Omonimlər lüğəti

Deyilişı və yazılışı eyni olan, leksik mənaca isə tamamilə fərqlənən sözlərə omonimlər deyilir.
Omonimlər bir-biri ilə mənaca heç bir əlaqəsi olmayan sözlərdən ibarət olur. Məsələn:
Bağ — Meyvə ağaclari əkilmiş sahə
Bağ — Bir şeyı bağlamaq üçün ip (ayaqqabı bağı).

Şam — Yandırmaq üçün cisim (Şamı yandır).
Şam — Ağac adı (şam ağacı) və s.
Şam — Axşam yeməyi (Sizi şama dəvət edirlər).
Bu nümunələrdəki «bağ» və “şam” sözlərinin deyilişı və yazılışı eynı olsa da, onlar ayrı-ayrı anlayışları bildirir. Deməli, həmin sözlər omonimlərdir.
Dilimizdə ən çox işlənən omonimlər bunlardır: al, an,aş, asıq, at, ay, az, ağrı, bağ, bal, bar, bel, biz, bez, bal, dad, dağ, dan, dar, daş, din, don, doğru, dolu, divan, düz, en, iç, it, qaz, qat, qır, qız, qurd, qas, qan, qol, əqrəb, göy, gül ləpə, kök, köç, ov, oy, oxşamaq, mürəkkəb, nəticə, saç, say, tək, top, tut, uçmaq, yağ, yal, yan, yas, yad, yay, yar, yara, yaz, yol, çat, çap, çay, çən, çaxmaq, var, üz,

Antonim, sinonim və omonim nümunələri

İngilis dili mürəkkəb olmasa heç bir şey deyil. Və bu mürəkkəblik tarixin ən yaxşı nəsrinə yaxşı təsir göstərir. Yüz fərqli yolla bir şey deyə biləcəyimiz sehrin bir hissəsidir.

Bəzi sözlərin eyni mənaları var; bəzilərinin oxşar mənaları var; digərləri gecə və gündüz qədər fərqlidir. Bənzərliyi olan sözlərə gəldikdə, sözlər sinonim kimi tanınır. Antonimlər isə əks mənaları olan sözlərdir.

Sonra başqa bir kateqoriya var -nim maraq və məkrlə dolu sözlər. Omonimlər fərqli mənalarına baxmayaraq eyni tələffüz olunan və yazıldığı sözlərdir. Gəlin bir sıra antonim, sinonim və omonim nümunələrinə dalaq.

Antonim Nümunələr

Antonimlər iki şey arasındakı ziddiyyəti nümayiş etdirmək və ya nəzərdə tutulduğuna dair ipuçları vermək üçün istifadə edilə bilər. Baxmaq üçün antonimlərin siyahısı:

Qorxur – Özünə inamlı

Gəliş – yola düşmək

Hücum – Müdafiə edin

Dəli – Ağlı başında

Boş – İşğal altındadır

Sıralanmış antonimlər, tamamlayıcı antonimlər və əlaqəli anonimlər də daxil olmaqla daha çox antonim növü üçün, Antonimin Nümunələrindən istifadə etməkdən çəkinməyin.

Sinonim Nümunələr

Sinonimlər danışığımızda və ya yazımızda müxtəlifliyi təmin edir. Sonsuz sinonimlər seriyası olduğundan həddindən artıq istifadə və təkrarlanmanın qarşısını almaq mümkündür. Sinonimlərin bəzi nümunələrini nəzərdən keçirək:

Gözəl: heyrətləndirici, təəccüblü, təəccüblü

Bərəkətli, məhsuldar, bol, məhsuldar

Nəzakətli: nəzakətli, səmimi, lütfkar

Məhv: məhv, qırğın, məhv olmaq

Qarqantuan: nəhəng, mamont, nəhəng

Hissə: parça, hissə, seqment

Faydası: mənfəət, gəlir, gəlir

Ac: boş, quduz, acından

Riskli: təhlükəli, təhlükəli, xain

Cəsur: cəsarətli, cəsur, qəhrəman

Yaralı: zədələnmiş, yaralanmış, zərər görmüşdür

Yuxulu: yuxulu, səssiz, ləng

Birləşdirici: birləşmiş, əlaqəli, yaxın

Ağıllı: parlaq, ağıllı, ağıllı

Mənasız: absurd, məntiqsiz, əsassız

Hiyləgər: iti, iti, hamar

Alışmaq: alovlandırmaq, alovlandırmaq, yandırmaq

Sıx: telaşlı, qarışıq, təlatümlü

Məhv: kasıb, müflis, kasıb

Sadiq: sadiq, alovlu, fədakar

Boş: boş, kimsəsiz, yaşayış olmayıb

Köhnəlmə: çirklənmə, çirklənmə, zinakarlıq

Köhnə: yaşlı, yaşlı, yaşlı

Doğruluq: orijinallıq, etibarlılıq, doğruluq

Böyük: nəhəng, nəhəng, kütləvi

Təşkilat: dərnək, müəssisə, rəhbərlik

Yaş: rütubətli, nəmli, nəmli

Feisty: həyəcanlı, atəşli, canlı

Tərəfdaş: şərik, həmkar, yoldaş

Gənc: qönçələnmək, yeni açmaq, yumşaq ayaq

Sinonimlərin əlavə edilmiş bəzi nümunələri ilə biliklərinizi sınayın.

Homonim Nümunələri

Omonimlər eyni yazılış və tələffüzə sahib, lakin fərqli mənaları ifadə edən sözlərdir. Bəzi ümumi omonim nümunələri:

• Atmosfer – dünyanı əhatə edən qazlar / vəziyyətin əhval-ruhiyyəsi
• Girov– suyu təmizləmək / bir məhbusu azad etmək
• Qrup – bəzən əbədiyyəti simvolizə edən bir üzük / musiqi qrupu
• Qalib gəlmək – bir şeyə qalib gəlmək / tükənmiş kimi hiss etmək
• Kapital – dövlətin baş şəhəri / ölümlə cəzalandırılan cinayət
• Kəsin – bölmək və ya kəsmək / riayət etmək
• Dalğıc – tez enmək / xoşagəlməz bir yer
• İşə götür – istifadəyə vermək / kimisə işə işə götürmək
• Fayl – kompüter məlumatlarını saxlamaq / rəsmi tələb etmək
• Gözəl – cəza olaraq istifadə olunan yüksək keyfiyyətli / pul məbləğində olması
• Qəbir – çox ciddi bir şey / ölüləri basdırmaq üçün bir yer
• Gizlədin – bir şeyi gizli saxlamaq / heyvanın dərisini
• Dəmir – basmaq və ya hamarlamaq / gümüşü boz metal
• Jade – sərt, yaşıl bir daş / sərt və ya pis xasiyyətli bir qadın
• Lark – kiçik bir quş / əyləncə üçün edilən bir şey
• Məqsəd – qərəz / mikroskop və ya kameranın obyektivlərindən təsirlənməmək
• Lövhə – bir insanı və ya hadisəni xatırladan bəzəkli lövhə və ya lövhə / bakteriyalara meylli dişlərdəki çöküntü
• Özünüzü çəkin – özünü musiqi və ya şeirdə bir şey / təkrarlanan bir xətt etməkdən çəkindirmək
• Reticule – məsafədə və ya əlaqəsi kəsilmiş / ehtimal olunmayan bir ehtimal
• Tender – toxunuşa / yumşaq yeməyə həssas və ya ağrılı, yəni toyuq ətidir

Omonimləri homoqraflarla qarışdırmaq olmaz – eyni yazıldığı, lakin fərqli tələffüzü və mənaları olan sözlər – və ya homofonlar – eyni səslənən, lakin fərqli yazılışı və mənaları olan sözlər. YourDictionary-da istifadə etmək üçün daha çox Omonim Nümunələri var.

