Böyrək daşı

Normal şəraitdə öd tərkibindəki müxtəlif maddələrin müəyyən miqdarda qarışığı sayəsində öz axıcılığını qoruyur. Bununla belə, öddə bu komponentlərin hər hansı bir artması və ya azalması ödün axıcılığının pisləşməsinə və “çöküntü buraxan” vəziyyətə səbəb ola bilər. Həm bu çöküntülər, həm də uzun müddət və ya uzun müddətli aclıq hallarında yalnız venadaxili qidalanan öd kisəsi adlanan öd çöküntüləri də öd daşı əmələ gəlməsində rol oynaya bilər.

Öd Daşı Xəstəliyi Nədir? Xəstəliyin Simptomları və Müalicə Üsulları Nədir?

Öd kisəsi qarın boşluğunun yuxarı sağ nahiyəsində qaraciyərin bir az altında yerləşən armud formalı orqandır. Bağırsaqlara ifraz etdiyi sarı-yaşıl öd ilə orqanizmin həzm funksiyalarına əhəmiyyətli dərəcədə töhfə verir. Öd kisəsində daşın əmələ gəlməsi, öd daşı xəstəliyi olaraq təyin olunur və adətən xəstəlik yaşla artır. Həzmə kömək edən öd çox yüksək səviyyədə xolesterin ehtiva edir və bərkiyir. Çöküntü əmələ gətirdikdən sonra isə öd daşları meydana gəlir.

Öd daşı kişilərə nisbətən qadınlarda daha çox rast gəlinən və kifayət qədər ağrılı ola bilən bir xəstəlikdir. Gün ərzində qaraciyərdən təxminən 1 litr öd ifraz olunur və yağların həzm edilməsi, bəzi vitaminlərin bağırsaqlardan sorulması kimi müxtəlif funksiyaları yerinə yetirir. Öd, qaraciyərdən mədənin davamı olan onikibarmaq bağırsağa axdığı üçün öz yolunda öd kisəsindən keçərək burada toplanır. Suyu udmaqla onun sıxlığı daha da artır. Bəzi qidaları, xüsusən də yağlı qidaları qəbul etdikdən sonra öd kisəsi büzülür və qatılaşdırılmış ödü onikibarmaq bağırsağa göndərir.

Normal şəraitdə öd tərkibindəki müxtəlif maddələrin müəyyən miqdarda qarışığı sayəsində öz axıcılığını qoruyur. Bununla belə, öddə bu komponentlərin hər hansı bir artması və ya azalması ödün axıcılığının pisləşməsinə və “çöküntü buraxan” vəziyyətə səbəb ola bilər. Həm bu çöküntülər, həm də uzun müddət və ya uzun müddətli aclıq hallarında yalnız venadaxili qidalanan öd kisəsi adlanan öd çöküntüləri də öd daşı əmələ gəlməsində rol oynaya bilər.

Öd Daşı Xəstəliyinin Əlamətləri Nələrdir?

Öd daşı əmələ gəlməyə başlayandan sonra daşların sayı və ölçüsü artsa da, adətən ilk vaxtlarda öd kisəsi simptomlarına səbəb olmur. Əksəriyyəti ağrısız olan öd daşları bəzi hallar istisna olmaqla, müayinələr zamanı və ya bəzi əməliyyatlar zamanı təsadüfən aşkarlanır. Öd daşı xəstəliyinin gedişində daş əsas öd axarına düşərsə, çox daha problemli bir prosesə çevrilir. Obstruktiv sarılıq adlanan bu prosesdə xəstədə qarın ağrısı, sarılıq, sidiyin qırmızı və ya qəhvəyi rəngdə olması, ürəkbulanma, qusma və bəzən qızdırma kimi əlamətlər müşahidə oluna bilər.

Bununla yanaşı, daş öd axarını bağladıqda meydana gələn öd kisəsi xəstəliyinin əlamətlərini aşağıdakı kimi ümumiləşdirmək olar:

• Qarının yuxarı sağ nahiyəsində qəfil və sürətlə ağırlaşan ağrı
• Kürək və bel ağrısı
• Sağ çiyində ağrı
• Ürəkbulanma və qusma
• Sidik rənginin qaralması
• Həddindən artıq qaz və digər həzm problemləri
• İshal

Öd Daşı Xəstəliyinin Müalicəsi Necə Olmalıdır?

