Orhan Pamuk

Pamuk və kitabı mübahisəli olaraq qalır. Qərbdə onu təriflədilər və evdə bəziləri tərəfindən təhqir edildi. 25 aprel 2006 -cı ildə (8 may 2006 -cı il sayında çap olunur) jurnal [[TIME (jurnal) | TIME] Orhan Pamuk, “TIME 100: Dünyamızı Şekillendiren İnsanlar” adlı üz qabıq məqaləsində, “Qəhrəmanlar və Pionerlər” kateqoriyasında səsləndirdiyi üçün qeyd etdi. [27]

İstanbul I Orhan Pamuk

Birinci hissə
İstanbulun küçələrində hardasa, bizimkinə bənzəyən bir başqa evdə hər şeyilə mənim bənzərim, əkiz tayım, hətta tam eynim olan başqa bir Orhanın yaşadığına uşaqlıqdan başlayaraq uzun illər boyu inandım. Bu fikrin ilk dəfə haradan və necə beynimə düşdüyünü xatırlaya bilmirəm. Böyük ehtimalla səhv başa düşərək, təsadüflər, oyunlar və qorxularla hörülmüş uzun prosesin sonunda bu fikir içimə dolmuşdu. Bu xəyal beynimdə işarmağa başlayınca nələr hiss etdiyimi açıqlaya bilmək üçün, onu ən müəyyən şəkli ilə ilk dəfə hiss etdiyim anlardan biri barədə danışmalıyam. Beş yaşımdaykən bir dəfə başqa bir evə yollanmışdım. Anamla atam dalaşıb ayrıldıqdan sonra nəhayət Parisdə görüşmüş, İstanbulda qalan məni və böyük qardaşımı da bir-birimizdən ayırmışdılar. Böyük qardaşım Nişandaşında Pamukların mülkündə nənəm və böyük ailə üzvləri ilə birlikdə qalırdı. Məni isə Cahangirə xalamın evinə yollamışdılar. Həmişə sevgiylə və gülümsər üzlə qarşılandığım bu evin divarında ağ çərçivə içərisində kiçik uşaq şəkli asılmışdı. Aradabir xalam, ya da xalamın əri divardakı şəkli göstərib “bax, bu sənsən” deyə gülümsəyərdilər.
Şəkildəki bu irigözlü sevimli uşaq doğrudan da bir az mənə bənzəyirdi. Onun da başında küçəyə çıxdıqda taxdığım papaqlardan biri vardı. Amma buna baxmayaraq, onun mənim şəklim olmadığını bilirdim (əslində, şəkil- Avropadan gəlmiş “kitsch”, bir sevimli uşaq reproduksiyası idi). Həmişə düşündüyüm bu idi ki, görəsən başqa bir evdə yaşayan digər Orhan bu ola bilərdimi?
Amma indi mən də başqa bir evdə yaşamağa başlamışdım. Sanki İstanbulda başqa bir evdə yaşayan bənzərimlə görüşə bilmək üçün mənim də başqa bir evə getməyim lazım olmuşdu, amma bu görüşdən heç də şad deyildim. Əsl evə – Pamukların mülkünə geri dönmək istəyirdim. Divardakı şəklin mənim şəklim olduğunu söylədikləri zaman fikirlərim qarışar, mən, mənim şəklim, mənə bənzəyən şəkil, bənzərim, başqa bir ev xəyalları bir-birinə qarışar, evə geri qayıtmaq, həmişə oradakı ailə tünlüyü içində olmaq istəyirdim. Bu istədiklərim oldu və qısa müddət sonra Pamukların mülkünə geri qayıtdım. İstanbulda başqa bir evdə yaşayan başqa bir Orhan xəyalı isə məni heç vaxt tərk etmədi. Uşaqlığımda, yeniyetməlik dövrümdə bu sehirləyici düşüncə beynimin asanlıqla çata biləcəyim guşəsində həmişə hazır olaraq dayanardı. Qış axşamları İstanbul küçələrində gəzərkən narıncı işığını gördüyüm, içində şən-firavan adamların rahat həyat yaşadığını xəyal etdiyim və daxili aləmini görməyə çalışdığım bəzi evlərdə digər Orhanın yaşadığı fikri bir anlığa ürpərti ilə xəyalımdan keçərdi. Yaşım artdıqca bu xəyal fantaziyaya, fantaziya da yuxu səhnəsinə çevrildi. Yuxularımda bəzən dəhşətlə bağıraraq digər Orhan ilə – həmişə başqa bir evdə – qarşılaşırdım, ya da təəccüblü və ciddi bir soyuqqanlılıqla iki Orhan bir-birimizə baxardıq. O zaman yastığıma, evimə, küçəmə, yaşadığım yerə, yuxu ilə reallıq arasında, daha möhkəm sarılardım. Qəmli olduğum zamanlar isə başqa bir evə, başqa bir həyata, digər Orhanın yaşadığı yerə gedəcəyimi təsəvvürümdə canlandırmağa başlayır, digər bir Orhanın olduğuna bir az inanır, onun sevincli xəyalları ilə başımı qatırdım. Bu yuxular məni elə şad edərdi ki, başqa bir evə getməyə ehtiyac olmazdı. Əsl məsələyə gəldik: doğulduğum gündən etibarən yaşadığım evləri, küçələri, məhəllələri heç tərk etmədim. Əlli il sonra (arada İstanbulun başqa yerlərində yaşamağıma baxmayaraq) yenə Pamuk mülkündə, anamın məni qucağına alıb dünyanı ilk dəfə göstərdiyi və ilk fotoşəkillərimin çəkildiyi yerdə yaşamağımın, İstanbulun başqa yerindəki digər Orhanın fikrilə, bu təsəlliylə bir əlaqəsi olduğunu bilirəm. Hekayəmin mənə və buna görə həm də İstanbula özəl edən məqamın da bu olduğunu hiss edirəm: köçlərin çoxluğu və mühacirlərin yaradıcılığıyla müəyyənləşmiş bir dövrdə həmişə eyni yerdə, hətta əlli il həmişə eyni evdə qalmaq. “Bir az küçəyə çıx, başqa yerə get, səyahət elə” – anam kədərlə həmişə bu sözləri deyərdi.
Konrad, Nabokov, Naipaul kimi uğurla dil, millət, mədəniyyət, vətən, qitə, hətta sivilizasiya dəyişdirərək yazan yazıçılar var.
Onların yaradıcı şəxsiyyətləri sürgündən və ya köçdən necə güc almışdırsa, mənim də həmişə eyni evə, küçəyə, mənzərəyə və şəhərə bağlanıb qalmağımın da məni müəyyənləşdirdiyini bilirəm. İstanbula bu bağlılığın, şəhərin taleyinin də insanın taleyi olması deməkdir.