Antonimlər, sinonimlər, omonimlər və homofonlar arasındakı fərqi göstərən lazımlı PDF-ni yükləməyi unutmayın.

PDF-yə baxın və yükləyin

Nümunə ilə anlayın

Sinonimləri, antonimləri və omonimləri nə qədər çox öyrənsəniz, gündəlik yazılarınızda onlardan istifadə etmək üçün bir o qədər ruhlanacaqsınız. İngilis dilinin bu müxtəlif çalarlarında diz çökmüş olsanız da, Zərərli sözlər, Sinonimlər və Omonimlərdəki bu səhifə sizə hər söz qrupu haqqında daha çox məlumat verəcəkdir. Ümid edirik ki, yeni lüğətinizin genişlənməsi və çiçəklənməsindən zövq alacaqsınız.

Omonimlər

Deyilişi və yazılışı eyni, lakin leksik mənaları müxtəlif olan sözlər omonimlər adlanır. Məsələn, «qaz balası» və «qaz iyi» ifadələrində fonetik tərkibi eyni olan qaz sözü müxtəlif leksik mənaları bildirir. Omoninlər bir-biri ilə heç bir əlaqəsi olmayan sözlərdir. Omonimlər həm eyni nitq hissəsinə, həm də müxtəlif nitq hissələrinə aid olur. Məsələn, qaz, xal sözləri bütün mənalarına görə isim, yaş sözü isə bir mənasına görə sifət (yaş paltar), digər mənasına görə isə isimdir. Omonimlik iki formada olur: leksik omonimlər, qrammatik omonimlər. Leksik omonimlər belə omonimlər müxtəlif leksik mənaları ifadə edir. Haqqında danışdığımız omonimlər məhz leksik omonimlərdir: yaş, yol, daş, şam və s. Qrammatik omonimlər leksik omonimlər kimi eyni cür yazılır, eyni cür tələflfüz olunur, lakin mənalarından biri əsas nitq hissəsi, digəri isə köməkçi nitq hissəsi olur. Bu sıraya həm söz, həm şəkilçi kimi işlənən sözlər də daxildir. Məsələn, nə – həm əvəzlik, həm bağlayıcı, həm də ədatdır. -ma 2 – həm inkar şəkilçisi, həm də feldən isim düzəldən leksik şəkilçidir və s. Dilimizdə zahirən omonimə bənzəyən, lakin omonim olmayan sözlər də var. Dilçilikdə belə sözlər omonimliyin müxtəlif formaları (omofon, omoqraf, omoform) olsa da, əsl leksik omonim kimi qəbul oluna bilməz. Deyilişinə görə bir-birinə oxşar olan, lakin yazılışları fərqli olan sözlərə paronim deyilir. Məsələn, mətn – mətin, atlaz – atlas, şahid – şəhid, xeyir – xeyr və s. Yazılışları eyni olan, lakin vurğunun yerinə görə fərqlənən sözlər omoqraf adlanır. Məsələn, səp i n (isim) – s ə pin (fel), dondurm a (isim) – dond u rma (fel), dimd i k (isim) d i mdik (sifət – «dik» sifətinin çoxaltma dərəcəsi) və s. Tələffuzü və yazılışı eyni, lakin kökləri və ya başlanğıc formaları fərqli olan sözlər omonim deyil. Məsələn, «daşı» sözü həm «Məhsulu daşı», həm də «Daşı götür» kimi işlənə bilir. Bu zahirən omonimə bənzəyir, lakin omonim deyil. Çünki birinci cümlədəki «daşı» sözü kök formasındadır, ikinci cümlədəki «daşı» sözü isə kök for- masında deyil, sözün kökü «daş», «ı» isə qıammatik şəliçidir. Həm ümumi, həm də xüsusi ad kimi işlənən sözlər də omonim deyil. Məsələn, polad-Polad, çiçək- Çiçək, nərgiz – Nərgiz və s. Dilimizdə ən çox işlənən omonimlər: al, an, aş, aşıq, at, ağrı, az, ay, bağ, bel, bənd, bal, biz, bez, bar, çat, çap, çal, çaxmaq, çən, çay, dad, daş, don, doğru, dolu, divan, düz, dar, dan, dam, din, en, əqrəb, əsər, gül, göy, hava, xal, iç, it, inci, kök, kürək, köç, qala, qat, qaz, qır, qız, qaş, qurd, qol, qan, ləpə, mürəkkəb, min, nəticə, ov, oxşamaq, saç, sol, sağ, say, şam, şan, şor, tala, tək, tut, top, uçmaq, üz, var, vağ, yaş, yad, yay, yar, yal, yan, yara, yaz, yol və s. Omonimlər bəzi cəhətlərinə görə çoxmənalı sözlərə bənzəyir. Omonimləri çoxmənalı sözlərdən fərqləndirmək lazımdır. Çoxmənalı sözlərdə sözün müxtəlif mənaları bir- birilə bağlıdır. Omonimlərin mənaları arasında isə heç bir əlaqə yoxdur. Dilimizdə bəzi sözlər var ki, həm omonimlik, həm də çoxmənalılıq xüsusiyyətinə malikdir. Məsələn, kök, qol, üz, bel, dolu, yay, tut, at, aş, az, yar, düz, at, boğaz və s. İzahlı lüğətlərdə omonimlər ayrı-ayrı sözlər kimi verilir və onların üzərinə nömrələr qoyulur. Çoxmənalı sözlər isə mənaları sadalanmaqla bir söz kimi verilir. Məsələn: bağ1 – meyvə ağaclan əkilmiş sahə
bağ2 – bir şeyi bağlamaq üçün ip, kəndir qulaq:
1) eşitmə orqanı
2) bir şeyin kənarı (körpünün qulağı)