Xəstəliyin və onun ağırlaşmalarının müalicəsində müxtəlif üsullardan istifadə edilir. Ən çox istifadə edilən üsul laparoskopik cərrahiyyədir. Öd kisəsi əməliyyatlarının 5%-dən az hissəsi açıq əməliyyatla həyata keçirilir. ERCP və PTK lazım olduqda istifadə edilən digər müalicə üsullarıdır. Öd daşının müalicəsi üçün öd kisəsinin çıxarılmasına xolesistektomiya deyilir. Qızıl standart xolesistektomiya yanaşması laparoskopik əməliyyatlardır. Əgər əməliyyat müxtəlif səbəblərdən laparoskopik üsulla həyata keçirilmirsə, açıq əməliyyat üsuluna üstünlük verilə bilər.

Bu gün cərrahi əməliyyat zamanı kisəni tərk etmək və yalnız daşları çıxarmaq rasional yanaşma kimi qəbul edilir. Bunun səbəbi xəstələrdə təxminən 1 il ərzində daşların təkrarlanma və ağırlaşma riskidir. Ümumi anesteziya altında aparılan laparoskopik xolesistektomiya əməliyyatında operator xəstənin qarnında 3-4 kəsik edir. Bu kəsik yerlərindən xəstənin qarın boşluğuna kiçik və işıqlı cərrahi alətlər daxil edilir və öd kisəsi çıxarılır. Xəstələr əməliyyatdan sonra bir müddət müşahidə edilir və arzuolunmaz bir vəziyyətlə rastlaşmazsa eyni gün və ya əməliyyatdan sonrakı gün evə buraxıla bilərlər.

Öd kisəsi daşlarına cərrahi müdaxilənin xaricində tibbi müalicə və litotripsi adlı üsulla müdaxilə edilə bilər. Əməliyyat oluna bilməyən insanlarda xüsusilə xolesterinin səbəb olduğu daşlarda ursodiol aktiv maddəsi olan dərmanlar tətbiq oluna bilər. Bu dərmanların gündə 2-4 dəfə müxtəlif dozalarda qəbul edilməsi öd kisəsində daşların keçməsinin illər çəkə biləcəyi, müalicənin kəsilməsindən sonra xəstələrdə yenidən daş əmələ gəlməsinin müşahidə oluna bilməsi kimi problemlərlə qarşılaşa bilər.

Öd daşının simptomları və digər şikayətlər zaman keçdikcə görünə və sonra yox ola bilər. Xüsusilə 5 saatdan çox davam edən qarın ağrısından şıikayət edirsinizsə, sarılıq əlamətləri müşayiət olunursa, nəcis ağ rəngdədirsə və bu əlamətlər bu kimi digər şikayətlərlə müşayiət olunursa, bu zaman səhiyyə müəssisələrinə müraciət etməyiniz tövsiyə olunur.

Böyrək daşı

Böyrək daşı – böyrəkdə müxtəlif tipli konkrementlərin əmələ gəlməsidir. Böyrək daşı xəstəliyinə müxtəlif yaşlı insanlarda rast gəlinir. Bu konkrementlər fərqli tərkibə malik olur. Onların əksəriyyəti qarışıq tipli daşlardır. Böyrək daşı çox zaman birtərəfli olur. Konkrementlərin sayı bir və ya bir neçə ədəd ola bilər. Ölçüləri isə adətən 2 mm-dən 10 sm-ə qədər dəyişir.

Böyrəkdə daş – səbəbləri

Böyrək daşı əsasən maddələr mübadiləsinin pozulması, qanın su-duz balansının və kimyəvi tərkibinin dəyişməsi nəticəsində formalaşır. Bundan başqa irsiyyət və qidalanma faktorları da mühüm rol oynayır. Həmçinin içməli suyun keyfiyyətinin aşağı olması böyrəkdə daş ilə nəticələnə bilər.

