Onurğasızlar zoologiyası

Lakin səkkizayaqlı ilbizlər çox ağıllıdırlar. Dişi ilbiz tutulanda, onu tutanı təqlid edərək dolçavari ağzını açır.

Bağırsağıçoxşaxəlilər

Bağırsağıçoxşaxəlilər (lat. Polycladida )-Yastı qurdlar tipinin Kirpikli qurdlar və ya trubellarilər (Trubellaria) sinfinə aid olan dəstə.

Aləmi:	Heyvanlar
Yarımaləm :	Eumetazoylar
Bölmə :	İkitərəflisimmetriyalılar
Yarımbölmə :	İlkağızlılar
Tipüstü :	Platyzoa
Tip:	Yastı qurdlar
Sinif:	Kirpikli qurdlar
Dəstə:	Bağırsağıçoxşaxəlilər

ITIS	54073
NCBI	6163
EOL	3102

Mündəricat

• 1 Xarici quruluşu
• 2 Yayılması
• 3 Həyat tərzi
• 4 Təsnifatı
• 5 Həmçinin bax
• 6 Ədəbiyyat
• 7 Xarici keçidlər
• 8 İstinadlar

Xarici quruluşu

Yarpaqşəkilli bədənə, əlvan olmayan rəngə malik, nisbətən iri (15 sm-ə qədər) turbellaridir. Dəstəyə aid olan növlərin bağırsağı 3-dən çox şaxəyə ayrılır, cinsi vəziləri çoxsayılıdır. Udlağı hərəkətlidir. Dəstənin əksər növləri metamorfozla inkişaf edir. [1]

İsti dənizlərdə, Qara dənizlərdə, xüsusən də mərcan poliplərində rast gəlinir. [2]

Həyat tərzi

Sərbəst həyat tərzi keçirirlər.Bu dəstənin 6 növü vardır

• Thysanozoon brachii
• Stylochus tauricus
• El.borialis
• Acelis actica
• Leptoplana tremallis

Həmçinin bax

• B.İ.Ağayev, Z.Zeynalova “Onurğasızlar Zoologiyası”, Bakı, Təhsil, 2008, -568 səh.
• V.A.Dogel “Onurğasızlar zoologiyası” I hissə. Bakı, Maarif, 1988, -288 səh.

Xarici keçidlər

• Отряд Многоветвистые (Polycladida)
• Order: Polycladida 2017-05-14 at the Wayback Machine

İstinadlar

1. ↑ B.İ.Ağayev, Z.Zeynalova “Onurğasızlar Zoologiyası”, Bakı, Təhsil, 2008, -568 səh.
2. ↑ V.A.Dogel “Onurğasızlar zoologiyası” I hissə. Bakı, Maarif, 1988, -288 səh.

Yanvar 15, 2022
Ən son məqalələr

Xüsusi:globalusage/mexico location map

Xüsusi:globalusage/minke whale size

Xüsusi:globalusage/milk glass

Xüsusi:globalusage/molochna

Xüsusi:globalusage/mn coa khentii aimag

Xüsusi:globalusage/murat2

Xüsusi:globalusage/napoleons retreat from moscow

Xüsusi:globalusage/nasreddin (17th-century miniature)

Xüsusi:globalusage/nausithoe aurea

Xüsusi:globalusage/nikyo omote

Ən çox oxunan

Xüsusi:globalusage/明世宗

Xüsusi:globalusage/明憲宗

Xüsusi:globalusage/80486dx2-large

Xüsusi:globalusage/tachymarptis melba in flight

Xüsusi:globalusage/tagliatelle al ragù (image modified)