Mən dünyaya gəlməzdən yüz iki il əvvəl, İstanbula gəldikdə şəhərin qələbəliyi və fərqliliyindən təsirlənən Flaubert bir məktubunda Konstantinopolun yüz il sonra dünyanın paytaxtı olacağına inandığını yazmışdı. Osmanlı imperiyası çöküb yox olunca bu uzaqgörmənin tam əksi gerçəkləşdi. Mən doğulduqda İstanbul dünyadakı mövqeyinə görə iki min illik tarixinin ən zəif, ən yoxsul günlərini yaşayırdı. Osmanlı imperiyasının tənəzzülə doğru getməsi, yoxsulluq və şəhəri bürüyən dağıntıların verdiyi hüzn bütün həyatım boyunca İstanbulu müəyyənləşdirən şeylər oldu. Həyatım, bu hüznlə savaşaraq, ya da onu bütün istanbullular kimi ən sonda mənimsəyərək keçdi. Həyatı başa düşməyə çalışan hər kəs ömründə ən azı bir dəfə doğulduğu şəraiti və zamanın mənasını da başa düşməyə çalışır. Dünyanın bu guşəsində bu tarixdə doğulmağımızın mənası nədir? Bizə lotereyadan çıxmış kimi verilən, sevməyimiz gözlənilən və ən sonunda səmimi qəlbdən sevməyə başladığımız bu ailə, bu ölkə, bu şəhər ədalətli seçimdirmi? Çökən imperiyanın çökdükcə dağılan xarabası, külləri altında kasıblıq, yorğunluq və kədərlə solaraq köhnələn İstanbulda doğulduğum üçün bəzən özümü talesiz hesab edirəm (amma içimdən bir səs əslində bunun xoş tale olduğunu mənə söyləyir). Söhbət var-dövlətdən gedirsə, görkəmli ailədə doğulduğum üçün bəzən bəxtimin gətirdiyini də düşünürəm (bəzən bunun əksi də söylənilib). Çox vaxt da eynilə şikayətlənməli olduğuma özümü inandırdığım bədənim (bir az daha irisümüklü və yaraşıqlı olsaydım) və cinsiyyətim (əcəba qadın olsaydım cinsim daha kiçik dərd olardımı?) kimi doğulduğum və bütün həyatımı keçirdiyim İstanbulun da mənim üçün mübahisəsiz alın yazısı olduğunu anlayıram. Bu kitab bu tale haqqındadır.
1952-ci il iyunun 7-də gecəyarısından bir az sonra İstanbulda – Modada kiçik bir özəl xəstəxanada dünyaya gəlmişəm. Gecə dəhliz və dünya sakit idi. Planetimizdə iki gün öncə İtaliyada Stambolini yanardağının birdən-birə püskürməyə başladığı alovlardan və küllərdən başqa sarsıdıcı heç nə yox idi. Qəzetlərdə Şimali Koreyada döyüşən türk əsgərləri haqqındakı bəzi qeydlərlə şimallıların bioloji silahdan istifadəyə hazırlığı barədə Amerika mənbələrinin verdiyi şübhələr kiçik xəbərlər idi. Məni doğmazdan bir neçə saat əvvəl bütün istanbullular kimi anamın da diqqətlə oxuduğu əsl xəbərlər “şəhərimiz” haqqında idi: iki gecə əvvəl üzündə qorxunc bir maska ilə Lanqada bir evə ayaqyolu pəncərəsindən girməyə çalışarkən görülən, keşikçilərin və Konya Tələbə yataqxanasının “cəsur” tələbələrinin küçələrdə qovması nəticəsində taxta-şalban anbarında sıxışdırılan və polisləri söydükdən sonra intihar edən oğrunun dünən cəsədini təşhis edən manufakturaçı keçən il Harbiyedəki dükanını silah gücünə günün günorta çağı yenə bu quldurun soyduğunu təsbit etmişdi. Anam xəstəxanada, təkbaşına bu xəbərləri oxuyurdu, çünki illər sonra bir az qəzəb və kədərlə mənə danışdığına görə, onu xəstəxanaya yatırdıqdan sonra atam doğum gecikdiyi üçün darıxmış, yoldaşlarıyla görüşməyə getmişdi. Xəstəxananın doğum otağında anamın yanında təkcə gec saatda bağça divarından adlayıb içəri keçə bilən xalam vardı. Anam məni ilk dəfə gördükdə məndən iki yaş böyük qardaşıma görə daha zəif, daha həssas və arıq olduğumu düşündü.
Əslində, “düşünmüş” deməliydim. Türk dilində yuxular, nağıllar və birbaşa yaşamadığımız şeylərdən danışarkən istifadə etdiyimiz və çox sevdiyim “mış” keçmiş zaman şəkilçisi beşikdəykən, uşaq arabasındaykən, ya da ilk dəfə yeriyərkən yaşadıqlarımızı danışmaq üçün daha uyğundur.
Çünki bu ilk həyat təcrübələrimizi bizə illər sonra ata-anamız danışır, biz də başqa birisinin ilk sözlərini söyləməsini eşidəndə, ilk addımlarına baxanda olduğu kimi özümüz haqqındakı əhvalatları dinləməkdən ürpərərək zövq alırıq.
Özümüzü yuxuda görməyin ləzzətini xatırladan bu xoşagələn duyğu daha sonra bütün həyatımız boyunca bizi zəhərləyəcək alışqanlığı da ruhumuza yerləşdirir: həyatda yaşadığımız anların – hətta ən böyük zövqlərin belə – mənasını başqalarından öyrənməyi vərdiş edirik. Eynilə başqalarından dinləyərək həvəslə mənimsədiyimiz və sonralar xatırladığımızı güman edib inamla başqalarına danışdığımız bu ilk körpəlik “xatirələri” kimi həyatda gördüyümüz müxtəlif cür işlər və hərəkətlər haqqında başqalarının nə dediyi bir müddət sonra yalnız bizim fikrimiz olmur, yaşadıqlarımızın özündən də mühüm xatirəyə çevrilir. Yaşadığımız həyat kimi yaşadığımız şəhər haqqında anlayışları da çox vaxt başqalarından öyrənirik. Başqalarının mənim haqqımda və İstanbul haqqında danışdıqlarını öz xatirəm kimi mənimsədiyim zamanlar mənim də içimdən belə demək gəlir: “Bir zamanlar şəkil çəkirmişəm, İstanbulda doğulmuş, İstanbulda böyümüş, yaxşı-pis hər şeyə maraq göstərən uşaq olmuşam, daha sonra iyirmi iki yaşımda, bilmirəm nəyə görəsə roman yazmağa başlamışam”. Bütün həyatı həm başqasının yaşaması kimi nağıl etdiyi, həm də insanın öz səsinin və iradəsinin zəiflədiyi şirin yuxuya bənzətdiyi üçün bu kitabı bu dillə yazmaq istərdim. Amma bu həyatı daha sonra yuxudan çıxan kimi oynayacağımız daha gerçək, daha aydın ikinci həyata hazırlıq kimi göstərdiyi üçün də bu gözəl nağıl dili mənə inandırıcı görünmür. Çünki mənim kimilərin sonralar yaşaya biləcəyi ikinci həyat əlindəki kitabdan başqa bir şey deyildir. O da sənin diqqətinə bağlıdır, ey oxucu. Mən sənə hər şeyi düzgün göstərim, sən də mənə şəfqətlə bax.

Mənbə: kultaz.com

Orhan Pamuk

Ferit Orhan Pamuk (7 İyun 1952 -ci ildə İstanbulda anadan olub) ümumiyyətlə sadəcə olaraq bilinir Orhan Pamuk, Nobel mükafatlı türk romançı və Kolumbiya Universitetində müqayisəli ədəbiyyat professoru. [1] Pamuk Türkiyənin ən görkəmli yazıçılarından biridir. [2] və əsəri əllidən çox dilə tərcümə edilmişdir. Bir çox milli və beynəlxalq ədəbi mükafatların sahibidir. 12 oktyabr 2006 -cı ildə Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatına layiq görülmüşdür. [3] Nobel Mükafatı alan ilk Türk adamı oldu.

Pamuk, türk keçmişində bəzi epizodları, o cümlədən kürdlərə və ermənilərə qarşı soyqırımı tənqid etdiyi üçün təqib və mühakiməyə məruz qalıb. Eyni zamanda, Maarifçilik və Modernizm kimi Qərb nailiyyətləri ilə bağlı təkəbbürünü tənqid etdi. Pamuk ənənəvi cəmiyyətlə müasirlik arasındakı mədəni fərqi aradan qaldırmağa çalışdı.

Bioqrafiya

Pamuk 1952 -ci ildə İstanbulda anadan olub və varlı, lakin azalan bir burjua ailəsində böyüyüb. Qara kitab və Cevdet bəy və oğulları, şəxsi xatirələrində daha ətraflı şəkildə İstanbul. İstanbuldakı Robert Kollec hazırlıq məktəbində təhsil aldı və İstanbul Texniki Universitetində memarlıq təhsili aldı. Üç il sonra memarlıq məktəbini tərk etdi, ancaq tam zamanlı yazıçı olmaq üçün 1976-cı ildə İstanbul Universitetinin Jurnalistika İnstitutunu bitirdi. 22 yaşından 30 yaşına qədər Pamuk anası ilə birlikdə yaşadı və ilk romanını yazdı. naşir tapmağa çalışır.

1 Mart 1982 -ci ildə Pamuk tarixçi Aylin Turegen ilə evləndi. [4] 1985 -ci ildən 1988 -ci ilə qədər həyat yoldaşı Kolumbiya Universitetinin aspirantı olarkən, Pamuk tədqiqat aparmaq və romanını yazmaq üçün vaxtından istifadə edərək oraya gələn alim vəzifəsini aldı. Qara kitab Universitetin Butler Kitabxanasında. Bu dövr, Ayova Universitetində bir ziyarət təqaüdünü də əhatə etdi.

Pamuk İstanbula qayıtdı. Həyat yoldaşı ilə birlikdə 1991 -ci il təvəllüdlü Rüya adlı bir qızı var və adı türkcə “yuxu” deməkdir. 2001 -ci ildə Aylin ilə boşandı.

2006 -cı ildə, Erməni Soyqırımı ilə bağlı açıq fikir söyləməsinə görə ona qarşı cinayət ittihamları irəli sürüldükdən bir müddət sonra, Pamuk Kolumbiyada qonaq professor vəzifəsini tutmaq üçün ABŞ -a qayıtdı. Pamuk hazırda Kolumbiyanın Qlobal Düşüncə Komitəsinin üzvüdür və Kolumbiyanın Orta Şərq və Asiya Dilləri və Mədəniyyətləri şöbəsində və İncəsənət Məktəbində randevu alır.

Pamuk, Bard Kollecinin iqamətgahında bir yazıçı idi (2004, 2007). 2007 -ci ilin may ayında Pamuk, İngilis rejissor Stephen Frearsın rəhbərlik etdiyi Cannes Film Festivalının münsiflər heyətində yer aldı. 2007-2008-ci tədris ilində Pamuk Andreas Huyssen və David Damrosch ilə müqayisəli ədəbiyyat dərsləri vermək üçün yenidən Kolumbiyaya qayıtdı.

Növbəti romanı tamamladı. Məsumiyyət Muzeyi (Məsumiyyət Muzeyi) 2007 -ci ilin yazında İtaliyanın Portofino şəhərində. 2008 -ci ilin yanvar ayında Türkiyədə buraxıldı. [5] Alman tərcüməsi, Pamukun əslini keçirməyi planlaşdırdığı 2008 Frankfurt Kitab Sərgisindən bir az əvvəl ortaya çıxacaq Məsumiyyət Muzeyi yazıçının topladığı gündəlik bahis və sonlardan ibarət (sərgi bunun əvəzinə Pamuk tərəfindən satın alınan İstanbul evində baş tutacaq). [6] İngilis dilinə tərcümə planları ictimaiyyətə açıqlanmadı, lakin Erdağ Göknar layihə üçün 2004 -cü ildə NEA qrantı aldı. [7]

Böyük qardaşı Şevket Pamukdur ki, bəzən Orhan Pamukun əsərində uydurma bir obraz kimi çıxış edir – İstanbuldakı Boğaziçi Universitetində işləyərkən Osmanlı İmperatorluğunun iqtisadiyyat tarixində gördüyü işlərlə beynəlxalq aləmdə tanınan məşhur bir tarix professoru.

İş

Orhon
Dede Korkut · Köroğlu

Xalq ədəbiyyatı
Folklor

Orhan Pamuk 1974 -cü ildə mütəmadi olaraq yazmağa başladı. [8] İlk romanı, Karanlık və Işık(Qaranlıq və İşıq) 1979 Milliyet Mətbuat Roman Müsabiqəsinin həm qalibidir (digər qalib Mehmet Eroğlu (* tr) idi). Bu roman adı ilə nəşr olundu Cevdet Bey ve Oğulları(Cənab Cevdet və Oğulları) 1982 -ci ildə və 1983 -cü ildə Orhan Kamal Roman Mükafatını aldı. Pamukun böyüdüyü İstanbulun Nişantaşı bölgəsində yaşayan varlı bir İstanbul ailənin üç nəslindən bəhs edir.

Pamuk, ilk romanı üçün 1984 -cü il Madarali Roman Mükafatı da daxil olmaqla, ilk işlərinə görə bir sıra tənqidi mükafatlar qazandı Sessiz Ev(Səssiz Ev) və bu romanın Fransızca tərcüməsi üçün 1991 Prix de la Découverte Européenne. Onun tarixi romanı Beyaz Kale(Ağ Qala), 1985 -ci ildə türk dilində nəşr olunmuş, 1990 -cı ildə Müstəqil Xarici Ədəbiyyat Mükafatını qazanmış və xaricdə nüfuzunu genişləndirmişdir. New York Times Kitaba baxış açıqlandı “Şərqdə yeni bir ulduz yüksəldi – Orhan Pamuk.” Romanlarında postmodern üsullarla təcrübə etməyə başladı.

Populyar müvəffəqiyyətin Pamuka gəlməsi bir az daha uzun çəkdi, amma 1990 -cı il romanı Kara Kitap(Qara Kitab) mürəkkəbliyinə və zənginliyinə görə türk ədəbiyyatında ən mübahisəli və populyar oxunuşlardan birinə çevrildi. 1992 -ci ildə filmin ssenarisini yazdı Gizli Yüz(Gizli Üz), əsasən Kara Kitap və görkəmli türk rejissoru Ömər Kavurun idarə etdiyi. Pamukun dördüncü romanı Yeni Həyat(Yeni həyat) (1995), nəşr olunduqdan sonra Türkiyədə sensasiyaya səbəb oldu və türk tarixinin ən çox satılan kitabı oldu. Bu vaxta qədər Pamuk, kürd siyasi hüquqlarını dəstəklədiyi üçün Türkiyədə də yüksək səviyyəli bir şəxsiyyət halına gəlmişdi. 1995 -ci ildə Pamuk, Türkiyənin kürdlərə olan münasibətini tənqid edən yazılar yazmağa çalışan bir qrup yazar arasında idi. 1999 -cu ildə Pamuk hekayə kitabını nəşr etdi Öteki Renkler(Digər rənglər).

Pamukun beynəlxalq nüfuzu nəşr olunduqda artmağa davam etdi Benim Adım Kırmızı(Mənim adım Qırmızıdır) Roman əsəri, romantikanı və fəlsəfi tapmacaları 16 -cı əsrin İstanbulunda bir araya gətirir. 1591 -ci ilin doqquz qarlı qış günündə Osmanlı Sultanı III Murat dövrünə bir pəncərə açılır və oxucunu nəfəs ala bilməyən təcili baxımdan Şərqlə Qərb arasındakı gərginliyi yaşamağa dəvət edir. Mənim adım Qırmızıdır 24 dilə tərcümə edilmiş və 2003 -cü ildə gəlirli IMPAC Dublin Mükafatını qazanmışdır.

Pamukun ən son romanıdır Kar 2002 -ci ildə (İngilis dili tərcüməsi, Qar, 2004), müasir Türkiyədə İslamçılıq və Qərbçilik arasındakı qarşıdurmanı araşdırır. New York Times siyahıya alınmışdır Qar 2004 -cü ilin On Ən Yaxşı Kitabından biri olaraq. O, həm də bir xatirə/səyahətnaməsi nəşr etdirdi İstanbul-Hatıralar və Şehir 2003 -cü ildə (İngilis versiyası, İstanbul-Xatirələr və Şəhər, 2005). Pamukun Digər Rənglər2007-ci ilin sentyabrında İngiltərədə qeyri-bədii və bir hekayə toplusu nəşr olundu. Növbəti romanı adlanır Məsumiyyət Muzeyi.

Kitabının necə şəxsi olduğunu soruşdum İstanbul: Xatirələr və Şəhər Pamuk cavab verdi: “Düşüncələrimi və Şəhəri” altı ayda yazacağımı düşünürdüm, amma tamamlamaq bir il çəkdi. Və mən gündə on iki saat işləyirdim, sadəcə oxuyur və işləyirəm. Çox şeylər üzündən həyatım böhran içində idi; Bu detallara girmək istəmirəm: boşanma, ata ölümü, peşə problemləri, bununla bağlı problemlər, bununla bağlı problemlər, hər şey pis idi. Düşündüm ki, zəif olsam depressiyaya düşərəm. Amma hər gün yuxudan durub soyuq duş alardım və oturub xatirələr yazırdım, həmişə kitabın gözəlliyinə diqqət yetirirdim. Düzünü desəm, anamı, ailəmi incidə bilərdim. Atam öldü, amma anam hələ də sağdır. Amma buna əhəmiyyət verə bilmərəm; Kitabın gözəlliyinə diqqət yetirməliyəm. ” [9]

2005 -ci ildə Orhan Pamuk, “Avropa və İslami Türkiyənin bir -birlərinə yer tapdıqları” ədəbi əsərinə görə Alman Kitab Ticarətinin 25.000 Avroluq Sülh Mükafatını aldı. Mükafatlandırma mərasimi Frankfurtdakı Paul Kilsəsində keçirildi.

Motivlər

Pamukun kitabları Avropa və İslam, daha çox Qərb və Şərq dəyərləri arasındakı qarşıdurmanın səbəb olduğu bir qarışıqlıq və ya şəxsiyyət itkisi ilə xarakterizə olunur. Çox vaxt narahat və ya narahatlıq gətirirlər, lakin kompleks, maraqlı süjetlər və böyük dərinlikdəki personajlar daxildir. Əsərləri ədəbiyyat və rəssamlıq kimi yaradıcılıq sənətlərinin müzakirəsi və heyranlığı ilə də yıxılır. Pamukun əsərləri tez-tez yalnız Şərqlə Qərb arasında deyil, ənənəviliklə modernizm/dünyəvilik arasındakı köklü gərginliyə toxunur.

Nobel mükafatı

12 oktyabr 2006 -cı ildə İsveç Akademiyası Orhan Pamukun 2006 -cı il ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatına layiq görüldüyünü bildirdi. İstanbul, Adunis kimi tanınan Suriyalı şair Əli Əhməd Səidin sevimlisinə çevrilən fikir adamları və mübahisəçilər. [10] Alıntıda, Akademiya qeyd etdi: “[Pamuk], doğma şəhərinin melanxolik ruhunu axtararkən, mədəniyyətlərin toqquşması və bir -birinə qarışması üçün yeni simvollar kəşf etdi.” [3] Orhan Pamuk Nobel Mühazirəsini 7 dekabr 2006 -cı ildə Stokholmdakı İsveç Akademiyasında keçirdi. Mühazirə “Babamın Bavulu” adlanırdı [11] və türkcə verildi. Mühazirədə atası ilə münasibətlərini əhatə edən alleqorik yuxarı mətndə Şərq və Qərb sivilizasiyalarının əlaqələrinə baxdı.

Ədəbiyyatın bu gün söyləmək və araşdırmaq üçün ən çox ehtiyac duyduğu şey, bəşəriyyətin əsas qorxularıdır: kənarda qalma qorxusu və heç bir şey üçün hesablanmamaq qorxusu və bu cür qorxularla yaranan dəyərsizlik hissləri; kollektiv təhqirlər, zəifliklər, incikliklər, narazılıqlar, həssaslıqlar və xəyali təhqirlər və milliyyətçi növləri olan öyünmələr və şişirdilmələr . Nə vaxt belə hisslərlə və ümumiyyətlə ifadə edildikləri məntiqsiz, çox şişirdilmiş bir dillə qarşılaşsam, içimdəki bir qaranlığa toxunduqlarını bilirəm. Biz tez -tez Qərb dünyasından kənarda olan insanların, cəmiyyətlərin və millətlərin şahidi olmuşuq və onlarla asanlıqla tanış ola bilərəm – hamısı alçaqlıq qorxuları və həssaslıqları üzündən bəzən axmaqlıqlara səbəb olan qorxulara tabe olurlar. Mən də bilirəm ki, Qərbdə – eyni rahatlıqla tanıya biləcəyim bir dünya – zənginliyi ilə hədsiz dərəcədə qürur duyan və bizə İntibah, Maarifçilik və Modernizmi gətirdikləri millətlər və xalqlar zamanla zamanla, demək olar ki, axmaq olan bir özündən razı qaldı.(Orhan Pamukun Nobel mühazirəsi, Maureen Freely tərəfindən tərcümə)

Cinayət işi

2005-ci ildə, Pamuk Osmanlı İmperatorluğunda ermənilərin və kürdlərin kütləvi şəkildə öldürülməsi ilə bağlı açıqlama verdikdən sonra ultra-millətçi vəkil Kamal Kerinçsizin şikayəti əsasında müəllifə qarşı cinayət işi açıldı. [12] İttihamlar 22 Yanvar 2006 -cı ildə ləğv edildi. Pamuk sonradan niyyətinin ifadə azadlığı ilə bağlı narahatlıqlara diqqət çəkmək olduğunu bildirdi.

Pamukun açıqlamaları

Pamuka qarşı cinayət ittihamları 2005 -ci ilin fevral ayında İsveçrə nəşrinə verdiyi müsahibə zamanı söylədiyi fikirlər nəticəsində ortaya çıxdı Das Magazin, bir sıra İsveçrə gündəlik qəzetlərinə həftəlik əlavə: Tages-Anzeiger, the Basler Zeitung, the Berner Zeitung və Solburner Tagblatt. Müsahibədə Pamuk, “Bu torpaqlarda otuz min kürd və bir milyon erməni öldürüldü və heç kim bu barədə danışmağa cürət etmir” dedi.

Pamuk, İsveçrə müsahibəsi yayımlandıqdan sonra onu ölkədən qaçmağa məcbur edən bir nifrət kampaniyasına məruz qaldığını söylədi. [13] Lakin 2005 -ci ildə geri dönərək, ona qarşı irəli sürülən ittihamlarla üzləşdi. CNN TURK -a verdiyi müsahibədə çıxışında passiv səs istifadə etdiyini və otuz min, bir milyon kimi rəqəmlər vermədiyini söylədi. BBC News -a verdiyi müsahibədə o, Türkiyənin öz tarixi ilə barışmaq üçün yeganə ümidi olan söz azadlığını müdafiə etmək istədiyini söylədi: “1915 -ci ildə Osmanlı ermənilərinin başına gələnlər türkcədən gizlədilən böyük bir şey idi. millət; bu bir tabu idi. Ancaq keçmişdən danışmağı bacarmalıyıq. ” [14]

Prokurorluq

2005 -ci ilin iyun ayında Türkiyə, 301 -ci maddənin daxil olduğu yeni bir cinayət məcəlləsi təqdim etdi: “Türk olaraq, Cümhuriyyəti və ya Türkiyə Böyük Millət Məclisini açıq şəkildə təhqir edən şəxs, altı aydan üç ilə qədər həbslə cəzalandırılır.” Pamuk, 4 ay əvvəl verdiyi müsahibədə bu qanunu pozmaqda ittiham olunurdu. Oktyabr ayında, təqib başladıqdan sonra, Pamuk Almaniyada mükafatlandırma mərasimində etdiyi çıxışında fikirlərini təkrarladı: “Yenə də deyirəm ki, Türkiyədə bir milyon erməni və otuz min kürd öldürüldü”. [15]

Pamuk eks -fakto qanunu ilə ittiham olunduğundan, Türkiyə qanunları onun təqibinin Ədliyyə Nazirliyi tərəfindən təsdiqlənməsini tələb edirdi. Pamukun məhkəməsinin 16 dekabrda başlamasından bir neçə dəqiqə sonra hakim bu təsdiqin hələ alınmadığını gördü və işi dayandırdı. Ədliyyə Naziri Cemil Çiçek, eyni gün “Akşam” qəzetində dərc olunan bir müsahibəsində, hələ də Pamukun sənədini almadığını, ancaq gəldikdən sonra onu diqqətlə araşdıracağını söylədi. [16]

29 dekabr 2005 -ci ildə, Türkiyə dövlət prokurorları, “Türklüyü təhqir etmək” ittihamı qalsa da, Pamukun Türkiyə Silahlı Qüvvələrini təhqir etdiyi ittihamını ləğv etdilər. [17]

Beynəlxalq reaksiya

Pamuka qarşı irəli sürülən ittihamlar beynəlxalq aləmdə etirazlara səbəb oldu və bəzi dairələrdə Türkiyənin Avropa Birliyinə daxil olması ilə bağlı suallara səbəb oldu. Noyabrın 30 -da Avropa Parlamenti Camiel Eurlingin başçılıq etdiyi beş deputatdan ibarət bir heyəti məhkəməni izləmək üçün göndərəcəyini açıqladı. [18] AB -nin Genişlənmə Komissarı Olli Rehn daha sonra Pamuk davasının Türkiyənin AB -yə üzvlük meyarlarına bağlılığının “litmus sınağı” olacağını bildirdi.