Əgər mətndə orfoqrafik səhv aşkar etmisinizsə, o zaman Ctrl+Enter düymələrini sıxaraq bizə göndərin.

Omonimlər

Deyilişı və yazılışı eyni olan, leksik mənaca isə tamamilə fərqlənən sözlərə omonimlər deyilir.
Omonimlər bir-biri ilə mənaca heç bir əlaqəsi olmayan sözlərdən ibarət olur. Məsələn:
Bağ — Meyvə ağaclari əkilmiş sahə
Bağ — Bir şeyı bağlamaq üçün ip (ayaqqabı bağı).

Şam — Yandırmaq üçün cisim (Şamı yandır).
Şam — Ağac adı (şam ağacı) və s.
Şam — Axşam yeməyi (Sizi şama dəvət edirlər).
Bu nümunələrdəki «bağ» və “şam” sözlərinin deyilişı və yazılışı eynı olsa da, onlar ayrı-ayrı anlayışları bildirir. Deməli, həmin sözlər omonimlərdir.
Dilimizdə ən çox işlənən omonimlər bunlardır: al, an,aş, asıq, at, ay, az, ağrı, bağ, bal, bar, bel, biz, bez, bal, dad, dağ, dan, dar, daş, din, don, doğru, dolu, divan, düz, en, iç, it, qaz, qat, qır, qız, qurd, qas, qan, qol, əqrəb, göy, gül ləpə, kök, köç, ov, oy, oxşamaq, mürəkkəb, nəticə, saç, say, tək, top, tut, uçmaq, yağ, yal, yan, yas, yad, yay, yar, yara, yaz, yol, çat, çap, çay, çən, çaxmaq, var, üz,

Omonimliyi təşkil edən sözlər həm eyni bir nitq hissəsinə, həm də ayrı-ayrı nitq hissələrinə aid ola bilər. «Bağ» və “şam” omonimlərinin hər ikisi isimdir. Aşağıdakı omonimlər də eynı bir nitq hissəsinə (ismə) aiddir:
Ay — yerin peyki: Ay göründü.
Ay — 30 gün: Bu gün ayın beşidir.

