Müqəddəs İttifaq: əvvəlkilər, hədəflər, nəticələr

Siyasi səviyyədə, Müqəddəs İttifaq İngiltərə xaricində Napoleon müharibələrinin qaliblərini bir araya gətirdi. Razılaşmanın məqsədlərindən biri də Vyana Konqresində təsdiqlənənlərin həyata keçirilməsidir.

MAHMUDOV və QUDASI GÜLƏN ŞƏBƏKƏSİNƏ BAĞLI OLUB – Türk mediası ŞOK faktları açdı

Türkiyədə hakimiyyətə yaxın “Ak gazete” saytı “Gülən camaatı”nın (FETÖ) Azərbaycandakı dayaqları haqda araşdırma yazı yayımlayıb. Yazıda FETÖ-nün Türkiyədən sonra ən güclü dayaqlarının Azərbaycanda olduğu və ləğv edilmiş MTN-in sabiq şefi Eldar Mahmudovla əlaqələrindən danışılır. Hakim partiya və kəşfiyyat dairələrinə yaxın media orqanı hesab olunan qəzetin “FETÖ-nün Azərbaycanı addım-addım ələ keçirmə planı” başlıqlı yazı sensasion məlumatlarla zəngindir.

Qeyd edək ki, 15 iyul çevrilişindən sonra Türkiyə mediası xarici ölkələrdə, xüsusən də türkdilli respublikalardakı Fətullahçı strukturlardan yazmağa başladı. Bu əsnada əsas diqqət mərkəzində olan ölkələrdən biri də Azərbaycan oldu.

Yazıda qeyd olunur ki, Ankara 15 iyul qiyamından sonra Gülən camaatının xarici ölkələrdəki bağları, çevriliş etmək təhlükəsi barədə narahatlığını bildirib. Bu sırada ən başda olan ölkələrdən biri də Qırğızıstan göstərilib. Belə ki, SSRİ-nin dağılmasından sonra yeni müstəqil respublikalarda, xüsusən də türkdilli ölkələrdə yerləşən “Gülən camaatı” bu ölkələrdə öz kadrlarını yetişdirməklə yanaşı, digər tərəfdən də öz tabanından olmayan, lakin dövlətin önəmli postlarını tutan şəxsləri rüşvətlə öz tərəfinə çəkərək mühüm dövlət qurumlarına nəzarət imkanları əldə edib.

Ərdoğanın Bakı səfəri və FETÖ-ya qarşı atılan addımlar

Yazıda “Qeyri-müqəddəs ittifaq” adlı yarımbaşlıqda deyilir:“Bu cəhətdən ”Gülən camaatı”nın türkdilli respublikalarda həyata keçirdiyi “insan ovu” taktikası Türkiyədəkindən fərqli olsa da, son məqsəd eyni hədəfə xidmət edib. “Camaat” tərəfindən ələ alınan bu kadrların son məqsədi-xüsusən də “Ərəb baharı”ndan sonra-örgütün “Üst ağlı”nın İslam dünyasında geniş yaydığı “idarə olunan xaos” layihəsində “Troya atı” rolunu oynamaq olmuşdur”.

Türk respublikalarındakı “camaat” təşkilatlanması strategiyasını daha yaxşı anlamaq üçün geniş tədqiqat aparmış yazı müəllifləri Azərbaycandakı fəaliyyətilə bağlı, lakin ilk görünüşdə bir-birilə əlaqəsi olmayan iki kritik hadisənin analizini aparıblar. Birinci hadisə 2014-cü ildə Türkiyənin o vaxtkı baş nazir Rəcəb Tayyib Ərdoğanın Bakı səfərindən sonra Azərbaycanda FETÖ ilə mübarizə çərçivəsində bir sıra addımların atılması, ikincisi isə 2015-ci ilin oktyabrında milli təhlükəsizlik naziri Eldar Mahmudovun vəzifəsindən çıxarılmasından sonra nazirlikdə cinayətkar qrupun zərərsizləşdirilməsidir. Mahmudov qrupunun kaset şantajı, qeyru-qanuni dinləmələr, iş adamlarından şantajla malların qəsb edilməsi kimi əməlləri ilə FETÖ-nün Türkiyədəki fəaliyyətləri arasında bənzərliyin olduğunu yazan məqalə müəllifləri bu 2 qrupun arasındakı bağlantını ortaya qoyublar.

FETÖ təhlükəsizlik şefinin atasına nədən heykəl qoydu?

Yazıda qeyd olunur ki, ilk baxışdan çox təəccüblü görünən və uzun illər gizli qalan MTN-FETÖ əlaqələri ilk dəfə Eldar Mahmudov vəzifədən çıxarıldıqdan sonra aşkarlanıb. Belə ki, poliqon.az saytında yayımlanan ““Zaman” qəzeti Eldar Mahmudovu müdafiəyə qalxdı” başlıqlı bir xəbər qəzetin diqqətini çəkərək bu sahədə araşdirmaya təkan vermiş olub. “Camaat” mediasının aparıcı orqanı olan “Zaman” qəzetinin həmin yazısı “gedənin arxasınca danışmazlar” məntiqi ilə çıxış edərək Mahmudovu müdafiə edirdi.