Dekabrın 1 -də Beynəlxalq Əfv Təşkilatı 301 -ci maddənin ləğv edilməsini və Pamukun və qanun çərçivəsində mühakimə olunmasını gözləyən digər 6 nəfərin azad edilməsini tələb edən bir bəyanat yaydı. [19] PEN American Center, Pamuka qarşı irəli sürülən ittihamları da qınadı: “PEN, həm Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Vətəndaş və Siyasi Haqqlar Beynəlxalq Paktını, həm də ifadə azadlığını gördüyü Avropa İnsan Haqları Konvensiyasını ratifikasiya edən bir dövlətin qeyri -adi olduğunu görür. mərkəzi olaraq, eyni prinsiplərə açıq şəkildə zidd olan bir maddə daxil olan bir Cəza Məcəlləsi olmalıdır. ” [20]

Dekabrın 13-də səkkiz dünya şöhrətli müəllifləri-José Saramaqo, Gabriel García Márquez, Günter Grass, Umberto Eco, Carlos Fuentes, Juan Goytisolo, John Updike və Mario Vargas kimi ona qarşı ittihamlar Pamuk dəstəkləyən və decrying birgə bəyanat Llosa verilmiş insan hüquqlarının pozulması. [21]

Qərb rəyçiləri

Bir baxışda Qar daxilində Atlantik, Christopher Hitchens “oxumaqdan” şikayət etdi Qar bütün Anadolu ermənilərinin nədənsə götürüb getməyə qərar verdikləri qənaətinə gəlmək olar kütləvi şəkildəTuristlərin gözündən salmaq üçün öz ata -baba mülklərini buraxırlar. ” [22]

Ancaq John Updike eyni kitabı nəzərdən keçirir New Yorker, yazdı: “Açıq -aşkar narahat və təhrik edici şəkildə əsəbiləşən və müəllifin adi antikvarının tərzinə qarşı, quruluşu və mövzusu ilə tamamilə müasir olan böyük bir əsər hazırlamaq üçün, sənətin bəzən ən ayrılmış praktiklərini belə ziyarət etdiyi cəsarət aldı.” [23]

İddialar endirildi

22 yanvar 2006 -cı ildə Ədliyyə Nazirliyi Pamuka qarşı yeni cinayət məcəlləsinə əsasən iş açmaq səlahiyyətlərinin olmadığını bildirərək ittihamçının təsdiqini verməkdən imtina etdi. [24] Yerli məhkəmədə keçirilən məhkəmə prosesinin ertəsi gün Ədliyyə Nazirliyinin icazəsi olmadan işin davam etdirilməyəcəyi qərara alındı. [25] Pamukun vəkili Haluk İnanıcı sonradan ittihamların ləğv edildiyini təsdiqlədi.

Bu açıqlama, AB -nin Türkiyə ədliyyə sisteminə yenidən baxmağa başlayacağı bir həftə ərzində baş verdi. [26]

Sonradan

AB -nin genişlənmə komissarı Olli Rehn, ittihamların ləğv edilməsini alqışlayaraq, “Bu, cənab Pamuk üçün açıqca yaxşı bir xəbərdir, eyni zamanda Türkiyədə ifadə azadlığı üçün də yaxşı bir xəbərdir. təqib prinsipcə deyil, texniki cəhətdən. Reuters, adı açıqlanmayan bir diplomatdan sitat gətirib: “Görünür işin ləğv edilməsi yaxşıdır, amma Ədliyyə Nazirliyi heç vaxt açıq bir mövqe tutmadı və Pamuku müdafiə etmək üçün heç bir işarə vermədi”.

Bu arada, Pamuk’u mühakimə etmək səyinə rəhbərlik edən vəkil Kamal Kerinçsiz, “Orhan Pamuk, Türkiyəni və Türklüyü təhqir etdiyi üçün cəzalandırılmalıdır, bu ağır bir cinayətdir və cəzasız qalmamalıdır. “

Miras

Pamuk və kitabı mübahisəli olaraq qalır. Qərbdə onu təriflədilər və evdə bəziləri tərəfindən təhqir edildi. 25 aprel 2006 -cı ildə (8 may 2006 -cı il sayında çap olunur) jurnal [[TIME (jurnal) | TIME] Orhan Pamuk, “TIME 100: Dünyamızı Şekillendiren İnsanlar” adlı üz qabıq məqaləsində, “Qəhrəmanlar və Pionerlər” kateqoriyasında səsləndirdiyi üçün qeyd etdi. [27]

2006 -cı ilin aprelində BBC -də Hardtalk proqram, Pamuk erməni qırğınları ilə əlaqədar etdiyi sözləri Türkiyədə daha çox qırğınlara özləri ifadə məsələlər azadlığı diqqət çəkmək üçün nəzərdə ifadə etdi. [28]

19-20 dekabr 2006-cı il tarixlərində bir simpozium Orhan Pamuk və Əsəri İstanbul Sabancı Universitetində keçirildi. Pamuk özü bağlanış ünvanını verdi.