bağırsağıçoxşaxəlilər, polycladida, yastı, qurdlar, tipinin, kirpikli, qurdlar, trubellarilər, trubellaria, sinfinə, olan, dəstə, polycladidaelmi, təsnifataləmi, heyvanlaryarımaləm, eumetazoylarbölmə, ikitərəflisimmetriyalılaryarımbölmə, ilkağızlılartipüstü, p. Bagirsagicoxsaxeliler lat Polycladida Yasti qurdlar tipinin Kirpikli qurdlar ve ya trubellariler Trubellaria sinfine aid olan deste BagirsagicoxsaxelilerPolycladidaElmi tesnifatAlemi HeyvanlarYarimalem EumetazoylarBolme IkitereflisimmetriyalilarYarimbolme IlkagizlilarTipustu PlatyzoaTip Yasti qurdlarSinif Kirpikli qurdlarDeste BagirsagicoxsaxelilerElmi adiPolycladida Lang 1884YarimdesteleriAcotylea CotyleaVikinovlerdesistematikaSekilaxtarisiITIS 54073NCBI 6163EOL 3102Mundericat 1 Xarici qurulusu 2 Yayilmasi 3 Heyat terzi 4 Tesnifati 5 Hemcinin bax 6 Edebiyyat 7 Xarici kecidler 8 IstinadlarXarici qurulusu RedakteYarpaqsekilli bedene elvan olmayan renge malik nisbeten iri 15 sm e qeder turbellaridir Desteye aid olan novlerin bagirsagi 3 den cox saxeye ayrilir cinsi vezileri coxsayilidir Udlagi hereketlidir Destenin ekser novleri metamorfozla inkisaf edir 1 Yayilmasi RedakteIsti denizlerde Qara denizlerde xususen de mercan poliplerinde rast gelinir 2 Heyat terzi RedakteSerbest heyat terzi kecirirler Bu destenin 6 novu vardirTesnifati RedakteThysanozoon brachii Stylochus tauricus El borialis Acelis actica Leptoplana tremallisHemcinin bax RedakteYasti qurdlarKirpikli qurdlarEdebiyyat RedakteB I Agayev Z Zeynalova Onurgasizlar Zoologiyasi Baki Tehsil 2008 568 seh V A Dogel Onurgasizlar zoologiyasi I hisse Baki Maarif 1988 288 seh Xarici kecidler RedakteOtryad Mnogovetvistye Polycladida Order Polycladida Arxivlesdirilib 2017 05 14 at the Wayback MachineIstinadlar Redakte B I Agayev Z Zeynalova Onurgasizlar Zoologiyasi Baki Tehsil 2008 568 seh V A Dogel Onurgasizlar zoologiyasi I hisse Baki Maarif 1988 288 seh Menbe https az wikipedia org w index php title Bagirsagicoxsaxeliler amp oldid 5721357, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.

Umurtqasizlar zoologiyasi

“Umurtqasizlar zoologiyasi”
I bo’lim. Zoologiya faniga kirish
1-Mavzu: Kirish. Zoologiya fanining obyektlari va predmeti. Fanning maqsad va vazifalari. Zoologiya fanining boshqa fanlar tizimida tutgan o’rni.
R E J A
1. Zoologiyaning predmeti, vazifalari.
2. Zoologiya fanlar sistemasi ekanligi.
3. Asosiy sistematik kategoriyalar.
4. Zoologiyaning rivojlanish tarixi.
Zoologiya grekcha “Zoon”- hayvon, “Logos”- ta’limot, fan degan ma’noni bildirib, uning predmeti, o’rganish obyekti hayvonot dunyosidir. Hozirgi paytda planetamizda 1,5 million tur hayvonlar borligi haqida ma’lumotlar mavjud. Ba’zi mualliflarning hisobiga ko’ra, hayvon turlari 2-3 millionga borar ekan.
Hayvonlarning yerda tarqalish zichligi ham juda xilma-xil bo’lib, bir necha kvadrat kilometr maydonga bitta fil to’g’ri kelsa, Gidrobia deb nomlangan shilliqurtning 15000 tasi Azov dengizi ostidagi bir kvadrat metr maydonda uchraydi. Sank-Peterburg shahri atrofidagi o’tloqlarda olib borilgan kuzatishlarda 400 santimetr kvadrat maydonda 3000 dona turli hayvonlar uchrashi aniqlangan.
Zoologiyaning asosiy vazifalari qatoriga hayvonlarning tuzilishi, xilma-xilligi, ularnng orasidagi qon-qarindoshlik aloqalari, tarqalishi, hayoti, muhit sharoitlari bilan bog’lanishlari shuningdek xususiy va tarixiy taraqqiyoti qonuniyatlarini o’rganadi. Undan tashqari, bu fan, insonlar uchun foydali bo’lgan hayvonlarni ko’paytirsh, zararli vakillarini esa sonini kamaytirish, muhofazaga muxtoj bo’lgan turlarni aniqlash, ularni himoya qilish muammolarini o’rganish kabi vazifalarni ham bajaradi.
Zoologiya o’z ichiga bir qancha fanlarni birlashtirgan holda rivojlanmoqda. Zoologiyaning rivojlanishi hayvonot dunyosining yangi turlarini ko’plab aniqlash yo’nalishida uzoq yillar davom etib, oqibatda zoologiyaning o’ziga xos shaxobchasi – sistematika fani paydo bo’ldi. Sistematika hayvonlarni xilma-xilligi, o’zaro o’xshashlik va farqlarni, sistematik guruhlar o’rtasidagi munosabatlarni o’rganadi. Sistematika hayvonot dunyosi vakillarining tabiiy rivojlanishini aks ettiruvchi tabiiy sistema ishlab chiqish vazifasini bajaradi. Morfologiya hayvonlarning tashqi, anatomiya ichki, fiziologiya hayotiy jarayonlarni, ekologiya muhit bilan bog’lanishni, embriologiya-embrional rivojlanishni, zoogeografiya-geografik tarqalishni, filogenetika esa hayvonlarni evolyutsion taraqqiyotini o’rganuvchi zoologiya shaxobchalaridir.
Zoologiya tekshiradigan, o’rganadigan hayvonlar guruhiga binoan ham protozoologiya-bir hujayrali hayvonlarni, gelmintologiya-tekinxo’r chuvalchanglarni, entomologiya-hasharotlarni, akaralogiya-kanalarni, ixtiologiya-baliqlarni, ornitologiya-qushlarni, teriologiya-Sut emizuvchi-larni tadqiq etuvchi bo’limlarga ajraladi. Shunday qilib zoologiya o’z tarkibida bir qancha shahobchalar va mustaqil fanlarga ega bo’lgan fanlar sistemasidir.

