Ocaqov mülki müdafiə kitab

M ü lki m ü dafi ə sah ə sind ə d ö vl ə tin a ş a ğı dak ı v ə zif ə l ə ri vard ı r:

Ocaqov mülki müdafiə kitab

Bu Qanun Azərbaycan Respublikasında mülki müdafiənin hüquqi əsasını və prinsiplərini müəyyən edir, mülki müdafiə sahəsində ictimai münasibətləri nizama salır.

Maddə 1. Əsas anlayışlar
Bu Qanunda aşağıdakı anlayışlardan istifadə olunur:

1) mülki müdafiə — dinc dövrdə və ya müharibə dövründə əhalinin (Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarının, Azərbaycan Respublikasının ərazisində olan əcnəbilərin və vətəndaşlığı olmayan şəxslərin) və ərazinin (Azərbaycan Respublikası ərazisinin hüdudları daxilində torpaq, su və hava məkanının, istehsal və sosial təyinatlı obyektlərin, habelə ətraf mühitin) təhlükəsizliyinin təmin edilməsi məqsədilə dövlət hakimiyyəti orqanları, hüquqi və fiziki şəxslər tərəfindən həyata keçirilən tədbirlər sistemidir;

2) mülki müdafiə sistemi — mülki müdafiənin vəzifələrinin yerinə yetirilməsi həvalə edilmiş müvafiq icra hakimiyyəti orqanlarının, qüvvə və vasitələrin, xüsusi fondların, rabitə, xəbərdarlıq və informasiya təminatlı sistemlərinin məcmusudur;

3) fövqəladə hadisə — insan tələfatına, insanların səhhətinə və ya ətraf mühitə ziyan vurulmasına, əhəmiyyətli maddi itkilərə və insanların həyat fəaliyyəti şəraitinin pozulmasına səbəb ola biləcək və ya səbəb olmuş hərbi əməliyyatlar, qəza, təbii və ya digər fəlakət nəticəsində müəyyən ərazidə yaranmış vəziyyətdir;

4) fövqəladə hadisələrin qarşısının alınması — fövqəladə hadisələrin baş verməsi təhlükəsinin maksimum azaldılmasına, belə hadisələr baş verəcəyi hallarda isə insanların və onların sağlamlığının qorunması, ətraf mühitə vurula biləcək ziyanın və maddi itkilərin həcminin azaldılmasına yönəldilən və əvvəlcədən həyata keçirilən tədbirlər sistemidir;

5) fövqəladə hadisələrin və onların nəticələrinin aradan qaldırılması — insanların həyatının xilas edilməsinə və sağlamlığının qorunmasına, ətraf mühitə vurulan ziyanın və maddi itkilərin həcminin azaldılmasına, fövqəladə hadisələrin yayılmasının qarşısının alınmasına yönəldilmiş və fövqəladə hadisələr zamanı həyata keçirilən qəza-xilasetmə tədbirləri və digər təxirəsalınmaz işlərdir.

Maddə 2. Mülki müdafiə haqqınnda qanunvericilik

Mülki müdafiə haqqında Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasından, bu Qanundan, Azərbaycan Respublikasının digər qanunvericilik aktlarından və Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələrdən ibarətdir.

Maddə 3. Mülki müdafiənin təşkil edilmə prinsipləri

Azərbaycan Respublikasında mülki müdafiə ümumdövlət müdafiə sisteminin tərkib hissəsi olmaqla aşağıdakı prinsiplər əsasında təşkil edilir:

1) ərazi prinsipi (mülki müdafiə tədbirlərinin Azərbaycan Respublikasının bütün ərazisində təşkil edilməsi);

2) fərqli və kompleks yanaşma prinsipi (Azərbaycan Respublikasında mülki müdafiə tədbirlərinin ayrı-ayrı bölgələrin, şəhərlərin, istehsal və sosial təyinatlı obyektlərin hərbi-strateji, iqtisadi və digər xüsusiyyətləri nəzərə alınmaqla planlaşdırılması və əlaqələndirmiş şəkildə həyata keçirilməsi);

3) kütləvilik və məcburilik prinsipi (mülki müdafiə tədbirlərinin Azərbaycan Respublikasının bütün əhalisini əhatə etməsi və məcburi xarakter daşıması);

4) daimi hazırlıq prinsipi (Azərbaycan Respublikasının mülki müdafiə sisteminin fövqəladə hadisələr zamanı dərhal və səmərəli fəaliyyətə başlamağa hazır vəziyyətdə olması);

5) dərhal xəbərdarlıq prinsipi (baş verə biləcək və ya baş vermiş fövqəladə hadisələr haqqında Azərbaycan Respublikasının əhalisinə dərhal məlumat verməsi);

6) qarşılıqlı əlaqə prinsipi (mülki müdafiənin təmin edilməsində iştirak edən Azərbaycan Respublikasının dövlət orqanlarının və mülki müdafiə qüvvələrinin sıx və uzlaşdırılmış fəaliyyət göstərməsi).

Maddə 4. Mülki müdafiə tədbirlərinin planlaşdırılması və həyata keçirilməsi

Mülki müdafiə məsələlərinin həll edilməsi mülki müdafiə tədbirlərinin planlaşdırılması, vaxtında və keyfiyyətlə həyata keçirilməsi ilə təmin olunur.

Mülki müdafiə tədbirləri Azərbaycan Respublikasının ərazisinin, onun ayrı-ayrı bölgələrinin, şəhərlərin, digər yaşayış məntəqələrinin, istehsal və sosial təyinatlı obyektlərin hərbi-strateji və iqtisadi əhəmiyyəti, təbii və digər xüsusiyyətləri nəzərə alınmaqla müvafiq normativ sənədlərdə və planlarda nəzərdə tutulur.

Mülki müdafiə tədbirləri Azərbaycan Respublikasının bütün ərazisində təşkil edilir və bu ərazədə olan bütün insanları əhatə edir.

Mülki müdafiə tədbirlərinin həcmi və məzmunu mövcud qüvvə və vasitələrin yetərli olması, onlardan maksimum və səmərəli istifadə edilməsi əsasında müəyyən edilir.

Mülki müdafiə tədbirlərinin planlaşdırılmasına və həyata keçirilməsinə fərqli yanaşmaq, ərazinin və əhalinin fövqəladə hadisələrdən səmərəli müdafiəsini təmin etmək məqsədilə mülki müdafiə üzrə Azərbaycan Respublikasının ərazisi zonalara, şəhərləri qruplara, təsərrüfat obyektləri isə dərəcələrə bölünür.

Mülki müdafiə tədbirlərinin təşkili və həyata keçirilməsi qaydası, mülki müdafiə üzrə zonalar, şəhərlərin qrupları və təsərrüfat obyektlərinin dərəcələri Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilir.

Maddə 5. Mülki müdafiənin məqsədi
Mülki müdafiənin məqsədi aşağıdakılardır:
1) fövqəladə hadisələrin qarşısının alınması məqsədi ilə profilaktik tədbirlərin həyata keçirilməsi;
2) fövqəladə hadisələr zamanı mümkün olan ziyan və itkilərin həcminin maksimum azaldılması;

3) fövqəladə hadisələrin və onların nəticələrinin aradan qaldırılması.

Maddə 6. Mülki müdafiə sahəsində dövlətin vəzifələri
Mülki müdafiə sahəsində dövlətin aşağıdakı vəzifələri vardır:
1) dövlət siyasətini, o cümlədən vahid elmi-texniki siyasəti müəyyən etmək və onu həyata keçirmək;

2) əhalinin və ərazinin fövqəladə hadisələrdən müdafiəsinin təmin edilməsinə dair hüquqi və iqtisadi normalar müəyyən etmək, zəruri normativ-hüquqi aktlar qəbul etmək və onların icrasına nəzarət etmək;

3) ölkə və onun ərazi vahidləri üzrə müvafiq proqramlar və planlar qəbul etmək və onların icrasının təmin olunması üçün lazımi tədbirlər həyata keçirmək;

4) mülki müdafiə üzrə zonaları, şəhərlərin qruplarını və təsərrüfat obyektlərinin dərəcələrini müəyyən etmək;

5) mülki müdafiə sisteminə rəhbərlik etmək, mülki müdafiə sisteminin strukturunu, tərkibini, onun iştirakçılarının qarşılıqlı əlaqəsi, maliyyə və maddi-texniki təminatı qaydasını müəyyən etmək, habelə onlara dair məsələləri vaxtında həll etmək;

6) mülki müdafiə üçün dövlət büdcəsindən və yerli büdcələrdən vəsait ayırmaq və bundan əlavə, mülki müdafiə fondları yaratmaq, bu mənbələrin vəsaitlərindən məqsədi və düzgün istifadə olunmasını təmin etmək;

7) fövqəladə hadisələrin nəticələrinin aradan qaldırılması üçün maddi və maliyyə vəsaitləri ehtiyatı yaratmaq;

8) əhalinin və ərazinin fövqəladə hadisələrdən müdafiəsi sahəsində dövlət nəzarətini və ekspertizasını həyata keçirmək;

9) mülki müdafiə üçün kadrların hazırlanmasını təşkil etmək və həyata keçirmək;

10) dinc dövrdə və ya müharibə dövründə fövqəladə hadisələrdən müdafiə olunma qaydalarını və vasitələrini əhaliyə öyrətmək;

11) əhaliyə mülki müdafiə tədbirlərinin öyrədilməsini təşkil etmək, əhalini fərdi və kollektiv müdafiə vasitələri ilə təmin etmək;

12) müəssisələrin və digər obyektlərin layihələşdirilməsində, tikintisində, əsaslı təmirində və istismarında mülki müdafiə ilə bağlı tələblərə əməl olunmasını təmin etmək;

13) fövqəladə hadisələr zamanı insanların həyat və sağlamlığının qorunması üçün mülki müdafiə obyektlərini daim hazır vəziyyətdə saxlamaq və həmin obyektləri insan həyatı üçün zəruri ləvazimatı toxunulmaz ehtiyatı ilə təmin etmək;

