Musiqi nəzəriyyəsi 101

Deyirlər, əsl mahnıların zamanı olmur, o doğulur və yaşayır. Aid olduğu xalqın ruhuna hopub dilinin əzbərinə çevrilir. İlk səngər mahnımız “İgid əsgər möhkəm dayan” qələbəyə səsləyişin himni, zəfər inamlı misralardı. Bu ölümsüz nəğmə vətənimizin ən dar zamanlarında döyüşə yolladığı əsgərinə ünvanladığı ana nəsihəti, ata öyüdüdür. Azadlığın şərbətin içmiş vətən oğlu bu sözlərdən, sətirlərdən qüvvət aldı. Xalqımız yumruq olub bu mahnının sözlərini təkrarladı: “İgid əsgər, möhkəm dayan”.

Musiqi

Musiqişünaslıq və musiqi nəzəriyyəsi haqqında məlumatların yer aldığı bölmədə musiqi tarixi,tanınmış musiqilərin tarixi və s. haqqında məlumat almaq mümkündür.

Yaradılıb 3 mart 2012 Topik 159 Abunəçi 29 Reytinq 29.46

Administratorlar (2):
kayzen Apollon

Moderatorlar (0):
Moderator yoxdur

Xalq artisti Əbülfət Əliyev

• Musiqi
• 2 fevral 2023, 23:11

Azərbaycan musiqi tarixində öz dəst-xətti, həzin və məlahətli səsi, zəngin repertuarı ilə fərqlənən, xalqımızın əbədi məhəbbətini qazanmış muğam ifaçılarından biri də respublikamızın Xalq artisti Əbülfət Əliyev idi. Əbülfət Əliyev özünəxas məlahətli, xoş tembrli, rəvan, axıcı səsi, novator yaradıcılıq üslubu olan sənətkardan olub. Onun ifa tərzinə incə lirizm, emosionallıq, səlis və orijinal üslub xasdır.

“İrəvanda xal qalmadı“ mahnısı haqqında

• Musiqi
• 27 dekabr 2022, 01:53

İrəvanda xal qalmadı. Yəqin ki, hamımızın əzbərində olan mahnının maraqlı tarixçəsi var. Mahnının sözləri və musiqisinin müəllifi məşhur muğam ustası Cabbar Qaryağdıoğluya aiddir.

Mahnının yaranma tarixi haqda müxtəlif versiyalar var. Bir versiyada deyilir ki, Cabbar Qaryağdıoğlu İrəvan şəhərində mülkədar bir kişinin oğlunun toy məclisini aparırmış. Cabbar Qaryağdıoğlu tarzən Qurban Pirimov və kamançaçı Məşədi Qulu ilə bir yerdə üç gün üç gecə toyu möhtəşəm şəkildə aparmış və hamını hayıl-mayıl eləmişdi. Toylarda “Bəy tərifi” indilərdə olduğu kimi o zaman da məşhur imiş. Cabbar Qaryağdıoğlu bəy tərifi etdiyi zaman gəlinin atası yarızarafat-yarıciddi deyib ki, bayaqdan bəyi tərifləyirsən, bəs gəlini niyə vəsf etmirsən?

Xalq mahnısı “Apardı sellər Saranı” haqqında

• Musiqi
• 25 dekabr 2022, 21:46

Bu mahnı da nakam sevginin taleyinə bir ağıdır. Ən qədim xalq mahnılarımızdandır və hamının əzbərə bildiyi mahnıdır.
Əfsanələrin birində deyilir ki, Sara adlı qız öz adaxlısı, indiki dillə desək, sevgilisi Xançobanı Arpa çayı kənarında gözləyərkən faciə baş verir: onu sel aparır. Xatırladaq ki, Arpa çayı Naxçıvanın Şərur bölgəsindən axıb keçir. Bu çay boyunca Muğanlı kəndi yerləşir. Kəndin qocalarının dediyinə görə, Arpaçayı hərdən-hərdən elə daşarmış ki, heç kimin gözünün yaşına baxmaz, neçə-neçə adamı qabağına qatıb ilim-ilim itirərmiş. Bu daşqınlar çoxlu insan tələfatına səbəb olubmuş. Bəzi tədqiqatçılar mahnıda adı keçən “Gedin deyin Xançobana, bu il gəlməsin Muğana” fikrini əsas tutaraq mahnının məhz Muğan düzündən yarandığını söyləsələr də, bu fikirlər həqiqətə söykənmir.