Do’stlaringiz bilan baham:

Onurğasızlar zoologiyası

Uşaqların və böyüklərin qəhrəmanı olan Qaragöz yeni sərgüzəştləri ilə sizi həm güldürüb əyləndirəcək, həm də düşündürəcək. Əslində, Qaragöz bizi güldürmək üçün çox səy göstərmir.

Bu kitab ingilis xalqının sevimli nağıl qəhrəmanı – əfsanəvi şotlandiyalı atıcı Robin Hood haqqındadır.

Nils adlı dəcəl oğlan öz şıltaq əməllərinə görə meşə cırtdanı tərəfindən ovsunlanır və balaca bir adamcığaza çevrilir.

Yer kürəsində 5 milyon növ onurğasızların olması güman edilir ki, bu da bütün canlıların 95 faizini təşkil edir. Onlar eyni zamanda dünyada ən uğurlu heyvanlar sayıla bilərlər, belə ki, onlara hər yerdə-quruda, dənizdə, havada və hətta insan orqanizmində də rast gəlmək olar. Onurğasızların böyük növ müxtəlifliyi var. Bu fərqlilik yalnız onların görünüşünə görə deyil, həm də davranışı və hərəkət formalarında nəzərə çarpır.

Bel sümüyü olmayan heyvanlar onurğasızlar adlandırılır.

Bel sümüyü ilə yanaşı, onurğasızların əsl çənə sümüyü də yoxdur. Onların daxili bədən skeleti yoxdur; əvəzində bəzilərinin xarici örtük qatı var (böcəklər və ya yengəcdəki kimi sərt örtük), bəziləri qabıq içində yaşayır (məsələn, ilbizlər və molyuskalar), digərləri isə incə hissələrə bölünür (məsələn, qurdlar).

Süngərlər onurğasızların ən ibtidai növlərindəndir: onların hətta başı və ya beyinləri yoxdur…

Lakin səkkizayaqlı ilbizlər çox ağıllıdırlar. Dişi ilbiz tutulanda, onu tutanı təqlid edərək dolçavari ağzını açır.

Qarışqalar sosial heyvanlardır və sağ qalmaq üçün birlikdə çalışırlar. Lakin böyüklər həm tək yaşayır həm də ayrıca ov edirlər.

Mərcanlar bitkiyə bənzəyir və kökləri dəniz dibinə birləşdiyindən, çox ləng hərəkət edirlər.

Halbuki, monarx kəpənəklər hər miqrasiya ili 4000 km (2500 mil) yol qət edir.

