;
• Qəzaların, fövqəladə halların, xəsarətlərin və s. Nəzərə alınması, bu cür halların gələcəkdə çəkilməməsi üçün bütün lazımi tədbirləri görür;
• Bina və qurğuların texniki vəziyyətinin yoxlanılmasının təşkili;
• İş şəraitinin yaxşılaşdırılması, müəssisədə rahatlığı təmin etmək üçün iş;
• Sənədlərlə işləmək; Lazımi sənədlərin paketini hazırlamaq və onu rəhbərliyə göndərmək.

İş təhlükəsizliyi mühəndisi üçün əmək təhlükəsizliyi təlimatı kimi bir sənəd haqqında nə deyə bilərsiniz? Burada da əsas vəzifələr, hüquqlar və məsuliyyət növlərini müəyyən edən əsas qaydalardır. Bu sənəd daha da müzakirə olunacaq.

Məktəb mütəxəssisinə tələblər

İşəgötürmə təhlükəsizliyi mühəndisi üçün işçi təhlükəsizlik qaydaları mütəxəssis üçün bir sıra xüsusi tələblər ehtiva edir. Məktəb işçisinin nümunəsi ilə onları araşdırmağa dəyər. Beləliklə, sözügedən mütəxəssis:

• Əmək sərəncamı, istirahət və iş saatları rejimlərinə əməl edin;
• Elektrik və yanğın təhlükəsizliyini nəzarət etmək;
• Şəxsi qoruyucu vasitələrə diqqətli və dəqiq yanaşma;
• İllik bilik testini keçir və s.

Məktəb mütəxəssisinin funksiyaları

Müəllimlər və tələbələr çox xarici faktorlardan mənfi təsirlənə bilər.

Beləliklə, peşə təhlükəsizliyi üzrə mütəxəssis mütləq təhsil müəssisəsinin aşağıdakıları təmin etməlidir:

• İş yerlərində optimal işıqlandırma;
• Əmək vəzifələri üçün rahat temperatur və rütubət;
• Bütün istifadə edilən otaqlar və binalarda təmizlik;
• Məktəb yerlərində çirklənmiş ərazilərin olmaması;
• Su təchizatı, istilik və kanalizasiya yüksək keyfiyyətli iş.

Qeyd edək ki, məktəbin iş təhlükəsizliyi üzrə mütəxəssisinin tələbləri müəssisələrdə və istehsal müəssisələrində belə mütəxəssislərə tətbiq olunanlardan fərqli olaraq fərqlənir. Xüsusilə, OSH müəllimi üçün məktəbdə OSH təlimatı söz mövzusu peşə nümayəndələri üçün ən çox funksiya deyil.

Dow-da mütəxəssis

Söz mövzusu mütəxəssislər, uşaq bağçaları və ya uşaq bağçaları işçiləri haqqında nə məlumat verilə bilər? Dərhal bu işçilərin məsuliyyəti böyük və mürəkkəbdir. Uşaqların olduğu bir otaqda təhlükəsizliyin və əməyin mühafizəsinin monitorinqi bir neçə dəfə çətin olur və buna görə də mütəxəssislər çətin iş şəraitinə hazır olmalıdırlar. Bu halda DOW-da əmək təhlükəsizliyi mühəndisi üçün əməyin mühafizəsi üzrə təlimat nəzərdə tutulur? Sənəd aşağıdakı müddəaları düzəldir:

• İşəgötürmə təhlükəsizliyi və sağlamlıq üzrə mütəxəssis iş yerlərində temperatur və nəm səviyyələrini vaxtında nəzarət etməlidir;
• İşçi heyətin gigiyena qaydalarına riayət etməsini təmin etməlidir;
• Mütəxəssis otaqda optimal təhlükəsizlik səviyyəsini saxlamalı, qaz sızıntısından, müxtəlif növ yanıcı mayelərdən və s.
• Mütəxəssis bütün rəhbərliyə rəhbərlik etdiyi işlər barədə məlumat verməlidir.

Üstəlik, DOW-dakı iş təhlükəsizliyi mühəndisinin həyata keçirməsi lazım olan yalnız ən əsas funksiyaları qeyd olunmuşdur.

Mühəndis işinin başlanğıcı

Mühəndis üçün avadanlıqların istismarı və ya təmiri üçün əmək qorunması üçün təlimat mütəxəssis üçün iş günü başında, ortasında, iş günü sonunda tələblərin dəqiq bir siyahısını müəyyən edir.

Burada tam fərqli nə ola bilər? Sənədin düzəldilməsi nədir?

• İş yerinə gəldikdə, kombinezon və xüsusi ayaqqabı geymək lazımdır. Onun növü yerinə yetirilən işlərin növünə və mövsümə bağlıdır.
• İdarəetmə geyimindən və iş üçün lazım olan bütün sənədləri əldə edin.
• Təminatlılığı yoxlayın və bütün lazımi vasitələrlə işə hazırlaşın.
• Bütün mövcud avadanlıqların off vəziyyətdə olduğundan əmin olun.
• Təmir edilən sahələri xüsusi şeritler və ya plitələrlə qeyd edin.

Buna icazə verilmir:

• Onlarda yüksək və ya artıq təzyiq mövcud olduqda aparatı istifadə edin;
• İstifadə müddəti başa çatdıqdan sonra qoruyucu geyimdən istifadə edin;
• Arızalı bir vasitə ilə işləmək və s.

