Videolar üçün musiqini necə almaq olar

Portal BMT-nin Uşaq Fondu (UNICEF) və “Regional İnkişaf” İctimai Birliyi tərəfindən Avropa İttifaqının maliyyə dəstəyi ilə həyata keçirilən “Erkən uşaqlıq dövründə inkişaf” (EUDİ) layihəsi çərçivəsində hazırlanıb.

Erkən Uşaqlıq Dövründə İnkişaf

Portal BMT-nin Uşaq Fondu (UNICEF) və “Regional İnkişaf” İctimai Birliyi tərəfindən Avropa İttifaqının maliyyə dəstəyi ilə həyata keçirilən “Erkən uşaqlıq dövründə inkişaf” (EUDİ) layihəsi çərçivəsində hazırlanıb.

Musiqinin uşağın inkişafına təsiri

Musiqi özünəməxsus qayda və qanunların hökm sürdüyü bir gerçəklikdir. Əgər musiqi ümumi qanunlara uyğun olaraq ifa olunursa, yeni bir keyfiyyət qazanır, insana “xüsusi” təsir göstərir.

Bəşəriyyət hələ qədim dövrlərdən musiqinin müalicəvi təsiri ilə tanış idi. Pifaqor ilk dəfə musiqi sənətinə elmi olaraq yanaşaraq, musiqinin ruhun və bədənin sağlamlığına təsir etdiyini söyləmişdi. Platon musiqini ahəngdar şəxsiyyət yetişdirməyin əsas vasitəsi hesab edirdi. Aristotel musiqinin insanın formalaşmasına müəyyən bir şəkildə təsir edə biləcəyini iddia edirdi.
Hətta Misir papiruslarında qədim kahinlərin səs və melodiyaların köməyi ilə misirliləri necə sağaltdıqları barədə qeydlər tapımışldı. Əhdi-Ətiqdə deyilir ki, padşah Davud lira çalaraq padşah Şaulun əsəb pozuntusunu müalicə edirdi. Əbu Nəsr Məhəmməd əl-Farabinin “Musiqinin Böyük Kitabı” traktatında musiqi elminin konsepsiyası və musiqinin insana təsiri öz əksini tapmışdır.

Orta əsrlərdə şəhərləri vəba epidemiyası bürüdükdə, bunun öhdəsindən gəlmək üçün insanlar durmadan zəng çalırdılar. İndi alimlər müəyyən bir tonda müxtəlif fasilələrlə səslənən səslərin patogen mikrobları öldürməyə qadir olduğunu aşkar ediblər. 19-cu əsrdə alim I Dogel musiqinin təsirindən heyvanlarda və insanlarda qan təzyiqinin, ürək əzələlərinin yığılma tezliyinin, tənəffüsün ritminin və dərinliyinin dəyişdiyini müəyyən etmişdi.

Son tədqiqat işlərinin nəticələri təsdiqləyir ki, musiqi kompozisiyaları beyində biokimyəvi proseslərə təsir edir, beyin yarımkürələri arasında sinxronluğu və şüurun elastikliyini artırır. Məsələn, məlum olub ki, skripkaçılar ifa edərkən sol əllə aktiv hərəkətlər etdiyi üçün onlarda beynin sağ yarımkürəsinin qabığı daha yaxşı inkişaf edir, pianoçular hər iki əl ilə çaldıqları üçün hər iki yarımkürənin qabığı analoji inkişaf edir. Musiqinin təsirindən beyində xoşbəxtlik və sakitlik hormonu olan endorfinin istehsalı artır, yəni musiqi insan psixikasına dopinq kimi təsir göstərir.

Montreal Universitetində musiqi neyropersepsiyasının tədqiqatı laboratoriyasında aparılan tədqiqatlar musiqi və musiqi dərslərinin neyronların sıxlığını və neyronlar arası əlaqələrin keyfiyyətini artırdığını, bununla da beyin fəaliyyətini yaxşılaşdırdığını, məlumatları daha yaxşı mənimsəməyi və ünsiyyət qurmağı asanlaşdırdığını müəyyən etmişdir.