Üzeyir bəy Hacıbəyli yaradıcılığının zirvəsi

• Musiqi
• 30 noyabr 2022, 23:39

1937-ci il 30 aprel. O gün Azərbaycan mədəniyyət tarixinə düşən günlərdən biri idi. Azərbaycan Dövlət Opera və Balet Teatrında dahi bəstəkar Üzeyir bəy Hacıbəylinin «Koroğlu» operasının premyerası keçirilirdi. Sanki səhnəni, salonu ağuşuna almış musiqi sədaları qəlbləri riqqətə gətirirdi. Tamaşaçılar ovsunlanmışdı. Səhnədə xalqın haqsızlığa qarşı qəhrəmanlıq mübarizəsi canlandırılırdı.

Tofiq Quliyev | Əbədi nəğməkar

• Musiqi
• 20 noyabr 2022, 22:02

Azərbaycan musiqi salnaməsini yaradan şəxsiyyətlər sırasında bəstəkar, dirijor, pianoçu, folklorşünas, ictimai xadim, Xalq artisti, Dövlət mükafatı laureatı Tofiq Quliyevin də özünəməxsus yeri var. Onun ürəkaçan mahnıları, orijinal estrada əsərləri, mükəmməl kino musiqisi, operettaları, ölkəmizin hüdudlarından çox-çox uzaqlarda populyarlıq qazanaraq bu gün də sevilə-sevilə ifa olunur. Böyük bəstəkarın sənətinə dövlət tərəfindən göstərilən diqqət və qayğı da bir növ onun xatirəsinə olan ehtiramın bariz nümunəsidir.

Zibeydə mahnısı haqda

• Musiqi
• 28 avqust 2022, 02:00

Azərbaycanın estrada cazının ən sevilən və bir çox müğənninin illərdir müraciət etdiyi “Zibeydə” mahnısı necə yaranıb?
Milli musiqi xəzinəmizə əvəzsiz töhfələr verən bəstəkar Tofiq Quliyevin mahnıları həmişə sevilə-sevilə dinlənilir, zövqləri, ruhları oxşayır. O, milli kino musiqimizə də fərqli üslub, düşüncə tərzi gətirən sənətkardır.

Hüseyn Cavidə görə qəzəbə tuş gələn Xalq artisti Xan Şuşinski

• Musiqi
• 21 avqust 2022, 23:13

Bu gün Xalq artisti Xan Şuşinskinin doğum günüdür. Kulis.az bu münasibətlə xanəndə haqqında maraqlı faktları təqdim edir.

Xan Şuşinski (İsfəndiyar Aslan oğlu Cavanşir) 1901-ci il avqust ayının 20-də Şuşa şəhərində, Qarabağ xanlığının banisi Pənahəli Xanın nəvəsi, İbrahim Xəlil Xanın oğlu Məhəmməd Həsən ağa Cavanşirin nəticəsi Aslan ağa Cavanşirin ailəsində ilk övlad kimi dünyaya gəlmişdir. Anası Bəyimxanım da Cavanşirlər sülaləsinin bir qolu olan Pənahəli xanın üçüncü oğlu Talıbxan ağanın törəməsi, Behbud bəyin nəvəsi, Murad bəyin qızı olub.

Müslüm Maqomayevin məşhurlaşdırdığı Kor Əhəd kim idi?

• Musiqi
• 14 avqust 2022, 23:09

Əhəd Fərzəli oğlu Əliyev 1893-cü ildə Bakıda dünyaya gəlib. O, iki yaşına çatanda keçirdiyi xəstəlikdən görmə qabiliyyətini itirir və sonra tamamilə kor olur. Anası Əhədi ovundurmaq üçün Moltanı bazarından ona 12 dilli qarmon alır. Qarmon onun üçün bir təsəlli olur. O, qarmonu ifa edəndə hələ qara dillər kəşf olunmamışdı. Qarmanda özü üçün müxtəlif mahnılar ifa edən, başını qarışdıran Əhədin sonralar “Kor Əhəd” ləqəbi ilə güclü qarmon ifaçısına çevriləcəyini isə heç kim düşünməmişdi.
Əhədin fitri istedadı və güclü iradəsi olub. 5-6 yaşında artıq o, qarmonda çalmağı öyrənib. Onun bu bacarığını görən atası Əhədi özü ilə toylara aparmağa başlayır. Əhəd Cabbar Qaryağdıoğlu, Seyid Şuşinski, Seyid Mirbabayev kimi xanəndələrə qulaq asır, onların boğazlarında vurduğu zəngulələri qarmonun dilinə köçürməyə çalışır.

3-cü kursda bütün SSRİ məkanına səs salan Azərbaycanlı – Cahangir Cahangirov

• Musiqi
• 4 yanvar 2022, 14:40

Bu il görkəmli bəstəkar, Azərbaycan bəstəkarlıq məktəbinin təşəkkülü və inkişafında misilsiz xidmətləri olmuş Cahangir Cahangirovun 100 illik yubileyi tamam oldu. Mahnı, kantata, instrumental pyes, opera kimi müxtəlif janrlarda eyni çoşğu ilə, ilham və həvəslə yazıb yaratmış sənətkarın musiqisi öz rəngarəngliyi, parlaqlığı və emosionallığı ilə qəlbləri fəth edib. Cahangir Cahangirovun yaradıcılığı təkcə respublikamızda deyil, onun hüdudlarından çox-çox uzaqlarda da maraq doğurub, bəyənilib, sevilib və zamanında dövlət tərəfindən layiqincə qiymətləndirilib.

İgid əsgər, möhkəm dayan

• Musiqi
• 29 noyabr 2021, 01:12

Deyirlər, əsl mahnıların zamanı olmur, o doğulur və yaşayır. Aid olduğu xalqın ruhuna hopub dilinin əzbərinə çevrilir. İlk səngər mahnımız “İgid əsgər möhkəm dayan” qələbəyə səsləyişin himni, zəfər inamlı misralardı. Bu ölümsüz nəğmə vətənimizin ən dar zamanlarında döyüşə yolladığı əsgərinə ünvanladığı ana nəsihəti, ata öyüdüdür. Azadlığın şərbətin içmiş vətən oğlu bu sözlərdən, sətirlərdən qüvvət aldı. Xalqımız yumruq olub bu mahnının sözlərini təkrarladı: “İgid əsgər, möhkəm dayan”.

Musiqi nəzəriyyəsi 101

Fərqli notlar növlərindən necə tərtib edildiyinə görə, bunlar bir başlanğıc musiqi şagirdinin bilməli olduğu musiqi nəzəriyyəsinə dair bir sıra məqalələrdir.

Kəlmələr, qeydlər və işçilər

Səkkiz qılınc. İctimai domen şəkli Musiqidə istifadə edilən ümumi simvolların nə olduğunu öyrənmək istəyirsiniz? İşdə, siz qıfılların növləri, qeydlər və heyət vasitəsilə gedəcək bir təlimat var. Ətraflı »

Dotted Qeydlər, Dəyişlər, Saat İmzaları və daha çox

Dotted Half Qeyd. İctimai domen şəkli

Fərqli musiqi nüsxələri ilə sizə istiqamət verəcək olan bu təlimatda nöqtəli qeydlər, dincəllər, orta C mövqeyi, vaxt imzaları və daha çox məlumat əldə edin. Ətraflı »

Təbii qeydlər və təbii əlamət

Təbii əlamət. Public Domain Image Wikimedia Commons-dən Bir başlanğıc olaraq, musiqi öz dilinə malik olduğunu və doğru oynaya bilməsi üçün ilk növbədə öyrənməlisiniz ki, bir çox musiqili simvol və konsepsiya var. Təbii notlar nədir və təbii əlamət nədir? Burada cavabı öyrənin. Ətraflı »

Qalanlar

Fermata. Public Domain Image Wikimedia Commons-dən Müxtəlif növ istirahət simvollarını və onların mənasını yazır.

Ikiqat təsadüflər

Cüt mənzil. Wikimedia Commons-dən Denelson83 adlı şəkil izni Sharps və mənzillər də təsadüfi deyilir. Amma ikiqat təsadüflər nədir? Burada tez cavab verin.

Təkrar əlamətləri

de capo. Wikimedia Commons-dən Denelson83 adlı şəkil izni Musiqidə hansı ölçü və ya tədbirlərin təkrar olunmasını göstərmək üçün istifadə edilən müəyyən təkrar əlamətlər vardır. Təkrar işarələr haqqında daha ətraflı məlumat. Ətraflı »

Bağlar və Triplets

Bağlar. Wikimedia Commons-dən Denelson83 adlı şəkil izni

Bir notun keçirilməsi və / və ya üç qeyd bərabər müddəti ilə oynaması lazım olduqda işarə etmək üçün istifadə olunan musiqi simvolları var. Bu vəziyyətdə bağ və üçqat işarəsi istifadə olunur. Bağlar və üçlük nədir? Cavab burada. Ətraflı »

İfadə nişanları

Pianissimo. Wikimedia Commons-dən Denelson83 adlı şəkil izni

Dinamik əlamətlər və eklem işaretləri musiqi parçasının həcmini ifadə etmək üçün istifadə edilən kısaltmalar və ya simvollardır. Həmçinin həcmdə dəyişiklik olub-olmadığını göstərir, həmçinin musiqi phrasing. Burada tez-tez istifadə olunan ifadə nişanlarıdır.

Beats və Meter

Beats musiqinin bir parçası oynarkən vaxt sayılması üsulu olaraq istifadə edilir. Beats musiqi ‘onun müntəzəm ritmik desen verir. Ətraflı »

Tempo

Bir musiqi parçasının başında İtalyan sözü parça nə qədər yavaş və ya sürətli oynanılacağını göstərir. Ətraflı »

Açar İmzalar

Açar imzalar, boşluqdan və vaxt imzasından əvvəl gördüyünüz mənzillər və ya kəskinlərdir. Ətraflı »

Açar İmzalar cədvəli

Tez istinad üçün əsas və kiçik düymələrdəki əsas imzaların bu cədvəlini istifadə edin. Ətraflı »

Beşlər dairəsi

Beşinci Çember – musiqiçilər üçün mühüm bir vasitədir olan bir diaqramdır. Bu, beşinci ayrı olan müxtəlif açarların əlaqələrini göstərmək üçün bir dairədən istifadə edir, çünki bu adlanır. Ətraflı »

Böyük Tərəzilər

Əsas miqyaslı miqyaslar, bütün digər tərəzilərin formalaşdığı təməldir. Ətraflı »

Kiçik tərəzi

Kiçik miqyaslı qeydlər təntənəli və kədərli, üç növ kiçik tərəzi var : Daha ətraflı »

Kromatik Ölçək

“Xromatik” sözü “rəng” sözü olan yunan sözü “xrom” sözündən çıxır.

Pentatonik tərəzi

“Pentatonik” sözü, yunan sözü beş və tonik məna tonunun mənasını ifadə edir. Ətraflı »

Bütün Ton Ölçüsü

Bütün ton skalasında 6 ədəd qeyd var ki, bunlar bir araya gələrək, intervalid formulunu asan xatırlayırlar. Ətraflı »

Intervals

Aralıq, yarım addımlarla ölçülmüş iki cərgə arasındakı fərqdir. Ətraflı »

Harmonik Aralar

Birlikdə ifa olunan və ya eyni anda harmoniya yaratan qeydlər. Bu qeydlər arasındakı aralıklara harmonik fasilələr deyilir. Ətraflı »

Melodik aralıqlar

Ayrı-ayrılıqda qeyd etdiyiniz zaman bir-birinizə melodiya oynayırsınız. Bu qeydlər arasındakı məsafəyə melodik aralıq deyilir. Ətraflı »

Böyük Triadalar

Böyük bir akkord böyük miqyaslı 1-ci (kök) + 3 + 5-ci notları istifadə olunur.

Kiçik Triadlar

Kiçik bir akkord kiçik miqyaslı 1-ci (kök) + 3 + 5-ci notları istifadə olunur. Ətraflı »

Böyük və kiçik 7-ci illər

Ən böyük 7-i ifadə etmək üçün istifadə edilən simvol maj7, min7 isə 7-ci sinifdir. Ətraflı »

Hörmətli 7-ci

7- də dominant bir notun adı + 7 istifadə olunur . Məsələn: C7, D7, E7 və s. Daha ətraflı »

Triadaları ters çevir

Chord inversions bəstəkarlar və musiqiçilər tərəfindən modulyasiya üçün istifadə olunur, melodik bas rəngi yaratmaq və ümumiyyətlə musiqi daha maraqlı etməkdir. Ətraflı »

sus2 və sus4 Akkordlar

Sus, “dayandırılmış” bir qisimdir, ümumi triad nümunəsini təqib etməyən tonlara aiddir. Ətraflı »

Altıncı və Dördüncü Akkordlar

6-cı və 9-cu tonlara bənzər digər tonlar var ki, musiqinizi daha maraqlı etmək üçün istifadə edə bilərsiniz. Ətraflı »

Azaldılmış və genişlənmiş Triadalar

Azaldılmış və genişləndirilmiş tonlara əsaslanan iki növ triad var Daha ətraflı »

Dissonant və Consonant Akkordları

Yumşaq tonlar harmonik və sevindirici bir səs, səssiz tonlar isə gərginlik duyğusu meydana gətirir və qeydlər çaşdıqca səslənir. Ətraflı »

I – IV – V Akka Pattern

Hər bir açar üçün “əsas ton” kimi tanınanlardan daha çox səslənən 3 ton var. I-IV-V tonları 1, 4 və 5-ci ölçüyə malikdir. Ətraflı »

I – IV – V Akkord Pattern oynayır

Bir çox mahnı, xüsusən də xalq mahnıları , I – IV – V akkord modelini istifadə edir. Məsələn, F-nin açarında oynanan “Range-də ev” nümunəsidir. Ətraflı »

ii, iii və vi Akkordlar

Bu tonlar, ölçünün 2-ci, 3-cü və 6-cı qeydlərindən ibarətdir və bütün kiçik tonlardır. Ətraflı »

Akort Nümunələrini Oynayan

Siz digər melodiyaların nə ilə qarşılaşa biləcəyini görmək üçün müxtəlif akkord nümunələri ilə oynaya bilərsiniz. Ətraflı »

Modu

Modu bir çox musiqi növündə istifadə olunur; müqəddəs musiqidən cazdan qaynaya qədər. Bəstəkarlar onu predmeti qabiliyyətdən qaçmaq üçün kompozisiyalarına “ləzzət” əlavə etmək üçün istifadə edirlər. Ətraflı »

Musiqi nəzəriyyəsi: Harmonik və melodik fasilələr

Videonuz: Solfecio və Harmoniya dərsləri .Harmonik birləşmələr 2 ci hissə.

MəZmun

• Miqdarı: Xətləri və boşluqları saymaq
• Keyfiyyət: Yarım addımları nəzərə alaraq
• Aralıqları adlandırmaq

Özünüzü musiqi nəzəriyyəsi üzrə öyrətmək yalnız daha yaxşı bir musiqiçi olmağınıza kömək edəcəkdir. Daha yaxşı bir musiqiçi olmaq istəyirsinizsə, fasilələrlə tanış olduğunuzdan əmin olun. Aşağıdakı iki növ interval mövcuddur:

• A harmonik interval eyni anda iki not oynadıqda əldə etdiyin şeydir.
• A melodik interval vaxtında bir-birinin ardınca iki notu oynadıqda əldə etdiyin şeydir.

The şəxsiyyət bir aralığın və bu, həm harmonik, həm də melodik fasilələrə aiddir, iki şey ilə müəyyən edilir:

Miqdarı: Xətləri və boşluqları saymaq

Bir aralığın adlanmasında ilk addım, qeydlər arasındakı məsafəni heyətdə yazıldığı kimi tapmaqdır. The kəmiyyət, və ya nömrə ölçüsü, bir interval, musiqi heyətindəki aralığın içərisində olan sətir və boşluqların sayına əsaslanır. Musiqiçilər və bəstəkarlar fasilələrin miqdarını göstərmək üçün müxtəlif adlardan istifadə edirlər:

• Unison (və ya əsas)
• İkincisi
• Üçüncüsü
• Dördüncü
• Beşinci
• Altıncı
• Yeddinci
• Oktava

Aralığa daxil olan sətirləri və boşluqları əlavə etməklə bir aralığın miqdarını təyin edirsiniz. Hər sətri və qeydlər arasındakı hər boşluğu, eyni zamanda qeydlərin üzərində olan sətirləri və boşluqları saymalısınız. Aralıq miqdarını hesablayarkən təsadüflərin heç bir əhəmiyyəti yoxdur.

Bir intervalın miqdarını təyin etmək çox asandır. Üst və ya alt notda başlayırsınızsa və hər iki notu da ehtiva edən sətirlər və ya boşluqlar daxil olmaqla intervaldakı bütün sətirləri və boşluqları sayırsınızsa, sonda beş rəqəmi ilə nəticələnirsiniz. Bu səbəbdən, bu aralığın beş və ya beşdə birinin miqdarı və ya ədəd ölçüsü var. Notlar eyni anda çalınması üçün birlikdə yazıldığından, a harmonik beşinci.

Budur melodik bir saniyə. Kəskin olduğunu unutmayın təsadüfi F-də intervalın miqdarına tamamilə heç bir şey etmir. İnterval kəmiyyəti yalnız xətləri və boşluqları saymaqdan ibarətdir.

İndi unisondan (iki qeyd eynidir) oktavadək (iki not bir-birindən tam bir oktava) interval kəmiyyətlərini və aralarındakı bütün aralıqları yoxlayın. Kəskinlər və mənzillər əylənmək üçün atılır, ancaq unutmayın, interval kəmiyyətinə gəldikdə heç bir əhəmiyyəti yoxdur.

Bəs aralıq birdən çox oktavanı əhatə edirsə? Bu vəziyyətdə a mürəkkəb interval. Bütün interval kəmiyyətlərində olduğu kimi, yalnız birləşmə intervalı üçün sətirləri və boşluqları sayırsınız. Bu nümunədə on miqdarı var və buna görə də a adlanır onuncu.

Keyfiyyət: Yarım addımları nəzərə alaraq

Fasilə keyfiyyət bir notdan digərinə keçən yarım addım sayına əsaslanır. Aralıq miqdarından fərqli olaraq, bir pilləni yarım pillə qaldıran və ya aşağı endirən təsadüflər (kəskin və mənzillər) interval keyfiyyətində əhəmiyyət kəsb edir. İnterval keyfiyyəti intervala fərqli səs verir.

Burada gördüyünüz fasilələrin hər biri tam olaraq eyni kəmiyyətə malikdir, lakin fərqli səslənir, çünki hər biri fərqli bir keyfiyyətə malikdir.

Eyni miqdarda (beşinci), lakin fərqli keyfiyyətlərdə olan fasilələr arasındakı fərqləri dinlə.

Keyfiyyəti təsvir etmək üçün istifadə olunan terminlər və qısaltmalar belədir:

• Mayor (M): Notlar arasında iki yarım addım var
• Kiçik (m): Böyük bir intervaldan yarım addım daha az və ya notlar arasında bir yarım addım azdır
• Mükəmməl (P): Unizonların, oktavaların, dördüncü və beşincilərin harmonik keyfiyyətinə aiddir
• Azaldılmış (zəif və ya d): Kiçik və ya mükəmməl bir intervaldan yarım addım daha azdır
• Artırılmış (aug və ya A): Böyük və ya mükəmməl bir intervaldan yarım addım çoxdur

Aralıqları adlandırmaq

Hər interval tam adını həm intervalın miqdarı, həm də keyfiyyətinin birləşməsindən alır. Məsələn, a ilə qarşılaşa bilərsiniz böyük üçüncü və ya a mükəmməl beşinci. Aralıqları təsvir edərkən istifadə etdiyiniz mümkün birləşmələr:

• Mükəmməl (P) yalnız unisons, dördüncü, beşinci və oktavlarla istifadə edilə bilər.
• Major (M) və minor (m) yalnız saniyə, üçdə, altıncı və yeddinci hissələrlə istifadə edilə bilər.
• Azaldılmış (dim) unisons istisna olmaqla, hər hansı bir fasilə ilə istifadə edilə bilər.
• Genişləndirilmiş (aug) hər hansı bir fasilə ilə istifadə edilə bilər.