Böyrək daşı – risk faktorları

• Oturaq həyat tərzi;
• Qida rasionunda A və B qrup vitaminlərin çatışmazlığı;
• Bəzi dərman preparatlarının, məsələn, sulfanilamid, askorbin turşusunun normadan artıq qəbulu;
• Xəstənin uzunmüddətli immobilizasiyası, yəni hərəkətsiz qalması (sınıq və travmalar zamanı);
• Mədə-bağırsaq sisteminin xroniki xəstəlikləri (qastrit, kolit, mədə xorası);
• Sidik-ifrazat sisteminin xroniki patologiyaları (pielonefrit, prostatit, prostat adenoması, sistit xəstəliyi);
• Qalxanabənzər ətraf (paratiroid) vəzilərin funksional pozğunluqları;
• Osteomielit, osteoporoz kimi sümük xəstəlikləri (osteomielit – sümükdə ocaqvari iltihab, osteoporoz – D-vitamini defisiti fonunda sümük sıxlığının azalması və sümüyün yumşalması)
• Gündəlik rasionda duzun həddindən artıq istifadəsi.

Böyrək daşı və onun tipləri

Urat daşları

Rastgəlmə tezliyi 5-15%-dir. Onun tərkibi sidik turşusu, natrium və kalium duzlarından ibarətdir. Bu daşlar bərk konsistensiyalı və hamar formada olub, kərpici və yaxud sarımtıl-narıncı rəngdədir. Sıxlıqlarının az olmasına görə rentgendə görünmürlər. Sıxlıq – kalsium hesabına yaranır.

Urat daşları Ultrasəs müayinəsi və sidiyin laborator analizi vasitəsilə təyin edilir. Kiçik ölçülü konkrementləri düzgün müalicə ilə əritmək mümkündür.

Oksalat daşları

Daha sıx rast gəlinən böyrək daşı tipidir. Böyrəkdə kalsium duzlarının və oksalat turşusunun normadan artıq olması ilə əlaqədar yaranır. Onların sıxlıqları çox olur. Belə daşlar USM və rentgen müayinəsində asanlıqla görünürlər. Konkrementlər qara-boz rəngə və çıxıntılı səthə malikdir. Bu çıxıntılar sidik yollarının selikli qişasını zədələdiyindən sidikdə qan müşahidə edilir.

Onların sidik-ifrazat yolları ilə hərəkəti böyrək daşı sancısına səbəb olur. Qida rasionunda çoxlu miqdarda sitrus meyvələri və şirələri, ispanaq, kələm, çuğundur, şokolad, qəhvə istifadə edən, eləcə də B6 vitamininin çatışmadığı insanlarda bu tip böyrək daşı daha çox qeydə alınır.

Onları əritmək mümkün deyildir. Oksalat tipli böyrək daşının müalicəsi üçün litotripsiya, punksion nefrolitolapaksiya, kontakt litotripsiya tətbiq edilir. Litotripsiya – daşların elektromaqnit dalğalarla xırdalanmasıdır. Punksion nefrolitolapaksiya – böyrək punksiyasından sonra daşın parçalanması ilə xarakterizə olunur. Kontakt litotripsiya – kəsik və dəlik olmadan sidik yollarından kateteri daxil edərək, lazerlə böyrək daşı əməliyyatının aparılmasıdır.

Fosfat daşları

Fosfat turşusu və kalsium duzlarından ibarətdir. Hamar və bir qədər çıxıntılı, ağ rəngli, yumşaq konsistensiyalı böyrək daşı tipidir. Onlar maddələr mübadiləsinin pozulması səbəbindən formalaşır. Sidiyin pH-nın 6.2-dən yüksək olması və mikroskopik müayinədə tərkibində ağ rəngli ərplərin izlənilməsi fosfat duzlarından xəbər verir.

Bu halda müalicə sidiyin turşuluğunun artırılmasına yönəldilir. Turş meyvələrin şirələri, mineral sular, üzüm kökünun, zoğal və itburnu dəmləməsi turşuluğu artırır. Bu cür daşlar sürətlə böyüsə də asan parçalanırlar.

Struvit daşları

Yumşaq strukturlu, tez böyüyən daşlardır. Səthləri hamar və ya bir qədər büzməlidir. Onlar ağ və ya açıq-boz rəngdə olurlar. Struvit daşı sidiyin ləngiməsindən və ya bakteriya hissəciklərindən əmələ gəlirlər. Bu cür konkrementlər infeksion təbiətlidirlər. Onlar bir neçə aya sürətlə böyüyərək, mərcanvari daşa çevrilir, bütün böyrəyi daxildən tuturlar. Məhz bu səbəbdən təhlükəli sayılırlar.

Struvit daşları USM, rentgen müayinəsi, KT və sidik analizi vasitəsilə üzə çıxarılır. Sidiyin mikroskopik müayinəsində tabut qapağına bənzər kristallar vizulizə olunur. Struvit tipli böyrək daşı fitoterapiya və dərmanlarla müalicə olunmur. Daş kiçikdirsə litotriptor (daş parçalayan), böyük olduqda isə əməliyyat lazım gəlir.

Böyrək daşının əlamətləri

Böyrək daşı klassik formada özünü sancı ilə biruzə verir. Ağrı beldə yaranır. Xəstələrdə sidik yollarında genişlənmə əmələ gəlir. Böyrək daşı sancısı ağır yük qaldırdıqda, at çapdıqda, çoxlu maye qəbul etdikdə meydana çıxa bilər. Çox vaxt sancı daş böyrək ləyənindən sidik axarına düşdükdə və ya sidik axarının ən aşağı hissəsində – axarın kisəyə keçdiyi yerdə yaranır.

İlk sancıya qədər xəstə daşın mövcudluğundan xəbərsiz yaşayır. Daş 5-6 mm-dən kiçik olduqda özü düşə bilər və ya yardımçı vasitələrlə onun xaric olmasını tezləşdirmək mümkündür. Daşın ölçüsü 6 mm-dən çox olduqda digər müalicə üsullarına ehtiyac yaranır.

Böyrək ağrısı sutkanın istənilən vaxtı, hətta yuxu saatlarında baş verə bilər. Əksərən ağrı ilə birlikdə qusma müşahidə edilir. Prosesə infeksiya qoşulduqda bədən temperaturu 38-40°C-yə qədər yüksəlir.

Böyrək daşının müalicəsi

Böyrək daşının müalicəsi ağrı sindromunun aradan qaldırılmasından başlanır. Daha sonra daşın götürülməsi, infeksiyanın müalicəsi və konkrementin yenidən formalaşmasının qarşısını almaq üçün tədbirlər görülür.

Böyrək daşının müalicəsi konservativ (dərman) və cərrahi yolla həyata keçirilir.

Konservativ metod böyrəkdə daş 3-5 mm-ə qədər olduqda effektiv sayılır. Xəstələrə spesifik preparatlar, maye və pəhriz rejimi təyin edilir. İltihabi proseslərdə antibakterial terapiya aparılır. Sistematik şəkildə sidikqovucu və spazmolitik dərmanlar təyin olunur.

Böyrək daşı aşkarlandıqda pəhriz rejimi

Pəhriz böyrək daşının müalicəsində önəmli rol oynayır. Pəhrizin növü daşın tipindən asılıdır.

Urat daşları zamanı pəhriz

Burada əsas məqsəd orqanizmdə sidik turşusu və duzların səviyyəsini azaltmaqdır.

• Qida qəbulu bərabər intervallarla gündə 5-6 dəfə olmalı;
• Rasiondan tərkibində spesifik zülal (purinlər) olan qidalar çıxarılmalı;
• Zülal, yağ, karbohidrat balansına riayət edilməlidir.

Faydalı ərzaqlar: süd məhsulları, müxtəlif kəpəklər (buğda, qarabaşaq və s.), şirin meyvələr, tərəvəzlər, təbii şirələr (mağazadan alınmış olmasın), heyvani zülallar (yumurta, yağsız balıq və ət, toyuq), təbii bal.

Qadağan olunan ərzaqlar: qızardılmış və ya hisə verilmiş ət, göbələk, acı ədviyyatlar, kakaodan hazırlanmış məhsullar (şokolad, kakao), qəhvə.