Musiqi uşaqların inkişafına da müsbət təsir göstərir və bu təsir hələ doğuşdan əvvəl başlayır. Hamiləlik dövründə musiqi dinləmək həm hamilə qadına sakitləşdirici və canlandırıcı təsir göstərir, həm də bətnindəki körpəyə müsbət təsir edir. Burqundiya Universitetinin İnkişaf Tədqiqatı Laboratoriyasının rəhbəri Emmanuel Biqandın rəhbərlik etdiyi fransız alimlər qrupunun geniş tədqiqatları buna sübutdur. Tədqiqat işlərinin nəticələri “Musiqinin beyinə faydalı təsirləri” kitabında yer alıb. Tədqiqat nəticəsində məlum olmuşdur ki, uşaq hətta inkişafın prenatal dövründə də kənarda səslənən melodiyaları xatırlaya və sonradan tanıya bilər. Tədqiqatlar hələ danışa bilməyən 3 aylıq körpələrin xüsusi təlimdən sonra zümzümə musiqisini səsləndirə bildyini göstərdi.

Hamiləliyin təxminən 16-18-ci həftəsindən sonra körpə həyatında ilk səsləri eşidir. 24-cü həftəlik körpə səslərə və səs-küyə cavab olaraq başını döndərir və hamiləliyin son aylarında anasının səsini, ananın doğma dilini, ayrı-ayrı sözləri və qafiyələri tanıya bilir. Hamiləliyin üçüncü trimesterində uşaq ananın dinlədiyi musiqini eşidə bilir.

2010-cu ildə Tel- Əviv Tibb Mərkəzində 30-37 həftəlik körpələrin qatıldığı tədqiqat zamanı müəyyən olunmuşdur ki, vaxtından əvvəl doğulan körpələr Motsartın musiqisini dinlədikdə metabolik proseslərin səmərəliliyi artır. 10 dəqiqə və daha çox müddətə dinlədikdən sonra sakitlik zamanı enerji xərclərinin 10-13% azalması müşahidə olunur. Musiqinin bu effekti musiqi dayandırdıqdan sonra dayanır.

Hər hansı bir musiqi alətində çalmaq dəqiq hərəkətləri və əllərin əlaqələndirilmiş işini tələb edir. Buna görə də uşağın motor bacarıqlarını inkişaf etdirməyə kömək edə bilər. Musiqi alətində çalmaq həm də fəza funksiyalarının inkişafına kömək edə bilər. Əksər musiqi alətləri fəza koordinatlarını (məsələn, fleyta “yaxın-uzaq” və ya “yuxarı-aşağı”, fortepiano-“sağ-sol”) təyin etməyə imkan verir.

Hal-hazırda musiqi ilə məşğul olmanın koqnitiv funksiyaların inkişafına təsirini qeyd edən bir çox elmi nəşr var. Tədqiqatlarlar musiqi dərsləri zamanı beynin müəyyən strukturlarında dəyişiklikləri göstərir. Kanadalı mütəxəssis Qlenn Şelenberqin araşdırmalarının nəticələrinə görə, musiqi öyrənmə prosesində körpələrin IQ səviyyəsi artır. Şelenberqin sözlərinə görə, musiqi uşağın zehni fəaliyyətini aktivləşdirir, neyrostimulyator rolunu oynayaraq, konsentrasiya olmağa və yaddaşını gərginləşdirməyə məcbur edir.

Beyin stimullaşdırıcısı kimi musiqi nitq bacarıqlarını inkişaf etdirməyə, məktəbəqədər təhsilin keyfiyyətini yaxşılaşdırmağa kömək edir. Tədqiqatlar loqopedik problemləri olan uşaqların ritmik bir melodiya dinlədikdən sonra səsləri daha yaxşı səsləndirməyə başladığını göstərdi. Bundan başqa, onlar musiqinin köməyi ilə qrammatik normaları da daha tez öyrənirlər.

Davamlı öyrənmə çətinliyi normal zehni və şifahi nitqi, tam görmə və eşitmə qabiliyyəti olan uşaqlar tərəfindən də yaşana bilər. Tədqiqatçıların fikrincə öyrənmə çətinliyi məktəb yaşlı uşaqların 15-20%-də rast gəlir və bu pozuntuların artım tendensiyası müşahidə edilir. Musiqi aləti çalmağı öyrənmək riyazi təfəkkürün inkişafına və hətta məktəbdə müvəffəqiyyətin artmasına kömək edə bilər. Məktəbdə öyrənmə problemi olan uşaqların inkişafı üçün musiqi dərsləri xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Musiqinin qavrama və tanıma funksiyalarının inkişafına müsbət təsiri musiqi dərslərini öyrənmə çətinliyi olan uşaqlar üçün korreksiyaedici-inkişafetdirici təlimin vacib bir hissəsi olmağa imkan verir.

