Uşaq huquqları və vəzifələri

1. Oxucu sualı: Salam həkim. Bu yaxınlarda toyum olacaq. Həm ailə quracağım kəs, həm də mən ekiz uşaqlarımızın olmasını istəyirik. Bunun üçün nə isə məsləhətiniz varmı? Ümumiyyətlə, ekiz uşaqların doğulması nədən aslıdır?

Əkiz uşaq doğmaq üçün MÜTLƏQ OXUYUN

1. Oxucu sualı: Salam həkim. Bu yaxınlarda toyum olacaq. Həm ailə quracağım kəs, həm də mən ekiz uşaqlarımızın olmasını istəyirik. Bunun üçün nə isə məsləhətiniz varmı? Ümumiyyətlə, ekiz uşaqların doğulması nədən aslıdır?

1. Həkim cavabı: Mütəxəssislər əkiz uşaq valideyni olmaq üçün bir neçə amil müəyyən edib:
• irsi faktor (nəsildə əkiz uşaqların olması)
• yaş faktoru ( yetkin qadınlarda hormonal dəyışiklıkər daha çox baş verdiyi üçün)
• süni mayalanma nəticəsində (EKM)
• sonsuzluğun müalicəsi və oral kontraseptivlərin qəbulunun kəsilməsi nəticəsində ( FSH artması )
• milli xüsusiyyət (Afrika qadınları)
• anatomik anomal quruluş (“iki buynuzlu uşaqlıq”)
• menstruasiya ( aybaşı dövrü 21 gün olan xanımlarda şans artır)
• tərkibində zülal zəngin olan qıdalanma vaxtı.

2. Oxucu sualı: Salam, həkim. Həmişə deyirlər ki, toy günü olan cinsi yaxınlıqdan sonra 3 gün gözləməlisiz. Amma mən elə cütlüklər də tanıyıram ki, bu qaydaya əməl etməyiblər, amma onlarda hansısa problem də yaranmayıb. Öyrənmək istəyirəm ki, bu 3 gün məsələsinin hansısa tibbi izahı varmı?

2. Həkim cavabı: Salam. İlk dəfə cinsi əlaqədə olan xanımlarda qızlıq pərdəsinin zədələnməsi (deflorasiya) nəticəsində yaranan qanaxma qısamüddətli olur və heç bir müdaxilə olunmadan dayanır. Buna baxmayaraq, deflorasiyadan sonra bir neçə gün cinsi əlaqədən çəkinsəniz daha məsləhətlidir, əks təqdirdə zədələnmiş nahiyənin sağalması ləngiyir və bəzi xanımlarda sonraki cinsi əlaqə vaxtı yaranan ağrılara səbəb ola bilər.

3. Oxucu sualı: Salam həkim, artıq 3-4 aya yaxındır ki, məndə sperma rəngində dəyişiklik var. Tün sarı, narınc rəngdə olur. Narahatlıq üçün hansısa səbəb varmı? Bu nədən ola bilər?

3. Həkim cavabı: Salam, sperma rəngində dəyişiklikər bir neçə səbəbdən ola bilər:
• qidalanma
• dərman və vitamin qəbulu
• üzunmüddətli cinsi pəhrizdən sonra, prostat şirəsinin durğunluğu
• sidik yolunun kapilyarlarının zədələnməsi nəticəsində yaranan kiçik qanaxmalar
• cinsi orqanların xəstəlikləri
• irin-iltihabı proses və s.
Sizə məsləhətim spermoqramma analizi vermək və cavabı ilə androloqa müraciət etməkdir.

4. Oxucu sualı: Salam, həkim. Eşidirik ki, xəstəliklər ən çox cinsi əlaqə vasitəsilə qarşı tərəfə yoluxur. Cinsi əlaqədən bir insanın spid ya da belə pis xəstəliklərdən birinin daşıyıcısı olmadığını necə bilə bilərik?

4. Həkim cavabı: Salam. Zöhrəvi xəstəlikərin əlamətlərinə cinsiyyət orqanlarda səpgi , ifrazat, şişkinlik, qızartı və s. aiddir. Amma Sizin partnyor hansısa bir cinsi yol ilə keçən xəstəliyin asimptomatik (yəni şikayətsiz) daşıyıcısıdı, cinsi əlaqədən bunu çətinliklə qabaqcaqan bilmək olar. Bəzi xəstəliklər ancaq xüsusi analiz vasitəsi ilə təyin olur. Lakin, əgər Siz bu infeksiyalardan qorunmaq istəyirsizsə mütləq baryer kontraseptivlərdən (prezervativ) istifadə etməlisiniz. Ancaq, yenədə, bu üsulla yoluxma riski azalır (70%), lakin tam istisna edilmir. Cinsi əlaqədən sonraki köməkçi təcili profilaktika kimi bəzi antiseptik məhlullar və antibakteriall sabundan istifadə edə bilərsiniz.
Cinsi partnyor seçdikdə diqqətli olun! Əgər Sizi narahat edən hansısa bir simptom varsa, mütləq həkimə müraciət edin, çəkinməyin.