14) fövqəladə hadisələrin nəticələrini proqnozlaşdırmaq və qiymətləndirmək;

15) insanların həyatı və sağlamlığı üçün təhlükə yarada biləcək fövqəladə hadisələr barəsində əhalini vaxtında xəbərdar etmək, belə hadisələrin nəticələrinə və onların aradan qaldırılması üçün görülmüş tədbirlərə dair əhaliyə tam və obyektiv məlumat vermək;

16) fövqəladə hadisələrin qarşısının alınması və nəticələrinin aradan qaldırılması üçün mülki müdafiə qüvvələrinin və vasitələrinin daim hazır vəziyyətdə saxlanılmasını təmin etmək;

17) həyati əhəmiyyət daşıyan maddi sərvətləri əvvəlcədən tədarük etmək;

18) fövqəladə hadisələr baş vermiş ərazilərdən əhalini köçürmək və onları müvəqqəti yaşayış yerləri ilə təmin etmək, ümdə qəza-xilasetmə işlərini və sanitariya-gigiyena tədbirlərini həyata keçirmək, ictimai asayişin bərpa olunmasına və qorunmasına yardım etmək, bitki və heyvanların xilas edilməsi üçün tədbirlər görmək;

19) fövqəladə hadisələrdən zərər çəkmiş əhalinin sosial müdafiəsi üçün lazımi tədbirlər həyata keçirmək;

20) əhalinin və ərazinin fövqəladə hadisələrdən müdafiəsi sahəsində beynəlxalq əməkdaşlığı həyata keçirmək;

21) mülki müdafiə tələblərini pozan şəxsləri Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə müəyyən olunmuş məsuliyyətə cəlb etmək.

Maddə 7. Mülki müdafiə sahəsində hüquqi şəxslərin vəzifələri

Mülki müdafiə sahəsində mülkiyyət formasından asılı olmayan hüququ şəxslərin aşağıdakı vəzifələri vardır:

1) iqtisadi və sosial inkişaf proqramlarında mülki müdafiə sahəsində zəruri tədbirləri nəzərdə tutmaq və həyata keçirmək;

2) işçilərin (təhsil alan şəxslərin) fövqəladə hadisələrdən müdafiəsi üzrə tədbirləri maliyyələşdirmək;

3) fövqəladə hadisələrin nəticələrinin aradan qaldırılması üçün maddi və maliyyə vəsaitləri ehtiyatı yaratmaq;

4) fövqəladə hadisələr haqqında yerli xəbərdarlıq sistemini yaratmaq və onu daim saz vəziyyətdə saxlamaq;

5) işçiləri (təhsil alan şəxsləri), habelə bilavasitə yaxınlıqda yerləşən ərazidə yaşayanları, baş verə biləcək və ya baş vermiş fövqəladə hadisələr barəsində xəbərdar etmək, insanları təhlükəsiz yerə köçürmək;

6) mülki müdafiə planlarına uyğun olaraq mövcud qüvvə və texnika ilə ilkin qəza-xilasetmə işlərini təşkil etmək və həyata keçirmək.

Hüquqi şəxslərin mülki müdafiə tədbirlərində iştirakı, fövqəladə hadisələrdən müdafiə olunma vasitələri ilə onların təminatı qaydasını, formasını və şərtlərini Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanı müəyyən edir.

Maddə 8. Mülki müdafiə sahəsində Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarının vəzifələri
Mülki müdafiə sahəsində Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarının aşağıdakı vəzifələri vardır:
1) mülki müdafiə sahəsində Azərbaycan Respublikası qanunvericiliyinin tələblərinə əməl etmək;
2) fərdi və kollektiv müdafiə vasitələrindən istifadə etməyi bacarmaq;
3) fövqəladə hadisələrdən əsas müdafiə üsullarını və vasitələrini öyrənmək və bilmək;
4) fövqəladə hadisələr zamanı müəyyən olunmuş davranış qaydalarına əməl etmək;
5) ilk tibbi yardım göstərilməsi qaydalarını öyrənmək və onu tətbiq etməyi bacarmaq;
6) mülki müdafiə işarələrini bilmək və onlara uyğun hərəkət etmək;

7) baş verə biləcək və ya baş vermiş fövqəladə hadisələr barəsində müvafiq dövlət orqanlarına və qonşulara məlumat vermək;

8) mülki müdafiə sahəsində onlara tapşırılmış vəzifələri vicdanla yerinə yetirmək.

Maddə 9. Mülki müdafiə sahəsində Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarının hüquqları
Mülki müdafiə sahəsində Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarının aşağıdakı hüquqları vardır:

1) fövqəladə hadisələr baş vermiş ərazilərdə zəruri təhlükəsizlik tədbirləri haqqında tam və obyektiv məlumat almaq;

2) fövqəladə hadisələr baş vermiş ərazilərdə fərdi və kollektiv müdafiə vasitələrindən istifadə etmək;

3) fövqəladə hadisələrin qarşısının alınmasında və nəticələrinin aradan qaldırmasında müəyyən olunmuş qaydada iştirak etmək;

4) mülki müdafiə məsələləri ilə bağlı müvafiq dövlət orqanlarına şəxsən müraciət etmək və ya yazılı təkliflər vermək;

5) fövqəladə hadisələr nəticəsində səhhətinə və əmlakına dəymiş ziyana uyğun ödənclər almaq;
6) fövqəladə hadisələr baş vermiş ərazilərdə yaşamağa və işləməyə görə müavinətlər almaq.

Bu maddənin birinci hissəsinin 6-cı bəndində nəzərdə tutulan müavinətlərin növləri və məbləği Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə müəyyən edilir.

Maddə 10. Fövqəladə hadisələrdən müdafiə sahəsində əhalinin hazırlanması

Fövqəladə hadisələrdən müdafiə sahəsində əhalinin hazırlanması qaydasını Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanı müəyyən edir.

Fövqəladə hadisələr zamanı davranış qaydaları əhaliyə iş və ya yaşayış yeri üzrə, habelə tədris müəssisələrində öyrədilir.

Mülki müdafiə sisteminin, həmçinin hüquqi şəxslərin rəhbər və mütəxəssislərinin hazırlanması ali və orta ixtisas tədris müəssisələrində, ixtisas artırma müəssisələrində, xüsusi təlim kurslarında və bilavasitə iş yeri üzrə həyata keçirilir.

Maddə 11. Əhalinin və ərazinin fövqəladə hadisələrdən müdafiəsi sahəsində biliklərin təbliği

Əhalinin və ərazinin fövqəladə hadisələrdən müdafiəsi sahəsində biliklərin təbliği mülki müdafiə sisteminə daxil olan Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanları tərəfindən həyata keçirilir.

Əhalinin və ərazinin fövqəladə hadisələrdən müdafiəsi sahəsində biliklərin təbliği üçün kütləvi informasiya vasitələrindən istifadə edilə bilər.

Maddə 12. Mülki müdafiə qüvvələrinin şəxsi heyəti

Mülki müdafiə qüvvələrinin şəxsi heyəti hərbi qulluqçulardan, qulluqçulardan və fəhlələrdən ibarətdir.

Mülki müdafiə qüvvələrinin hərbi qulluqçularla komplektləşdirilməsi Azərbaycan Respublikasının hərbi qanunvericiliyinə uyğun olaraq həyata keçirilir.

Mülki müdafiə qüvvələrinin hərbi qulluqçuları «Hərbi xidmət haqqında» Azərbaycan Respublikasının Qanununa və Azərbaycan Respublikasının digər hərbi qanunvericilik aktlarına uyğun olaraq bu Qanunla müəyyən edilmiş vəzifələrin xüsusiyyətləri nəzərə alınmaqla hərbi xidmət keçirlər.

Mülki müdafiə qüvvələrinin şəxsi heyətinə daxil olan qulluqçuların və fəhlələrin xidmət və əmək fəaliyyəti Azərbaycan Respublikasının Əmək Qanunları Məcəlləsi və digər müvafiq qanunvericilik aktları ilə tənzimlənir.

Mülki müdafiə qüvvələrinin ştat sayını, mülki müdafiə qüvvələrinin şəxsi heyəti üçün geyim formasını və fərqlənmə nişanlarını Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanı müəyyən edir.

Maddə 13. Mülki müdafiə qüvvələrinin şəxsi heyətinin hüquqi və sosial müdafiəsi üçün təminatlar

Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə hərbi qulluqçular üçün müəyyən edilmiş hüquqi və sosial müdafiə təminatları, habelə güzəştlər mülki müdafiə qüvvələrinin hərbi qulluqçularına da şamil olunur.

Əmək şəraiti zərərli və təhlükəli olan təsərrüfat obyektlərinin işçiləri üçün mövcud qanunvericiliklə müəyyən edilmiş hüquqi və sosial müdafiə təminatları və güzəştlər mülki müdafiə qüvvələrinin həmin müəssisələrin və obyektlərin mülki müdafiəsini həyata keçirən şəxsi heyətinə də şamil edilir.

Maddə 14. Mülki müdafiə qüvvələrinin şəxsi heyətinin əməyinin ödənilməsi

Mülki müdafiə qüvvələrinin şəxsi heyətinin əməyinin ödənilməsi şərtləri və qaydaları Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilir.

Mülki müdafiə qüvvələrinin şəxsi heyəti üçün Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilmiş ödənişlərdən əlavə ödənişlər nəzərdə tutula bilər.

Maddə 15. Mülki müdafiə qüvvələrinin şəxsi heyətinin dövlət icbari şəxsi sığortası

Mülki müdafiə qüvvələrinin şəxsi heyətinin dövlət icbari şəxsi sığortası «Hərbi qulluqçuların dövlət icbari şəxsi sığortası haqqında» Azərbaycan Respublikasının Qanununa uyğun olaraq həyata keçirilir.