Sonrakı araşdırmalardan məlum olub ki, Naxçıvanda Gülən liseylərindən birinə Eldar Mahmudovun atasının adı verilib və hətta həyətində heykəli də qoyulub, lisey məzunlarının tədbirləri də bu heykəlin önündə keçirilib. Yazıda qeyd olunur ki, həmin vaxt az qala bütün Azərbaycan mətbuatı Mahmudovun korrupsiya və cinayətlərindən yazdığı halda, Gülən mediasının onu müdafiə etməsi, “camaat” liseylərindən birinə onun atasının adını verib heykəlini ucaltmasının arxasında önəmli bir səbəbin dayandığı aydındır.

FETÖ – Mahmudov əməkdaşlığı

Qəzet yazır ki, “Gülən camaatı”nın Mahmudovla əməkdaşlığı sonuncunun nazir təyinatının ilk illərinə, daha dəqiqi, 2006-cı ilə təsadüf edir. 2006-cı ildə MTN Göyçayda “nur tələbələri” (klassik nurçular – red.) adlı qrupa qarşı əməliyyat keçirib və bu, “Gülən camaatı”nı hərəkətə gətirib. Məhz bu hadisədən sonra Gülən qrupu Azərbaycanda daxili və xarici təhdidlərlə mübarizəyə məsuliyyət daşıyan, xüsusən də dini sahədə təhlükəsizliyə cavabdeh olan bu dövlət qurumunun özlərinə qarşı mümkün təhdidə çevrilməməsi üçün fəaliyyətə başlayıb.

Mahmudovun pula hərisliyini təsbit edən FETÖ rüşvət metodundan yararlanıb. Gülən örgütü ilk illərdə Mahmudovun xarici bank hesablarına ildə 1 milyon dollar ödəyib, sonrakı illərdə isə həm də MTN şefinin Türkiyədəki biznes fəaliyyətlərinə də dəstək olub. Məhz bu “qeyri-müqəddəs” ittifaq nəticəsində MTN gülənçilərin Azərbaycanda fəaliyyətinə şərait yaratmış, onları ifşadan qorumuş və ən önəmlisi, bu qrupun düşmənlərini sıradan çıxarmışdır. MTN-in sabiq rəhbəri 2006-cı ildən sonra “nurçulara” qarşı geniş mübarizədən dəm vursa da, 10 ilə yaxın bir müddətdə “camaat” şirkətinə və ya nümayəndəsinə qarşı əməliyyat keçirilməyib, tam əksinə, onlara maneə olanları “təmizləyib”.

Zəruru qeyd: Adı camaat polislərinin planlaşdırdığı saxta “Salam-Tevhid” cinayət işində keçən Məzlumder Hüquq Müdafiə Dərnəyinin Ankara nümayəndəsi Üzeyir Yiğit Azərbaycanda hökumət orqanlarının dindarlara qarşı əməliyyatlarının arxasında “camaat”ın dayandığını bildirib. Sitat: “Fətullah Gülənə bağlı güclər Türkiyədə həyata keçirdikləri işlər onu göstərir ki, onlar Azərbaycanda da sakit dayanmayıblar. Əvvəllər Azərbaycan dövlətinin yerli islamçı qruplara qarşı əməliyyatlar həyata keçirdiyini düşünürdüm, amma sonradan rastlaşdığım bir sıra sübutlar bu əməliyyatların arxasında ”camaat”ın dayandığını göstərir. Əsas məqsədləri isə Gülən ideologiyasının rahat yayılması üçün digər qrupları sıradan çıxarmaq olub”.

Gülən düşmənləri “Gülənçi” kimi şərlənib

Müəllif yazır ki, 2014-cü ildə Türkiyə hakimiyyətinin xahişi ilə Azərbaycan rəhbərliyi ölkədəki FETÖ qruplarını ifşa edərək “təmizləməyə” qərar verir. Bu işi isə aydın məsələdir ki, ovaxtkı MTN rəhbərliyi – yəni elə Gülənin himayədarı həyata keçirməli idi. 2014-cü ilin aprelində MTN Azərbaycandakı “nur tələbələrinin” söhbət evlərinə ardıcıl əməliyyatlar təşkil edib, çoxlu sayda insan saxlanılıb. Azərbaycan cəmiyyətində “nurçular” ( klassik nurçular) və “gülənçilər” arasında fərq o qədər də aydın bilinmədiyi üçün MTN gülənçi adı ilə nurçuları həbs edirdi.

Məsələn, MTN-in həbs etdiyi “Firıncı Abi” və ya başqa adı ilə “Mustafa Sunqur camaatı” nurçu qrupunun üzvləri FETÖ-çü kimi təqdim olunurdu. Əslində isə həbs olunan Türkiyə vətəndaşları Mehmet Nuri Güleç Koçoğlu, Kadir Uyar, Mustafa Kemal Uyar ve Nurettin Karagözoğlu uzun illər “Gülən camaatı”na qarşı mübarizə aparmış insanlar idi. “Star” qəzetinin yaydığı məlumata görə, hətta onların Türkiyədəki liderləri 17-25 dekabr əməliyyatlarından sonra Gülənə qarşı birgə bəyanat yaydıqları üçün FETÖ tərəfindən ölumlə hədələnib və 1 il içində müəmmalı şəkildə “camaat”a məxsus klinikalarda infarktdan dünyalarını dəyişiblər.