Onurğasızların xarici qabıq qatı, hətta daxildə orqanizm böyüsə belə ölçüsünü dəyişmir. Bu səbəbdən onlar böyüdükcə xarici qabıq qatını atıb, onu yenisi ilə əvəzləməli olurlar.

Onurğasızların sinifləri

Heyvanların üç əsas qruplaşmasında onurğasızlar adlı sinif yoxdur. Onurğalılar sinfi var ki, o da xordalılar tipinin bir hissəsidir və məməlilərə, quşlara və s. bölünür, lakin onurğasızların 30 müxtəlif növü var:

Molyuskalar-kalmar, çılpaq ilbiz və istridiyyələrin hamısı (5000 növ) molyusklardı. Onların böyük hissəsinin xarici örtük qabığı və pullu dişciklərlər örtülü sürtgəc şəkilli “dili” var.

Dərisitikanlılar-dəniz ulduzu, dəniz kirpisi, dəniz xiyarları (7000 növ). Demək olar ki, bütün dərisistikanlılar dəniz dibində yaşayır və onların tikanlı bədənləri, adətən, beş bərabər hissələrə bölünüb.

Həlqəvi qurdlar-yağı qurdları, zəlilər çoxqıllı qurdlar (12000 növ). Həlqəvi qurdların bədənləri hissələr bölünüb.

Dalayıcılar-meduzalar, mərcanlar, hidralar (8000-9000 növ). Bütün dalayıcıların ibtidai neştərlərlə örtülü bədən quruluşu, sadə sinir sistemi və bir çıxışı var: ağız.

Buğumayaqlılar-həşəratlar, hörümçəkkimilər, xərçəngkimilər (1000000 növ). Buğumayaqlılar, məsələn, bu böcək xaricdən örtük qatı ilə örtülüb. Onların xarici skeleti və bədəni hissələrə bölünüb.

Süngərlər – (5000-10000 növ) Bir vaxtlar hesab olunurdu ki, süngərlər bitkidir, lakin əslində onlar ən ibtidai heyvanlardır. Onlar dəniz dibinə yapışaraq yaşayır və qidalarını dalğa onların üzərinə gəldikcə sudan alırlar.

Hissetmə qabiliyyəti

İbtidai onurğasızların, məsələn anemonların hissetmə qabiliyyəti zəifdir: onlar qidalarını müəyyən edə və ona tərəf gedə bilər və ya təhlükəni hiss edə və ondan qaça bilərlər. Daha ali onurğasızlarda isə hiss etmə daha da inkişaf edib. Milçəklər mürəkkəb gözləri ilə çox şeyi görə və ən incə hərəkəti də hiss edə bilirlər, çəyirtkələrin qarınlarında qulaq zarı var.

Kəpənəklər ayaqları ilə dadı yoxlaya bilirlər. Həşəratın ayaqlarında olan kimyəvi sensorlar onun nəyin üzərinə qonduğunu “dadır” və beləcə o, sovura biləcəyi bir şeyin, məsələn, nektar üzərində durduğunu bilir.

Onurğasızlarsız Yer kürəsində həyat olmazdı. Kril (xərçəngkimilərin bir növü) qütb dənizlərində qida həlqəsinin əsasını təşkil edir. Həşəratlar, məsələn, qarışqa və böcəklər, eləcə də onların sürfələri Yer kürəsini, təmizliyini təmin etdiyi halda, digər həşəratlar, məsələn, artılar tozlanmada mühüm rol oynayır.

Kril

Krilsiz bütün balıq növləri yox olardı. Bu kiçik canlılar ən böyük balıq sayılan köpəkbalığı da daxil olmaqla, bir çox su məməlilərinin əsas qidasını təşkil edir.

Qarışqalar

Dağıdıcılar, məsələn, qarışqalar ölmüş heyvan və bitki qalıqlarını parçalayırlar. Yeyilməyən parçalar asanlıqla torpağa sovrulur və onu bitkilər üçün qida maddələri ilə zənginləşdirir.

Peyin qurdu

Peyin qurdları olmasa idi, heyvan peyinləri ətrafa yayılaraq Afrika savannalarından Avstraliya fermalarına qədər hər yeri dizə qədər peyinlə örtərdi. Az peyin milçəklərin yaşaması üçün az yer deməkdir və bu da milçəklərin səbəb olduğu xəstəliklərin sayını azaldır.