Bal — qatı şirin məddə: Bal tutan barmaq yalar.
Bal — zəlzələnin. küləyin gücünü bildirən ölçü vahidi: Beş bal qüvvəsində zəlzələ oldu.
Bal- rəqs gecəsi,şənlik:Yeni il balı maraqlı keçdi

Əqrəb-saatin mili:Saatin əqrəbləri 12-ni göstərir.
Əqrəb — zəhərli həşərat: Çöldə əqrəb gördük və s

Dilimizdə fel kimi işlənən omonimlər də vardtr. Məsələn
Uçmaq-qanadlanmaq:Quş qanadlanıb uçdu.
Uçmaq-yıxılmaq,dağilmaq:Köhnə divar uçdu.

Oxşamaq-bənzəmək:Uşaq atasına oxşayır.
Oxşamaq-əzizləmək,nazlamaq:Ana körpəsini oxşayır.

Alışmaq-öyrənişmək,adət etmək:Uşaq yeni mühitə alışdi.
Alışmaq-yanmaq:Quru odun tez alışdı.

İsim və sifət kimi işlənən omonimlər:
Dilimizdə ayri-ayri nitq hissələrinə aid sözlərdən təşkil olunan omonimlər daha çoxdur.Bu cür omonimlərə aid bir neçə nümunə:
İsim və sifət kimi işlənən omonimlər:
Yaş — insan ömrünün müəyyən dövrü: Uşağın 5 yaşı var.
Yaş — nəm, islanmış: Yaş odun yanmadı.

Kök — tərəvəz: Kök dadlı idi.
Kök — yoğun, şişman: Kök adamdan xoşum gəlmir.

Mürəkkəb — yazı üçün maye: Qələmin mürəkkəbi qurtardı.
Mürəkkəb — çətin: İmtahana çatin suallar düsmüşdü.

Dilimizdəki «qarşı», «doğru», «başqa», “özgə”, «sarı» və s. sözləri sifət və qoşma kimi işlənən omonimlərdir: qarşı tərəf (sifət) — düşmənə qarşı (qoşma), doğrıı cavab (sifət) — kəndə doğru (qoşma), başqa adamlar (sifət) — səndən başqa (qoşma), özgə qapı (sifət) — səndən özgə (qoşma), sarı gül (sifət) — evə sarı və s.
Omonimlərin bir çoxu isim və fel kimi işlənə bilir.Belə sözlər fel kimi həm məsdər şəklində, həm də felin təsriflənən şəklində işlənə bilər. Məsələn:
Tüfəngin paslı çaxmağı (isim) — İldırım çaxmağı uşağı qorxutdu (fel).
Plovun qazmağı (isim) — Buranı qazmaq təhlükəlidir (fel).
Gül ətri (isim) — Ağlama, gül (fel).
Divarda çat var (isim) — Qaç, uşaqlara çat (fel) və s.