Mülki müdafiə qüvvələrinin şəxsi heyətinin öz vəzifələrini icra etməsi ilə əlaqədar onun əmlakına dəyən ziyan, sonradan bu məbləğ təqsirli şəxslərdən tutulmaqla dövlət büdcəsinin hesabına tam həcmdə ödənilir.

Maddə 16. Mülki müdafiənin əmlakı

Mülki müdafiənin əmlakı ona həvalə edilmiş vəzifələrin yerinə yetirilməsi üçün zəruri olan daşınar və daşınmaz əmlakdan ibarətdir.

Mülki müdafiə Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi qaydalara və normalara uyğun olaraq dövlət büdcəsi və yerli büdcələrin vəsaiti hesabına zəruri avadanlıq və rabitə sistemləri ilə təchiz edilmiş binalarla, qurğularla və başqa əmlakla təmin edilməlidir.

Maddə 17. Fövqəladə hadisələrin və onların nəticələrinin aradan qaldırılması sahəsində tədbirlərin maliyyələşdirilməsi

Fövqəladə hadisələrin və onların nəticələrinin aradan qaldırılması sahəsində tədbirlər Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanlarının, fövqəladə hadisənin baş verdiyi ərazidə yerləşən hüquqi şəxslərin, dövlət və yerli büdcələrin (xərclərin), sığorta fondlarının vəsaitləri və digər mənbələr hesabına maliyyələşdirilir.

Fövqəladə hadisələrin və onların nəticələrinin aradan qaldırılması üçün bu maddənin birinci hissəsində nəzərdə tutulan vəsaitlər kifayət etmədikdə, Azərbaycan Respublikasının dövlət büdcəsinin ehtiyat fondundan Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə müəyyən olunmuş qaydada vəsait ayrılır.

Maddə 17-1. Fövqəladə vəziyyətin tətbiqinə səbəb olmuş şəraitin səbəb və nəticələrinin aradan qaldırılması üzrə aparılan işlərin maliyyələşdirilməsi

Fövqəladə vəziyyətin tətbiqinə səbəb olmuş şəraitin səbəb və nəticələrinin aradan qaldırılması üzrə aparılan işlərin maliyyələşdirilməsi dövlət büdcəsi hesabına həyata keçirilir.

Maddə 18. Fövqəladə hadisələrin və onların nəticələrinin aradan qaldırılması üçün maddi və maliyyə vəsaitləri ehtiyatının yaradılması

Fövqəladə hadisələrin və onların nəticələrinin aradan qaldırılması üçün maddi və maliyyə vəsaitləri ehtiyatı fövqəladə hadisələr baş verəcəyi halda zəruri vəsaitləri dərhal cəlb etmək məqsədilə Azərbaycan Respublikası müvafiq icra hakimiyyəti orqanları tərəfindən əvvəlcədən yaradılır.

Bu maddənin birinci hissəsində nəzərdə tutulan ehtiyatların yaradılması və onlardan istifadə olunması, habelə istifadə olunmuş ehtiyatların yerinin doldurulması qaydası Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə müəyyən edilir.

Maddə 19. Mülki müdafiə sahəsində maddi-texniki təminat

Mülki müdafiə sahəsində maddi-texniki təminat Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyənləşdirdiyi qaydada və normalar üzrə maddi-texniki və hərbi təchizat sistemi vasitəsilə həyata keçirilir.

Maddə 20. Mülki müdafiə sahəsində fəaliyyətin qanuniliyinə nəzarət

Mülki müdafiə sahəsində fəaliyyətin qanuniliyinə, obyekt, qüvvə və vəsaitlərdən səmərəli və təyinatı üzrə istifadə edilməsinə idarə nəzarətini Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanı həyata keçirir.

Mülki müdafiə sahəsində qanunların eyni cür və dürüst icra və tətbiq olunmasına Azərbaycan Respublikasının Baş Prokuroru və ona tabe olan prokurorlar Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə müəyyən olunmuş qaydada nəzarət edirlər.

Maddə 21. Vəzifəli şəxslərin və vətəndaşların məsuliyyəti

Bu Qanunun tələblərinin pozulmasında təqsirli olan şəxslər Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə nəzərdə tutulmuş qaydada məsuliyyət daşıyırlar.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti
Heydər ƏLİYEV.
Bakı şəhəri, 30 dekabr 1997-ci il.
«Azərbaycan» qəzetində dərc edilmişdir (21 aprel 1998-ci il, № 88).

«Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu»nda dərc edilmişdir (30 aprel 1998-ci il, № 4, maddə 222).

9 mart 2004-cü il tarixli, 603-IIQD nömrəli; 4 mart 2005-ci il tarixli, 856-IIQD nömrəli; 21 oktyabr 2005-ci il tarixli, 1030-IIQD nömrəli qanunlara əsasən əlavələr və dəyişikliklərlə .

Kafedrasi

1. TEMATİK-METODİK GÖSTƏRİŞLƏR
Azərbaycan Respublikasının bəzi ali məktəblərində (texniki ali məktəblərində) həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi ilə əlaqədar “Mülki müdafiə” fənni ayrı-ayrı tədris edildiyi üçün onların proqramı da müxtəlifdir, proqramlarda çoxlu təkrarlanmalara yol verilir. Humanitar və pedaqoji ali məktəblərdə isə insanların gündəlik fəaliyyətində (işdə, məişətdə və s.) qarşılaşdıqları adi təhlükə hallarından (səs-küydən, tozdan, cərəyandan, qazdan və sairə) mühafizə tədbirləri tədris edilmir. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 16 dekabr 2005-ci tarixli 1182 saylı Fərmanına əsasən Fövqəladə Hallar Nazirliyinin yaradılması və həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi ilə əlaqədar məsələlərin Fövqəladə Hallar Nazirliyinin tabeliyinə verilməsi, ali məktəblərdə “Mülki müdafiə” fənninin tədrisi məsələlərinə yenidən baxılması gündəmə gəlir.

Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 25.09.1998-ci il tarixli 193 saylı qərarına görə:

– Dövlət və qeyri-dövlət təhsil müəssisələrində şagirdlərin, tələbələrin və dinləyicilərin “Mülki müdafiə” hazırlığı proqramı, mövzuları və tədris saatlarının miqdarı müvafiq nazirlik, dövlət komitələri, baş idarələr, təhsil müəssisələri tərəfindən yerli xüsusiyyətlər nəzərə alınmaqla işlənib hazırlanır və Azərbaycan Respublikası Fövqəladə Hallar Nazirliyi ilə razılaşdırılır.

-“Mülki müdafiə” – ali məktəblərdə əyani və qiyabi şöbələrinin bütün tələbələrinə öyrədilməsi məcburi olan fənn sayılır və tədris planına xüsusi fənn kimi daxil edilir.

– Ali məktəblərin tələbələrinə “Mülki müdafiə” fənni qüvvədə olan proqrama müvafiq tədris edilir.

– Tələbələrə “Mülki müdafiə” fənninin öyrədilməsi üzrə əsas vəzifələr aşağıdakılardır:

– Sülh və müharibə dövründəki fövqəladə hallarda fəaliyyət göstərmək və ali məktəblərdə aldıqları ixtisasa müvafiq olaraq, obyektlərin sabit işinin təmin edilməsi üsullarını öyrənmək;

– Tibbi biliklərin əsasına yiyələnmək və fövqəladə hallarda da əməli olaraq ilkin tibbi yardım göstərməyi bacarmaq;

– Ümumtəhsil məktəblərinin 1, 5, 6 siniflərində “Mülki müdafiə” və “Tibbi-sanitariya hazırlığı” üzrə məşğələlər aparmağı bacarmaq.
“Mülki müdafiə” fənni imtahan verməklə qurtarır.
“Mülki müdafiə” fənnin öyrənilməsində tələbələr aşağıdakıları bilməlidir:
– fövqəladə hallar, onların baş vermə səbəblərini;

– fövqəladə hadisələrin xəbərdar edilməsinin növləri və vasitələri;

– davranış qaydalarının əhaliyə çatdırılması üsulları və yolları;

– fövqəladə hallarda əhalinin mühafizəsinin prinsipləri və üsulları;

– fövqəladə halların nəticələrinin aradan qaldırılması tədbirləri;

– zədələnmə ocaqlarında qəza-xilasetmə və digər təxirə salınmaz işləri;

– fövqəladə hallarda iqtisadiyyat obyektlərinin iş dayanıqlığının təmin edilməsi

yollarıni və üsullarını;

– istehsalat sahəsində həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyinin təminini;

– istehsalat sahələrində insanlar üçün təhlükə törədən amilləri;

– istehsalat sahələrində bədbəxt hadisələrin araşdırılmasını və təhlilini;

– zədələnmiş insanlara ilk tibbi yardımın göstərilməsini.

Bacarmalıdır:
– ehtimal olunan fəlakət barədə əhalinin xəbərdar edilməsinin təşkili;

– əhalinin fövqəladə hallarda mübarizəyə və mühafizəyə hazırlanmasını;

– fövqəladə halların nəticələrinin aradan qaldırılması işlərinin ardıcıllığının təşkilini;

– zədələnmiş insanlara ilk tibbi yardım göstərilməsini;

– fövqəladə hallarda tibb xidmətinin təşkil edilməsini;

– istehsalat sahələrində bədbəxt hadisələrin araşdırılmasını və aktın tərtib edilməsini;

– istehsalat sahələrində təlimatların aparılmasını;

– istehsalat sahələrində işçilər üçün təhlükə törədən amillərin aradan qaldırılması

tədbirlərinin həyata keçirilməsini;

– istehsalat qəzalarının və fəlakətlərin proqnozlaşdırılmasını.