Fosfat daşları zamanı pəhriz

Məqsəd turşu balansını normallaşdırmaq, kalsium duzlarının əmələ gəlməsini dayandırmaqdır. Bunun üçün:

• Tərkibində A vitamini olan qidalara üstünlük verilməli;
• Duzdan imtina edilməli;
• Sutkada 2.5 litrə qədər su içilməli;
• Sidiyin turşuluğu artırılmalıdır.

Lazımi ərzaqlar: yağsız ət və balıq (qızardılmış halda da olar), makaronlar, şorbalar, turş meyvələr.

Qadağan olunmuş ərzaqlar: təbii şirələr, süd məhsulları, qələviliyi yüksək olan tərəvəzlər (ispanaq, xiyar, kələm və s.), alkoqol, kakao, qəhvə.

Oksalat daşları zamanı pəhriz

Pəhrizin mahiyyəti rasionda oksalat turşusunun istifadəsini azaltmaqdır. Bunun üçün bütün kakao məhsullarını tam şəkildə rasiondan çıxartmaq, kartof, kök, pomidor, soğan, çuğundur, jelatin miqdarını ciddi şəkildə məhdudlaşdırmaq lazımdır. Gün ərzində 2.5 litr su qəbul edilməlidir.

Faydalı ərzaqlar: alma, üzüm, gavalı və digər meyvələr.

Qadağan olunmuş qidalar: şirniyyat.

Konservativ müalicə nəticə vermədikdə və ya daş 6 mm–dən böyük olduqda cərrahi əməliyyat icra edilir. Lazerlə böyrək daşı əməliyyatının qiyməti konkrementin ölçüsündən və vəziyyətin ağırlığından asılı olaraq, 1100-1300 AZN arasında dəyişir.

12 ən yaxşı qısa əfsanə (uşaqlar və böyüklər üçün)

Uzun müddət şifahi olaraq ötürdüyümüz hekayələr“Əfsanələr” kimi tanınan bir çox cəmiyyətin ən zəngin və ən vacib mədəniyyət elementlərindən biridir.

Bunun səbəbi, bizə müəyyən bir mədəniyyəti inteqrasiya edənlərin dünyagörüşü, dəyərləri, idealları, qorxuları, maraqları və nəsil çevrilmələri haqqında məlumat verirlər. Bu səbəbdən onlar əhəmiyyətli bir pedaqoji və tarixşünaslıq mənbəyi təşkil edirlər.

Yalnız bu deyil, müxtəlif nəsillər arasında paylaşılan hekayələr olduğundan, uşaqlar və gənclər üçün də, uşaqlar üçün də maraqlı və əyləncəli ola bilər. Bu yazıda 10 qısa əfsanədən ibarət bir seçim tapa bilərsiniz fərqli mədəniyyətlərin bir parçası olan, eyni zamanda mif və əfsanələrlə müqayisədə əfsanələrin qısa bir tərifi.

• İlgili məqalə: “6 növ rəvayətçi və ədəbiyyatda necə istifadə olunur”

Əfsanə, mif və nağıl: bəzi fərqlər

Əfsanələr nəsildən-nəslə şifahi şəkildə ötürülən povestlərdir. Yazılan qeydlər üstündür, çünki hekayələrdir ümumiyyətlə yaşlı nəsildən gənc nəsillərə ağızdan-ağıza yayılmışdır. Bununla birlikdə, ötürülməsi əfsanələrin də mətnlər, kitablar və hətta filmlər vasitəsilə çatdırıldığı və yayıldığı cəmiyyətlərimizin şərtlərinə uyğunlaşdırılmışdır.

Hər halda, bunlar insan həyatı ilə əlaqəli, tarixi kökləri ola bilən və olmayan həqiqətlərə istinad edən, eyni zamanda gerçəkliyi xəyal ilə qarışdıran povestlərdir. Sonuncusu əfsanəni mifdən fərqləndirən şeydir, çünki mif əsasən ilahi varlıqlardan bəhs edir və belədir bu tarix vasitəsilə dini inancların və əxlaqi rəhbərliklərin necə qurulduğu.