Qəzetin yazdığına görə, “camaat”ın Türkiyə qolu bu taktikadan uzun müddət öz rəqiblərinə qarşı istifadə edib. “Camaat”a əslində düşmən olanları “camaatçı” adı ilə təqdim etməklə yem kimi istifadə edib. 2014-də isə eyni taktika Azərbaycanda da aparılıb.

FETÖ-yə qarşı olan iş adamları da şərlənib

Yazıda daha bir maraqlı məqam isə 2014-də Azərbaycandan Mahmudov qrupu tərəfindən “gülənçi”adı ilə deportasiya olunan türk iş adamlarının əslində “camaatçı” deyil, əksinə, AKP-ya yaxın insanlar olmasıdır. Qəzetin iddiasına görə, məhz MTN-in sabiq rəhbərliyinin əli ilə “camaatçı” adı ilə bəzi iş adamları ölkədən çıxarılıb.

Belə adamlardan biri isə 2010-cu ildən Azərbaycanda “Azərsu” dövlət şirkətinin iri layihəsinin həyata keçirilməsində məsləhətçi qismində işləmiş, daha əvvəl Türkiyədə su təsərrüfatında mühüm vəzifələrdə çalışmış, İstanbul Esenler bələdiyyəsinin hazırkı AKP-li sədrinin yaxın qohumu olan Tevfik Göksu olub. Belə ki, yaxın ətrafında Gülən düşmanlığı ilə tanınan Göksu 2014-cü ildə MTN tərəfindən “gülənçi” damğası ilə ölkədən deportasiya edilib.

Bakıdakı həbslər 15 iyulun məşqi idi?

Qəzet yazır ki, E.Mahmudov vəzifəsindən çıxarıldıqdan sonra MTN-də böyük əməliyyat keçirilmiş və nazirlikdə çoxsaylı yüksək rütbəli məmurların həbsi ilə yanaşı, Azərbaycanın ən böyük bankı olan Beynəlxalq Bankdan 5 ildə 10 milyard dolların yoxa çıxdığı aşkarlanıb. Bankın rəhbəri Cahangir Hacıyev isə Mahmudovun qudasıdır. Ekspertlərə görə isə bu qədər pulun oğurlanmasında Cahangir Hacıyevə qudası Mahmudov dəstək verib. O da iddia olunur ki, Mahmudovun son hədəfi ölkədə dini və siyasi müxalifətdən istifadə edərək çaxnaşma yaratmaq, çevriliş həyata keçirərək, bu mərhələdə yoxa çıxan 10 milyard dolları ört-basdır etmək olmuşdur.

Bu plandan vaxtında xəbər tutan Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev isə Mahmudovu vəzifədən uzaqlaşdıraraq böyük bir əməliyyat keçirməklə planı ifşa edib. Yazı müəllifinin təhlilinə görə, bu əməliyyat zamanı Azərbaycanda bir həftə ərzində təhlükəsizlik tədbirlərinin gücləndirilməsi və MTN-in ləğv edilərək yerində iki qurumun yaradılması təhlükənin miqyasını göstərir.

Qəzetə görə, Azərbaycan hakimiyyətinə qarşı ABŞ tərəfindən ciddi təzyiqlərin olduğu 2015-ci ilin ikinci yarısına təsadüf edən Mahmudovun çevriliş planında onunla əməkdaşlıq etmiş Amerika mənşəli FETÖ-nün rolu indi də sual doğurur. Əcəba, bu, 15 iyulun bir məşqi idimi?

Qəzetin iddiasına görə, prezident İlham Əliyevin qabaqlayıcı tədbirləri nəticəsində “camaat”ın Azərbaycandakı dəstəkçisi ifşa olunaraq təmizləndi. Hətta FETÖ-Mahmudov xəyanətinin simvolu olan ata Mahmudovun Naxçıvandakı liseyinin önündəki heykəli də səssizcə dağıdıldı. Bununla da “camaat”ın bir nazirlikdəki təsiri sıradan çıxarıldı. Lakin oxşar vəziyyət başqa ölkələrdə də var və bu ölkələrin də 15 iyul çevrilişindən lazımi dərslər çıxararaq, tədbirlər görmələri gərəkdir.

Qeyd edək ki, hələ ötən il mətbuat Mahmudovun MTN-dəki fəaliyyəti barədə, onun ölkədəki potensial siyasi və dini müxalifət qruplarını təsir altına almaq cəhdlərindən yazıb. O zaman daha çox Mahmudovun vəhhabilərə verdiyi dəstək önə çıxarılırdı. Türk mətbuatına sızmış Mahudov-Gülən bağlantısı haqqında ilginc məlumat bu yazıları bir növ təsdiqləyir. Kifayət qədər maraq doğuran bu araşdırma Mahmudovun radikal dindarlığa verdiyi gizli dəstəyinə yeni anlam qazandırır. Təbii ki, “Gülən camaatı” ilk növbədə Azərbaycanın dini mənzərəsində özlərindən başqa “mötədil” bir dindar tipinin olmasında maraqlı deyildi. Yəni FETÖ-nün strategiyasına görə, onun alternativi yalnız radikal, dar dünyagörüşlü və qeyri-milli dindarlıq olmalıydi ki, öz sıralarına “verbovka” işini rahatlıqla apara bilsin. Sabiq MTN şefinin dini sahədəki fəaliyyəti də məhz bu nəticəyə xidmət edirdi. “AK qəzete”nin hazırladığı məqalədə bu sualın cavabı müsbət görünür(musavat.com).

Müqəddəs İttifaq: əvvəlkilər, hədəflər, nəticələr

The Müqəddəs İttifaq Bu, sonuncu ölkənin çarı I. İskəndərin təklifi ilə 1815-ci ildə Avstriya, Prussiya və Rusiya tərəfindən imzalanan bir müqavilə idi. Müqavilənin məqsədi mütləq monarxiyaları və onların xristian xarakterlərini Avropada liberalizmin inkişafına qarşı müdafiə etmək idi.

Fransız İnqilabı, Maarifçiliyə söykənən prinsipləri ilə mütləq ölkələrin təsirinə qarşı mübarizə üçün birləşməsinə səbəb oldu. Bununla birlikdə, Napoleon Bonapart qitənin bir hissəsini ələ keçirməyi bacarmış və avtoritar hökumətlər qurmasına baxmayaraq inqilabi fikirlərin yayılmasına kömək etmişdir.

Napoleon məğlub edildikdən sonra, qalib gələn güclər, Avropa xəritəsini yenidən sıralamaq və birinciliyi mütləq sistemə qaytarmaq üçün Vyana Konqresini çağırdılar. Konqresdən yalnız üç ay sonra avstriyalılar, prusslar və ruslar bir addım daha irəliləməyə qərar verdilər və Müqəddəs İttifaqın müqaviləsini imzaladılar.

Növbəti illərdə bu ölkələrin orduları, ortaya çıxmaqda olan liberal hərəkətlərə son qoymaq üçün Avropanın müxtəlif bölgələrində hərəkət etdilər. Müqəddəs İttifaq, 1825-ci ildə I Aleksandrın ölümünə qədər qaldı.

Fon

Elmini dinə və insanların bərabərliyinə qarşı müdafiə etdiyi Maarifçilik, əksər Avropa ölkələrini idarə edən mütləq monarxiyalar üçün bir təhlükə yaratmışdı.

Fəlsəfi təsirindən başqa bu düşüncə cərəyanı Kral XVI Louis giyotin ilə sona çatan Fransız İnqilabının başlaması üçün əsas idi.

Napoleon bonapartı

Fransada hakimiyyəti Napoleon Bonapartın ələ keçirməsi yeni bir mərhələnin başlanğıcı oldu. İdarəetmə forması diktator idi və hətta özünü İmperator elan etmişdi. Bununla birlikdə, İnqilab ideallarına uymağa çalışdı və qitənin mütləq monarxiyalarını təhdid edən bir sıra ekspansist müharibələr apardı.

Bununla mübarizə aparmaq üçün böyük güclər bir sıra hərbi koalisiyalar yaratdılar. İngiltərə bunlara qatıldığı halda, parlamentar bir idarəetmə sistemi ilə, bu koalisiyalar, Müqəddəs İttifaqın açıq bir keçmişi hesab edilə bilər.

Napoleon 1814-cü ildə məğlub oldu və Elba adasına sürgün edildi. Lakin, növbəti il ​​sürgündən qaçmağı bacardı və düşmənləri ilə yenidən qarşılaşmaq üçün qitəyə qayıtdı. Bu mərhələ Yüz Gün İmparatorluğu adlanır və Napoleon qoşunlarının son məğlubiyyətə uğradığı Waterloo Döyüşü ilə sona çatır.

Vyana Konqresi

Yüzgünlük imperiyadan əvvəl də, Avropa gücləri qitənin xəritəsini yenidən sıralamaq və liberal fikirlərin təsirini ləğv etmək üçün görüşməyə başladılar.

Sözdə Vyana Konqresində Avropa monarxları inqilabçıların qurduğu sosial, iqtisadi və siyasi islahatları necə ləğv edəcəyini planlaşdırırdılar. Əsas məqsədi xalqın suverenliyinə qarşı kralların mütləq gücünü bərpa etmək idi. Eynilə, kilsə də imtiyazlarını bərpa etmək üçün iştirak etdi.

Digər tərəfdən, Vyana Konqresinə qatılan ölkələr yeni liberal inqilabi hücumların güc yolu ilə qarşısını almaq üçün mexanizmlər yaratmağa qərar verdilər. Bu çərçivədə Rusiya Çarı I Alexander, Müqəddəs İttifaqın qurulmasını təklif etdi.

xüsusiyyətləri

Yuxarıda qeyd edildiyi kimi, Müqəddəs İttifaq, qitədə liberalizmin və maarifçi idealların yerləşdirilməsinin qarşısını almaq üçün müxtəlif Avropa kral evləri arasında bir razılaşma olaraq quruldu.

Bu kral evləri Rus, Avstriya və Prussiya idi. Hamısı, mütləqiyyətdə ortaq olduğu kimi, qanuniliyi dinə söykənirdi. Müqəddəs İttifaq, bu şəkildə eyni zamanda, Avropadakı xristianlığın üç qolu arasında bir müqavilə idi: Pravoslavlar (Rusiya), Katoliklər (Avstriya) və Protestantlar (Prussiya).