Mövzu 1. Fövqəlada hallar və onların xarakteristikası.
Fövqəlada halların təsnifatı, onların yaranma səbəbləri, anlıayışı və təyini.Təbii xarakterli fövqəlada halların qısa xarakteristikaları, onların əhaliyə və obyektlərə təsiri. Texnogen xarakterli fövqəlada hallar, onların baş vermə səbəbləri, istehsalat qəzaları və fəlakətlər, onların xarakteristikaları və nəticələri. Respublikamızın ərazisində baş verə biləcək təbii və texnogen xarakterli fövqəlada hallar (zəlzələ, daşqın, sellər, yanğın, torpaq sürüşmələri və s.), onların nəticələri.

Hərbi xarakterli Fövqəlada hallar, onların əhaliyə və obyektlərə təsiri. Nüvə partlayışının zədələyici amilləri, onların insanlara, bina və qurğulara təsiri, dağılma zonaları, binaların, qurğuların, avadanlıqların dağılma dərəcəsi. İşıq şualanması, yaşayış məntəqələrində, obyektlərdə, meşələrdə yanğınların baş verməsi. Nüfuzedici radiasiya, şualanma dərəcəsi, şua xəstəlikləri. Radioaktiv zəhərlənmə zonaları, radioaktiv zəhərlənmənin nəticələri. İonlaşdırıcı şüalanmaların və elektromaqnit impulsunun insan orqanizminə, elektron və elektrik cihazlarına, avadanlığa təsiri.

Kimyəvi zədələnmə ocağı, xarakteristikası, kimya təhlükəli obyektlərdə qəzalar və onların nəticələri, kimyəvi və bioloji zədələnmə, zəhərləyici və güclü təsirli zəhərli maddələr, onların insan orqanizminə təsiri. Bioloji zədələnmə ocağı, xarakteristikası, karantin və observasiya rejimləri.

Mövzu 2. FH-da fəaliyyət göstərən Dövlət Sisteminin rolu və vəzifələri.

Fövqəlada hallarda mülki müdafiənin rolu və vəzifələri, ümumi məqsədli

xidmətləri, qüvvələri, konsepsiyanın əsas məsələləri. Fövqəlada hallarda fəaliyyət göstərən Dövlət sistemi, onun vəzifələri.
Mövzu 3. Fövqəlada hallarda yaranmış şəraitin qiymətləndirilməsi.
Radiasiya, kimya, mühəndis və yanğın şəraiti haqqında anlayış, kəşfiyyatın

məlumatlarına görə həqiqi radiasiya şəraitinin qiymətləndirilməsi. Ehtimal olunan

Kimyəvi şəraitinin proqnozlaşdırılması və kəşfiyyatın məlumatlarına görə qiymətləndirilməsi. Radiasiya və kimyəvi şəraitin qiymətləndirilməsinə aid səciyyəvi məsələlərin həlli.

Nüvə partlayışından sonra radiasiya səviyyəsinin eyni vaxta gətirilməsi. Radiaktiv maddələrlə zədələnmiş ərazidə fəaliyyət zamanı mümkün şüalanma dozasının təyin edilməsi. Zədələnmiş ərazidə insanların təhlükəsiz qalma müddətinin təyini. Fəhlələrin, qulluqçuların, əhalinin və dəstələrin şəxsi heyətinin təyini. Kimyəvi zədələnmə ocağının sərhəddinin, zədələnmə zonalarının sahələrinin, zəhərləyici maddələrin növünün təyin edilməsi. Yerdə və texnikada zəhərləyici maddələrin dayanıqlığının təyini. Zəhərlənmiş havanın yayılma məsafəsinin təyini. Fəhlə və qulluqçuların mühafizə vasitələrində qalma müddətinin təyini. Obyektin (bina, qurğu, kommunikasiya və s.) elementlərinin dağılma dərəcəsinin təyini. Zədələnmə ocaqlarında yanğınların sərhədlərinin təyini. Radiasiya, kimyəvi kəşfiyyat və dozimetrik nəzarət cihazları, onların təsnifatı və iş prinsipləri. İonlaşdırıcı şüalanmaların aşkar edilməsi və ölçülməsi üsulları. Radiasiya, kimyəvi kəşfiyyat və dozimetrik nəzarət cihazlarının əsas xarakteristikaları və onlardan istifadə edilmə qaydaları. Dozanın gücünü və şualanma dozasını ölçən cihazlar: İMD-21 DP-64, DP-22V, İD-1, DP-5A (B, V), DP-24 və Qoşun kimyəvi kəşfiyat cihazı, xarakteristikaları, istifadə qaydaları, təyinatı və quruluşu.
Mövzu 4. Fövqəlada hallarda əhalinin mühafizəsinin əsas prinsipləri və

üsulları.
Fövqəlada hallarda əhalinin mühafizəsinin əsas prinsipləri və üsulları. Əhalinin köçürülməsi. Mülki müdafiənin mühafizə qurğuları, onların təyinatı, təsnifatı. Radiasiya daldalanacaqları, onların həcmi – planlaşdırma, konstruktiv həlli, mühəndis – texniki avadanlıqlar. Sadə daldalanacaqlar. Mühafizə qurğularının sülh dövründə saxlanması və istifadə edilməsi. Fövqəlada hallarda fərdi mühafizə vasitələrindən istifadə edilməsi, onların təsnifatı, tənəffüs üzvlərinin və dərinin mühafizə vasitələri, tibbi mühafizə vasitələri, yardımçı vasitələr, fövqəlada hallarda obyektlərin iş fəaliyyətinin və əhalinin mühafizə rejimləri. Dozimetrik və kimyəvi nəzarətin təşkili.

Mövzu 5. Fövqəlada hallarda iqdisati obyektlərin işinin dayanıqlığı.
Fövqəlada hallarda obyektlərin iş dayanıqlığı haqqında anlayış, onun mahiyyəti və ona təsir edən amillər. Mülki müdafiənin mühəndis – texniki tədbirlərinin layihələndirilməsi normaları və onların həyata keçirilməsi. Fövqəladə hallar zamanı obyektlərin işinin dayanıqlığının və dayanıqlıq dərəcəsinin qiymətləndirilməsi. Fövqəladə hallarda obyektlərin iş qabiliyyətinin yüksəldilməsi yolları və üsulları.
Mövzu 6. Fövqəlada halların nəticələrinin aradan qaldırılması.

Fövqəlada halların nəticələrinin aradan qaldırılmasının nəzəri əsasları, bərpa işlərinin növləri. Fövqəladə halların nəticələrinin aradan qaldırılması üzrə işlərin növbəliliyi, ardıcıllığı və mərhələlərlə aparılması, cəlb edilən qüvvə və vasitələr. Xilasetə və digər təxirəsalınmaz işlərin (X və DTİ) məqsədi, tərkibi və icrasının xüsusiyyətləri, X və DTİ aparılmasının taktiki üsulları, istehsalat qəzaları və fəlakətlərin nəticələrini aradan qaldırmaq üçün qüvvə və vasitələrin qruplaşdırılması. X və DTİ mənəvi və psixoloji hazırlığı.

Zərərsizləşdirmənin növləri, zərərsizləşdirici vasitələr və üsullar, tam və qismən sanitariya təmizlənməsi. Ərzaq və sənaye mallarının mühafizəsi və zərərsizləşdirilməsi.
Mövzu 7. Fövqəlada hallarda rabitə, xəbərdarlığın təşkili və həyat

fəaliyyətinin təhlükəsizliyinin təmini.
Fövqəlada hallar zamanı idarəetmə və idarəetmə məntəqələri, onların təyinatı və yerləşdirilməsi, idarəetmənin növləri, mülki müdafiə rabitə və xəbərdarlıq sisteminin vəzifələri, təşkili prinsipləri və rabitə xəbərdarlıq vasitələri. Obyektlərdə, şəhərlərdə (rayonlarda) rabitə və xəbərdarlığın təşkili. Xəbərdarlıq siqnallarının verilmə qaydaları və vasitələri, əhalinin idarəetmə orqanlarının, qüvvələrin fövqəladə hallara hazırlığı.

Mövzu 8. Fövqəlada hadisələrdən mühafizə sahəsində əhalinin

hazırlanmasının əsasları.

Fövqəladə hadisələrdən mühafizə sahəsində əhalinin hazırlanması mülki müdafiənin (FHN) əsas vəzifələrindən biridir. İdarəetmə orqanlarının və qüvvələrinin fövqəladə hallara hazırlığı. Əhaliyə Mülki müdafiənin öyrədilməsinin (tədrisin) təşkili və planlaşdırılması. İşləyən və işləməyən əhaliyə mülki müdafiə biliklərinin öyrədilməsi. Obyektdə Mülki müdafiə üzrə hazırlıq planlarının tərtibi. Obyektdə mülki müdafiə rəhbərinin əmri, tədris ilində Mülki müdafiə üzrə tədbirlərinin təqvim planlarının tərtibi. Mülki müdafiə dəstələrinin hazırlanmasında əsas məqsəd və vəzifələr. Mülki müdafiənin təlimlərinin prinsipləri, metod və formaları. Seminar.

Mövzuların, mühazirə, məşğələ və seminar növləri üzrə

tədris saatlarının paylanması.

Ocaqov mülki müdafiə kitab

Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu (Dərc olunma tarixi: 30-04-1998, Nəşr nömrəsi: 04, Maddə nömrəsi: 222)

QÜVVƏYƏ MİNMƏ TARİXİ
AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI VAHİD HÜQUQi TƏSNİFATI ÜZRƏ İNDEKS KODU
HÜQUQİ AKTLARIN DÖVLƏT REYESTRİNİN QEYDİYYAT NÖMRƏSİ
HÜQUQİ AKTIN HÜQUQİ AKTLARIN DÖVLƏT REYESTRİNƏ DAXİL EDİLDİYİ TARİX

M ü lki M ü dafi ə haqq ı nda

Az ə rbaycan Respublİkas ı n ı n Qanunu

Bu Qanun Az ə rbaycan Respublikas ı nda m ü lki m ü dafi ə nin h ü quqi ə sas ı n ı v ə prinsipl ə rini m üə yy ə n edir, m ü lki m ü dafi ə sah ə sind ə ictimai m ü nasib ə tl ə ri nizama sal ı r.