Əsərlərin həyata keçirilməsi

Avadanlıq təmir mühəndisi üçün əmək qorunması təlimatı iş yerində əmək öhdəliklərinin təhlükəsiz və səmərəli yerinə yetirilməsi ilə bağlı aşağıdakı əsas müddəaları düzəldir: işçi öz əmək fəaliyyətini həyata keçirmək üçün bütün təhlükəsiz yolları bildiyi halda, öz peşəkar vəzifələrini yerinə yetirir.

Şübhəli hallarda, yaralanmalara və digər təhlükələrə səbəb ola biləcəyi təqdirdə, liderlik üçün izahat axtarmaq lazımdır.

Həm də işə başlamağa qadağan edilməsinə də diqqət yetirmək lazımdır:

• Əgər səlahiyyətli orqanlar tərəfindən icazə verilmirsə (başqa sözlə, icazəsiz iş);
• Lentlə, çəpər və s. Ilə qorunan ərazilərdə (hakimiyyət orqanlarına icazə verilmədikdə);
• Yararsız alətlərin olması halında;
• Sahədə işləmək, işıqlandırma səviyyəsinin optimal olmaması və bəzi hallarda.

İşlərin tamamlanması

Günün sonunda işin sonunda mühəndis üçün tələblərin siyahısı vacibdir.

Bu halda avadanlıqla təminat mühəndisi (və ya avadanlıq təmiri) üçün əməyin mühafizəsi üzrə təlimat nədir? Bəzi əsas nöqtələr:

• Mütəxəssis bütün mövcud avadanlıqları yoxlamalıdır; Bütün maşınlar və maşınlar iş günü bitdikdən sonra kapalı vəziyyətdə olmalıdırlar.
• Bütün kalkanlar və açarları xidmət üçün yoxlanmalıdır.
• Bütün kombinezərləri silmək və onları müvafiq saxlama vəziyyətinə gətirmək lazımdır.
• Üzünüzü və əlinizi sabunla yuyunmağa əmin olun, sonra duş alın.
• Xüsusi mühasibat jurnalında qeydiyyatdan keçmək və vəzifəyə sonrakı vəziyyəti bildirmək lazımdır.

Beləliklə, avadanlıqların saxlanması və təmiri mühəndisləri bütün digər işçilər kimi eyni əmək mühafizəsi tələblərinə məruz qalır.

Fövqəladə hallar

Avadanlıqların təmiri və ya istismarı üçün mühəndis üçün əmək mühafizəsi üzrə təlimat, yuxarıda qeyd edilənlərə əlavə olaraq, fövqəladə hallarda zəruri tədbirlər barədə bir sıra məsələləri ehtiva edir. Burada nə fərqlənə bilər?

Fövqəladə hallar zamanı görüləcək ilk iş bütün iş prosesini dayandırmaq və rəhbərliyə təhlükə barədə məlumat verməkdir. Bir alovlanma baş verərsə, dərhal mövcud olan bütün avadanlıqları elektrik təchizatından ayırın, yanğın şöbəsi çağırın və təhlükəli bir yerdən evakuasiya edin. İşçinin işdə yaralanması halında iş prosesini dərhal bitirmək, hadisəni səlahiyyətlilərə bildirmək və təcili yardım çağırmaq lazımdır.

Keyfiyyət mühəndisi üçün əməyin mühafizəsi üzrə təlimat

Keyfiyyətli mühəndis kimi belə bir işçi haqqında nə deyə bilərsiniz ? Bu məhsulların keyfiyyətini nəzarət edən bir mütəxəssisdir; Bu işçi malların yüklərin vaxtında norma uyğun olaraq yoxlanmasına borcludur.

Əməyin mühafizəsi haqqında sənəd bu mütəxəssisə hansı məsələləri həll edir? Birincisi, bu işçinin əsas vəzifələri göstərilir. Bunlar:

• Keyfiyyətin idarə edilməsi sistemlərinin inkişafına, eləcə də məhsulların keyfiyyətinin monitorinqinə dair sistemlərə qoşulma;
• İstehsalın müxtəlif mərhələlərində əldə olunan məlumatların təhlili, habelə keyfiyyətsiz məhsulların sərbəst buraxılmaması üçün tədbirlər görülməsi;
• Məhsulların keyfiyyətinin artırılmasında yerli və xarici təcrübənin öyrənilməsi;
• Bütün zəruri sənədlərlə və bəzi digər maddələrlə işləmək.

Qeyd etmək lazımdır ki, bu mütəxəssisə aid təhlükəsizlik tələbləri demək olar ki, digər işçilərə tətbiq edilən tələblərdən fərqlənmir. Belə ki, əmək mühafizəsi haqqında sənəd optimal işıqlandırma, temperatur, yanğın təhlükəsizliyi və s. Ilə bağlı əsas məsələləri müəyyən edir.

İşçilərin məsuliyyəti

İşçinin özü təhlükəsizlik tələblərini pozduğuna görə məsuliyyət daşıyır. Hadisənin dərəcəsindən asılı olaraq, cinayət, inzibati və ya intizamlı ola bilər. Burada tam fərqli nə ola bilər?

Bir mütəxəssisin günahı hər hansı bir aparatın, alətin və ya avadanlığın dağıdılmasına səbəb olarsa, işəgötürən müəssisəni maddi ziyana görə kompensasiya etməlidir. Bu, onların iş fəaliyyətlərini birbaşa həyata keçirərkən, təyin edilmiş vəzifələrin düzgün yerinə yetirilmədiyi və daha bir çoxu ərzində cinayətlər daxildir.