Omonimlər quruluşca düzəltmə də olur. Məsələn: «oynaq» (bədəndə sümük) ismi ilə «oynaq hava» birləşməsindəki «oynaq» sifəti düzəltmə omonimlərdir. «Buruq» ismi ilə «buruq» sifəti (buruq saç) və ya iki müxtəlif mənada işlənən «vergi» ismi (gəlir üçün dövlətə ödənilən məbləğ və «istedad» mənalarinda) düzəltmə omonimlərdir.
Səslənməsinə görə bir-birinə oxşar olanmətn — mətin, əmr — əmir, atlaz — atlas, əsr — əsir, şahid — şəhid, xeyr — xeyir, həyat — həyət, ahəng — əhəng və s. kimi sözlər omonim deyil. çünki yazılışları fərqlidir. Tərkibindəki bir hərfə görə fərqlənən belə sözlər paronim adlanır.
Yazılışları eyni olan, lakin vurğunun yerinə görə fərqlənən sözlər də omonim deyil. Məsələn:alma (isim) – alma (fel) — gəlin (isim), gəlin (fel), əkin (isim) — əkin (fel), səpi’n (isim) — sə’pin (fel), qovurma (isim) — qovu’rma (fel), dondurma’ (‘tsim) — dondu’rma (fel), süzmə’ (isim) — sü’zmə (fel), dimdik (‘ısim) — di’mdik (sifət -«dik» sifətinin çoxaltma dərəcəsi) və s. Bu cür sözlərin yazılışları eynı olsa da, tənəffüzləri bir-birindən fərqlənir. Belə sözlər omoqraf adlanır.

Tələffüzü və yazılışı eyni, lakin kökləri (və ya baslanğıc formaları) fərqli oian sözlər də omonim dəyilir. Məsələn:«Düşmən əsir alındı» və «Külək əsir» cümlələrindəki“əsir” sözləri köklərinə görə fərqlənir. Birinci cümlədəki“əsir” sözü kök formasındadır. Ikinci cümlədəki“əsir” sözünün kökü isə“əs” felidir.(«ir» qrammatik şəkilçidir). «Məhsulu anbara daşı» və «Daşı kənara qoy» cümlələrindəki«daşı» sözü da omonim deyil: birincicümlədəki«daşı»sözü kök formasındadır; ikinci cümlədəki«daşı» sözünün kökü isə«daş» ismidir (-ı qrammatik şəkilçidir). Qrammatik şakilçilərin köməyi ilə aralarında bu cür oxşarlıq yaradan sözlər omoform adlanır.
Dilimizdəki bəzi sözlər həm çoxmənalılıq, həm də omonimlik keyfiyyətinə malikdir. Məsələn: kök sözü insanın kökü, ağacın kökü, sözün kökü birləşmələrində çoxmənalıdır. Kök oğlan və şirəli kök birləşmələrindəki kök sözü isə omonimdir.Qaş, qol, yol, dolu, düz,dil, yay, üz, tut, bel sözləri də həm çoxmənalılıq, həm də omonimlik keyfiyyətinə malikdir.

Sinonimlər

Yazılışı va deyilişı müxtəlif olan, lakin eyni və ya yaxın mənaları bildirən sözlərə sinonimlər deyilir.Məsələn: ürək — könül — qəlb, böyük — iri — yekə, odlamaq -alışdırmaq — yandırmaq və s. Sinonimlər yaxın mənaları bildirsələr də, onların işlənməsində incə məna fərqləri vardır. Məsələn: qalın və sıx sinonimlərini meşə isminə qoşmaqla işlətmək mümkün olduğu halda (qalın meşə, sıx meşə), bu sözlərdən yalnız birincisini kitab isminə aid etmək olar: qalın kitab.
Sinonimləri təşkil edən sözlər eyni nitq hissəsinə aid olur. Bədii ədəbiyyatda hər hansı bir deyimin təsir gücünü, bədiiliyini artırmaq üçün sinonim sözlərdən istifadə olunur. Sinonimlər dilin zənginliyini və ifadə qüdrətini göstərən əlamətlərdən biri sayılır.

Antonimlər

Bir — birinə zidd, əks olan mənaları bildirən sözlərə antonimlər deyilir.Məsələn: yer — göy. sülh — müharibə, işıq — qaranlıq, igid -qorxaq, gülmək — ağlamaq, oturmaq — qalxmaq, gecə — gündüz və s. Antonimləri təşkil edən sözlər eyni bir nitq hissəsinə aid olur.
Həmçinin oxuyun: Ümumişlək sözlər,alınma sözlər,neologizmlər haqqında