Qeyd: Əgər siz suallarınızın cavabını birbaşa olaraq “Sağlam ailə” tibb mərkəzinin mütəxəssislərindən soruşamaq, müayinə olunmaq istəyirsinizsə, (012) 910 nömrəsi ilə əlaqə saxlaya bilərsiniz.// kişi.az

Uşaq huquqları və vəzifələri Şagirdlər bu haqda nə dərəcədə məlumatlıdırlar? Uşaq hüquqları hər bir dövlətin xüsusi diqqət ayırdığı sahədir. Çünki uşaqların hər biri dövlətin gələcəyidir. Azərbaycan Respublikasında uşaq hüquqları dövlətimizin nəzarəti altında fəaliyyət göstərir. Qeyd edək ki, bütün uşaqlar bərabər hüquqlara malikdir. Bəs uşaqlar öz huquqlarını bilirlərmi? Bu yaxınlarda rus kanallarının birində həmin mövzuda maraqlı veriliş izlədim. Orta məktəbdə ən kiçikyaşlı şagirdlərin belə bu barədə ətraflı məlumatı olması məndə bizim uşaqlarla bağlı suallar yaratdı. Görəsən, Azərbaycan məktəbliləri hansı hüquqlara malik olduqlarını və onların nə kimi məqsədə xidmət etdiklərini bilirlərmi? Təəssüf ki, çox az məktəbdə şagirdlər mənim bu sualımı düzgün və ətraflı şəkildə cavablandıra bildilər. Amma bu yaxınlarda 242 nömrəli tam orta məktəbdə oldum və Şərqiyyə Dadaşovanın rəhbərlik etdiyi 1a sinfinin şagirdləri məni müsbət mənada təəccübləndirməyi bacardılar. Onlar nəinki öz hüquqlarını, həmçinin hansı vəzifələrinin olduğunu da bilirlər. Şərqiyyə müəllimin şagirdləri – İsmayıl, Fərid, Günəş, Gülay, Zəhra, Murad, Ayşən, Nərmin, Aydan, Ərkinaz, Ülviyyə, Aysu, Əfruz, Pərvin və digərləri bu mövzuda onlara ünvanladığım suallara dolğun və ətraflı cavablar verdilər. Uşaqların yaşamaq və inkişaf etmək, sağlamlıq, təhsil, ad və vətəndaşlıq almaq, vicdan, fikir və söz azadlığı, mənzil və digər hüquqlarının olduğunu deyən birincilər onun əsas vəzifələrini də sadaladılar. Şagirdlər uşağın cəmiyyətdə davranış qaydalarına əməl etmək, Azərbaycan Respublikasının dövlət rəmzlərinə bələd olmaq, özünü faydalı fəaliyyətə hazırlamaq, valideynlərinə və müəllimlərinə, digər vətəndaşların hüquq və mənafelərinə, oz xalqının və başqa xalqların ənənələrinə hörmətlə yanaşmaq və digər vəzifələrindən söz açdılar. Biz bu məlumatlı uşaqların sinif rəhbərinə təşəkkür edərək söhbətimizi onunla davam etdirdik. Şərqiyyə müəllimdən öyrəndik ki, ali təhsil aldığı Pedaqoji universitetin həmkarlar ittifaqının sədri olub. Ali məktəbi fərqlənmə ilə bitirib. İlk iş yeri Mehdiabad, Digah qəsəbə orta məktəbləri olub. 30 illik pedaqoji təcrübəyə malikdir. Orta məktəblərin yeni təlim qaydalarına keçməsi ilə əlaqədar digər həmkarları kimi “Mədəd”, “Öyrədənlərin öyrədəni” kimi kurikulum kurslarında iştirak edib və birinci dərəcəli sertifikata layiq görülüb.Bu sənəti seçməyində ibtidai sinif müəllimi Gülsum xanımın böyük təsiri olub: – Gülsüm müəllim şagirdlərinin dəftərlərini yoxlamaq üçün bəzən mənə verərdi. Sonra onları yoxlayarkən səhv etmədiyimə əmin olardı. Ümumiyyətlə, mənə orta məktəbdə çox savadlı müəllimlər dərs deyib. Pedaqoji elmlər doktoru, professor Əjdər Ağayev, Tamilla Qurbanova, Əziz Yeqanlı, Şəfiqə Əliyeva indiyədək xatırladığım hörmətli müəllimlərim olub. Əjdər Ağayev isə pedaqoji üniversitetdə də dərs deyib. Artıq mənim şagirdlərimdən də bir çoxu vəzifə – sənət sahibləridir. Gülnarə müəllimdir, Rüstəm FHN-də, Tahir və Həsən isə polis orqanlarında işləyir.

Şərqiyyə müəllim öz şagirdləri ilə müxtəlif tədbirlər təşkil edirlər.Onlardan bir neçəsi müstəqillik gününün qeyd edildiyi tədbirdə şeir və mahnılarla çıxış ediblər, səhnələşdiriblər. Şagirdlərimdən Pərvin Hüseynzadə bu yaxınlarda karate üzrə keçirilən yarışda birinci yeri əldə edib.Şərqiyyə müəllimin şagirdləri çoxlu şeir, nağıl bilir, Azərbaycanın dövlət rəmzlərini tanıyır, artıq imla belə yazmağı bacarırlar. Şərqiyyə Dadaşovanın özünün də təhsildə qazandığı uğurlar az olmayıb. Tələbəlik illərindən bu günə qədər 225 nömrəli tam orta məktəbdə, Pedaqoji Universitetdə fəallığına görə fəxri fərman və diplomlarla təltif olunub. Dövri mətbuatda məqalələr, elmi yazılarla çıxış edib.

Söhbətin sonunda Şərqiyyə müəllim məktəbin direktoru Akif Rəsulovun yeni təlim resursları ilə onları təmin etməsi, problemlərin həllində dəstək olması ilə bağlı razılığını bildirdi. A.Rəsulov kollektivdə səmimi bir atmosfer yaradıb, müəllim-şagird-valideyn münasibətlərini tənzimləyib. Səmimi, mehriban olduğu qədər də tələbkardır. Biz isə birincilərin fəal müəlliminə və onun şagirdlərinə uğurlar diləyib onlardan ayrıldıq.

Hüsniyyə Zülfüqar,

“Təhsil problemləri”