Xristianlıq

Üç Avropa gücünün Müqəddəs İttifaqın formalaşmasını rəsmiləşdirdiyi sənəd, müqavilənin əsası olaraq dinin müdafiəsini özündə cəmləşdirdi. İmzalayan tərəflər üçün “xilaskar Tanrının əbədi dini” dediklərini qorumaq vacib idi.

Buna görə də Müqəddəs İttifaq, hər ölkədə bu dinin fərqli bir qolunun tətbiq olunmasına baxmayaraq, xristianlığa son dərəcə əhəmiyyət verirdi. İmzalananlar, digər ölkələrin xristian monarxiyalarının bu pakta qoşulma ehtimalını açıq buraxdılar, baxmayaraq ki, İngiltərəni bu müqavilədən kənarda qoydular.

Bu dini baza bəzi mübahisələrsiz deyildi. Müqavilənin təşviqatçısı, Rusiya çarı I Aleksandr bir çox Avropa liderləri tərəfindən qeyri-sabit hesab edildi. Məsələn, Vyana Konqresində İngiltərə təmsilçisi “Çarın ruhi sağlamlığının ən yaxşı olmadığını” qeyd etdi.

Bunu hiss edənlər yalnız İngilislər deyildi. Razılığa riayət edən Avstriya Kansleri Metternich, təklifin təsəvvüflə çox qarışıq olduğunu düşündü. Bu səbəbdən də Müqəddəs İttifaqı bir neçə dini anlayışdan məhrum etmək üçün manevr etdi və onu yalnız mütləqiyyətin müdafiəsinə çevirməyə çalışdı.

Monarxiya qanuniliyi

Dini komponenti xaricində, Müqəddəs İttifaqın əsas xüsusiyyəti mütləq rejimi müdafiə etməsi idi. Bu, liberalizmi və insanların bərabərliyini müdafiə edən aydın fikirlərlə təhdid edildi.

Fransız İnqilabı və Napoleon bu fikirlərin qitəyə yayılmasına səbəb olmuşdu. O andan etibarən, bir neçə ölkədə liberal üsyanlar meydana gəldi, müqaviləni imzalayan monarxiyaların qarşısını almaq və ya lazım gəldikdə basdırmaq istədiyi bir şey oldu.

Müdaxilə hüququ

Müqəddəs İttifaqın xüsusiyyətlərindən biri, üzvləri tərəfindən monarxiyalara qarşı ortaya çıxan hər hansı bir təhdid qarşısında müdaxilə etmək hüququna malik olduqlarını elan etməsidir.

Bu hüququn müəllifi Avstriya Kansleri Metternich idi. Müqavilənin qüvvədə olduğu illərdə imzalayan ölkələr liberal xarakterli müxtəlif qiyamları yatırmaq üçün bir neçə dəfə müdaxilə etdilər.

Müxtəlif konqreslər

Müqəddəs İttifaqın qurduğu sənəddə üzv ölkələrin hərəkətlərini koordinasiya etmək üçün vaxtaşırı bir araya gələcəkləri bildirilirdi. Bu konqreslərdə Fransa və İngiltərə kimi digər millətlər iştirak etdi.

Vyanadan sonra keçirilən digər konqreslər 1818-ci ildə Aachen, 1820-ci ildə Troppau, ertəsi il Laibach və 1822-ci ildə Yay idi.

qollar

Rusiya, Avstriya və Prussiya, mütləqiyyəti Avropada bir hökumət sistemi olaraq müdafiə etmək məqsədi ilə Müqəddəs İttifaqı qurdu. Eynilə, qitədə hökm sürən monarxiyaların əsası olaraq xristian dininin müdafiəsini qurdular.

Razılaşmanın təşviqatçısı vəzifələri

Qeyd olunduğu kimi, Müqəddəs İttifaqın təşviqatçısı Rusiya Çarı I Aleksandr idi. Dini məsləhətçi kimi fəaliyyət göstərən Baronessa von Krüdenerdən güclü təsirləndi.

I İskəndər bəzən mistik kimi xarakterizə olunurdu və bəzi müttəfiqləri tərəfindən zehni sabitliyi şübhə altına alınırdı.

Tarixçilərə görə, baronessa onu Fransız inqilabından irəli gələn ideallara son qoymaq və mütləq krallarda təcəssüm etdirən xristianlığın əzəmətini bərpa etmək üçün Tanrı tərəfindən seçildiyinə inandırmışdı.

Vyana Konqresinin razılaşmalarını icra edin

Siyasi səviyyədə, Müqəddəs İttifaq İngiltərə xaricində Napoleon müharibələrinin qaliblərini bir araya gətirdi. Razılaşmanın məqsədlərindən biri də Vyana Konqresində təsdiqlənənlərin həyata keçirilməsidir.

Həmin Konqresdə iştirakçılar bəzi konstitusiyalarda öz əksini tapmış liberal fikirlərin yayılmasının dayandırılmasının vacibliyi barədə qərar qəbul etdilər. Napoleonun hakimiyyətinin avtoritar üslubuna baxmayaraq, onun istilaları Avropada inqilabi idealları yayıb, hakim monarxiyaların mənafeyinə zidd olan bir şeydir.

Status-kvonun qorunması

Yuxarıda deyilənlərin hamısı qitədəki status-kvonu qorumaq, yəni siyasi və sosial vəziyyətdəki dəyişikliklərin qarşısını almaq üçün bir razılaşmada öz əksini tapmışdı.

Təcrübədə bu, Müqəddəs İttifaqı imzalayan monarxların, onları təsir edə biləcək üsyanlarda bir-birlərinə kömək edəcəyinə söz verdikləri mənasını verirdi.

Müqavilədə bu dəstəyin “inqilabı ortaya çıxdığı yerdə ortaq qüvvələrlə əzmək” üçün “din adı” ilə verilməli olduğu bildirilirdi.

Millət dövlətlərinin güclənməsi

Müqəddəs İttifaqın hədəflərindən biri də Napoleon Bonapartın həyata keçirdiyi kimi qitəni idarə etmək cəhdinin yenidən baş verməsinin qarşısını almaq idi. Buna nail olmaq üçün millət dövlətlərini gücləndirmək üçün tədbirlər gördülər.

Nəticələr

Vyana Konqresi və Müqəddəs İttifaqın yaradılması Rusiya və Avstriyaya böyük Avropa gücləri rolunu verdi. İngilislər öz növbəsində dəniz hökmdarları statuslarını gücləndirdilər və Alman Konfederasiyası yaradıldıqdan sonra Prussiya Baltik dənizi sahəsindəki təsirlərini genişləndirdi.

Digər ittifaqlar

Müqəddəs İttifaqa əlavə olaraq, Napoleonun məğlubiyyətindən sonrakı on illər ərzində Avropa gücləri arasında başqa anlaşmalar meydana çıxdı.

Napoleonla mübarizə aparmaq üçün yaradılan koalisiyaların iştirakçısı olan İngiltərə, Müqəddəs İttifaqın bir hissəsi olmaq istəmədi. Səbəblərindən biri ideoloji xarakter daşıyırdı, çünki onun sistemi mütləq deyildi.

Digər tərəfdən, İngilislər ticarətlə daha çox maraqlanır və Müqəddəs İttifaqın üzvlərinin bu mövzuda onlara zərər vermək istədiklərini düşünürdülər.

Bununla birlikdə, Avropadakı pakt sistemindən geri qalmamaq üçün İngiltərə 1815-ci ilin noyabrında Müqəddəs İttifaqı imzalayan üç ölkə ilə birlikdə Dördlü İttifaqı imzaladı.

Bir az sonra Fransa öz növbəsində bu dörd ölkə ilə başqa bir müqavilə imzaladı: Beş Katlı İttifaq.

Müdaxilə

Metternich’in, Müqəddəs İttifaqın qitənin monarxiyaların təhlükə altında olduğu bölgələrə müdaxilə edə bilməsi istəyi, digər müttəfiqləri tərəfindən bəyənildi. Növbəti illərdə Avstriyalılar və Prussiyalılar bu məqamdan istifadə edərək digər ölkələrə hərbi müdaxilə etdilər.

Bütün bu müdaxilələrin liberal hərəkatları sona çatdırmaq üçün ortaq cəhəti var idi. Eyni şəkildə, Müqəddəs İttifaq da ortaya çıxan millətçi qruplara qarşı mübarizə apardı. Əslində İspaniyadan müstəqil olmasının qarşısını almaq üçün Latın Amerikasına qoşun göndərmək təklifi var idi.

İspaniyaya müdaxilə

Razılaşmayan bir tarixşünaslıq cərəyanı olsa da, əksər mütəxəssislər Müqəddəs İttifaqın İspaniyada Liberal Üçlüyə son qoyulmasında əsas rol oynadığını düşünürlər.

İspan kralı VII Fernando liberal xarakterli Kadiz Konstitusiyasını qəbul etməli olduqdan sonra İspanlara mütləq olmayan bir hökumət hədiyyə edildi.

Fransa tərəfindən dəstəklənən Müqəddəs İttifaqın reaksiyası, Konstitusiya hökumətlərini sona çatdırmaq üçün yüz min Saint Louis hərbi bir qüvvə göndərmək idi.

Aachendə konqres

1818-ci ildə Aachen Konqresində görüşdükdən sonra Müqəddəs İttifaq Almaniyaya müdaxilə etməyə qərar verdi. Orada bir qrup tələbə, İslahatın üç yüz ili münasibətilə təşkil edilən qeyd etmələrdə narahatlıq yaratdıqdan sonra “inqilabçı” olaraq təsnif edildi.

Müqəddəs İttifaq onları sərt şəkildə basdırdı və universitetləri özləri bağladı. Eynilə, hökumət ölkə qəzetlərinə senzuradan keçdi.

Digər tərəfdən, həmin Konqres hələ də Fransada qalan qoşunların geri çəkilməsini təsdiqlədi.

İtaliyada müdaxilə

1820-ci ildə Piedmont və İki Siciliya Krallığındakı liberal üsyanlar da Müqəddəs İttifaq tərəfindən repressiyaya məruz qaldı. Bu vəziyyətdə bu üsyanlara son qoymaq üçün qoşun göndərən Avstriyalılar idi.

İngiltərə bu hərəkatlarda Müqəddəs İttifaqı dəstəkləməkdən imtina etdi, çünki onların maraqlarını təsir etmədiyini düşündü.

latın Amerikası

İtaliyada olduğu kimi, Böyük Britaniya da Latın Amerikası planlarında Müqəddəs İttifaqa kömək etmək istəmədi. İspan koloniyalarında, bölgədəki İspan tacının üstünlüyünü təhdid edən bir neçə müstəqillik hərəkatı meydana gəldi.

Bu səbəbdən, Verona Konqresi zamanı Müqəddəs İttifaq üsyanlara son qoymaq üçün qoşun göndərilməsini təklif etdi. İngilislərin iştirakdan imtina etməsi ilə qarşılaşan layihə heç vaxt həyata keçirilmədi, çünki Müqəddəs İttifaqın üzvlərindən heç birinin kifayət qədər güclü bir dəniz qüvvəsi olmadı.

Rədd et

Müqəddəs İttifaqın sona çatması, tərkib hissələri arasında yaranan fərqlərdən qaynaqlandı. Birincisi, 1821-ci ildə Fransa və Böyük Britaniyanın dəstəklədiyi üçün Yunanıstanın müstəqillik hərəkatını yatırmaq mümkün olmadı.

Rusiya da öz növbəsində Yunanlara qarşı mövqe tutmağa razı olmadı. 1825-ci ildə Çar İskəndərin ölümündən sonra varisi Yunanıstandakı müstəqilçilərə dəstək verən Osmanlı İmperiyasını zəiflətmək üçün bir strategiya inkişaf etdirməyi üstün tutdu. Bu uyğunsuzluq, Müqəddəs İttifaqın faktiki olaraq ortadan qaldırılmasına səbəb oldu.

İstinadlar

1. Escuelapedia. Müqəddəs İttifaqın müqaviləsi. Schoolpedia.com saytından əldə edilmişdir
2. Ekoloji. Müqəddəs İttifaq. Ecured.cu saytından əldə edilmişdir
3. Muñoz Fernández, Víktor. Müqəddəs İttifaq, Bərpa vasitəsi kimi. Redhistoria.com-dan əldə edildi
4. Britannica Ensiklopediyasının Redaktorları. Müqəddəs İttifaq, britannica.com-dan alınmışdır
5. Rus Tarixi Ensiklopediyası. Müqəddəs İttifaq. Ensiklopediya.com saytından alındı
6. Miras Tarixi. Müqəddəs İttifaq və Müqəddəs İş. Heritage-history.com saytından əldə edildi
7. Ghervas, Stella. Vyana Konqresi nə idi? Historytoday.com saytından əldə edildi

Müqəddəs İttifaq

Müqəddəs İttifaq (alm. Heilige Allianz ‎; rus. Священный союз ) — Rusiya, Avstriya və Prusiya monarxları tərəfindən yaradılan koalisiya. İttifaq 1815-ci il 26 sentyabrda Napoleonun son məğlubiyyətindən sonra rus çarı I Aleksandrın təklifi ilə Parisdə yaradılmışdır.

” Monarxların və xalqların Müqəddəs İttifaqı” sazişini imzalayan ölkələr. Avstriya İmperiyası Prusiya krallığı Rusiya İmperiyası

Mündəricat

• 1 Yaradılması
• 2 Həmçinin bax
• 3 Ədəbiyyat
• 4 Xarici keçidlər

Yaradılması

1815-ci il 26 sentyabrda Rus çarı I Aleksandr, Avstriya imperatoru I Frans və Prussiya kralı III Fridrix Napoleonun məğlubiyyətinin ardından II Paris sülhü zamanı İttifaq yaratdılar. Siyasi və ictimai həyatda Xristianlıq prinsiplərinə bağlılığı gücləndirməyi qarşısına məqsəd qoydan “Monarxların və xalqların Müqəddəs İttifaq”a Çar Aleksandr başçılıq etməyə başladı.İngiltərə əvvəlcə faktiki olaraq onun bütün işində iştirak edirdi. İttifaq Avropada əmin-amanlıq xatirinə hər hansı inqilabi çıxışı silahlı şəkildə yatırmağa hazır idi. Sonradan İngiltərə vəliəhd şahzadəsi, Osmanlı padşahı və papa istisna olmaqla bütün Avropa hökmdarlarının qatıldıqları ittifaq çox təsirli olmadı. Avstriya Xarici işlər Naziri Şahzadə Klement Metternix və İngiltərə xarici işlər naziri Vikont Kastlereağ isə Müqəddəs İttifaqın əhəmiyyətsiz və keçici bir birlik olaraq qiymətləndirmişlər.

Tədqiqatçılar “Müqəddəs İttifaqın” mövcudluq və tarixini üç dövrə bölürlər:

Birinci dövr – 1822-ci ilə qədər davam edən 7 illik dövrü əhatə edir ki, bu “Müqəddəs İttifaqın” ən qüdrətli dövrüdür. Bu dövrdə “Avropa Konsertinin” iştirakçıları arasında fikir birliyi və fəaliyyət həmrəyliyi özünü aydın şəkildə göstərir ki, Aaxen, Troppou-Laybax və Verone konqresləri keçirilir.

İkinci dövr – 1823–1830-cu illəri əhatə edir və Fransada İyul monarxiyasının qurulması ilə başa çatır. Dövrün başlıca epizodu fransız qasidlərinin İspaniyaya müdaxiləsi və kral VII Ferdinandın hakimiyyətinin bərqərar olmasıdır. 1822-ci ilin avqustunda Kestelrinin özünə qəsd etməsindən sonra, sentyabrda onun yerini istedadlı ingilis diplomatı və antirus görüşləri ilə məşhur olan Corc Kanpinq tutur.

Üçüncü dövr – 1830-cu il iyul monarxiyasının qurulmasından başlayır və Krım müharibəsi ərəfəsinədək davam edir, tədricən Avropa dövlətlərinin əvvəlki həmrəyliyi arxa plana keçir.

Həmçinin bax

• Троицкий Н.А. Александр I и Наполеон. М., 1994
• A.N.Abbasbəyli, S.Z.Yusifzadə. Beynəlxalq Münasibətlər Tarixi(ən qədim dövrlərdən XIX yüzilliyin 70-ci illərinin sonuna qədər)dərsliyi, Bakı 2009

Xarici keçidlər

• Beynəlxalq Münasibətlər Tarixi (e-book) 2014-07-21 at the Wayback Machine

Avqust 10, 2021
Ən son məqalələr

Dyakоvо

Dyemoz

Dyep (rayon)

Dying To Try

Dylan O`brian

Dymondia

Dynaweb

Dyoma rayonu (Ufa)

Dyoma çayı

Dyone

Ən çox oxunan

NGC 927

NGC 931

NGC 932

NGC 934

NGC 938

müqəddəs, ittifaq, heilige, allianz, Священный, союз, rusiya, avstriya, prusiya, monarxları, tərəfindən, yaradılan, koalisiya, ittifaq, 1815, sentyabrda, napoleonun, məğlubiyyətindən, sonra, çarı, aleksandrın, təklifi, ilə, parisdə, yaradılmışdır, monarxların,. Muqeddes Ittifaq alm Heilige Allianz rus Svyashennyj soyuz Rusiya Avstriya ve Prusiya monarxlari terefinden yaradilan koalisiya Ittifaq 1815 ci il 26 sentyabrda Napoleonun son meglubiyyetinden sonra rus cari I Aleksandrin teklifi ile Parisde yaradilmisdir Monarxlarin ve xalqlarin Muqeddes Ittifaqi sazisini imzalayan olkeler Avstriya Imperiyasi Prusiya kralligi Rusiya Imperiyasi Mundericat 1 Yaradilmasi 2 Hemcinin bax 3 Edebiyyat 4 Xarici kecidlerYaradilmasi Redakte1815 ci il 26 sentyabrda Rus cari I Aleksandr Avstriya imperatoru I Frans ve Prussiya krali III Fridrix Napoleonun meglubiyyetinin ardindan II Paris sulhu zamani Ittifaq yaratdilar Siyasi ve ictimai heyatda Xristianliq prinsiplerine bagliligi guclendirmeyi qarsisina meqsed qoydan Monarxlarin ve xalqlarin Muqeddes Ittifaq a Car Aleksandr basciliq etmeye basladi Ingiltere evvelce faktiki olaraq onun butun isinde istirak edirdi Ittifaq Avropada emin amanliq xatirine her hansi inqilabi cixisi silahli sekilde yatirmaga hazir idi Sonradan Ingiltere veliehd sahzadesi Osmanli padsahi ve papa istisna olmaqla butun Avropa hokmdarlarinin qatildiqlari ittifaq cox tesirli olmadi Avstriya Xarici isler Naziri Sahzade Klement Metternix ve Ingiltere xarici isler naziri Vikont Kastlereag ise Muqeddes Ittifaqin ehemiyyetsiz ve kecici bir birlik olaraq qiymetlendirmisler Tedqiqatcilar Muqeddes Ittifaqin movcudluq ve tarixini uc dovre bolurler Birinci dovr 1822 ci ile qeder davam eden 7 illik dovru ehate edir ki bu Muqeddes Ittifaqin en qudretli dovrudur Bu dovrde Avropa Konsertinin istirakcilari arasinda fikir birliyi ve fealiyyet hemreyliyi ozunu aydin sekilde gosterir ki Aaxen Troppou Laybax ve Verone konqresleri kecirilir Ikinci dovr 1823 1830 cu illeri ehate edir ve Fransada Iyul monarxiyasinin qurulmasi ile basa catir Dovrun baslica epizodu fransiz qasidlerinin Ispaniyaya mudaxilesi ve kral VII Ferdinandin hakimiyyetinin berqerar olmasidir 1822 ci ilin avqustunda Kestelrinin ozune qesd etmesinden sonra sentyabrda onun yerini istedadli ingilis diplomati ve antirus gorusleri ile meshur olan Corc Kanpinq tutur Ucuncu dovr 1830 cu il iyul monarxiyasinin qurulmasindan baslayir ve Krim muharibesi erefesinedek davam edir tedricen Avropa dovletlerinin evvelki hemreyliyi arxa plana kecir Hemcinin bax RedakteVyana konqresiEdebiyyat RedakteTroickij N A Aleksandr I i Napoleon M 1994 A N Abbasbeyli S Z Yusifzade Beynelxalq Munasibetler Tarixi en qedim dovrlerden XIX yuzilliyin 70 ci illerinin sonuna qeder dersliyi Baki 2009Xarici kecidler RedakteBeynelxalq Munasibetler Tarixi e book Arxivlesdirilib 2014 07 21 at the Wayback MachineMenbe https az wikipedia org w index php title Muqeddes Ittifaq amp oldid 5985524, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.