Maddə 1. Əsas anlayışlar

Bu Qanunda a ş a ğı dak ı anlay ış lardan istifad ə olunur:

1) m ü lki m ü dafi ə — dinc d ö vrd ə v ə ya m ü harib ə d ö vr ü nd ə ə halinin (Az ə rbaycan Respublikas ı v ə t ə nda ş lar ı n ı n, Az ə rbaycan Respublikas ı n ı n ə razisind ə olan ə cn ə bil ə rin v ə v ə t ə nda ş l ığı olmayan şə xsl ə rin) v ə ə razinin (Az ə rbaycan Respublikas ı ə razisinin h ü dudlar ı daxilind ə torpaq, su v ə hava m ə kan ı n ı n, istehsal v ə sosial t ə yinatl ı obyektl ə rin, habel ə ə traf m ü hitin) t ə hl ü k ə sizliyinin t ə min edilm ə si m ə qs ə dil ə d ö vl ə t hakimiyy ə ti orqanlar ı , h ü quqi v ə fiziki şə xsl ə r t ə r ə find ə n h ə yata ke ç iril ə n t ə dbirl ə r sistemidir;

2) m ü lki m ü dafi ə sistemi — m ü lki m ü dafi ə nin v ə zif ə l ə rinin yerin ə yetirilm ə si h ə val ə edilmi ş m ü vafiq icra hakimiyy ə ti orqanlar ı n ı n, q ü vv ə v ə vasit ə l ə rin, x ü susi fondlar ı n, rabit ə , x ə b ə rdarl ı q v ə informasiya t ə minatl ı sisteml ə rinin m ə cmusudur;

3) f ö vq ə lad ə hadis ə — insan t ə l ə fat ı na, insanlar ı n s ə hh ə tin ə v ə ya ə traf m ü hit ə ziyan vurulmas ı na, ə h ə miyy ə tli maddi itkil ə r ə v ə insanlar ı n h ə yat f ə aliyy ə ti şə raitinin pozulmas ı na s ə b ə b ola bil ə c ə k v ə ya s ə b ə b olmu ş h ə rbi ə m ə liyyatlar, q ə za, t ə bii v ə ya dig ə r f ə lak ə t n ə tic ə sind ə m üə yy ə n ə razid ə yaranm ış v ə ziyy ə tdir;

4) f ö vq ə lad ə hadis ə l ə rin qar şı s ı n ı n al ı nmas ı — f ö vq ə lad ə hadis ə l ə rin ba ş verm ə si t ə hl ü k ə sinin maksimum azald ı lmas ı na, bel ə hadis ə l ə r ba ş ver ə c ə yi hallarda is ə insanlar ı n v ə onlar ı n sa ğ laml ığı n ı n qorunmas ı , ə traf m ü hit ə vurula bil ə c ə k ziyan ı n v ə maddi itkil ə rin h ə cminin azald ı lmas ı na y ö n ə ldil ə n v ə ə vv ə lc ə d ə n h ə yata ke ç iril ə n t ə dbirl ə r sistemidir;

5) f ö vq ə lad ə hadis ə l ə rin v ə onlar ı n n ə tic ə l ə rinin aradan qald ı r ı lmas ı — insanların həyatının xilas edilməsinə və sağlamlığının qorunmasına, ətraf mühitə vurulan ziyanın və maddi itkilərin həcminin azaldılmasına, fövqəladə hadisələrin yayılmasının qarşısının alınmasına yönəldilmiş və fövqəladə hadisələr zamanı həyata keçirilən qəza-xilasetmə tədbirləri və digər təxirəsalınmaz işlərdir.

Maddə 2. Mülki müdafiə haqqında qanunvericilik

M ü lki m ü dafi ə haqq ı nda Az ə rbaycan Respublikas ı n ı n qanunvericiliyi Az ə rbaycan Respublikas ı n ı n Konstitusiyas ı ndan, bu Qanundan, Az ə rbaycan Respublikas ı n ı n dig ə r qanunvericilik aktlar ı ndan v ə Az ə rbaycan Respublikas ı n ı n t ə r ə fdar çı xd ığı beyn ə lxalq m ü qavil ə l ə rd ə n ibar ə tdir.

Maddə 3. Mülki müdafiənin təşkil edilmə prinsipləri

Az ə rbaycan Respublikas ı nda m ü lki m ü dafi ə ü mumd ö vl ə t m ü dafi ə sisteminin t ə rkib hiss ə si olmaqla a ş a ğı dak ı prinsipl ə r ə sas ı nda t əş kil edilir:

1) ə razi prinsipi (m ü lki m ü dafi ə t ə dbirl ə rinin Az ə rbaycan Respublikas ı n ı n b ü t ü n ə razisind ə t əş kil edilm ə si);

2) f ə rqli v ə kompleks yana ş ma prinsipi (Az ə rbaycan Respublikas ı nda m ü lki m ü dafi ə t ə dbirl ə rinin ayr ı -ayr ı b ö lg ə l ə rin, şə h ə rl ə rin, istehsal v ə sosial t ə yinatl ı obyektl ə rin h ə rbi-strateji, iqtisadi v ə dig ə r x ü susiyy ə tl ə ri n ə z ə r ə al ı nmaqla planla ş d ı r ı lmas ı v ə ə laq ə l ə ndirmi ş şə kild ə h ə yata ke ç irilm ə si);

3) k ü tl ə vilik v ə m ə cburilik prinsipi (m ü lki m ü dafi ə t ə dbirl ə rinin Az ə rbaycan Respublikas ı n ı n b ü t ü n ə halisini ə hat ə etm ə si v ə m ə cburi xarakter da şı mas ı );

4) daimi haz ı rl ı q prinsipi (Az ə rbaycan Respublikas ı n ı n m ü lki m ü dafi ə sisteminin f ö vq ə lad ə hadis ə l ə r zaman ı d ə rhal v ə s ə m ə r ə li f ə aliyy ə t ə ba ş lama ğ a haz ı r v ə ziyy ə td ə olmas ı );

5) d ə rhal x ə b ə rdarl ı q prinsipi (ba ş ver ə bil ə c ə k v ə ya ba ş vermi ş f ö vq ə lad ə hadis ə l ə r haqq ı nda Az ə rbaycan Respublikas ı n ı n ə halisin ə d ə rhal m ə lumat verm ə si);

6) qar şı l ı ql ı ə laq ə prinsipi (m ü lki m ü dafi ə nin t ə min edilm ə sind ə i ş tirak ed ə n Az ə rbaycan Respublikas ı n ı n d ö vl ə t orqanlar ı n ı n v ə m ü lki m ü dafi ə q ü vv ə l ə rinin s ı x v ə uzla ş d ı r ı lm ış f ə aliyy ə t g ö st ə rm ə si).

Maddə 4. Mülki müdafiə tədbirlərinin planlaşdırılması və həyata keçirilməsi

M ü lki m ü dafi ə m ə s ə l ə l ə rinin h ə ll edilm ə si m ü lki m ü dafi ə t ə dbirl ə rinin planla ş d ı r ı lmas ı , vaxt ı nda v ə keyfiyy ə tl ə h ə yata ke ç irilm ə si il ə t ə min olunur.

M ü lki m ü dafi ə t ə dbirl ə ri Az ə rbaycan Respublikas ı n ı n ə razisinin, onun ayr ı -ayr ı b ö lg ə l ə rinin, şə h ə rl ə rin, dig ə r ya ş ay ış m ə nt ə q ə l ə rinin, istehsal v ə sosial t ə yinatl ı obyektl ə rin h ə rbi-strateji v ə iqtisadi ə h ə miyy ə ti, t ə bii v ə dig ə r x ü susiyy ə tl ə ri n ə z ə r ə al ı nmaqla m ü vafiq normativ s ə n ə dl ə rd ə v ə planlarda n ə z ə rd ə tutulur.

M ü lki m ü dafi ə t ə dbirl ə ri Az ə rbaycan Respublikas ı n ı n b ü t ü n ə razisind ə t əş kil edilir v ə bu ə raz i d ə olan b ü t ü n insanlar ı ə hat ə edir.

M ü lki m ü dafi ə t ə dbirl ə rinin h ə cmi v ə m ə zmunu m ö vcud q ü vv ə v ə vasit ə l ə rin yet ə rli olmas ı , onlardan maksimum v ə s ə m ə r ə li istifad ə edilm ə si ə sas ı nda m üə yy ə n edilir.

M ü lki m ü dafi ə t ə dbirl ə rinin planla ş d ı r ı lmas ı na v ə h ə yata ke ç irilm ə sin ə f ə rqli yana ş maq, ə razinin v ə ə halinin f ö vq ə lad ə hadis ə l ə rd ə n s ə m ə r ə li m ü dafi ə sini t ə min etm ə k m ə qs ə dil ə m ü lki m ü dafi ə ü zr ə Az ə rbaycan Respublikas ı n ı n ə razisi zonalara, şə h ə rl ə ri qruplara, t ə s ə rr ü fat obyektl ə ri is ə d ə r ə c ə l ə r ə b ö l ü n ü r.

M ü lki m ü dafi ə t ə dbirl ə rinin t əş kili v ə h ə yata ke ç irilm ə si qaydas ı , m ü lki m ü dafi ə ü zr ə zonalar, şə h ə rl ə rin qruplar ı v ə t ə s ə rr ü fat obyektl ə rinin d ə r ə c ə l ə ri Az ə rbaycan Respublikas ı n ı n m ü vafiq icra hakimiyy ə ti orqan ı t ə r ə find ə n m üə yy ə n edilir.