Elmi araşdırmalar musiqi dinləmək və hər hansı bir alətdə çalmaqla yanaşı, mahnı oxumağın da faydalı olduğunu sübut edir. Bəzi saitlərin tələffüzü badamcıqların titrəməsini təmin edir və bədəni xəstəliklərdən təmizləməyə kömək edir. Uşaq mahnı oxuyarkən orqanizmə çox miqdarda oksigen daxil olur, qan dövranı yaxşılaşır, qan təzyiqi azalır və ürək döyüntüsü normallaşır. Qan dövranının yaxşılaşması səs tellərinə, badamcıqlara və çox sayda limfa düyünlərinə faydalı təsir göstərir, yerli immuniteti artırır və belə uşaqlar daha az xəstələnir. Qan dövranının yaxşılaşması beyin fəaliyyətinin aktivləşməsinə səbəb olur, beyin daha intensiv işləməyə başlayır, yaddaş yaxşılaşır, istənilən məlumat daha asan qavranılır.

Hazırda musiqi terapiyası dünyada tanınan bir elmə çevrilir. Qeyd edək ki, musiqi artıq psixoterapiyada geniş şəkildə tətbiq olunur. Uşağın mahnı oxuması ağciyər xəstəlikləri zamanı çox faydalıdır. Belə ki, musiqi tənəffüs gimnastikasını əvəz etməklə yanaşı, kəskinləşmələrin sayını da əhəmiyyətli dərəcədə azaldır. Bir sözlə, musiqi uşaqları mənəvi cəhətcə zənginləşdirməklə yanaşı, onların fiziki və intellektual inkişafında, sağlamlığının qorunmasında da mühüm rol oynayır.

1. Абу Насра’ аль-Фараби Трактат о достижении счастья // Социально-этические трактаты. Алма-Ата: Наука, 1973
2. Lubetzky R., Mimouni F.B., Dollberg S., et al. Effect of Music by Mozart on Energy Expenditure in Growing Preterm Infants. Pediatrics, 2010
3. Декер-Фойгт Г.Г. Введение в музыкотерапию. СПб.: Питер, 2003
4. Алвин Дж., Уорик Э. «Музыкальная терапия для детей с аутизмом». М.: Теревинф, 2004

Videolar üçün musiqini necə almaq olar

Musiqi dünyası və müəllif hüquqları qanunu həqiqətən çaşdırıcı ola bilər, xüsusən də milyonlarla müxtəlif sənətçinin mahnılarına onlayn giriş imkanı ilə. Xatırlamaq lazım olan ən vacib şey odur ki, mahnı müəllif hüququ ilə qorunursa, onu videoda istifadə etmək üçün pul ödəməli və ya icazəniz olmalıdır. İdeya ondan ibarətdir ki, başqasının yazıb ifa etdiyi musiqidən işlərinə görə pul vermədən istifadə edə bilməzsiniz, bu da məntiqlidir. Videonuzu ictimaiyyətə təqdim etməzdən əvvəl lazımi araşdırma aparın və müəllif hüquqları ilə bağlı problemlərin pozulduğuna əmin olun.

addım

Metod 1/2: Müəllif hüququ ilə qorunan musiqinin alınması

• Məsələn, orijinal musiqi ilə Taylor Swift-in “Sevgili” mahnısının qarışığını yaratmaq istəyirsinizsə, musiqinizi ictimai sahədə tanıtmaq və ya istifadə etmək üçün “Sevgili” sinxronizasiya hüququnuz olmalıdır.
• Əgər siz sadəcə evdə musiqi oynamaq istəyirsinizsə, lakin video buraxmaq və ya yaradıcılığınızdan pul qazanmağa çalışmaq fikrində deyilsinizsə, istədiyinizi etməkdə sərbəstsiniz. Ancaq bir videodan maddi qazanc, reklam və hətta sadəcə əyləncə üçün istifadə etməyi planlaşdıran kimi icazə almalısınız.