2008-ci ildə Kamal Kerinçsiz, o cümlədən 13 ultranationalists, Türk millətçi yeraltı təşkilat iştirak Türk orqanları tərəfindən həbs adlandırılıb Ergenekon, bir neçə xristian missioner və erməni ziyalısı Hrant Dink də daxil olmaqla siyasi xadimlərə sui -qəsd hazırladığı iddia edilir. [29] Bəzi məlumatlar Orhan Pamukun bu qrupun öldürməyi planladığı şəxslər arasında olduğunu göstərir. [30] [31]

Mükafatlar

• 1979 Milliyet Mətbuat Roman Müsabiqəsi Mükafatı (Türkiyə) romanına görə Karanlık və Işık (ortaq qalib)
• 1983 romanına görə Orhan Kamal Roman Mükafatı (Türkiyə) Cevdet Bey ve Oğulları
• 1984 Madarəli Roman Mükafatı (Türkiyə) romanına görə Sessiz Ev
• 1990 romanına görə Müstəqil Xarici Bədii Mükafat (Böyük Britaniya) Beyaz Kale
• 1991 -ci il Fransız nəşri üçün de la Découverte Européenne (Fransa) Sessiz Ev : La Maison de Silence
• 1991 Antalya Qızıl Portağal Film Festivalı (Türkiyə) Ən Yaxşı Orijinal Ssenari Gizli Yüz
• 1995 romanı üçün Prix France Culture (Fransa) Kara Kitap : Le Livre Noir
• 2002 Prix du Meilleur Livre Etranger (Fransa) romanına görə Mənim adım Qırmızıdır : Mon Nom est Rouge
• 2002 Premio Grinzane Cavour (İtaliya) romanına görə Mənim adım Qırmızıdır
• 2003 Beynəlxalq romanı üçün Beynəlxalq IMPAC Dublin Ədəbiyyat Mükafatı (İrlandiya) Mənim adım Qırmızıdır
• 2005 Alman Kitab Ticarəti Sülh Mükafatı (Almaniya)
• 2005 Romanı üçün Prix Medicis Etranger (Fransa) Qar : La Neige
• 2006 Ədəbiyyat üzrə Nobel Mükafatı (İsveç)
• 2006 Vaşinqton Universitetinin Seçilmiş Humanist Mükafatı (ABŞ) [32]
• 2007 Georgetown Universitetinin Fəxri Diplomunu aldı: Humanitar məktublar doktoru şərəf səbəb [33]

Doktorantura, şərəf səbəb

• 2007 Berlin Azad Universiteti, Fəlsəfə və Humanitar Fakültəsi – 4 May 2007 [34]
• 2007 Tilburg Universiteti – 15 Noyabr 2007 [35]
• 2007 Boğaziçi Universiteti, Qərb Dilləri və Ədəbiyyatı Bölümü, 14 May 2007

İngilis dilində biblioqrafiya

• White Castle, tərcümə edən: Victoria Holbrook, Manchester (İngiltərə): Carcanet Press Limited, 1991; New York: George Braziller, 1991 [orijinal başlıq: Beyaz Kale]
• Qara Kitab, tərcümə edən Güneli Gün, New York: Farrar, Straus & Giroux, 1994 [orijinal başlıq: Kara Kitap]. Maureen Freely tərəfindən yeni bir tərcümə 2006 -cı ildə nəşr olundu
• New Life, tərcümə edən Güneli Gün, New York: Farrar, Straus & Giroux, 1997 [orijinal başlıq: Yeni Həyat]
• My Adı Red edir. tərcümə edən Erdağ M. Göknar, New York: Alfred A. Knopf, 2001 [orijinal başlıq: Benim Adım Kırmızı]
• Qar, tərcümə edən Maureen Freely, New York: Alfred A. Knopf, 2004 [orijinal başlıq: Kar]
• İstanbul: Bir şəhərin xatirələri, tərcümə edən Maureen Freely, New York: Alfred A. Knopf, 2005 [orijinal başlıq: İstanbul: Hatıralar və Şehir]
• Digər Rənglər: Esselər və Hekayə, tərcümə edən Maureen Freely, New York: Alfred A. Knopf, 2007 [orijinal başlıq: Öteki Renkler]

Türk dilində biblioqrafiya

• Cevdet Bey ve Oğulları(Cevdet bəy və oğulları), roman, İstanbul: Karacan Yayınları, 1982
• Sessiz Ev(Səssiz Ev) , roman, İstanbul: Can Yayınları, 1983
• Beyaz Kale(Ağ Qala), roman, İstanbul: Can Yayınları, 1985
• Kara Kitap(Qara Kitab), roman, İstanbul: Can Yayınları, 1990
• Gizli Yüz(Secret Face), ssenari, İstanbul: Can Yayınları, 1992 [3]
• Yeni Həyat(New Life), roman, İstanbul: İletişim Yayınları, 1995
• Benim Adım Kırmızı(Mənim adım Qırmızıdır), roman, İstanbul: İletişim Yayınları, 1998
• Öteki Renkler(Digər Colors), esselər, İstanbul: İletişim Yayınları, 1999
• Kar(Qar), roman, İstanbul: İletişim Yayınları, 2002
• İstanbul: Hatıralar və Şehir(İstanbul: Xatirələr və Şəhər), xatirələr, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2003
• Babamın Bavulu (Atamın Çamadanı), üç çıxış, İstanbul: İletişim Yayınları, 2007