Maddə 5. Mülki müdafiənin məqsədi

M ü lki m ü dafi ə nin m ə qs ə di a ş a ğı dak ı lard ı r:

1) f ö vq ə lad ə hadis ə l ə rin qar şı s ı n ı n al ı nmas ı m ə qs ə di il ə profilaktik t ə dbirl ə rin h ə yata ke ç irilm ə si;

2) f ö vq ə lad ə hadis ə l ə r zaman ı m ü mk ü n olan ziyan v ə itkil ə rin h ə cminin maksimum azald ı lmas ı ;

3) f ö vq ə lad ə hadis ə l ə rin v ə onlar ı n n ə tic ə l ə rinin aradan qald ı r ı lmas ı .

Maddə 6. Mülki müdafiə sahəsində dövlətin vəzifələri

M ü lki m ü dafi ə sah ə sind ə d ö vl ə tin a ş a ğı dak ı v ə zif ə l ə ri vard ı r:

1) d ö vl ə t siyas ə tini, o c ü ml ə d ə n vahid elmi-texniki siyas ə ti m üə yy ə n etm ə k v ə onu h ə yata ke ç irm ə k;

2) ə halinin v ə ə razinin f ö vq ə lad ə hadis ə l ə rd ə n m ü dafi ə sinin t ə min edilm ə sin ə dair h ü quqi v ə iqtisadi normalar m üə yy ə n etm ə k, z ə ruri normativ-h ü quqi aktlar q ə bul etm ə k v ə onlar ı n icras ı na n ə zar ə t etm ə k;

3) ö lk ə v ə onun ə razi vahidl ə ri ü zr ə m ü vafiq proqramlar v ə planlar q ə bul etm ə k v ə onlar ı n icras ı n ı n t ə min olunmas ı üçü n laz ı mi t ə dbirl ə r h ə yata ke ç irm ə k;

4) m ü lki m ü dafi ə ü zr ə zonalar ı , şə h ə rl ə rin qruplar ı n ı v ə t ə s ə rr ü fat obyektl ə rinin d ə r ə c ə l ə rini m üə yy ə n etm ə k;

5) m ü lki m ü dafi ə sistemin ə r ə hb ə rlik etm ə k, m ü lki m ü dafi ə sisteminin strukturunu, t ə rkibini, onun i ş tirak çı lar ı n ı n qar şı l ı ql ı ə laq ə si, maliyy ə v ə maddi-texniki t ə minat ı qaydas ı n ı m üə yy ə n etm ə k, habel ə onlara dair m ə s ə l ə l ə ri vaxt ı nda h ə ll etm ə k;

6) m ü lki m ü dafi ə üçü n d ö vl ə t b ü dc ə sind ə n v ə sait ay ı rmaq v ə bundan ə lav ə , m ü lki m ü dafi ə fondlar ı yaratmaq, bu m ə nb ə l ə rin v ə saitl ə rind ə n m ə qs ə di v ə d ü zg ü n istifad ə olunmas ı n ı t ə min etm ə k; [1]

7) f ö vq ə lad ə hadis ə l ə rin n ə tic ə l ə rinin aradan qald ı r ı lmas ı üçü n maddi v ə maliyy ə v ə saitl ə ri ehtiyat ı yaratmaq;

8) ə halinin v ə ə razinin f ö vq ə lad ə hadis ə l ə rd ə n m ü dafi ə si sah ə sind ə d ö vl ə t n ə zar ə tini v ə ekspertizas ı n ı h ə yata ke ç irm ə k;

9) m ü lki m ü dafi ə üçü n kadrlar ı n haz ı rlanmas ı n ı t əş kil etm ə k v ə h ə yata ke ç irm ə k;

10) dinc d ö vrd ə v ə ya m ü harib ə d ö vr ü nd ə f ö vq ə lad ə hadis ə l ə rd ə n m ü dafi ə olunma qaydalar ı n ı v ə vasit ə l ə rini ə haliy ə ö yr ə tm ə k;

11) ə haliy ə m ü lki m ü dafi ə t ə dbirl ə rinin ö yr ə dilm ə sini t əş kil etm ə k, ə halini f ə rdi v ə kollektiv m ü dafi ə vasit ə l ə ri il ə t ə min etm ə k;

12) m üə ssis ə l ə rin v ə dig ə r obyektl ə rin layih ə l əş dirilm ə sind ə , tikintisind ə , ə sasl ı t ə mirind ə v ə istismar ı nda m ü lki m ü dafi ə il ə ba ğ l ı t ə l ə bl ə r ə ə m ə l olunmas ı n ı t ə min etm ə k;

13) f ö vq ə lad ə hadis ə l ə r zaman ı insanlar ı n h ə yat v ə sa ğ laml ığı n ı n qorunmas ı üçü n m ü lki m ü dafi ə obyektl ə rini daim haz ı r v ə ziyy ə td ə saxlamaq v ə h ə min obyektl ə ri insan h ə yat ı üçü n z ə ruri l ə vazimat ı toxunulmaz ehtiyat ı il ə t ə min etm ə k;

14) f ö vq ə lad ə hadis ə l ə rin n ə tic ə l ə rini proqnozla ş d ı rmaq v ə qiym ə tl ə ndirm ə k;

15) insanlar ı n h ə yat ı v ə sa ğ laml ığı üçü n t ə hl ü k ə yarada bil ə c ə k f ö vq ə lad ə hadis ə l ə r bar ə sind ə ə halini vaxt ı nda x ə b ə rdar etm ə k, bel ə hadis ə l ə rin n ə tic ə l ə rin ə v ə onlar ı n aradan qald ı r ı lmas ı üçü n g ö r ü lm üş t ə dbirl ə r ə dair ə haliy ə tam v ə obyektiv m ə lumat verm ə k;

16) f ö vq ə lad ə hadis ə l ə rin qar şı s ı n ı n al ı nmas ı v ə n ə tic ə l ə rinin aradan qald ı r ı lmas ı üçü n m ü lki m ü dafi ə q ü vv ə l ə rinin v ə vasit ə l ə rinin daim haz ı r v ə ziyy ə td ə saxlan ı lmas ı n ı t ə min etm ə k;

17) h ə yati ə h ə miyy ə t da şı yan maddi s ə rv ə tl ə ri ə vv ə lc ə d ə n t ə dar ü k etm ə k;

18) f ö vq ə lad ə hadis ə l ə r ba ş vermi ş ə razil ə rd ə n ə halini k öçü rm ə k v ə onlar ı m ü v ə qq ə ti ya ş ay ış yerl ə ri il ə t ə min etm ə k, ü md ə q ə za-xilasetm ə i ş l ə rini v ə sanitariya-gigiyena t ə dbirl ə rini h ə yata ke ç irm ə k, ictimai asayi ş in b ə rpa olunmas ı na v ə qorunmas ı na yard ı m etm ə k, bitki v ə heyvanlar ı n xilas edilm ə si üçü n t ə dbirl ə r g ö rm ə k;

19) f ö vq ə lad ə hadis ə l ə rd ə n z ə r ə r çə kmi ş ə halinin sosial m ü dafi ə si üçü n laz ı mi t ə dbirl ə r h ə yata ke ç irm ə k;

20) ə halinin v ə ə razinin f ö vq ə lad ə hadis ə l ə rd ə n m ü dafi ə si sah ə sind ə beyn ə lxalq ə m ə kda ş l ığı h ə yata ke ç irm ə k;

21) m ü lki m ü dafi ə t ə l ə bl ə rini pozan şə xsl ə ri Az ə rbaycan Respublikas ı n ı n qanunvericiliyi il ə m üə yy ə n olunmu ş m ə suliyy ə t ə c ə lb etm ə k.

Maddə 7. Mülki müdafiə sahəsində hüquqi şəxslərin vəzifələri

M ü lki m ü dafi ə sah ə sind ə m ü lkiyy ə t formas ı ndan as ı l ı olmayan h ü ququ şə xsl ə rin a ş a ğı dak ı v ə zif ə l ə ri vard ı r:

1) iqtisadi v ə sosial inki ş af proqramlar ı nda m ü lki m ü dafi ə sah ə sind ə z ə ruri t ə dbirl ə ri n ə z ə rd ə tutmaq v ə h ə yata ke ç irm ə k;

2) i şç il ə rin (t ə hsil alan şə xsl ə rin) f ö vq ə lad ə hadis ə l ə rd ə n m ü dafi ə si ü zr ə t ə dbirl ə ri maliyy ə l əş dirm ə k;

3) f ö vq ə lad ə hadis ə l ə rin n ə tic ə l ə rinin aradan qald ı r ı lmas ı üçü n maddi v ə maliyy ə v ə saitl ə ri ehtiyat ı yaratmaq;

4) f ö vq ə lad ə hadis ə l ə r haqq ı nda yerli x ə b ə rdarl ı q sistemini yaratmaq v ə onu daim saz v ə ziyy ə td ə saxlamaq;

5) i şç il ə ri (t ə hsil alan şə xsl ə ri), habel ə bilavasit ə yax ı nl ı qda yerl əşə n ə razid ə ya ş ayanlar ı , ba ş ver ə bil ə c ə k v ə ya ba ş vermi ş f ö vq ə lad ə hadis ə l ə r bar ə sind ə x ə b ə rdar etm ə k, insanlar ı t ə hl ü k ə siz yer ə k öçü rm ə k;

6) m ü lki m ü dafi ə planlar ı na uy ğ un olaraq m ö vcud q ü vv ə v ə texnika il ə ilkin q ə za-xilasetm ə i ş l ə rini t əş kil etm ə k v ə h ə yata ke ç irm ə k.

H ü quqi şə xsl ə rin m ü lki m ü dafi ə t ə dbirl ə rind ə i ş tirak ı , f ö vq ə lad ə hadis ə l ə rd ə n m ü dafi ə olunma vasit ə l ə ri il ə onlar ı n t ə minat ı qaydas ı n ı , formas ı n ı v ə şə rtl ə rini Az ə rbaycan Respublikas ı n ı n m ü vafiq icra hakimiyy ə ti orqan ı m üə yy ə n edir.

