Orta əsr ritorikasının tərifləri və müzakirələri

Azərbaycan Texniki Univeristetinin professoru Şikar Qasımov Birinci və İkinci Qarabağ müharibələrindən, sərgidə hər iki müharibənin şəhidlərinin əşyalarının nümayiş olunmasının vətənpərvərlik, varislik baxımından əhəmiyyətindən danışıb. Laçından olduğunu vurğulayan professor Laçının Ali Baş Komandanın diplomatik təzyiqləri, şəhid və qazilərimizin qanı bahasına azad edildiyini bildirib.

Orta əsr dərmənşünaslığın yaranması ve inkişafı

Mədəniyyət Nazirliyi yanında Mədəni İrsin Qorunması, İnkişafı və Bərpası üzrə Dövlət Xidmətinin “Orta əsr Ağsu Şəhəri” Dövlət Tarix-Mədəniyyət Qoruğu və “Miras” Mədəni İrsin Öyrənilməsinə Kömək İctimai Birliyinin birgə təşkilatçılığı ilə qoruq daxilindəki tarixi Cümə məscidində Qarabağ müharibəsi şəhidlərinə və qazilərə həsr olunan “Zəfər qəhrəmanları” sərgisi açılıb.

“İki sahil” xəbər verir ki, sərgidə Birinci və İkinci Qarabağ müharibələrinin şəhidlərinə və iştirakçılarına məxsus geyimlər, mülki və hərbi əşyalar, fotolar, sənədlər, medallar və sair eksponatlar nümayiş olunur. Sentyabrın 27-də Vətən müharibəsinin birinci ildönümü günündən başlayaraq qoruq əməkdaşları və ictimai birliyin üzvləri Ağsu şəhərində və kəndlərdə, Bakı və Sumqayıt şəhərlərində yaşayan şəhid ailələri ilə görüşüb, onlardan övladları haqqında məlumatlar toplayıblar.

Sərginin əsas hissəsini Ağsu rayonundan 44 günlük Vətən müharibəsində şəhidlik zirvəsinə ucalan 34 şəhidin əşyaları, foto və sənədləri təşkil edir. Sərginin ilin sonunadək – dekabrın 31-nə qədər ziyarətçilər üçün açıq olması planlaşdırılıb.

“Zəfər qəhrəmanları” sərgisinin açılışında şəhid ailələri, qazilər, müharibə iştirakçıları, Mədəniyyət Nazirliyi yanında Mədəni İrsin Qorunması, İnkişafı və Bərpası üzrə Dövlət Xidmətinin rəhbər işçiləri, “Orta əsr Ağsu Şəhəri” Dövlət Tarix-Mədəniyyət Qoruğunun əməkdaşları, “Miras” Mədəni İrsin Öyrənilməsinə Kömək İctimai Birliyinin üzvləri və ictimaiyyətin nümayəndələri iştirak ediblər.