• Mahnının bir neçə saniyəsini oxutmaq istəsəniz belə, hələ də icazə lazımdır.
• Müxtəlif mahnıların qiyməti mahnıdan mahnıya və sənətçidən sənətçiyə dəyişir. Çox vaxt populyarlıq bir mahnının nə qədər başa gəldiyini müəyyənləşdirir. Məsələn, Beatles qrupunun bir mahnısı bir videoya xərcləmək üçün 500.000 dollara başa gələ bilər. Daha az tanınan bir sənətçinin mahnısı 100 dollara başa gələ bilər.

• ASCAP (Amerika Bəstəkarlar, Müəlliflər və Nəşriyyatçılar Cəmiyyəti), BMI (Broadcast Music, Inc.) və GMR (Qlobal Musiqi Hüquqları) kimi digər təşkilatlar da məşhur mahnılar üçün sinxronizasiya lisenziyalarına malikdir. Əgər axtardığınızı tapa bilmirsinizsə, yuxarıdakı linkə klikləyin.
• Bu saytların çoxu, o cümlədən SESAC, onlardan lisenziya almanızı tələb edir. Onlardan bəziləri hər il yenilənməlidir, digərləri isə ərizənizlə birlikdə təqdim edilən yalnız birdəfəlik ödənişdir. Bu ödənişdən sonra hələ də müəyyən bir mahnı üçün lisenziyanı ödəməlisiniz.
• Müəyyən bir ifaçı və ya mahnı üçün kimin sinxronizasiya lisenziyasına malik olduğunu öyrənə bilmirsinizsə, sadəcə həmin ifaçının lisenziya nümayəndəsi ilə əlaqə saxlayın. E-poçt göndərə bilməniz üçün əksər saytlar bu əlaqə məlumatını ehtiva edir.

• Məsələn, əgər sənətçi Sony Music altında qeyd edirsə, onların veb saytına daxil olun. Oradan siz www.sonymusiclicensing.com saytına keçid tapa bilərsiniz və oradan sorğunuzu göndərə bilərsiniz.
• Səsyazma şirkəti haqqında əmin deyilsinizsə, bu məlumatı onlayn tapa bilməlisiniz. Məsələn, albomlarının hər birini kimin istehsal etməsi ilə bağlı təfərrüatları öyrənmək üçün indie sənətçisi “Andrew Bird rekord leybl” i axtara bilərsiniz.

• İstifadə etmək istədiyiniz mahnıda bir neçə ifaçının hissələri varsa, hər bir ifaçı üçün səsyazma şirkətindən icazə almalısınız.
• İcazə almasanız, böyük cərimələrlə üzləşə, videolarınızı platformasından silə və bəlkə də mühakimə oluna bilərsiniz.

• İş masanızda faylı işə salın və e-poçtların, yazışmaların, müqavilələrin və digər əlaqəli məlumatların PDF versiyalarını yadda saxlayın.

Metod 2/2: Digər imkanları araşdırın

1. İctimai sahədə olan pulsuz musiqidən istifadə edin. İctimai domen 1924-cü ildə və ya ondan əvvəl buraxılmış musiqiləri ehtiva edir. İstifadə etmək istədiyiniz mahnının daxil olduğundan əmin olmaq üçün Public Domain Information Project veb-saytını iki dəfə yoxlamalısınız. Əgər belədirsə, hüquqların alınması ilə bağlı narahatlığa ehtiyac yoxdur!
   • Bu mahnıların bir çoxu köhnəldiyi üçün axtardığınız səsə malik olmaya bilər. Ancaq – birini götürüb yeni bir şey yaratmaq üçün onun hissələrini istifadə edə bilərsiniz.
2. Pulsuz müasir musiqi üçün Creative Commons materialına baxın. Creative Commons vasitəsilə daxil olduğunuz musiqi adətən pulsuzdur, lakin ondan istifadə üçün bəzi şərtlər ola bilər. Məsələn, mahnını qazanc üçün istifadə etməmək barədə razılığa gəlməli ola bilərsiniz və ya ifaçıya kredit verdiyinizə əmin olmalısınız.
   • Bəyəndiyiniz mahnını tapsanız, istifadə etməzdən əvvəl sadəcə şərtləri diqqətlə oxuyun.
3. Pulsuz treklər üçün YouTube-da “müəllif hüququ olmayan” musiqi axtarın. İstər YouTube videosu, istərsə də başqa bir şey üçün bəyəndiyiniz musiqini tapdıqdan sonra onu kompüterinizə köçürmək üçün yükləmə linkinə klikləyin. Oradan həmin faylı seçib öz medianıza əlavə edə bilərsiniz. YouTube-dan yükləmək üçün əlçatan musiqi tapmağın daha çox yayılmış 2 yolu bunlardır:
   • YouTube videosu hazırlayırsınızsa, yaradıcılıq studiyanız vasitəsilə daxil ola biləcəyiniz YouTube audio kitabxanasından istifadə edin.
   • NoCopyrightSounds kimi YouTube kanallarına baxın. Musiqidən istifadə qaydalarına baxmaq üçün hər bir videonun təsvirini oxumağınızdan əmin olun. Bəzən videonuzun təsvirinə kopyalayıb yapışdırmağınız lazım olan xüsusi bir söz var.
4. Müstəqil bir sənətçidən musiqilərini pulsuz istifadə etmək üçün icazə istəyin. Onlarla e-poçt, Twitter, Instagram və ya digər sosial media platformaları vasitəsilə əlaqə saxlayın. Bir çox sənətçi var ki, onlara kredit verdiyiniz müddətcə musiqilərindən istifadə etməyinizə icazə verməyə hazırdır və soruşmaq heç vaxt zərər vermir!
   • Müstəqil sənətçilərin bəzi möhtəşəm musiqilərini kəşf etmək üçün SoundCloud və Bandcamp-a baxın.
5. Yüzlərlə yeni treki gözdən keçirmək üçün müəllif hüququ olmayan musiqi saytına abunə olun. Bu, texniki cəhətdən pulsuz seçim deyil, lakin bir mahnının hüquqlarını almaqdan daha ucuz ola bilər. Saytdan asılı olaraq, siz aylıq abunə haqqı ödəməli ola bilərsiniz və ya mahnıları fərdi olaraq satın ala bilərsiniz. Bu yaxşı nəzərdən keçirilən platformalardan birinə baxın:
   • Audio cəngəllik
   • Epidemik səs
   • Musiqi yatağı
6. Mahnıdan istifadə üçün birdəfəlik ödəniş etmək üçün “royaltisiz” musiqi alın. Audio Jungle, PremiumBeat, Pond5, Soundstripe və Audioblocks, seçim etmək üçün milyonlarla mahnısı olan yaxşı nəzərdən keçirilən saytlardır. Bəzi mahnıların qiyməti 1 dollara qədər, bəziləri isə 30 dollar və ya daha çox ola bilər.
   • Royalti pulsuz o deməkdir ki, mahnıdan istifadə etmək üçün davam edən rüsum ödəməli və ya lisenziyanı yeniləməli olmağınız lazım deyil. Siz sadəcə olaraq birdəfəlik ödəniş ödəyirsiniz və mahnıdan istədiyiniz kimi istifadə edirsiniz.
   • Siz həmçinin satın aldığınız mahnıdan istədiyiniz qədər istifadə edə bilərsiniz. Tək istifadə üçün heç bir məhdudiyyət yoxdur.

İcma sualları və cavabları

Məsləhətlər

• Hüquq məsləhəti axtarırsınızsa, vəkillə işləyə bilərsiniz. İnternetdə faydalı məlumat əldə edə bilsəniz də, bir vəkilin daha çox məlumatlı olacağı nüanslar ola bilər.
• Musiqidən istifadə etmək üçün lazım olan bütün icazələri izləmək çox iş tələb edə bilər! Bəzi televiziya şoularında yalnız bu vəzifələrə diqqət yetirən işçilər var.

Xəbərdarlıqlar

• Müəllif hüququ ilə qorunan musiqidən icazəsiz istifadə etmək riskə dəyməz! Ciddi cərimələrə məruz qala bilərsiniz və gördüyünüz iş artıq istifadə oluna bilməz.
• Oynamaq istədiyiniz klipin nə qədər qısa olmasının əhəmiyyəti yoxdur. Müəllif hüququ ilə qorunan mahnıdandırsa, bunun üçün pul ödəyin. Klipin 30 saniyə, 20 saniyə və ya 10 saniyədən az olduğu müddətcə pulsuz çıxışınız olduğu bir mifdir.