Maddə 8. Mülki müdafiə sahəsində Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarının vəzifələri

M ü lki m ü dafi ə sah ə sind ə Az ə rbaycan Respublikas ı v ə t ə nda ş lar ı n ı n a ş a ğı dak ı v ə zif ə l ə ri vard ı r:

1) m ü lki m ü dafi ə sah ə sind ə Az ə rbaycan Respublikas ı qanunvericiliyinin t ə l ə bl ə rin ə ə m ə l etm ə k;

2) f ə rdi v ə kollektiv m ü dafi ə vasit ə l ə rind ə n istifad ə etm ə yi bacarmaq;

3) f ö vq ə lad ə hadis ə l ə rd ə n ə sas m ü dafi ə ü sullar ı n ı v ə vasit ə l ə rini ö yr ə nm ə k v ə bilm ə k;

4) f ö vq ə lad ə hadis ə l ə r zaman ı m üə yy ə n olunmu ş davran ış qaydalar ı na ə m ə l etm ə k;

5) ilk tibbi yard ı m g ö st ə rilm ə si qaydalar ı n ı ö yr ə nm ə k v ə onu t ə tbiq etm ə yi bacarmaq;

6) m ü lki m ü dafi ə i ş ar ə l ə rini bilm ə k v ə onlara uy ğ un h ə r ə k ə t etm ə k;

7) ba ş ver ə bil ə c ə k v ə ya ba ş vermi ş f ö vq ə lad ə hadis ə l ə r bar ə sind ə m ü vafiq d ö vl ə t orqanlar ı na v ə qon ş ulara m ə lumat verm ə k;

8) m ü lki m ü dafi ə sah ə sind ə onlara tap şı r ı lm ış v ə zif ə l ə ri vicdanla yerin ə yetirm ə k.

Maddə 9. Mülki müdafiə sahəsində Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarının hüquqları

M ü lki m ü dafi ə sah ə sind ə Az ə rbaycan Respublikas ı v ə t ə nda ş lar ı n ı n a ş a ğı dak ı h ü quqlar ı vard ı r:

1) f ö vq ə lad ə hadis ə l ə r ba ş vermi ş ə razil ə rd ə z ə ruri t ə hl ü k ə sizlik t ə dbirl ə ri haqq ı nda tam v ə obyektiv m ə lumat almaq;

2) f ö vq ə lad ə hadis ə l ə r ba ş vermi ş ə razil ə rd ə f ə rdi v ə kollektiv m ü dafi ə vasit ə l ə rind ə n istifad ə etm ə k;

3) f ö vq ə lad ə hadis ə l ə rin qar şı s ı n ı n al ı nmas ı nda v ə n ə tic ə l ə rinin aradan qald ı rmas ı nda m üə yy ə n olunmu ş qaydada i ş tirak etm ə k;

4) m ü lki m ü dafi ə m ə s ə l ə l ə ri il ə ba ğ l ı m ü vafiq d ö vl ə t orqanlar ı na şə xs ə n m ü raci ə t etm ə k v ə ya yaz ı l ı t ə klifl ə r verm ə k;

5) f ö vq ə lad ə hadis ə l ə r n ə tic ə sind ə s ə hh ə tin ə v ə ə mlak ı na d ə ymi ş ziyana uy ğ un ö d ə ncl ə r almaq;

6) f ö vq ə lad ə hadis ə l ə r ba ş vermi ş ə razil ə rd ə ya ş ama ğ a v ə i ş l ə m ə y ə g ö r ə m ü avin ə tl ə r almaq.

Bu madd ə nin birinci hiss ə sinin 6-c ı b ə ndind ə n ə z ə rd ə tutulan m ü avin ə tl ə rin n ö vl ə ri v ə m ə bl əğ i Az ə rbaycan Respublikas ı n ı n qanunvericiliyi il ə m üə yy ə n edilir.

Maddə 10. Fövqəladə hadisələrdən müdafiə sahəsində əhalinin hazırlanması

F ö vq ə lad ə hadis ə l ə rd ə n m ü dafi ə sah ə sind ə ə halinin haz ı rlanmas ı qaydas ı n ı Az ə rbaycan Respublikas ı n ı n m ü vafiq icra hakimiyy ə ti orqan ı m üə yy ə n edir.

F ö vq ə lad ə hadis ə l ə r zaman ı davran ış qaydalar ı ə haliy ə i ş v ə ya ya ş ay ış yeri ü zr ə , habel ə t ə dris m üə ssis ə l ə rind ə ö yr ə dilir.

M ü lki m ü dafi ə sisteminin, h ə m ç inin h ü quqi şə xsl ə rin r ə hb ə r v ə m ü t ə x ə ssisl ə rinin haz ı rlanmas ı ali v ə orta ixtisas t ə dris m üə ssis ə l ə rind ə , ixtisas art ı rma m üə ssis ə l ə rind ə , x ü susi t ə lim kurslar ı nda v ə bilavasit ə i ş yeri ü zr ə h ə yata ke ç irilir.

Maddə 11. Əhalinin və ərazinin fövqəladə hadisələrdən müdafiəsi sahəsində biliklərin təbliği

Ə halinin v ə ə razinin f ö vq ə lad ə hadis ə l ə rd ə n m ü dafi ə si sah ə sind ə bilikl ə rin t ə bli ğ i m ü lki m ü dafi ə sistemin ə daxil olan Az ə rbaycan Respublikas ı n ı n m ü vafiq icra hakimiyy ə ti orqanlar ı t ə r ə find ə n h ə yata ke ç irilir.

Ə halinin v ə ə razinin f ö vq ə lad ə hadis ə l ə rd ə n m ü dafi ə si sah ə sind ə bilikl ə rin t ə bli ğ i üçü n k ü tl ə vi informasiya vasit ə l ə rind ə n istifad ə edil ə bil ə r.

Maddə 12. Mülki müdafiə qüvvələrinin şəxsi heyəti

M ü lki m ü dafi ə q ü vv ə l ə rinin şə xsi hey ə ti h ə rbi qulluq ç ulardan, dövlət qulluqçularından və digər mülki işçilərdən ibar ə tdir. [2]

M ü lki m ü dafi ə q ü vv ə l ə rinin h ə rbi qulluq ç ularla komplektl əş dirilm ə si Az ə rbaycan Respublikas ı n ı n h ə rbi qanunvericiliyin ə uy ğ un olaraq h ə yata ke ç irilir.

M ü lki m ü dafi ə q ü vv ə l ə rinin h ə rbi qulluq ç ular ı “Hərbi xidmətkeçmə haqqında” Əsasnaməyə, “Hərbi qulluqçuların statusu haqqında” və “Hərbi vəzifə və hərbi xidmət haqqında” Azərbaycan Respublikasının qanunlarına v ə Az ə rbaycan Respublikas ı n ı n dig ə r h ə rbi qanunvericilik aktlar ı na uy ğ un olaraq bu Qanunla m üə yy ə n edilmi ş v ə zif ə l ə rin x ü susiyy ə tl ə ri n ə z ə r ə al ı nmaqla h ə rbi xidm ə t ke ç irl ə r. [3]

Mülki müdafiə qüvvələrinin dövlət qulluqçularının qulluğu “Dövlət qulluğu haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu, digər mülki işçilərin əmək münasibətləri isə Azərbaycan Respublikasının Əmək Məcəlləsi ilə tənzimlənir. [4]

M ü lki m ü dafi ə q ü vv ə l ə rinin ş tat say ı n ı , m ü lki m ü dafi ə q ü vv ə l ə rinin şə xsi hey ə ti üçü n geyim formas ı n ı v ə f ə rql ə nm ə ni ş anlar ı n ı Az ə rbaycan Respublikas ı n ı n m ü vafiq icra hakimiyy ə ti orqan ı m üə yy ə n edir.

Maddə 13. Mülki müdafiə qüvvələrinin şəxsi heyətinin hüquqi və sosial müdafiəsi üçün təminatlar

Az ə rbaycan Respublikas ı n ı n qanunvericiliyi il ə h ə rbi qulluq ç ular üçü n m üə yy ə n edilmi ş h ü quqi v ə sosial m ü dafi ə t ə minatlar ı , habel ə g ü z əş tl ə r m ü lki m ü dafi ə q ü vv ə l ə rinin h ə rbi qulluq ç ular ı na da ş amil olunur.

Ə m ə k şə raiti z ə r ə rli v ə t ə hl ü k ə li olan t ə s ə rr ü fat obyektl ə rinin i şç il ə ri üçü n m ö vcud qanunvericilikl ə m üə yy ə n edilmi ş h ü quqi v ə sosial m ü dafi ə t ə minatlar ı v ə g ü z əş tl ə r m ü lki m ü dafi ə q ü vv ə l ə rinin h ə min m üə ssis ə l ə rin v ə obyektl ə rin m ü lki m ü dafi ə sini h ə yata ke ç ir ə n şə xsi hey ə tin ə d ə ş amil edilir.

Maddə 14. Mülki müdafiə qüvvələrinin şəxsi heyətinin əməyinin ödənilməsi

M ü lki m ü dafi ə q ü vv ə l ə rinin şə xsi hey ə tinin ə m ə yinin ö d ə nilm ə si şə rtl ə ri v ə qaydalar ı Az ə rbaycan Respublikas ı n ı n m ü vafiq icra hakimiyy ə ti orqan ı t ə r ə find ə n m üə yy ə n edilir.

M ü lki m ü dafi ə q ü vv ə l ə rinin şə xsi hey ə ti üçü n Az ə rbaycan Respublikas ı n ı n m ü vafiq icra hakimiyy ə ti orqan ı t ə r ə find ə n m üə yy ə n edilmi ş ö d ə ni ş l ə rd ə n ə lav ə ö d ə ni ş l ə r n ə z ə rd ə tutula bil ə r.