Qoruğun direktoru, tarix üzrə fəlsəfə doktoru Fariz Xəlilli tədbiri açaraq bildirib ki, sərginin açılışından öncə şəhid ailələri ilə həm sərgi, həm də kitab-albom üçün görüşüb, onların rəy, təklif və məlumatlarını toplayıblar. Şəhid ailələrinin hamısı şəhidlərin daim xatırlanmasını, unudulmamasını arzuladıqlarını bildiriblər. Bu sərgi məhz həmin məqsədə xidmət edən sosial-mədəni hadisədir. Sərgi müddətində Ağsu və ətrafı rayonların məktəb, kollec və universitetləri ilə tədbirlər, yarışlar, ustad dərslərinin keçirilməsi nəzərdə tutulub. Bunun üçün 10 adda müxtəlif proqram hazırlanıb. Heykəltəraş Vüqar Quliyevin “Şuşa qalası” abidələrini birlikdə quraq”, sənətşünas Səma Alməmmədli və bələdçi Xoşqədəm Əkbərlinin “Zəfər rəsmləri” mövzularında ustad dərsləri, qoruğun əməkdaşı Şəlalə Osmanlının təqdimatı ilə “Zəfər qəhrəmanları” mövzusunda esse yarışı, Ağsu Rayon Gənclər və İdman İdarəsinin təşkilatçılığı ilə voleybol turniri, bələdçi Bilal Əzizovun təqdimatı ilə “Zəfər qəhrəmanları” mövzusunda ingilis dilində esse hazırlanması və məktəblilərin öz yazılarını oxuyaraq videoçəkiliş etmələri, şəhid atası olan qoruq əməkdaşları Pərviz Quliyev və Aqil Süleymanovun təşkilatçılığı ilə şəhid ailələri və qazilərin “Zəfər qəhrəmanları” mövzusunda məruzələrinin dinlənilməsi, debatda məktəblilərin suallarının cavablandırılması, “Xançoban” Musiqi Qrupunun rəhbəri, xanəndə Ruslan Adgözəlovun təqdimatı ilə muğam üzrə ustad dərsi, məktəblilərə “Xudayar təsnifi”nin incəlikləri barədə məlumat verilməsi, abidə mühafizəçisi Pərviz Osmanovun təqdimatı ilə şəhidlərin əl işlərinin surətlərinin, suvenirlərin hazırlanması, abidənin mühafizəçiləri – müharibə iştirakçıları Vüqar Hacıyev və Nəcəf Nəcəfovun imitasiya olunmuş hərbi təlimi, fotoqraf Anar Həbibovun məktəblilərə foto və videoçəkilişlərə dair ustad dərsi, məktəblilərin qoruqda və sərgidə sərbəst şəkildə fotoçəkilişləri bu qəbildəndir.

Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Arxeologiya, Etnoqrafiya və Antropologiya İnstitutunun Albanşünaslıq Mərkəzinin rəhbəri professor Qafar Cəbiyev çıxışında Qarabağ müharibəsindən, Prezident, Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Vətən müharibəsində qazanılan tarixi Qələbədən, rəşadətli Ordumuzun şücaətindən bəhs edib. Professor sərginin şəhid və qazilərə həsr olunmasının, onların əşyalarının dəyərli tarixi eksponat kimi sərgilənməsinin əhəmiyyətini vurğulayıb.

Azərbaycan Texniki Univeristetinin professoru Şikar Qasımov Birinci və İkinci Qarabağ müharibələrindən, sərgidə hər iki müharibənin şəhidlərinin əşyalarının nümayiş olunmasının vətənpərvərlik, varislik baxımından əhəmiyyətindən danışıb. Laçından olduğunu vurğulayan professor Laçının Ali Baş Komandanın diplomatik təzyiqləri, şəhid və qazilərimizin qanı bahasına azad edildiyini bildirib.

Mədəniyyət Nazirliyi yanında Mədəni İrsin Qorunması, İnkişafı və Bərpası üzrə Dövlət Xidmətinin mətbuat katibi Fariz Hüseynli “Orta əsr Ağsu Şəhəri” Dövlət Tarix-Mədəniyyət Qoruğunun “Zəfər qəhrəmanları” sərgisini təqdir edib, bu istiqamətdə işlərin gələcəkdə də davam etdiriləcəyini bildirib. Ağsu Rayon İcra Hakimiyyətinin Vətən müharibəsi iştirakçıları və şəhid ailələri ilə işin təşkili şöbəsinin müdiri Bəxtiyar Məmmədov şəhid və qazilərə həsr olunmuş sərgi və kitabların hazırlanmasının nəinki mədəni, həm də elmi hadisə olduğunu, alimlərimizin bu sahədə tədqiqatlarını davam etdirəcəklərinə inandığını vurğulayıb.

Şəhid anaları Şölə Vahabova, Əsli Təhməzova, Könül Quliyeva, Fəxriyyə Xəlilova, Narınc Məlikova, şəhid ataları Habil Cəbiyev, Namiq Cəfərov, Mirzə Şamilov, şəhid İlkin Zülfüqarovun bacısı Əfsanə Ələkbərova və şəhidlərimizlə bağlı xatirələrini bölüşüb, sərginin təşkilatçılarına təşəkkürlərini bildiriblər.

Sonra məktəblilər Vətənə, şəhidlərə həsr olunan şeirlər səsləndiriblər.

Sonda şəhid Fərid Nəcəfovun bacıları Aytac və Ayşən “Zəfər qəhrəmanları” sərgisinin açılış lentini kəsiblər.

İştirakçılar sərgi zalında eksponatlara baxıb, rəy və təkliflərini bildiriblər. Şəhid ailələri sərginin daha da zənginləşdirilməsi və davamlı olması üçün dəstək verəcəklərini qeyd ediblər. Sərgidə xatirə fotoları çəkilib, ürək sözləri deyilib.

Orta əsr ritorikasının tərifləri və müzakirələri

İfadə orta əsr ritorikası təqribən 400-cü ildə (St Augustine’s nəşri ilə) ritorikanın öyrənilməsinə və tətbiqinə aiddir Xristian doktrinası haqqında) 1400-ə qədər.

Orta əsrlərdə klassik dövrdən ən təsirli iki əsər Siseronun əsərləri idi De ixtira (İxtira haqqında) və anonim Ritorika və Herennium (ritorika üzrə ən qədim Latınca dərsliyi). Aristotelin Ritorika və Ciceronun De Oratore orta əsrlərin sonlarına qədər alimlər tərəfindən yenidən kəşf edilməmişdir.

Buna baxmayaraq Tomas Conley deyir ki, “orta əsr ritorikası, bunları ötürənlər tərəfindən zəif başa düşülən mumiyalanmış ənənələrin ötürülməsindən daha çox idi. Orta əsrlər əksər hallarda durğun və geridə qalmış kimi təmsil olunur. . [[]] dismally olaraq orta əsr ritorikasının intellektual mürəkkəbliyinə və incəliyinə ədalət göstərmək “Avropa ənənələrində ritorika, 1990).

Qərb Ritorikasının dövrləri

• Klassik ritorika
• Orta əsr ritorikası
• İntibah Ritorikası
• Maarifləndirmə Ritorikası
• On doqquzuncu əsrin ritorikası
• Yeni Ritorika (lər)

Nümunələr və müşahidələr

“Bu, Ciceronun gənc, sxematik (və yarımçıq) traktatı idi Yeni ixtiravə onun yetkin və sintetik nəzəri əsərlərindən heç birini (və ya Quintilian-ın daha dolğun hesabını) Institutio oratoria) bu qədər orta əsr ritorik təlimində formalaşdırıcı təsirə çevrildi. . . . Həm Yeni ixtira və Ad Herennium əla və tutarlı tədris mətnləri olduğu sübut edildi. Aralarında ritorika hissələri, aktual ixtira, status nəzəriyyəsi (məsələnin üzərində dayandığı məsələlər), şəxsin və hərəkətin xüsusiyyətləri, nitq hissələri, ritorika və üslub xüsusiyyətləri haqqında tam və qisa məlumat çatdırdılar. bəzək. . . . Ciceronun tanıdığı və tərif etdiyi kimi natiqlik, [Roma] imperatorluğu illərində siyasi şərtlər altında əvvəlki dövrlərin məhkəmə və məhkəmə natiqliyini təşviq etməyən bir şəkildə azaldı. Fəqət ritorik tədris intellektual və mədəni nüfuzuna görə son antik dövrlərdən və orta əsrlərə qədər xilas oldu və sağ qalma müddətində başqa formalar aldı və bir çox başqa məqsəd tapdı. “(Rita Copeland,” Orta əsr ritorikası. ” Ritorika Ensiklopediyası, ed. Thomas O. Sloane tərəfindən. Oxford University Press, 2001)

Orta əsrlərdə ritorikanın tətbiqləri

“Ritorika sənəti tətbiq edilərkən, dördüncü əsrdən on dördüncü yüzyıla qədər olan dövrdə yaxşı danışma və yazma, məktublar və vəsatətlər, xütbələr və dualar, hüquqi sənədlər və brifinqlər, şeir və nəsr tərtib etmək üsullarına deyil, eyni zamanda qanunların və kitabların təfsir kanonlarına, kəşf və sübut dialektik cihazlarına, fəlsəfə və teologiyada ümumbəşəri istifadəyə veriləcək sxolastik metodun qurulmasına və nəhayət fəlsəfəni ayırmaq üçün olan elmi araşdırmanın tərtibinə ilahiyyatdan. ” (Richard McKeon, “Orta əsrlərdə ritorika”.) Spekulum, Yanvar 1942)

Klassik ritorikanın tənəzzülü və orta əsr ritorikasının yaranması

“Klassik sivilizasiyanın sona çatdığı və orta əsrlər başlayanda nə klassik ritorika tarixinin bitdiyi bir nöqtə yoxdur. Qərbdə Məsihdən sonra beşinci əsrdə və Şərqdə altıncı əsrdə pisləşmə baş verdi. antik dövrlərdə məhkəmə iclaslarında və müşavirə məclislərində ritorikanın öyrənilməsini və istifadəsini yaradan və davam etdirən vətəndaş həyatının şərtləri. Ritorika məktəbləri Qərbdən daha çox Şərqdə mövcud olmağa davam etdi, lakin daha az idi və yalnız qismən dəyişdirildi. Dördüncü əsrdə Nazianzus Gregory və Augustine kimi nüfuzlu xristianlar tərəfindən klassik ritorikanın qəbul edilməsi ənənələrin davam etməsinə əhəmiyyətli dərəcədə kömək etdi, baxmayaraq ki Kilsədəki ritorikanın öyrənilməsi funksiyaları hazırlıqdan köçürüldü. Müqəddəs Kitabın təfsiri, təbliğ və ruhanilikdə faydalı biliklərə dair məhkəmə məhkəmələrində və məclislərdə açıq müraciət üçün mübahisə. ” (George A. Kennedy, Klassik Ritorikanın Yeni Tarixi. Princeton University Press, 1994)

Müxtəlif bir tarix

“Orta əsr ritorikası və qrammatikası tarixi xüsusi aydınlıqla ortaya qoyulur, Rabanus Maurusdan [c. 780-856] sonra Avropada ortaya çıxan mühakiməyə dair bütün əhəmiyyətli orijinal əsərlər, sadəcə köhnə doktrina orqanlarının yüksək dərəcədə seçici uyğunlaşmalarıdır. Klassik mətnlər kopyalanmağa davam edir, lakin yeni traktatlar öz məqsədləri üçün yalnız köhnə irfanın bir sənət üçün istifadə olunan hissələrini uyğunlaşdırmağa meyllidirlər.Beləliklə, orta əsrlərdəki danışıq sənətlərinin vahid bir tarix deyil, fərqli bir tarixi var. . Məktub yazanlar müəyyən ritorik doktrinaları seçirlər, digərləri isə vaizlərin təbliğçilərini. .. Müasir bir alimin [Richard McKeon] ritorika ilə bağlı dediyi kimi, ‘stil, ədəbiyyat kimi bir mövzu mövzusunda , söyləmənin – orta əsrlərdə heç bir tarixi yoxdur. ‘”(James J. Murphy, Orta əsrlərdə ritorika: Müqəddəs Avqustindən Rönesansa qədər ritorik nəzəriyyənin tarixi. Kaliforniya Universiteti Press, 1974)

Üç ritorik janr

“[James J.] Murphy [yuxarıya bax] üç nadir ritorik janrın inkişafını qeyd etdi: ars praedicandi, ars dictaminis, və ars poetriae. Hər biri dövrün xüsusi problemini həll etdi; hər biri situasiya ehtiyacına ritorik göstərişlər tətbiq etdi. Ars praedicandi xütbələrin inkişafı üçün bir metod təqdim etdi. Ars diktaminası məktub yazma qaydaları hazırladı. Ars poetriae nəsr və şeir bəstələmək üçün tövsiyələr. Murphy’nin vacib işi orta əsr ritorikasının daha kiçik, daha çox diqqət mərkəzli araşdırmaları üçün şərait yaratdı. “(William M. Purcell, Ars Poetriae: Savad Hüdudlarında Ritorik və Qrammatik İxtira. South Carolina Universiteti Press, 1996)

Ciceronian Ənənəsi

“Konvensional orta əsr ritorikası son dərəcə rəsmiləşdirilmiş, düsturlu və təntənəli şəkildə institusionallaşdırılmış danışıq formalarını təbliğ edir.

“Bu statik zənginliyin əsas mənbəyi Cicerondur magister eloquentiae, əsasən bir çox tərcüməsi sayəsində bilinir Yeni ixtira. Orta əsr ritorikası Ciceronian amplification modellərinə çox geniş bağlı olduğundan (dilatasiya) çiçəklər vasitəsilə və ya rənglər, bəzəyən fiqurlu danışıq (ornare) kompozisiya, tez-tez bir sofist ənənənin əxlaqi bir çərçivədə düşünülmüş bir uzantısı olduğu görünür. “(Peter Auski, Xristian Düz Stil: Ruhani İdealın Təkamülü. McGill-Queen’s Press, 1995)

Formalar və Formatlar Ritorikası

“Orta əsr ritorikası . ən azı bəzi təzahürlərində forma və formaların ritorikasına çevrildi . Orta əsr ritorikası qədim sistemlərə öz ümumi qaydalarını əlavə etdi, çünki sənədlərin özləri bu sənədləri qəbul etmələri üçün lazım idi. çatdırmaq istədikləri Kəlamla yanaşı insanlarla, uzaqlaşan və müvəqqəti olaraq kənarlaşdırılan ‘tamaşaçı’ ilə salamlaşmaq, məlumat vermək və məzuniyyət almaq üçün ifadə olunmuş nümunələri izləyərək, məktub, xütbə və ya övliyanın həyatı tipik (tipoloji) qazandı. formaları. ” (Susan Miller, Mövzunu xilas etmək: Ritorika və Yazıçıya Kritik Giriş. Cənubi İllinoys Universiteti Mətbuatı, 1989)

Roma Ritorikasının Xristian Uyğunlaşmaları

“Ritorik tədqiqatlar Romalılarla birlikdə getdi, lakin ritorikanın çiçəklənməsini davam etdirmək üçün təhsil təcrübələri yetərli deyildi. Xristianlıq bütpərəst ritorikanı dini məqsədlərə uyğunlaşdıraraq təsdiqləmək və canlandırmaq üçün xidmət etdi. AD 400-cü illərdə, Hippo Müqəddəs Avqustin yazdı. Doktrina Christiana (Xristian doktrinası haqqında), bəlkə də dövrünün ən təsirli kitabıdır, çünki o, xristianların tədris, təbliğ və hərəkət etmə ritorik praktikasına çevriləcəkləri möhkəmləndirmək üçün ‘qızılları Misirdən necə çıxaracağını’ göstərdi (2.40.60).

“O zaman orta əsr ritorik ənənəsi, Yunan-Roma və xristian inanc sistemlərinin və mədəniyyətlərinin ikili təsirləri içərisində inkişaf etdi. Ritorika, əlbəttə ki, orta əsr İngilis cəmiyyətinin cinsiyyət dinamikası ilə də məlumatlandırıldı, demək olar ki, hər kəsi intellektual və ritorik fəaliyyətdən təcrid etdi. Orta əsr mədəniyyəti tamamilə və qətiyyətlə kişidir, lakin əksər kişilər, bütün qadınlar kimi, siniflə əlaqəli səssizliyə məhkum edilirdi.Yazılı söz, hamı üçün məlumat axışını idarə edən ruhanilər, paltar kişiləri və kilsə tərəfindən idarə olunurdu. kişilər və qadınlar. ” (Cheryl Glenn, Ritorika Yenidən söylədi: Ənənəni İntibahdan Antikadan Yenidənqurma. Southern Illinois University Press, 1997)