Digər tərəfdən, həm əfsanələr, həm də miflər əfsanələrdən fərqli hekayələrdir. Əfsanələrin heyvanlarla söhbət edən qəhrəmanları kimi olması və sərgüzəştləri ilə bizə dərs verməsi ilə fərqlənirlər.

Hər halda, eyni hekayə həm əfsanə, həm də mif və nağılın elementlərini ehtiva edə bilərvə hamısı fərqli ictimai hadisələrin yanında təbii və fövqəltəbii fenomenlərə açıqlamalar verə bilər. Bütün əfsanələrdə, deyildiyi yerdən asılı olaraq, ümumiyyətlə fərqli versiyalar mövcuddur.

• Sizi maraqlandıra bilər: “Tarixin 5 əsri (və xüsusiyyətləri)”

Fərqli mədəniyyətlərdən 12 qısa əfsanə

Dəhşət və ürək qıran əfsanələr çox məşhur olsa da, mövcud olan tək mövzular deyil. Budur dünyanın müxtəlif yerlərində uzun illərdir davam edən 10 qısa əfsanə.

1. Nessie

Daha yaxşı “The Loch Ness Monster” kimi tanınan bu əfsanə Şotlandiya folklorunun bir parçasıdır və əvvəllər 16-cı əsrdə Loch Ness-də ortaya çıxan, hətta son zamanlarda görülən, prehistorik görünüşlü nəhəng bir varlığın hekayəsini izah edir. 1933-cü ildə gördüklərini iddia etdikləri zaman əfsanə yenidən gücləndi müxtəlif filmlərə ilham verib və göl ziyarətçilərini şübhə altında saxlayır.

2. Duz dəyirmanı

Bu Norveç əfsanəsi illər əvvəl bunu izah edir sehrli dəyirmanı olan bir nəhəng var idi. Dəyirman kiçik idi və duz istehsal edə bilərdi. Bir gün nəhəng onu dul qadına və kiçik qızına verir. Hər ikisi də dəyirmanla işləyir və o qədər duz əldə edirlər ki, onu qəsəbəyə sata bilsinlər. Təəssüf ki, dəyirmanı qısqanclıqla qarşılayan bir goblin onu oğurlayır və dənizə atır. Və bu səbəbdən dəniz suyu o qədər duzludur.

3. Robin Hood

“Hırsızların şahzadəsi” olaraq da bilinən Robin Hood, Qərb mədəniyyətinin əfsanələrindəki ən məşhur İngilis personajlarından biridir. Onun hekayəsi fərqli personajlardan ilham almışdır, baxmayaraq ki, ən çox xatırlananlardan biri XIII əsrdən bir İtalyan qəhrəmanı olan Ghino di Tacco. Robin Hood haqqında yazılı qeydlər 13. əsrdən bəri yerləşmişdir15. əsrdən etibarən populyarlıq qazanmasına baxmayaraq.

Söhbət kasıbları müdafiə etmək üçün varlılara qarşı duran bir insandan gedir. Fərq etmədən, əşyalarını ən çox ehtiyacı olanlara vermək üçün əvvəlkilərdən aldı; həmişə yaşıl kostyumu, yay və oxları ilə birlikdə.

4. La Llorona

La Llorona var Meksikada xüsusilə məşhur olan Latın Amerikalı mənşəli bir əfsanə. Ən populyar versiya, ərinin rədd edilməsinə məruz qalan bir qadının hekayəsindən bəhs edir və o, kin əlaməti olaraq uşaqlarını öldürdü. Təqsir onu sübh çağı “Ay balalarım!” Deyə bağıran bir xəyal şəklində qaytarmağa məcbur edir.

Digər versiyalar bunun Amerikanın “fəthi” əsnasında Hernán Cortés üçün tərcüməçi və tərcüməçi olaraq çalışan bir qadın La Malinche’nin bir nümayişi olduğunu söyləyir. Bu vəziyyətdə əzab fəryadı, müstəmləkəçilik prosesinin bəzi versiyalarında haqsız olaraq Malincenin başına gələnlərin məsuliyyətini aid etməsi ilə əlaqəlidir.

5. Tanabata

Bu Yapon əfsanəsində Orihime (toxuma toxuyan şahzadə deməkdir) Cennetin ağası de Tentei’nin qızı idi. İkincisi Orihime toxunmuş paltarları sevirdi; lakin o, əksinə, çox çalışması sayəsində aşiq olmaq fürsəti tapmadığından ruhdan düşdü. Narahat olan Tentei onu dəlicəsinə aşiq olduğu Hikoboshi ilə tanış edir. Evləndikləri zaman, ikisi də Tentei’nin Səma Rəbbinin onları ayırmaqla tapşırdığı vəzifələrini yerinə yetirməyi dayandırdı.

Orihime’nin göz yaşları ilə qarşılaşan Tentei, məsuliyyətləri bitdikdən sonra yeddinci gündə görüşmələrinə icazə verdi (bu səbəbdən Tanabata adı, “yeddinci gecə” mənasını verir). Ancaq bunun üçün körpünün olmadığı bir çayı keçməli idilər. O qədər ağladı bir qanuni cinlər qanadları ilə bir körpü rolunu oynamağa yaxınlaşdılar. Hazırda Yaponiyada Tanabata və ya Ulduz Festivalı adlı bir festival var. Rəvayətə görə, ayrılan sevgililərin yenidən görüşəcəyi gündür.

6. Krampus

Şərqi Avropada yarı keçi, yarı iblis kimi xarakterizə olunan populyar xarakter: bir cüt nəhəng buynuzu, çox böyük ayaqları və tüklü bədəni var. Hər Miladda Krampus özlərini pis aparan uşaqları cəzalandırmağa gəlir; Saint Nicholas, Santa Claus və ya Papa Noel fərqli olaraq çox savadlı olanları mükafatlandırmağa gəlir. Bu, xristianlıqdan əvvəl mənşəyi dini mədəniyyətlə əlaqəli bir şəxsdir.

7. Qurd

Kurt adamı, ehtimal ki, Avropada ən çox ilham verən hekayə və filmlərə sahib olan əfsanələrdən biridir. 19-cu əsrin sonunda likantropiyası olan bir adamın 17 nəfəri öldürdüyünü söyləyirlər. Özünün verdiyi açıqlama, gecə saatlarında qaçılmaz olaraq öldürülmək ehtiyacı olan bir canavara çevrildiyi. Guaraní mənşəli başqa bir versiyada, dolunay gecələrində qurd halına gələn və xoşagəlməz qoxulu, arıq görünüşlü bir insan var və təsərrüfatlara hücum etməyə və leş axtarmağa həsr olunmuşdur.

8. Popocatepetl və Iztaccihuatl

Rəvayətə görə, Aztek imperatorluğunda başçılardan birinin qızını sevən Popocatépetl adlı mühüm bir döyüşçü var idi: Iztaccihuatl. Müharibəyə getməzdən əvvəl Popocatépetl, İztaccihuatlla vidalaşaraq onun üçün dönəcəyini vəd etdi. Təəssüf ki, ona aşiq olan başqa bir əsgər Popocatepetl-in döyüşdə öldüyü barədə yalan xəbər yaydı.

Iztaccíhuatl bunu biləndə özünü öldürməyə qərar verdi. Bir müddət sonra döyüşçü onun üçün qayıdır və onun öldüyünü biləndə; kədərə dözmədi və o da öldü. Bu zaman tanrılar köçürüldü və onları Meksikanın mərkəzində, hal-hazırda adlarını daşıyan ən böyük vulkanlardan ikisinə çevirdi.

9. Uçan Hollandiyalı

Hendrik Van Der Decken adlı bir Hollandiyalı kapitanın Hindistana qayıqla gəzintiyə çıxdığı 17. əsrə aid bir əfsanə. Bu zaman güclü bir fırtına gəmisini vurdu, kapitan güc və qətiyyətlə müqavimət göstərdi. Bu, Allahın səlahiyyətinə meydan oxudu kapitanı gəmisi ilə birlikdə okeanın o tərəfində məqsədsiz gəzməyə məhkum etdi. O vaxtdan bəri, əfsanəyə görə Uçan Hollandiyalı adamın xəyalının gecə itirilən digər ruhlarla birlikdə göründüyü deyilir. Görünüşü həm də onu görən kapitanlar üçün pis bir əlamətlə sinonimdir.

10. Anahí və ceibo çiçəyi

Argentinanın şərqindəki Parananın sahilində xüsusi bir tərzdə mahnı oxuyan gənc bir Guaraní qadın yaşayırdı. “Fatihlərin” gəlişindən sonra Anahi qəsəbədəki digər insanlarla birlikdə həbs edildi. Bir gecə o qaçdı, amma tez bir zamanda tapıldı. Cəzası ölüm idi, yandırmaq üçün bir ağaca bağlandı. Hökmün yerinə yetirildiyi gün və bədəni yanarkən Anahı oxumağa başladı. Səhəri gün, cəsədinin boşa getdiyi yerdə, indi Argentina Milli Çiçəyi olan bir neçə qırmızı çiçək meydana çıxdı və bunlara “Flor de ceibo” deyilir.

11. qırmızı sap

Çindən gələn qısa bir əfsanə, illər əvvəl bir imperatorun, sehrli gücləri sayəsində ona hansı qadınla evlənəcəyini göstərə bilməsi üçün tanınmış bir cadugərdən sarayına gəlməsini istəməsini söyləyir. Cadı, keyfiyyətləri sayəsində, imperatorun balaca barmağına bağlanan çox uzun bir qırmızı iplik görə bildivə digər həddindən artıq gələcək həyat yoldaşı olmağı əvvəlcədən təyin olunmuş şəxsin kiçik barmağı olmalıdır.

Beləliklə, cadugər və imperator ipin mənşəyini izləməyə başladılar, bir neçə həftə gəzdikdən sonra cırtdan paltar geyinmiş və qucağına kirləmiş bir körpəni qucağına götürdüyü kasıb bir kəndli qadını apardığını görənə qədər. İmperator özünü bir zarafatın qurbanı kimi görməyə qəzəblənərək, kəndlini itələdi, körpə yerə yıxılaraq başında bir yara qoydu və ifritənin tutulmasını əmr etdikdən sonra saraya döndü.

Uzun illər sonra, ağıllı adamlar şurasının tövsiyəsindən sonra imperator yerli bir torpaq sahibinin qızı ilə evlənməyə qərar verdi; toy mərasiminin əvvəlində və gələcək həyat yoldaşının üzünü örtmüş örtüyü qaldırarkən, alnında tanış görünən bir çapıq gördü.

12. Tülkü və Dəvə

Afrikadan gələn bu qısa əfsanədə tülkü ilə dəvə dostlaşaraq çayı keçməyə qərar verirlər digər sahildə mövcud olan yeməyi yemək. Bunu etmək üçün tülkü dəvənin arxasına tırmanır və çəkisindən istifadə edərək axına müqavimət göstərir.

Digər sahilə çatdıqdan sonra hər iki heyvan ayrılır və dəvə arpa tarlası yeməyə, tülkü böcək yeməyə gedir. Ancaq tülkü əvvəl yeməyi bitirir və doymaq hissi ilə doyur, yüksək səslə oxumağa başlayır. Bu fəryadlar arpa sahəsinə baxan, ərazini araşdırmağa gedən və dəvəni tapan kəndlilərin diqqətini çəkir.

Tülkü dostunu axtarmağa gedəndə onu kəndlilərin ona verdikləri döymədən ağrıyan yerdə yatdığını görür. “Niyə bu qədər səs çıxartdın?” Dəvədən soruşur. Tülkü cavab verir ki, böcək yedikdən sonra mahnı oxumaq vərdişi var. “Görürəm. Yaxşı, hamısı budursa, geri qayıdaq.” Çayı geri keçərkən dəvə bədəninin yarısını suya batıraraq rəqs etməyə başlayır. “Nə edirsən? Üzə bilmirəm!” – deyə tülkü qorxdu. “Mənim arpa yedikdən sonra rəqs etmək vərdişim var” deyə dəvə cavab verir, tülkü suya düşüb axınla süpürülür.