Maddə 15. Mülki müdafiə qüvvələrinin şəxsi heyətinin dövlət icbari şəxsi sığortası

M ü lki m ü dafi ə q ü vv ə l ə rinin şə xsi hey ə tinin d ö vl ə t icbari şə xsi s ığ ortas ı “H ə rbi qulluq ç ular ı n d ö vl ə t icbari şə xsi s ığ ortas ı haqq ı nda” Az ə rbaycan Respublikas ı n ı n Qanununa uy ğ un olaraq h ə yata ke ç irilir.

M ü lki m ü dafi ə q ü vv ə l ə rinin şə xsi hey ə tinin ö z v ə zif ə l ə rini icra etm ə si il ə ə laq ə dar onun ə mlak ı na d ə y ə n ziyan, sonradan bu m ə bl əğ t ə qsirli şə xsl ə rd ə n tutulmaqla d ö vl ə t b ü dc ə sinin hesab ı na tam h ə cmd ə ö d ə nilir.

Maddə 16. Mülki müdafiənin əmlakı

M ü lki m ü dafi ə nin ə mlak ı ona h ə val ə edilmi ş v ə zif ə l ə rin yerin ə yetirilm ə si üçü n z ə ruri olan da şı nar v ə da şı nmaz ə mlakdan ibar ə tdir.

M ü lki m ü dafi ə Az ə rbaycan Respublikas ı n ı n m ü vafiq icra hakimiyy ə ti orqan ı n ı n m üə yy ə n etdiyi qaydalara v ə normalara uy ğ un olaraq d ö vl ə t b ü dc ə si v ə saiti hesab ı na z ə ruri avadanl ı q v ə rabit ə sisteml ə ri il ə t ə chiz edilmi ş binalarla, qur ğ ularla v ə ba ş qa ə mlakla t ə min edilm ə lidir. [5]

Maddə 17. Fövqəladə hadisələrin və onların nəticələrinin aradan qaldırılması sahəsində tədbirlərin maliyyələşdirilməsi

F ö vq ə lad ə hadis ə l ə rin v ə onlar ı n n ə tic ə l ə rinin aradan qald ı r ı lmas ı sah ə sind ə t ə dbirl ə r Az ə rbaycan Respublikas ı n ı n m ü vafiq icra hakimiyy ə ti orqanlar ı n ı n, f ö vq ə lad ə hadis ə nin ba ş verdiyi ə razid ə yerl əşə n h ü quqi şə xsl ə rin, d ö vl ə t v ə yerli b ü dc ə l ə rin (x ə rcl ə rin), s ığ orta fondlar ı n ı n v ə saitl ə ri v ə dig ə r m ə nb ə l ə r hesab ı na maliyy ə l əş dirilir.

F ö vq ə lad ə hadis ə l ə rin v ə onlar ı n n ə tic ə l ə rinin aradan qald ı r ı lmas ı üçü n bu madd ə nin birinci hiss ə sind ə n ə z ə rd ə tutulan v ə saitl ə r kifay ə t etm ə dikd ə , Az ə rbaycan Respublikas ı n ı n dövlət büdcəsinin ehtiyat fondundan Az ə rbaycan Respublikas ı n ı n qanunvericiliyi il ə m üə yy ə n olunmu ş qaydada v ə sait ayr ı l ı r. [6]

Maddə 17-1. Fövqəladə vəziyyətin tətbiqinə səbəb olmuş şəraitin səbəb və nəticələrinin aradan qaldırılması üzrə aparılan işlərin maliyyələşdirilməsi [7]

Fövqəladə vəziyyətin tətbiqinə səbəb olmuş şəraitin səbəb və nəticələrinin aradan qaldırılması üzrə aparılan işlərin maliyyələşdirilməsi dövlət büdcəsi hesabına həyata keçirilir.

Maddə 18. Fövqəladə hadisələrin və onların nəticələrinin aradan qaldırılması üçün maddi və maliyyə vəsaitləri ehtiyatının yaradılması

F ö vq ə lad ə hadis ə l ə rin v ə onlar ı n n ə tic ə l ə rinin aradan qald ı r ı lmas ı üçü n maddi v ə maliyy ə v ə saitl ə ri ehtiyat ı f ö vq ə lad ə hadis ə l ə r ba ş ver ə c ə yi halda z ə ruri v ə saitl ə ri d ə rhal c ə lb etm ə k m ə qs ə dil ə Az ə rbaycan Respublikas ı m ü vafiq icra hakimiyy ə ti orqanlar ı t ə r ə find ə n ə vv ə lc ə d ə n yarad ı l ı r.

Bu madd ə nin birinci hiss ə sind ə n ə z ə rd ə tutulan ehtiyatlar ı n yarad ı lmas ı v ə onlardan istifad ə olunmas ı , habel ə istifad ə olunmu ş ehtiyatlar ı n yerinin doldurulmas ı qaydas ı Az ə rbaycan Respublikas ı n ı n qanunvericiliyi il ə m üə yy ə n edilir.

Maddə 19. Mülki müdafiə sahəsində maddi-texniki təminat

M ü lki m ü dafi ə sah ə sind ə maddi-texniki t ə minat Az ə rbaycan Respublikas ı n ı n m ü vafiq icra hakimiyy ə ti orqan ı n ı n m üə yy ə nl əş dirdiyi qaydada v ə normalar ü zr ə maddi-texniki v ə h ə rbi t ə chizat sistemi vasit ə sil ə h ə yata ke ç irilir.

Maddə 20. Mülki müdafiə qüvvələrinin fəaliyyətinə nəzarət [8]

Mülki müdafiə qüvvələrinin fəaliyyətinə ümumi nəzarəti Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin Ali Baş Komandanı həyata keçirir.

Mülki müdafiə qüvvələrinin fəaliyyətinə idarədaxili nəzarəti mülki müdafiə qüvvələrinin komandanlığı və müvafiq icra hakimiyyəti orqanının rəhbəri həyata keçirir.

Prokurorluq orqanları mülki müdafiə qüvvələrində qanunların icrasına nəzarəti qanunla müəyyən edilmiş hallarda və qaydada həyata keçirirlər.

Maddə 21. Vəzifəli şəxslərin və vətəndaşların məsuliyyəti

Bu Qanunun t ə l ə bl ə rinin pozulmas ı nda t ə qsirli olan şə xsl ə r Az ə rbaycan Respublikas ı n ı n qanunvericiliyi il ə n ə z ə rd ə tutulmu ş qaydada m ə suliyy ə t da şı y ı rlar.

Az ə rbaycan Respublikas ı n ı n Prezidenti

Heyd ə r Ə L İ YEV

Bak ı şə h ə ri, 30 dekabr 1997-ci il

İSTİFADƏ OLUNMUŞ MƏNBƏ SƏNƏDLƏRİNİN SİYAHISI

1. 9 mart 2004-cü il tarixli 603-IIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2004-cü il, № 4, maddə 202)

2. 4 mart 2005-ci il tarixli 856-IIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2005-ci il, № 4, maddə 278)

3. 21 oktyabr 2005-ci il tarixli 1030-IIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 14 dekabr 2005-ci il, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2005-ci il, № 12, maddə 1083)

4. 12 iyun 2018-ci il tarixli 1182-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( “Azərbaycan” qəzeti, 13 iyul 2018-ci il, № 153 , Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 7, I kitab, maddə 1404 )

QANUNA EDİLMİŞ DƏYİŞİKLİK VƏ ƏLAVƏLƏRİN SİYAHISI

[1] 9 mart 2004-cü il tarixli 603-IIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2004-cü il, № 4, maddə 202) ilə 6- cı maddənin birinci hissəsinin 6-cı bəndindən “və yerli büdcələrdən” sözləri çıxarılmışdır.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

[2] 12 iyun 2018-ci il tarixli 1182-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( “Azərbaycan” qəzeti, 13 iyul 2018-ci il, № 153 , Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 7, I kitab, maddə 1404 ) ilə 12-ci maddənin birinci hissəsində “qulluqçulardan və fəhlələrdən” sözləri “dövlət qulluqçularından və digər mülki işçilərdən” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[3] 12 iyun 2018-ci il tarixli 1182-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( “Azərbaycan” qəzeti, 13 iyul 2018-ci il, № 153 , Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 7, I kitab, maddə 1404 ) ilə 12-ci maddənin üçüncü hissəsində “Hərbi xidmət haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa” sözləri “Hərbi xidmətkeçmə haqqında” Əsasnaməyə, “Hərbi qulluqçuların statusu haqqında” və “Hərbi vəzifə və hərbi xidmət haqqında” Azərbaycan Respublikasının qanunlarına” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[4] 12 iyun 2018-ci il tarixli 1182-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( “Azərbaycan” qəzeti, 13 iyul 2018-ci il, № 153 , Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 7, I kitab, maddə 1404 ) ilə 12-ci maddənin dördüncü hissə yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

[5] 9 mart 2004-cü il tarixli 603-IIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2004-cü il, № 4, maddə 202) ilə 16-cı maddənin ikinci hissəsindən “və yerli büdcələrin” sözləri çıxarılmışdır.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

[6] 21 oktyabr 2005-ci il tarixli 1030-IIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 14 dekabr 2005-ci il, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2005-ci il, № 12, maddə 1083) ilə 17-ci maddənin 2-ci hissəsində “müvafiq icra hakimiyyəti orqanının” sözləri “dövlət büdcəsinin” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[7] 4 mart 2005-ci il tarixli 856-IIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2005-ci il, № 4, maddə 278) ilə 17-1-ci maddə əlavə edilmişdir.

[8] 12 iyun 2018-ci il tarixli 1182-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( “Azərbaycan” qəzeti, 13 iyul 2018-ci il, № 153 , Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 7, I kitab, maddə 1404 ) ilə 20-ci maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi: