Mək mübahisələri: növləri, həll üsulları, nümunələr

İşəgötürən, həmkarlar ittifaqının işçilər adından danışmaq səlahiyyətinin olmadığını iddia edə bilər.

Qədim Azərbaycan mədəniyyəti

Qədim Azərbaycan mədəniyyətinin ayrı-ayrı tərkib hissələrini tədqiq edən müəlliflər (pedaqoqlar, sənətşünaslar, filoloqlar və başqaları) bu mədəniyyətin zəngin olduğunu sübut edirlər. Azərbaycanın qədim sənət tarixini öyrənən tədqiqatçılar — Kərimov K., Əfəndiyev R., Rzayev İ., Həbibov N. və b. Azərbaycan incəsənətinin dərin qatlarını tədqiq etməklə mədəniyyət tarixində xüsusi xidmət göstərmişlər. Həmin müəlliflərin «Azərbaycan incəsənəti» adlı monoqrafiyasında qeyd edilir: «Qədim Azərbaycan incəsənətinin tarixi bu ölkədə dövlətin yaranması tarixindən daha qədimdir. Müxtəlif incəsənət növləri ilə tanışlıq bizi uzaqlara, ibtidai icma quruluşunun dərinliklərinə aparıb çıxarır». Elə həmin mənbədə tədqiqatçılar qədim Azərbaycan incəsənətinin tarixi inkişaf prosesini üç dövrlə səciyyələndirirlər:
I.Alban dövründən əvvəlki incəsənət (e.ə.IV əsrə qədər);
II.Alban dövrü incəsənətinin ilk klassik mərhələsi (e.ə.IV – e-nın I əsri);
III.Alban dövrü incəsənətinin II mərhələsi (I-VII əsrlər).

Qədim Azərbaycan mədəniyyətinin tarixi e.ə.XII minillikdən başlayaraq e.ə.IV əsrə qədər olan uzun bir mərhələni əhatə edir. Bu tarixi dövrdə ibtidai əcdadlarımız öz yaşayış və müdafiəsi üçün zəruri olan tikililəri yaratmaqla memarlıq sənətinin ilk nümunələrinin təməlini qoymuşlar. Yaşayış üçün digər məqamları da yaddan çıxarmamış, hazırladıqları hər növdən olan məişət və yaşayış nümunələrinə bədii görkəm və bəzək vermişlər. Bunlar piktoqrafik, təsviri yazılardır ki, bunların da tarixi e.ə.IV minillikdən (mis dövrü) başlayır. Qədim Azərbaycanda memarlığın sənət növü kimi inkişafı, ilk növbədə ölkədəki coğrafi mövqe, təbii ehtiyatlarla da izah olunur. Müxtəlif növdən olan inşaat materialları, daşlar, ağac nümunələri, zəngin gil, əhəng, gəc ehtiyatları tikinti üçün əlverişli şərait yaradırdı. Bu mənada qədim Azərbaycan memarlığı nümunələrindən mağara, meqalitik abidələr, mengirlər, kurqanlar, dolmenlər, kromlexlər, siklopik tikililər, həmçinin yaşayış zərurətindən irəli gələn digər ev tipli qazma, qara damların adlarını çəkmək olar. Qədim Azərbaycan memarlığının bu nümunələrinin əksəriyyətində dini səciyyə başlıca yer tuturdu. Mengirlər, kromlexlər, kurqanlar ölülər kultu, ağsaqqala hörmət kultunun təzahürü kimi pərəstiş, qurbangahların yerinə yetirilməsinə də xidmət edirdi ki, bu da qədim əcdadlarımızın dini təsəvvür və dünyagörüşləri ilə bağlı idi. İbtidai memarlıq nümunələrindən olan mengirlər haqqında müəlliflər belə qeyd edirlər: «Mengirlərin Azərbaycanda qədim dövrün sonunda (e.ə.I minilliyin sonu, eramızın ilk əsrləri) yaradılmış insan heykəlləri ilə müəyyən yaxınlığı vardır. Bunu aydınlaşdırmaq üçün bir daha ulu oğuz babalarımızın yaratmış olduğu və Şamaxı rayonundan (Xınıslı, Dağkolanı və digər kəndlərdən) tapılmış daş heykəlləri nəzərdən keçirək. Belə heykəllər döyüşçülərin qəbri üstə qoyularmış. Mengirlərdə olduğu kimi, bu heykəllər də, ölmüş döyüşçünün özünü təmsil edirdi. Bu heykəllərin qoyulmasında məqsəd ölən adamın ruhunun gəlib həmin daş fiqurda qərar tutması üçün şərait yaratmaq idi. Beləliklə, qədim dəfn ayininə əsasən mərhumun özü də öz dəfn mərasimində iştirak edə bilirdi».

Qədim dövr incəsənətinin nümünəsi olan mağara təsvirləri rəssamlığın təşəkkülü üçün əlamətdar hadisə idi. Adətən, qayalıqlarda ovulan mağaralarda qayaların üzərindəki petroqliflər qədim əcdadlarımızın həyat, təbiət haqqındakı düşüncələrini bizə məlum edir. Azərbaycan ərazisi təsvirlərlə zəngin dünya ölkələrindən biridir. Qobustan, Ordubad, Kəlbəcərdən tapılmış qaya rəsmləri qədim Azərbaycan təsviri sənətindən xəbər verir. Bunların içərisində Baş Qafqaz çıra dağlarının cənub-şərq qurtaracağında yerləşən Qobustan qayaları üzərindəki təsvirlər dünyada bu qəbildən olan ən zəngin sənət nümunələrindəndir. «Böyükdaş», «Kiçikdaş», «Çingirdaş», «Şonqardağ», «Şıxqaya», «Daşqışlaq» qayaları üzərindəki təsvirlər iti daşla cızma üsulu ilə çəkilmişdir. Maraqlısı odur ki, bu petroqliflərlə dünyanın bir çox tanınmış sənətşünasları maraqlanmış və onların məna və mahiyyətinin açılması sahəsində müxtəlif mülahizələr söyləmişlər. Bu mülahizələrin bir qismi təsvirlərin dini ayinlərin keçirilməsi vasitəsi, digərləri isə, ova hazırlığın rəmzi olduğunu iddia etməkdədir.

Qədim Azərbaycan incəsənət tarixinə məişət sənətkarlığından dulusçuluq, bədii metal, bədii keramika, bədii şüşə, zərgərlik, həkkaklıq, hətta heykəltəraşlıq da daxildir. Qədim Azərbaycan ərazisində iki tip bədii dulusçuluq məmulatı istehsal edilirdi. Qırmızı gil Azərbaycanın cənub rayonlarında, xüsusilə, Naxçıvanda çıxdığı halda, cilalanmış qara rəngli qabların hazırlandığı digər növdən olan gil isə Qafqaz Albaniyasında idi. Keramik qabların boyanması Azərbaycan dulusçuluğunun spesifik xüsusiyyətlərindən idi.
Bədii metalın təşəkkül və inkişafı Azərbaycanda qurğuşun, qalay, marqans metallarının kəşfi ilə əlaqədar idi. Qədim əcdadlarımız bu metalların hər birini mislə əridərək daha keyfiyyətli, davamlı olan tuncu kəşf etdilər. Bu məhsul istehsal aləti, silah və kult əşyalarının hazırlanması üçün daha əlverişli idi. Tunc dövrünün əsasını qoyan bu metal mədəniyyəti, sənət tarixi üçün də çox əlamətdar hadisə idi. Hazırlanan tunc materiallar, əşyalar üzərindəki piktoqrafik təsvirlər qədim azərbaycanlıların özünəxas fəlsəfəsindən, yaradıcılıq qabiliyyətlərindən xəbər verən ən nadir nümunələrdir. Xüsusilə, bədii məzmuna malik nümunələrdə dini səciyyə daha üstünlük təşkil edir. Şəmkir rayonu ərazisində bir neçə ölünün dəfn edildiyi ümumi qəbirdən tapılmış tunc məmulatı bədxah ruhlara qarşı animistik və magik səciyyə kəsb edir. Həmin quşların içi boş olan bədənlərində ölülərin ruhu guya əbədi «rahatlıq tapacaqmış». Tunc fiqurun solundan və sağından bədxah ruhları qovmaq üçün iki zınqırov da asılmışdır.

Qədim Azərbaycan mədəniyətindən söhbət açarkən həmin tarixin Alban dövrü kimi tanınan səhifəsinə nəzər yetirmək mütləq zəruridir. Belə ki, bu dövrün mədəniyyəti iki inkişaf mərhələsi ilə səciyyələnir: birinci mərhələ e.ə.IX – I əsrləri, ikinci mərhələ isə, I-VII əsrləri əhatə edir. Birinci mərhələdə incəsənətin bədii keramika, zərgərlik, bədii şüşə, həkkaklıq, heykəltəraşlıq, memarlıq da özünəməxsus formada inkişaf etmişdir. Təkcə onu qeyd etmək olar ki, bir çox qədim şəhərlərimizin adı həmin dövrlə bağlı olmuş, bünövrəsi tarixin bu çağlarında qoyulmuşdur.
Qədim Azərbaycan mədəniyyətinin mühüm bir tərkib hissəsini əcdadlarımızın söz vasitəsilə ötürdükləri ədəbi düşüncələri, özünəməxsus ədəbiyyatı olmuşdur. Bütün dünya xalqlarında olduğu kimi, qədim azərbaycanlıların da ədəbiyyatı onların gündəlik həyatı, məişəti, dünyagörüşləri ilə bilavasitə bağlı olmuşdur. «Azərbaycan xalqı və onun ulu əcdadları üçün hələ sinifli cəmiyyətin yaranmasıdan çox-çox əvvəl xalq təxəyyülündəşüursuz bədii bir şəkildə işlənmiş təbiət və ictimai formalar incəsənətin müqəddəs şərti olmuşdur. Azərbaycan xalqı da təxəyyüldə və təxəyyül vasitəsilə təbiət qüvvələrinə üstün gəlməyə, onları tabe etməyə və müəyyən şəklə salmağa çalışmışdır”( Ə.Səfərli, X.Yusifov. Qədim və orta əsrlər Azərbaycan ədəbiyyatı. B., «Maarif», 1982, s.7.). İncəsənətin digər sahələrində olduğu kimi, ədəbiyyatda bu «şəkil» özünü daha bariz formada göstərir. Xüsusilə, dini görüşlərin söz vasitəsilə əfsanə, əsatir, rəvayət, nağıllar, bayatılar, dastanlarda təcəssümünü çox aydın şəkildə görmək mümkündür. Bütün bunlar yazılı ədəbiyyatdan çox-çox əvvəllər mövcud olmuşşifahi ədəbiyyatın nümunələridir. Qədim Azərbaycan ədəbiyyatının bütün nümunələrində dini görüşlərin təzahürü kimi, süjetləri, motivləri, zoomorfik və antropomorfik, kosmik surətlərlə rastlaşmaq mümkündür.
Bədii sözün, şerin hətta «allahlara belə təsir edə biləcək qüdrətinə inanan qədim azərbaycanlı da təbiət qüvvələrini, təbii hadisələri, öz arzusuna, istəyinə tabe etdirmək məqsədilə xüsusi sehr düsturları-ovsunlar yaradırlar ki, bu da xalq şerimizin mənşəcə ən qədim, sadə, ibtidai növlərindən biri olaraq əsrlər boyu yaşamışdır». Bu cür sehr, ovsunu hələ uşaq yaşlarından sevə-sevə oxuduğumuz, qüdrətinə, möcüzəsinə heyran qalaraq inandığımız nağıllardan, əfsanələrdən görmək mümkündür ki, Azərbaycanın şifahi ədəbiyyatı bu cür əsərlərlə çox zəngindir: «Məlikməmməd», «Qolsuz qız», «Sehrli xalça», «Təpəgözün nağılı» və s.
Dünya xalqlarının nağıl yaradıcılığı təcrübəsini tədqiq edən alimlər belə bir yekdil nəticəyə gəlmişlər ki, nağıllar dünyanın yaranışı, quruluşu haqqında ən ibtidai, həm də mifoloji təsəvvürləri əks etdirir. Bu təsəvvürlərin qayəsini dini düşüncələr əks etdirir. Azərbaycan nağılı «Məlikməmməd» də bunu çox aydın görmək olar. Məlikməmmədin yeraltı aləmə düşməsi, buranın sakinləri – divlər, əcdəhalarla, digər qara-şər qüvvələrlə görüşü dediklərimizi sübut edir.
Mərasimlər Qədim Azərbaycan şifahi söz mədəniyyətinin formalaşmasında xalqın məişətinə, həyatına aid olan bir çox adət-ənənələrdən irəli gəlir. Novruz mərasimi ilə bağlı ədəbi nümunələr, şer nümunələri, nəğmələr, sayaçı sözləri belələrindəndir ki, bu günə qədər onlar müasir mədəniyyətimizdə çox vacib yer tutur:
Novruz, novruz bahara!
Güllər, güllər, nahara!
Bağçamızda gül olsun!
Gül olsun, bülbül olsun! –
Nəğmələr əcdadlarımızdan biz müasir azərbaycanlılara ötürülən mənəvi mədəniyyət nümunələridir. «Kosa-kosa», «Qodu-qodular. «Gün çıx, gün çıx», «Ovçu Pirim» kimi nəğmələr qədim Azərbaycan şifahi mədəniyyətinin nümunələrindəndir.
Qədim Azərbaycan ədəbiyyatından danışarkən əcdadlarımızın müqəddəs saydıqları «Avesta»nı da yada salmaq zəruridir. «Avesta»da qədim azərbaycanlıların dini, əxlaqi, ictimai, siyasi, fəlsəfi görüşlərinin bir çox cəhətləri bədii şəkildə əks etdirilmişdir. Sinifli cəmiyyətə keçid dövrünün məhsulu olan bu əsərdə bir çox laylalar məhz folklorla bağlıdır.

Qədim Azərbaycan mədəniyyəti üçün səciyyəvi xüsusiyyət — ibtidai elmi biliklərin təşəkkülü idi. Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, Azərbaycanda metal növlərinin istehsalı, onların digər qarışıqlar sayəsində tərkibinin dəyişdirilməsi ibtidai biliklərdən xəbər verir. Tunc və digər metal xəlitələrinin hazırlanması gələcək metallurgiya elminin formalaşması üçün əsas idi.

Müəllif: Maral Manafova
Mənbə: Mədəniyyət tarixi və nəzəriyyəsi. Ali məktəblər üçün dərslik
M.J.MANAFOVA, N.T.ƏFƏNDİYEVA və S.A.ŞAHHÜSEYNOVANIN ümumi redaktəsilə. Bakı: Sabah nəşriyyatı (2008), 2010
İSBN 5-86106-104-1

• Teqlər:
• Azərbaycan mədəniyyəti
• , mədəniyyət tarixi
• , mədəniyyətşünaslıq

Əmək mübahisələri: növləri, həll üsulları, nümunələr

The əmək mübahisələri kollektiv danışıqlar zamanı və ya əvvəlcədən razılaşdırılmış şərtlərin icrası zamanı müzakirə ediləcək iş şərtləri, əlavə müavinətlər, iş saatları və əmək haqqı kimi iş bəndləri ilə əlaqədar işəgötürən və işçiləri arasında aparılan müzakirələrdir.

Bundan sonra əmək mübahisələri, məsələn, bir qrup işçini qoruyan həmkarlar ittifaqı müqaviləsi bitmək üzrə olduqda və tərəflər yenisinin şərtləri ilə razılaşmadıqda ortaya çıxır.

Ümumiyyətlə əmək haqqı, tibbi sığorta və digər maliyyə məsələləri bu qarşıdurmaların mərkəzindədir, lakin bəzən digər məsələlər, məsələn, iş stajı, iş saatı, xəstəlik məzuniyyəti, iş vaxtı və s.

Digər tərəfdən, əmək mübahisələrinin başqa bir forması rəsmi iddialardır. Bunlar işçilərin işəgötürənin mövcud müqavilə ilə davranış qaydalarına dair etirazlarıdır. Tipik bir iddia, işəgötürəni əmək müqaviləsini pozan, məsələn, bir işçini “səbəbsiz” işdən çıxarmaq kimi bir iş görməkdə günahlandırır.

Həmkarlar ittifaqı və işəgötürən, həmkarlar ittifaqı iddianı geri götürdüyü, rəhbərlik tərəfindən qəbul edildiyi və ya qarşılıqlı güzəşt edildiyi üçün iddia həll olunana qədər tez-tez danışıqlar aparır.

Danışıq yolu ilə həll edilə bilməyən iddialar ümumiyyətlə son qərar üçün arbitraja gedər. Bəzi müqavilələrdə vasitəçilik də istifadə olunur.

Növlər

Birliyin tanınması

Əmək mübahisəsi həmkarlar ittifaqı tərəfindən işçilərin həmkarlar ittifaqını kollektiv danışıqlar üçün öz nümayəndələri kimi təyin etdiklərini izah edərək işəgötürəni məhkəməyə verdikdə baş verir, lakin işəgötürən bunu qəbul etməyi rədd edir.

İşəgötürən, həmkarlar ittifaqının işçilər adından danışmaq səlahiyyətinin olmadığını iddia edə bilər.

Müqavilə danışıqları

Müqavilə danışıqlarında ziddiyyətlər işəgötürən və işçiləri arasındakı münasibətlərin tənzimləndiyi əsas çərçivə ilə əlaqəlidir. Əksər sənaye tətilləri bu tip mübahisələrin nəticəsidir.

Bu tip daxilində yalnız bir razılaşma müzakirəsi və ya belə bir müqavilənin yenilənməsi üçün qarşıdurmalar deyil, eyni zamanda müqavilənin vaxtaşırı nəzərdən keçirilməsinə və yenidən müzakirəyə məruz qalan müddəaları ilə əlaqəli qarşıdurmalar daxil deyil.

Məsələn, müqavilə qüvvədə ola bilər, lakin maaşların tərəflər tərəfindən hər altı aydan bir nəzərdən keçirildiyini və ya inflyasiya səviyyəsində müəyyən dəyişikliklərin baş verdiyini göstərə bilər.

Müqavilənin şərhi

Çözüm nöqteyi-nəzərindən, bir çox cəhətdən bu ən asan münaqişə növüdür.

Eyni tərəflər tərəfindən müəyyən edilmiş prosedurlar yolu ilə həll oluna biləcəyi getdikcə daha çox bilinir. Bir çox müqavilədə son qərarının arbitraj tərəfindən verilməsi üçün bir hökm verilir.

Tətil

Tətil, əmək müqaviləsinə zidd olaraq işçilərin xidmətlərinin müvəqqəti olaraq geri çəkilməsidir. Ümumiyyətlə həmkarlar ittifaqı tərəfindən təşkil olunan rəsmi əmək mübahisəsi formasıdır.

Tətillər zamanı həmkarlar ittifaqları işçilərin təqdim etməkdən imtina etdiyi xidmətləri əldə etmək üçün alternativ vasitələrin olmadığını təmin edir. Tətillər ümumiyyətlə rəhbərlik onlara səbəb olan narazılıq problemini həll edənə qədər davam edir.

Tənzimləməyə çalışın

Bu, rəsmi əmək mübahisəsinin başqa bir formasıdır. İşçilər müqavilələrinin qanuni şərtlərinə uyğun olaraq çalışdıqda meydana gəlir. Qəsdən təşəbbüslərindən istifadə etməkdən imtina edirlər və proqramlaşdırılmış maşınlar kimi sərt davranırlar.

Dəyişiklik qaydası iş müqavilənin rəsmi şərtlərinə zidd olmadığından, nadir hallarda cəzalandırılır. Lakin işin gedişatını kəskin şəkildə ləngidir.

Devamsızlık

Qeyri-rəsmi əmək mübahisəsinin bir formasıdır. İşçilər iş yerlərinə hesabat verməkdən imtina etdikdə meydana gəlir.

İşdən kənar qalmaq hər zaman əmək münaqişəsinin bir əlaməti deyildir, çünki işçilər zədələnmə və ya xəstəlik səbəbiylə iş üçün hesabat verməyə son verə bilərlər.

Təxribat

Bu, qeyri-rəsmi əmək mübahisəsinin başqa bir formasıdır, işçilər təşkilatlarının istehsalına və ya nüfuzuna qəsdən zərər vurduqda baş verir.

Bu, yavaş istehsal, maşınları müvəqqəti olaraq sıradan çıxarmaq, təşkilatın əmlakını birbaşa məhv etmək və ya təşkilatı ləkələmək şəklində ola bilər.

Çözüm üsulları

Müzakirə və danışıqlar

Əmək mübahisəsini həll etmək üçün ilk addım xarici tərəfin köməyi olmadan iştirak edən tərəflər arasında müzakirə və danışıqlardır.

Müqavilənin bəndləri ilə bağlı müzakirə və danışıqlar hər iki tərəfin (işçilər və rəhbərlik) öz baxışlarını bildirdikləri prosesin bir hissəsidir.

Bu mübahisələrin əmək mübahisələrinin həllində istifadə ediləcəyi müvəffəqiyyət, əsasən tərəflərin xarici agentlərə müraciət etmədən əmək münasibətlərində sabitlik əldə etmək istəyindən və istəklərindən asılıdır.

Buna görə onun uğurla istifadə dərəcəsi tərəflər arasındakı münasibətlərin yetkinliyinin göstəricisi hesab edilə bilər.

Barışıq və vasitəçilik

Barışıq, düşmənləri birləşdirməyə çalışan və onları münaqişəni həll etməyə təşviq edən xarici bir tərəfin müdaxiləsini göstərir.

Barışdırıcı inandırma gücünü tərəflərdən yalnız birinə cəmləşdirir. Vasitəçilik, hər iki iştirakçı ilə münasibətlərini düşünərək, vasitəçi olan üçüncü şəxs üçün daha müsbət və müsbət bir rol təklif edir.

Tərəflərin birbaşa qarşı tərəfə açmaq istəmədikləri faktları və ya mövqeləri açıqlaya bilməsi üçün barışdırıcı və ya vasitəçi vasitəçi kimi istifadə edilə bilər.

Bəzən barışdırıcı və ya vasitəçi texniki məlumatlar verə və bu sahədəki təcrübələrindən istifadə edə bilər. Əlavə olaraq, oxşar mübahisələrin həllindəki təcrübənizə əsaslanaraq təkliflər verə bilərsiniz.

Könüllü arbitraj

Bu o deməkdir ki, tərəflər könüllü olaraq münaqişəni tərəflərin imzaladığı “proqram” şərtlərinə əsasən üçüncü tərəfin həll etməsini tələb edərək qarşısına qoyurlar. Hakimin qərarının hər iki tərəf üçün məcburi olacağına razıdırlar.

Arbitraj, uzlaşma və qarşılıqlı güzəştlərə əsaslanan uzlaşma və vasitəçilikdən fərqli olaraq məhkəmə xarakterlidir. Hakim hakimdir. Razılığa əsasən, tərəflər səlahiyyətlərini və onlara təqdim ediləcək məsələləri müəyyənləşdirirlər.

Bu həll üsulu, müqavilə şərhinin əmək mübahisəsi növündə daha çox istifadə olunur.

Məcburi arbitraj

Əks təqdirdə həll edilə bilməyən mübahisələrin qəti və məcburi bir qərara gəlməsi üçün üçüncü bir şəxsə göndərilməli olduqda məcburi arbitraj tələb olunur.

Həmkarlar ittifaqının tanınması üçün yaranan qarşıdurmalarda, qanuna daxil edilmiş hallar üçün məcburi arbitraj təyin edilmişdir.

Məhkəmə qərarı

Məhkəmələrdən tez-tez əmək mübahisələrini həll etmək tələb olunur. Bu cür təkliflər məcburi arbitrajı əhatə edir.

Lakin məhkəmələrin bu sahədəki funksiyalarının genişləndirilməsinə dair təkliflərdən başqa, məhkəmələr əmək mübahisələrində mühüm rol oynayırlar.

Məsələn, müzakirə olunan kollektiv müqavilələrin tətbiqi ilə əlaqədar onlara müraciət edilə bilər, digər şeylər arasında arbitraj qərarlarının etibarlılığını təyin etmək üçün çağırıla bilər.

Nümunələr

Wal-Mart davası

Wal-Mart keçmişdə çox qazanclı idi, lakin gələcək uğuru üçün ən böyük təhdidlərdən biri də bir çoxunun şirkətə qarşı olan düşmən fikirləri olmuşdur.

Mövcud və təqaüdçü işçilərinin bir milyondan çoxu bu yaxınlarda cinsi ayrı-seçkiliyə görə şirkəti məhkəməyə verdi. Əlavə olaraq, Wal-Mart tibbi sığortası üzərində daha böyük nəzarət altına alır.

Wal-Mart, tibbi sığortanın milli bir problem olduğuna işarə edərək siyasətlərini müdafiə edir. Bir şirkət sözçüsü dedi: “Əgər ölkə üçün həll edilə bilməsə, 1.2 milyon Wal-Mart ortağı üçün həll edilə bilməz.”

Wal-Mart, hökumətin şirkətlərdən sığortanın maliyyətinin yükünü daşıyacağını gözləməsinin ədalətsizlik olduğunu iddia edir.

Yenə də bu hücumlar şirkətin imicini yaxşılaşdırmaq üçün çox pul xərcləməsinə səbəb oldu. Məmnun işçiləri göstərən televiziya reklamlarından tutmuş böyük ianələrə, ictimai radiosuna qədər hər şeyi etdilər.

Wal-Mart imicini inkişaf etdirə bilmirsə, pul itirməyə başlaya bilər. Həmkarlar ittifaqı işçiləri bu zəiflikdən istifadə edərək Wal-Mart-ı piket etdi.

Belə bir kampaniya işçilərin bu əmək mübahisəsində və digər şirkətlərlə daha çox sövdələşmə gücü qazanmasına kömək etdi.

Nike korpusu

1994-cü ildə Nike, əmək xərclərini azaltmaq üçün İndoneziyada tər atölyelerindən istifadə etdiyinə görə bir çox pis qiymətləndirmə aldı. Xalqın etirazına baxmayaraq Nike siyasətini dəyişdirməkdən imtina etdi.

Nəhayət, dörd illik davamlı təzyiqdən sonra Nike CEO’su Phil Knight ittihamlarla qarşılaşdı. 1998-ci ilin mayında birbaşa tənqidlərə toxunmaq üçün Vaşinqtonda bir mətbuat konfransı çağırdı.

Knight, “bu günlər üçün mükəmməl bir cani” kimi təsvir edildiyini söyləməyə başladı. O, ayaqqabılarının “kölə maaşları, məcburi iş vaxtı və özbaşına istismarla sinonim halına gəldiyini” etiraf etdi.

Daha sonra böyük bir hay-küylə Asiyada iş şəraitini yaxşılaşdırmaq üçün bir plan açıqladı. Knight’ın planında, məşğulluq siyasətində bəzi əhəmiyyətli dəyişikliklər var idi. Fabriklərindəki təhlükəsizliyi artıracağına və bəzi işçilərə təlim verəcəyinə söz verdi.

On səkkiz yaşından kiçik birisi işə götürməyəcəyinə və İndoneziyanın minimum əmək haqqı qanunlarına tabe olacağına söz verdi. Lakin onu tənqid edənlər tam razı deyildilər.

Nike işi göstərir ki, ictimai etirazlar böyük şirkətləri işçiləri ilə danışıqlar aparmağa məcbur edə bilər.

İstinadlar

1. Cate Malek (2005). Əmək Münaqişələri: İki Supermarket Tətili. Çıxılmazlıqdan kənar. Buradan götürülmüşdür: beyondintractability.org.
2. Wikipedia, pulsuz ensiklopediya (2018). Əmək mübahisəsi. En.wikipedia.org saytından götürülmüşdür.
3. Chris Honeyman (2013). Əmək-İdarəetmə Ziddiyyəti. Çıxılmazlıqdan kənar. kənar hisslər.
4. Paul H. Sanders (2018). Əmək Mübahisələrinin növləri və onların həllinə yanaşmalar. Təqaüd. Buradan götürülmüşdür: təqaüd.qanun.duke.edu.
5. David Smith (2018). Sənaye ziddiyyətinin növləri. Zəngin. Buradan götürülmüşdür: bizfluent.com.

Müsahibələr növləri: üstünlükləri və sandığa müxtəlif yollarla mənfi cəhətləri

sorğu müxtəlif hər hansı bir istiqamətdə haqqında ilkin məlumat əldə ən ümumi üsulları var. Sorğunun əsas növləri sürətli nəticələr, səmərəliliyi, sadəlik ilə xarakterizə olunur. Bu ayarlar siyasətçilər, iş adamları, məktəb müəllimləri arasında tələbat bənzər işlər aparılır. almaq üçün sorğu-sual etibarlı nəticələr suallar növ sorğu seçilmiş respondentlərin yaş və təhsil onların əsaslanır.

formaları

Araşdırmaya təyin funksiyaları asılı olaraq, bu iki yolla həyata keçirilə bilər:

• müsahibələr;
• sorğu-sual.

poll Xüsusiyyətlər

Rəy sorğusu əsas sosioloji informasiyanın bir variantdır. Onun əsas növü cavabdeh və tədqiqatçı arasında dolayı və ya birbaşa əlaqə əsaslanır. Belə bir əlaqələr məqsədi suallara cavab şəklində respondentin spesifik məlumatlar alacaqsınız.

XÜLASƏ texnika insanların (nəfər) bir qrup müsahibə birbaşa və ya dolayısı ilə ünsiyyət ibarətdir. Demək olar ki, sosioloji sorğunun hər cür sual-cavab dialoq təklif edir. Belə rabitə xüsusiyyətləri sıx alqoritm uyğun lazımdır ki, yalnız, həm də iştirakçıları onların gündəlik təcrübəsindən istifadə suallara cavab adi insanlar həyata keçiriləcək ki, nəzərə almaq. asılı olaraq seçilmiş bir sorğu formaları işin məqsədləri etibarlılığı və təhsil informasiya qüvvədə, təşkilati və iqtisadi imkanların tələblərinə.

sosioloji tədqiqatlar mənası

Bu sorğu bir sıra mühüm rol oynayır sosioloji tədqiqatların. Onun əsas məqsədi birbaşa respondentlərin fəaliyyəti ilə bağlı sosioloji kollektiv, şəxsi, ictimai rəyin vəziyyəti haqqında məlumat, eləcə də faktlar, təxminlər və hadisələr almaq üçün. Alimlər mühüm empirik məlumatların təxminən 90 faizi sosioloji araşdırmalar nəticəsində gəlir ki, inanıram. sorğuların müxtəlif növ insan şüurunun tədqiqat aparıcı metodu sayılır. Onlar sadə müşahidə ilə əlçatmaz olan sosial proseslərin və hadisələrin təhlili üçün xüsusilə vacibdir.

Respondentlərin əlaqələrin təsnifatı

Hal-hazırda, sorğuların növləri bir neçə əsas qrupa bölünür bilər:

• şəxsi müsahibələr (üz-üzə müsahibələr);
• mənzil (birbaşa respondentlərin yaşayış yeri üzrə keçiriləcək);
• küçə (alışveriş merkezleri, küçələrdə həyata keçirilir);
• mərkəzi yer (zal-test) ilə variant.

uzaq scanning

Onlar uzaq məlumat əldə daxildir. sorğu məlumatları müəyyən təsnifatı vardır:

• online sorğular;
• telefon danışığı;
• özünü idarə sorğu forması.

telefon danışıqları və İnternet sorğu bizə məsafə xüsusiyyətləri təhlil edək.

telefon sorğu

Sorğuların bu cür quraşdırma iş icra o hallarda zəruri edir. Belə varyasyonları bir-birindən çox uzaq sahələri üçün istifadə olunur. Necə telefon sorğu var? Siz ilk respondentlərin namizədlərin telefon nömrələri maksimum mümkün baza yaratmaq lazımdır. birbaşa bu işdə iştirak edəcək bir neçə ədəd seçmək Next təsadüfi telefon baza yaratmışdır.

Bu seçimi üstünlükləri sorğu var:

• icra sürəti;
• tədqiqat kiçik dəyəri;
• Sorğunun istifadə torpaq sahəsi olduqca böyük;
• Respondentlərin müxtəlif qrupları tədqiqat gətirilməsi imkanı;
• müsahibə iş nəzarət keyfiyyəti ilə heç bir problem.

telefon tədqiqat əsas çatışmazlıqlar arasında müsahibə əhəmiyyətli məhdudiyyətlər müddəti unutmayın. Bundan əlavə, belə bir seçim Rusiyada çox şəhərlərində olduğu kimi, həmişə mümkün deyil, telefon xətləri ilə problemlər var. biz sorğuların müasir növ təhlil etsək, ən əməliyyat bu seçimi zəng edəcək. Bu, bütün məsələlər üzrə əhalinin müxtəlif qruplarının rəyi aşkar imkan verir. hüquqi şəxslərin, fərdlərin sorğu ilə müsahibələr: istifadə növü belə variantlar sorğu bölgüsü var.

telefon müsahibəsində müəyyən mərhələləri ayırmaq:

• profillər inkişafı;
• bir nümunə yaradılması.

yaş, mövqeyi: müəyyən meyarlara görə abonentləri seçilmiş zaman iş nümunə məqsədi asılı olaraq bir hədəf ola bilər. insanların bu cür əvvəlcədən təlim müsahibə tərəfindən həyata keçirilən anket. Onlar cavab telefon dinləmələri xüsusi elektron və ya çap şəklində onları daxil. Əlavə emal masalar yaradılması, anket həyata keçirilir, və qrafik hiylələri. Specialists müştəri hesabat təqdim məlumatların analitik emal aparırıq. Bu, bütün respondentlərin cavabları müəyyən qruplarına görə paylanmış, masalar böyük nəticələr ilə müşayiət olunur. Effektivliyi o yerlərində telefon müsahibələr olacaq telefonlar əhalinin 75 faizini təşkil edir. Əks halda, bu sorğu ilə əldə olunacaq məlumatlar etibarlılığı haqqında danışmaq çətin olacaq.

Niyə davranış telefon sorğular

müəyyən markaları, məhsul, şirkətlər qarşı əhalinin münasibətini müəyyən etmək üçün nəzərdə tutulmuşdur sorğu bu cür. telefon sorğu bazar istehlakçıların və rəqabət şirkətlərin hərəkətlərinə reaksiya necə haqqında məlumat almaq üçün imkan verir. əhəmiyyətli maliyyə xərcləri olmadan bu iş zəmanət tədbirlərin səmərəliliyini müəyyən etmək, əvvəl və reklam kampaniyaları başa çatdıqdan sonra bazar analizi.

məsələlər danışıq vaxtı mürəkkəbliyi dərəcəsi məhdudiyyətlər var telefon sorğunun nəticələrinə görə, material dərinliyi toplanmışdır edilə bilməz. Belə bir iş şirkətin gəlir, inzibati heyəti təhlili öyrənilməsi üçün uyğun deyil.

Internet sorğu

Bizə online xüsusi sosioloji faktlar, hadisələr haqqında məlumat toplamaq üçün imkan verir online sorğuların müxtəlif növ analiz edək.

Tədqiqatın bu versiyası kifayət qədər effektiv, İnternet istifadəçilərinin milyonlarla nəzərə alaraq və yaxşı nəticələr verir. Bu sorğunun əsas üstünlükləri onun səmərəliliyinin unutmayın. da qeyd etmək lazımdır bu test və mənfi cəhətləri var. nəticəsi sorğu əsasında aparılır həmin saytların, davamiyyətinə təsir edir. cavabdehin hərəkətləri nəzarət etmək çətin Developers, belə ki, nəticələr şübhəli var.

Ötən əsrin sonunda, World Wide Web müvafiq məsələlər üzrə ciddi işlər həyata keçirmək üçün çox sosioloqlar tərəfindən tətbiq edilmişdir. Məlumat bütün dünyada və hətta müxtəlif qitələrdən olan əldə edilə bilər. internet texnologiyası sayəsində müxtəlif sosial proseslərin öyrənilməsi üçün ilkin məlumatların toplanması sürətləndirir. IT imkan ekspert sorğular, şəxsi müsahibələr, virtual fokus qrupları. Ölkəmizdə internet üzərindən həyata keçirilən ictimai rəy sorğuları, hələ nadir hesab olunur. Avropa ölkələrində bu cür sorğu daha tez-tez həyata keçirilir, onların oxunması əvəz. adi müsahibəsində istifadə şifahi sorğu-sual növləri, istənilən nəticələri əldə etmək üçün qısa bir müddət üçün imkan vermir. Network tədqiqatlar ənənəvi formaları ilə müqayisədə müəyyən üstünlükləri var.

online sorğular üstünlükləri

Bu işlər mümkün maddi və insan resursları, eləcə də yüksək keyfiyyətli məlumat almaq üçün vaxt qənaət etmək. həlledici amil online sorğunun həyata keçirilməsi ehtiyatlarının yalnız qənaət edir. Cari fəaliyyət üz qırmaq kimi ənənəvi formaları, respondentlərin cəlb deyil. profile neçə pages verilmişdir varsa, bütün insanlar başa təmin etmək üçün səbr lazımdır. Az kağız sorğu və bu cavabdeh test aralıq nəticələrini qiymətləndirmək üçün imkan vermir ki.

Online testlər sistematik belə sorğularda iştirak etmək respondent təşviq, sorğu başa çatdıqdan sonra fərdi geribildirim. Belə araşdırma qarşı Network respondentin formalaşmış müsbət münasibət, onlara dostları və həmkarları cəlb etmək istəyi var. Alimlər təcrid və Internet sorğuların ekoloji etibarlılıq var. müsahibə zaman bir şəxs onun adi, rahat mühit var. arzu tez yarana bilmədi sorğu respondentlərin qurtarmaq üçün, belə ki, istənilən münasib vaxtda sorğu edin. Tədqiqatın metodologiyası cavabdeh və sosioloq arasında vizual birbaşa əlaqə təklif edir. nəticə heç bir psixoloji narahatlığı var olan belə bir kommunikativ vəziyyət. klassik sorğu üçün tipik məcburiyyət, sıxıntı, çətinlik, əsəbilik, olmaması, sorğu təklif suallara tam və səmimi cavablar təmin edir.

spirt, narkotik, intihar ilə bağlı problemlər, bir çox həyat hissəsi bir işğal cəhdi kimi görmək kimi, şərti sandıq ilə aşkar etmək çətindir. Ənənəvi üsulları belə İnternet açılır problemi ilə mübarizə, respondentlərin anonimliyi təmin etmir. Kağız fərqli olaraq, elektron müsahibə sorğular tutdu və ətraflı cavab var. Bu texnika üçün yeni üfüqlər açır empirik sosiologiyanın. Internet sorğu istifadə müəyyən texniki və metodoloji məsələlər var.

ilk şey internetə çıxışı olan insanların sayı məhdudiyyətlər qeyd etmək. Bundan əlavə, sorğu sorğu növləri müəyyən mövzu ilə əlaqədar məhdudiyyətlər və Qlobal Araşdırma həyata keçirilməsi üçün əlverişli deyil. diqqət çəkən texniki problemlər arasında məhdud variantları cavab təklif etmişdir. respondent öz versiyasını daxil zaman, sorğu nəticələrinin emal ilə çətinliklər var. proqram təminatı, nəticələr bəlkə əhəmiyyətli təhrif ilə problemlər var. Respondentlərin Part sorğu bir material mükafat cəlb, xüsusilə də əgər, eyni sorğu bir neçə dəfə cavab verdi. nəticələrinin obyektivliyinə nəticəsində azalır kimi, onların etibarlılıq haqqında danışmaq mümkün deyil.

telefon sorğu və online sorğu müqayisəsi

bu növlərin müqayisə, sorğu metodları, sosioloqlar internet texnologiyaları üstünlük verirlər. Telefon müsahibələr tez-tez potensial respondentlərin hissəsi çatışmazlığı ilə müşayiət olunur. Təxminən 10-15 faiz işdə iştirak etməyə razılıq, digər insanların sadəcə bir boru qoymaq. müsahibə insanlar maddi maraq yoxdur, çünki sandıq maraq mövcud deyil. texniki problemləri ilə qarşı-qarşıya Internet sorğu, bu kəndlərdən uzaq rabitə üçün mövcud deyil.

məktəblərdə Sorğular

sinifdə sorğunun ən ümumi növləri: ön, fərdi. Bizə hər seçimi fərqli xüsusiyyətləri təhlil edək nəzəri bilik və tələbələrin praktik bacarıqlarının yoxlanılması təhsil müəssisələrinin müəllimləri tətbiq. ödev tez çek üçün Front poll. Məsələn, müəllim bütün sinif iş, o cümlədən uşaqlar sual edə bilər. sinifdə sorğu bu cür şagirdin bilik qiymətləndirmək üçün qısa bir zaman span üçün müəllim, onlar praktik bacarıqları aldıq imkan verir.

kimya və fizika tematik imla uyğun dərslər üçün. müəllimə sual, formula və ya fiziki (kimyəvi) dəyişənlərin ölçü vahidi olacaq cavab təklif edir. Dictation test də hər bir tələbə sinif “zəncir” üçün board səbəb frontally edilə bilər. sinif demək olar ki, bütün şagirdlərin qiymətləndirmək üçün imkan isə bu sorğu, dəqiqə bir məsələ olacaq. humanitar (tarixi, sosial tədqiqatlar, rus dili və ədəbiyyatı) Müəllim fərdi sorğu üstünlük verirlər. Əlbəttə ki, sorğu onun iş müəllim, həm də tələbələr özləri deyil, yalnız istifadə olunur. öz tədqiqat layihəsi üzərində işləyir kənar fəaliyyəti ilə məşğul, oğlanlar müxtəlif sorğu növ müsahibələr növ istifadə. Birincisi, müəllim və gənc sosioloq öz tədqiqat davam yalnız bundan sonra, sorğu uşaq xüsusiyyətləri izah edir.

sandıq hazırlıq qeyd etmək vacibdir nüanslar arasında onlara tam anonimlik seçə bilərsiniz. Məsələn, bir uşaq şampunlar onun sinif yoldaşları, müəllimlər və valideynlər almağa üstünlük verirlər sorğu vasitəsilə tapır. Next, elmi metodları ilə silahlanmış bir kimya laboratoriyasında öz tədqiqat aparılması gənc alim, o, bu məhsulun səmərəliliyini tapır. iş növbəti mərhələdə o təcrübə nəticələri ilə sorğunun nəticələri müqayisə müqayisə edir.

onlara hər hansı bir həyata etmir olmadan müasir məktəb sorğular, adi çevrilmişdir. Məsələn, psixoloq sorğu cavab uşaqlar təklif bir sinif rahatlıq dərəcəsini qiymətləndirmək üçün. Sonra nəticələrinin emalı, komandanın psixoloji vəziyyətini təhlil. müəllim ixtisas test keçməsi ilə də valideynlər, tələbələr, həmkarları sorğu verir. bir grafik və ya chart tərtib əldə edilən nəticələr, tətbiq ekspert rəyi ifadə kateqoriya görə müəllim. son yeniliklər təlim prosesində istifadə olunur arasında bu testlər şəklində təklif ibtidai və orta məktəblərin məzunları üçün son test qeyd etmək mümkündür.

nəticə

Hazırda insan fəaliyyətinin müxtəlif sorğu üsulları növ bütün sahələrində: telefon müsahibələr, online sorğular, tam söhbət. Təyinat asılı olaraq optimal forma, müddəti sorğu seçdi. müsahibələr və sorğu sintezi telefon sorğu edir. Əsasən reklam və seçki kampaniyalarında istifadə olunur. Sorğular praktik problemləri həll etmək üçün elm istifadə olunur. Statistika uzun işçi qüvvəsi haqqında məlumat, məişət xərclərinin strukturu toplamaq oxşar üsulları istifadə.

Reportyorların oxşar proseduru Reytinqde alınmayıb nəşrlər müəyyən etmək üçün istifadə olunur. müəyyən mənada respondent seçə yoxdur TV jurnalistlər, buna görə də, araşdırma nəticələrini əhəmiyyətli dərəcədə təhrif. Müəllim ödev yoxlanılması öyrənmə alternativ nəzarət kimi şagirdlərin sorğu istifadə edin. Həkimlər mövcud xəstəliklər haqqında məlumat tapmaq, bir sorğu əsas xəstələrin həyata keçirilir. Suallar nəzərə almaq lazımdır psixoloji xüsusiyyətləri , söhbət əvvəl vəziyyəti respondentlərin. sorğu və ya müsahibə: sorğu düşüncələri, sosioloq aşağıdakılardan birini seçir. müsahibə fərdi və qrup ola bilər ki, nəzərə alaraq, onun forma əvvəlcədən seçilir.

Ümumi bir anket respondentlərin paylanması anket edir. Belə bir sorğu aparmaq respondent iş, yaşayış yeri ola bilər. Belə ki, kommunal-mühafizə keyfiyyətinin və səmərəliliyinin qiymətləndirilməsi kiracı sandıq daxildir. Haqqında öyrənilməsi xüsusi məqsədləri əks etdirən hər hansı sual, müəyyən bir sıra nəzərdə tutur. bir proloq haqqında, cavabdeh müraciət məqsəd və dindirmə vəzifəsi, gözlənilən nəticələri və onların istifadəsi qısa təsviri izah edir. Həmçinin, sorğu anonimlik dərəcəsi sorğu keçirib verilməlidir.

Sorğu tam idi, bu nəşr adı, yeri və il doldurmaq üçün necə haqqında ətraflı təlimat olmalıdır.

Tam sosial-statistik diaqnostika mümkün bələdiyyə və dövlət orqanlarının müxtəlif sosial-iqtisadi dəyişikliklər, gənclər televiziya və radio təsiri haqqında məlumat əldə edir.