Necə çoxlu pul qazanmaq olar? Yəhudilərin VARLANMAQ SİRLƏRİ

Yəhudilər hesab edir ki, dünyada heç bir şeyi pulsuz əldə etmək olmaz. İstənilən işin xərci var. Hər bir yəhudi işəgötürənin müqəddəs vəzifəsi işçilərinə maaşları vaxtında ödəməkdir, bu da müdirlə tabe olduğu şəxs arasında etibarın qorunmasına imkan verir. Əmək haqqındakı gecikmə onun nüfuzunu zəiflədir, müvafiq olaraq işçi vəzifələrini daha pis şəkildə yerinə yetirməyə başlayır və bu, əlavə xərclərə və ya müəssisədəki mümkün zərərlərə birbaşa yoldur. Bundan əlavə, yəhudilər bilirlər ki, vaxt itkisi pul itkisinə bərabərdir. Satışa yeni bir məhsulun buraxılmasının gecikməsi də itkilərə səbəb ola bilər. Lillian Vernon əmindir ki, uzanan marketinq araşdırmasını əvvəlcədən aparmaqdansa, uğurlu olmasa da, bazara yeni məhsul buraxmaq daha sərfəlidir. Çünki hələ bazarda olmayan bir şeyə istehlakçıların necə reaksiya verəcəyini təxmin etmək mümkün deyil. (publika.az)

Pulini necə yormaq olar?

Shuningdek, bir martalik yordam puli olmagan ehtiyojmand aholiga bepul un tarqatiladi.

Foto: Yevgeniy Sorochin / Spot

Prezident qarori bilan quyidagi shaxslarga bir martalik yordam beriladi:

yoshga doir, nogironlik pensiyasi va nafaqasini oluvchilarga, bolalikdan nogironlik nafaqasini hamda boquvchisini yoʻqotganlik pensiyasini va nafaqasini oluvchi har bir oila aʼzosiga hamda oʻzgalar parvarishiga muhtoj nogironligi boʻlgan 18 yoshgacha bolalarning parvarishlash nafaqasini oluvchilarga:

• Qoraqalpogʻiston Respublikasi va viloyatlarda — 300 ming soʻmdan;
• Toshkent shahrida — 400 ming soʻmdan.

“Ijtimoiy himoya yagona reyestri” axborot tizimi orqali kam taʼminlangan sifatida moddiy yordam oluvchi oilalarga hamda kam taʼminlangan sifatida bolalar nafaqasini oluvchi oilalarning har bir 18 yoshga toʻlmagan bolasiga — 200 ming soʻmdan.

Shuningdek, bir martalik yordam puli olmagan ehtiyojmand aholiga bepul un tarqatiladi.

Prezident qaroriga koʻra, Qoraqalpogʻiston Vazirlar Kengashi Raisi, viloyatlar, Toshkent shahar, tuman (shahar) hokimlari, sektor rahbarlari:

• “Temir daftar”ga kiritilgan hamda mazkur qarorga asosan bir martalik moddiy yordam pullarini olmagan ehtiyojmand oilalar roʻyxatini shakllantirsin hamda “Saxovat va koʻmak” jamgʻarmasi mablagʻlari hisobidan ushbu oilalarning har bir aʼzosiga 20 kilogrammdan bepul un tarqatadi;
• ijtimoiy ahvoli ogʻir boʻlgan oilalarga “Saxovat va koʻmak” jamgʻarmasi va boshqa manbalar hisobidan bepul un tarqatishni yoki naqd pul koʻrinishida moddiy yordam koʻrsatib borishni taʼminlaydi.

• # moddiy yordam
• # yordam puli

Izox

Dilnoza

27 may 2022, 17:14 Javob berish

Assalom alekum menxam 2ta bolamga 18 yoshgaca nafaqa olaman yordam puli yani 200 mingdan bizam olsak buladimi

MIRJALOLBEK

28 may 2022, 09:48 Javob berish

Assalom aleykum men 3guruh nogoroniman bolalikda 2yoshgacha nafaqa olaman yordam puli yana 200 bizam olsag boʻldm

Muhayyo Toshboyeva

28 may 2022, 11:57 Javob berish
Bizga tushmayaptiku

Guljahon Sayfullayevna

28 may 2022, 16:04 Javob berish
Salom. 3nafar farzandim bor. Bolalar nafaqasi olmayman. Bizga ham 200ming sòmdan pul beriladimi?

Saida

28 may 2022, 21:23 Javob berish

Meni farzandim uchta kattasi 11yosh bola pulim yanvar oyida uzilgan meni soģligim yaxshimasligi uchun Qashqadaryodan toshkentga kelib ijarada turib yashab davolanyapman va bola puliga hujjat tayyorlashga Qashqadaryoga borolmadim menga bir martalik yordam puli beriladimi buning uchun nima qilishim kerak?

Xudargan Rormetov

31 may 2022, 15:27 Javob berish

Meni farzandim bir xozir u uch yoshda biryoshgaja bola pulini olib keladik menga bir martalik yordam puli beriladi buning uchun nima qilish kerak va qayerga murojat qilish kerak??

Sayyoraxon Isaqova

5 iyun 2022, 06:35 Javob berish

Assalomu alaykum men 6 oydan beri 18 yoshgacha bolalar puliga dakument topshiraman lekin limit oshib ketyapti deb ololmayapman. limit oshganligini sababini sorasam savezdan xojaynim ozi mavsumi ishi va 3 gurux nogironligini oladi lekin yolgondan bazaga Shaxrixon tumani paxtachilik zavodida aksiyaner ulishi bolib chiqdi òglim maktab òquvchisi Toshkent Chirchiq tumanida 15 sonli musiqa va sanat maktabida ishlaydi bolib chiqyapti lekin xech joyda ishlashmedi. man xamma davkat idoralariga uchradim lekin xech qaysinisidan toliq malumot ololnadim xatoki marxamat tuman xokimligiga xam murojat qildim javobini toliq ololmadim. xulas bir biriga tashlashyapti iltimos shu masalada menga yordam berishingizni sorayman

Necə çoxlu pul qazanmaq olar? – Yəhudilərin VARLANMAQ SİRLƏRİ

Bütün dövrlərdə yəhudi millətinin nümayəndələri pul qazanmaq və var-dövlətlərini artırmaq bacarıqları ilə seçiliblər. Bu barədə dillərdə minlərlə əfsanə və lətifə dolaşır. “Forbes” jurnalının siyahısında da ilk yerləri adətən yəhudi milyarderləri tutur. Ümumiyyətlə, yəhudilər hələ qədimdən bankçılıq, sələmçilik və ticarətlə məşğul olublar, xristianlar arasında isə bu cür fəaliyyətlər o qədər də geniş yayılmamışdı. Odur ki, sərvət əldə etmək, iqtisadi müstəqillik qazanmaq və şəxsi maliyyə idarəçiliyi baxımından yəhudilərdən çox şey öyrənmək olar.

Milli.Az bu yazıda oxucuları yəhudilərin varlanma sirləri ilə tanış edir. Gəlin bu sirlərdən birlikdə agah olaq.

Tarixən bütün yəhudilərin hiyləgər və xəsis, açıq-aydın mənfəət əldə etmək arzusu haqqında bir çox stereotiplər mövcuddur. Məsələn, şabat günü (Şənbə) yəhudilər bütün günü dincəlir, “Tövrat” oxuyur və sinaqoqa gedib dua edirlər. Şənbə bütün həftənin bir növ panoramasıdır. Yəhudi təliminə görə, şənbəyə (şabat) müqəddəs gün kimi ehtiram göstərilməlidir, bu o deməkdir ki, həmin günü Allaha həsr etməli və hər cür əmək fəaliyyətindən çəkinilməlidir, bədxərclik isə qəti yolverilməzdir. Yalnız təxirəsalınmaz fəaliyyət formalarına (təcili yardım, polis, yanğınsöndürmə və s.) icazə verilir. Evdə təsərrüfat işləri ilə məşğul olmaq, məsələn, paltar yumaq, yemək hazırlamaq, ev süpürmək də qadağandır. Həmin gün maşın sürməyə, ölüləri dəfn etməyə və s. işlərə də icazə verilmir.

Daha sonra yəhudi əfsanələrindəki İsa Məsihi 30 gümüşə satan, daim pul oğurlayan İuda İskariot obrazı yada düşür. İsa onu hər dəfə bağışlayır və bildirir ki, o, istədiyi qədər pul götürə bilər. İudanın müqəddəsliyə gedən yolu günahdan keçir, o, peyğəmbəri satandan sonra onun kimliyini dərk edir.

Ən məşhur rusdilli ravinlərdən və mühazirəçilərdən biri olan Rav Aşer Kuşnir yəhudilərin pula münasibətinin xüsusiyyətlərindən danışarkən bildirib ki, əslində bu stereotiplər çox şişirdilir və İuda İskariotun yəhudilərlə heç bir əlaqəsi yoxdur. Ancaq yəhudilərin pul sevgisinin qarşısını heç bir halda ala bilmərsiniz. Azərbaycanlılardan fərqli olaraq, yəhudilər xüsusən iş adamları həmişə pul yığırlar və yığılmış maliyyəni döşək altında saxlamırlar. Gələcək qazancı əvvəlcədən hesablayır və investisiyanı ən sabit layihələrə yatırırlar. Yəhudilər riskli layihələrdən də qorxmurlar. Birincisi, həmişə B, hətta C planları olur. İkincisi, Allahın sevimli bəndələri olduğuna inanan yəhudilər əmindirlər ki, Tanrı onları heç vaxt darda qoymayacaq və yenidən pul qazanmalarına kömək edəcək. Yəhudilər öz sərvətlərini daim itirmək əndişəsi də yaşamırlar, Allaha inam onlara gələcəyə dair güvən hissi verir.

Dünya iqtisadiyyatı bir xalqdan asılı ola bilərmi?

“Levada” mərkəzinin sorğusunun nəticələrinə əsasən, insanlar əksər milyonerlərin var-dövlətlərini haram yollarla qazandıqlarına inanırlar. Varlana bilməyən təbəqə öz hərəkətsizliyini “Kasıb olsam da, vicdanlıyam” fikri ilə əsaslandırırlar. Yəhudilər isə öz növbəsində hesab edir ki, varlanmaq üçün dürüst biznes qurmaq lazımdır. Bu, “Tövrat”ın təməl qaydalarından biridir!

Pul qazanmaq istəyi uşaqlıqdan aşılanır və həyatları boyu onlara bələdçilik edir. Bundan əlavə, onların pula münasibətləri İQ səviyyəsi və dünyagörüşü ilə də birbaşa əlaqəlidir. Yəhudilər pulu qazanc mənbəyinə çevirməyi bilən bir xalqdır. Bu, yalnız pula qənaət etməyinizə deyil, qazanmanıza da imkan verir. Həyat rutinlərini dəyişməkdən, komfort zonasından çıxmaqdan və gəlir əldə etmək üçün yeni yollar axtarmaqdan çəkinmirlər.

Puldan pul qazanmağın ən məşhur yolu ağıllı investisiya yatırımı etməkdir ki, bu da istənilən halda risklidir. Ancaq məşhur deyimdəki kimi: “Əldə etdiyin gəlir səni qane edir” sualı yəhudi millətini yormur. Dünyanın ən varlı adamlarından biri olan Larri Ellison “Risk etmirsənsə, deməli yaşamırsan” prinsipinə əməl edir. Milyarder Maykl Blumberq də inanır ki, risk etməkdən qorxan insanı uğur və var-dövlət gözləmir, ən yaxşı halda orta səviyyədən yuxarı qalxmır.

Odur ki, dünyanın ən böyük sərmayəçilərinin yəhudilər olması təəccüblü deyil. Puldan pul qazanmaq lazımdır! Onların əsas inancı bax bu təlimin üzərində qurulub. Yəhudi sərmayəsinin xüsusiyyəti uzunmüddətli və vacib layihələrə yönəlməsidir. Yəhudi ailəsində böyümüş milyarder Larri Peyc bu prinsipə əməl edir. Larrinin sözlərinə görə, düzgün investisiya odur ki, onu 10-15 il gələcəyə yatırasınız və xeyrini dərhal gözləməyəsiniz. Ancaq riskli layihəyə investisiya qoyan iş adamı böhrandan qaçmağın yollarını da hesaba qatır.

Ümumiyyətlə, folklor əfsanələrində də olduğu kimi, yəhudilər arxı tullanmadan “Bərəkallah” deməyə tələsmirlər. Heç bir halda bütün pulları bir kazinoda xərcləmirlər. Bu xalqın nümayəndələri hər addımını diqqətlə ölçür, layihə şübhəlidirsə, başqa bir işə investisiya qoymalısınız və ən qısa müddətdə.

Daimi gəlir axtarışları

Yəhudi filosofu və ilahiyyatçısı Musa Maimonides qeyd edib ki, yəhudilər bütün pullarını üç bərabər hissəyə bölür: biri – daşınmaz əmlak, bir hissəsi biznesin inkişaf etdirilməsinə, qalan hissəsi nağd olaraq qalır. Yəhudilər qənaət etdikləri pulu evdə corab və ya donuz banklarında saxlamırlar, əksinə, işə qoyurlar. İstənilən mərhələdə – həm başlanğıcda, həm də uğurun zirvəsində öz müəssisələrinin inkişafı üçün əllərindən gələni etməyə hazırdırlar. “Hamı pulun yoxluğundan şikayətlənir. Amma ağlın azlığından şikayətlənən yoxdur!”, “Tanrı kasıbları ən azı bahalı günahlardan qoruyur”, “Pulsuzluğun acısı daha betərdir, nəinki pullu olmağın sevinci”, “Pul yeyən doymaz” və s. atalar sözü bunu bir daha təsdiq edir.

Hər hansı səbəbdən şəxsi biznesini qurmağa çətinlik çəkir və ya ciddi əngəllərlə qarşılaşırsa, yəhudi heç bir halda təslim olmayacaq, vəziyyəti düzəltməyin yollarını axtaracaq və ya yeni bir layihə üzərində plan quracaq. Yadınızda saxlayın ki, yəhudilər taleyinə boyun əyməyi sevmir.

Müasir marketinq strategiyaları istehlakçıların ani impulsları üçün nəzərdə tutulub. Bir çox fəndlər statuslarını vurğulamaq istəyən insanlara yönəldilir: markalı əşyalar və bahalı alətlər hər uğurlu insanın zəruri atributları kimi təqdim olunur. Bu, heç bir şəkildə yəhudi millətinin nümayəndələrinin dünyagörüşünə uyğun gəlmir. Yeni çıxan telefon modeli almaqdan ötrü yəhudilərin günlərlə növbədə dayandığını görə bilmərsiniz. Yəhudilər bir aylıq və ya bir illik xərclərini əvvəlcədən planlaşdırırlar. Odur ki, impulsiv alış-veriş onlara yaddır.

Gəlirlər reklam olunmur

Müvəffəqiyyətli yəhudilər tanışları bir yana, tanımadıqları adamlara da qazancları barədə danışmırlar, hətta sosial şəbəkələrdə göstərişdən qaçırlar. Bundan əlavə, öz sərvətlərinin miqdarından asılı olmayaraq onu başqalarına təsir bağışlamaq üçün bahalı qızıl saatlara, flaqman smartfonlara, ən son model avtomobillər və ya marka geyimlərə xərcləmirlər. “Facebook”un təsisçisi, milyarder Mark Zukerberqun bütün qarderobu sadə boz köynək və cinslərdən ibarətdir.

Yalnız ölünü diriltməyi bacarmırlar!

Yoxsul olmaq axmaqlıqdır, yəhudilər inanırlar ki, həmişə pul qazanmaq olar!

Yəhudilər müflis olmaqdan da qorxmur, ruhdan düşməsəniz, itirilmiş sərvətin ikiqatını geri qaytarmaq mümkündür. Bir sözlə, yəhudilərin əlindən bircə ölünü diriltmək gəlmir.

“Max Factor” markasının prezidenti Linda Coy Vaçner yolunu ən aşağı nöqtədən başlayıb. Uşaq ikən 2 il gipsdə olmasına baxmayaraq, ən vacib keyfiyyəti – özünə hörməti itirmədi. Linda heç bir işdən qorxmurdu: kollec tətillərində mağazada satıcı işləyirdi.

Məzun olduqdan sonra həftədə 90 dollar gəlir gətirən şirkətin sahibi oldu və tezliklə bazarda öz yerini tutdu. Bütün bunlar ona marketinq sahəsində əvəzsiz təcrübə qazandırdı və arzusunun həyata keçməsinə – öz şirkətini açmağa kömək etdi. Lindanın peşəkarlığı sayəsində “MaxFactor” gözəllik sənayesində ən populyarlardan birinə çevrildi. Yəhudi evdar qadınlar da məişət işləri ilə kifayətlənmirlər. Lillian Menaşe Vernon 23 yaşında ikinci uşağına hamilə olanda hədiyyə və suvenir kataloqu işinə başladı.

Yəhudilər hesab edir ki, dünyada heç bir şeyi pulsuz əldə etmək olmaz. İstənilən işin xərci var. Hər bir yəhudi işəgötürənin müqəddəs vəzifəsi işçilərinə maaşları vaxtında ödəməkdir, bu da müdirlə tabe olduğu şəxs arasında etibarın qorunmasına imkan verir. Əmək haqqındakı gecikmə onun nüfuzunu zəiflədir, müvafiq olaraq işçi vəzifələrini daha pis şəkildə yerinə yetirməyə başlayır və bu, əlavə xərclərə və ya müəssisədəki mümkün zərərlərə birbaşa yoldur. Bundan əlavə, yəhudilər bilirlər ki, vaxt itkisi pul itkisinə bərabərdir. Satışa yeni bir məhsulun buraxılmasının gecikməsi də itkilərə səbəb ola bilər. Lillian Vernon əmindir ki, uzanan marketinq araşdırmasını əvvəlcədən aparmaqdansa, uğurlu olmasa da, bazara yeni məhsul buraxmaq daha sərfəlidir. Çünki hələ bazarda olmayan bir şeyə istehlakçıların necə reaksiya verəcəyini təxmin etmək mümkün deyil. (publika.az)

Milli.Az

Pulini necə yormaq olar?

Ma’lumki, pul tovar ishlab chiqarish va ayirboshlashning uzoq vaqt rivojlanishi natijasida vujudga keldi. R.Kruzo ta’kidlaganidek, faqat tovar ishlab chiqarish bor joyda pul kerak, yakka odamga pulni keragi yo’q. Pulni tovar ayirboshlashni o’zi yaratdi.Birinchi yirik mehnat taqsimoti, ya’ni chorvachilikdan dehqonchilikni ajralib chiqishi va shu munosabat bilan tovar xo’jaligining rivojlanishi tufayli maxsulot qiymatining ifodasi bo’lmish pulni keltirib chiqardi. Ishlab chiqarishning rivojlanishi, tovar turlarining ko’payishi almashuv jarayonining yanada rivojlanishini taqozo qildi. Almashuv jarayonida tovar egalari o’zaro muloqotda bo’lib, tovarning egasi o’z maxsulotini (mulkini) baholagan. Shu baholash jarayoni biror o’lchov birligi bo’lishini taqozo qilgan. Tovar muomalasining ekvivalent rivojlanish jarayonida umumiy ekvivalent shaklini har xil tovarlar o’ynagan. Har bir jamoa o’z tovarini ekvivalent sifatida o’rtaga qo’ygan. Lekin jamiyat taraqqiyoti shu tovarlar ichidan pulni tovarlarning tovari deb e’tirof etgan.

Pul – bu maxsus tovar, umumiy ekvivalent bo’lib, abstrakt mehnat xarajatlarini o’zida aks ettiradi va tovar xo’jaligidagi ijtimoiy ishlab chiqarish munosabatlarini ifodalaydi. Bu ta’rif pulni quyidagi xususiyatlarini o’zida ifodalaydi:

1. Pulning boshqa tovarlardan ajralib turuvchi maxsus tovarligi.
2. Pul – bu umumiy ekvivalent – yagona tovar bo’lib qolgan tovarlar qiymatini o’zida ifoda qilishi.
3. Pulning ekvivalent sifatida tovarni yaratishga ketgan mehnat va boshqa xarajatlarni o’zida ifoda qilishi.
4. Pulning har bir iqtisodiy tizimda, tovar ishlab chiqarishda kishilar o’rtasidagi yuzaga keladigan iqtisodiy munosabatlarni ifoda qilishi va boshqalar (pulda ifodalanuvchi xususiy mehnat ijtimoiy mehnat sifatida namoyon bo’lishi).
5. Pulning muhim xususiyati shundaki, pul ham boshqa tovarlar singari qiymatga va iste’mol qiymatga ega bo’lishi bilan birga boshqa barcha tovarlarga qarama-qarshi turadi. Bu bir tomonda pul, ikkinchi tomonda boshqa tovarlar va xizmatlar

Pulning iste’mol qiymati shuki u o’z funksiyasini bajarib iqtisodiyot mushkulini oson qiladi (vositachi sifatida).Pulning qiymati (qadr qiymati) deganda pul birligining xarid qilish qobiliyati, ya’ni unga qancha tovar va xizmatlar xarid etish mumkinligi tushuniladi. Pulni qiymati metal pulni zabt etish yoki qog’oz pulni bosib chiqarish xarajatlarini bildirmaydi. Bu xarajatlar pul qiymati emas, balki pulni muomalaga kiritish sarflaridir. Pulni qiymati narxga bog’liq, narxlar ko’tarilib, ketsa, uni qiymati (qadri) pasayadi va aksincha. Umuman pul insoniyat kashfiyotlari ichida eng oddiy, eng tushunarli bo’lib hisoblanadi. Insoniyatning butun yutuqlari ham, fojialari ham pul bilan bog’liqdir. Inson faoliyatini eng muhim xarakatga keltiruvchi kuchlardan biri pul bo’lib kelgan va shunday bo’lib qoladi. Taniqli davlat arboblaridan biri ta’kidlaganidek, «Davlatni o’rni uni qancha soldati yoki pushkalarini qudrati bilan emas, balki milliy valyutaning mustahkamligi bilan belgilanadi». Bunga shuni qo’shimcha qilish mumkinki, korxonaning mavqi unda necha kishini ishlashi, ishlab chiqariladigan maxsulot miqdori bilan emas, balki uning moliyaviy barqarorligi bilan belgilanadi. Yaxshi ishlayotgan pul tizimi jamiyatning barcha imkoniyatlaridan to’liq foydalanish imkoniyatini beradi, aksincha yomon ishlayotgan pul tizimi pul muomalasini izdan chiqarib ishlab chiqarish darajasidagi keskin pasayishlar, iqtisoddagi bandlikka va bahoga, pulni sotib olish qobiliyatini pasayishiga salbiy ta’sir ko’rsatadi.Tarixiy manbalarga ko’ra birinchi qog’oz pullar XII – asrda Xitoyda chiqarilgan. Shuning bilan birga 700 yillarda kumush tangalar chiqarilgunga qadar Buxoro davlatida qog’oz pullardan foydalanilgan.Umuman tarixda birinchi tangalar VII – asrda kichik Osiyodagi Lidiya mamlakatida zabt etilgan. K.Marks, A.Smit va D.Rekrdolarning tadqiqotlariga tayangan holda pulni vujudga kelish jaryonini qiymatning quyidagi shakllari bilan bog’laydi:

Qiymatni oddiy yoki tasodifiy shakli.

Bu tovar ishlab chiqarishning dastlabki davriga to’g’ri kelib tovarlar pulsiz bir-biriga bevosita ayirboshlangan. Bunda maxsulot ayriboshlash uchun ishlab chiqarilmagan, lekin uni ortiqchasi tasodifiy shaklda ayirboshlangan. Tasodifiy ayirboshlash mehnat maxsulotining tovarga aylanganligini ifodalaydi. Ayriboshlash natijasida tovar maxsuloti o’ziga teng qiymatli ekvivalent maxsulotga ayriboshlanadi. Ayriboshlash jarayonida iste’molni qondirish birinchi darajali masala, tovarlar qiymatini taqqoslash esa ikkinchi darajali masala sifatida qaralgan. Masalan, 1 bolta = 20 kg don.

Qiymatning to’la yoki kengaygan shakli

Tovar ayriboshlash rivojlanishi bilan tasodifiy qiymat shaklidan to’la yoki kengaytirilgan shakliga o’tilgan. Bunday ayriboshlashda bir tovarga qarama-qarshi faqat bitta tovar emas, balki bir nechta tovarlar ishtirok etadi.

Qiymatning umumiy (ekvivalent) shakli

Ishlab chiqarishning rivojlanishi bilan ayirboshlanadigan maxsulotlar soni ham ortib boradi va ayirboshlashda murakkab holat vujudga keladi, biror bir tovar sohibi ushbu tovarni o’zining iste’moliga zarur bo’lgan boshqa bir tovarga ayirboshlanishi uchun avvalom bor o’zining tovariga ehtiyoji bo’lgan boshqa bir iste’molchini topmog’i kerak bo’ladi, ayirboshlash murakkablashib uning rivojlanishiga to’sqinlik qiladi.

Asta-sekin tovarlar orasida hamma tovarlarga ayirboshlanaoladigan va hamma tovarlar qiymatini o’zida ifoda eta oladigan maxsus tovar ajralib chiqadi. Tovarlar dunyosidan chiqqan maxsus tovar qolgan barcha maxsulotlar uchun umumiy ekvivalentga aylanadi.

Qiymatning pul shakli

Maxsulot ishlab chiqarish va ayirboshlash jarayonining tobora rivojlanib borishi hududlar, mamlakatlar o’rtasida savdo-sotiqni, tovar ayirboshlashning zaruriyatini yuzaga keltiradi. Turli mamlakatlarda turli tovarlar umumiy ekvivalent hisoblangangaligi bu jaryonning taraqqiy etishiga to’sqinlik qiladi.Natijada butun tovarlar dunyosidan shunday tovarlar ajralib chiqadiki, u barcha hudud va mamlakatlarda umumiy ekvavalent sifatida qo’llanila boshladi. Bu vazifani dastlab qimmatbaho metallar – mis va kumush, keyinchalik oltin bajaradigan bo’ldi.Oxir oqibatda oddiy tovar ko’rinishidagi umumiy ekvavalent o’rniga pul shaklidagi umumiy ekvavalent, ya’ni pul maydonga chiqdi.

Umuman, pul o’z taraqqiyotida quyidagi 4 bosqich va 4 shaklga ega bo’lgan:

1. Tovar shaklida – “qo’yma” asrimizdan oldingi VII – asrgacha
2. Tanga pullar – “tanga” asrimizdan oldingi VII-XIX – asrlar
3. qog’oz pullar – “banknot” XIX-XX asrlar
4. Elektron pullar – “kartochka” XX – asr o’rtalaridan

Shuni ta’kidlash lozimki uzoq yillar davomida qimmatli metallar pul vazifasini bajargan va uning asosiy sabablari bo’lib:

1. Ularni qiymati yuqori, hajmi kichik.
2. Ular bo’linuvchan, ular bo’linganda sifatini yo’qotmaydi.
3. Ularning yaxshi saqlanishi (masalan, ko’mganda ham).
4. Ularni olib yurish qulay
5. Bir og’irlikdagi oltin bir-biridan deyarli farq qilmaydi (bir turdagi mo’yna bir-biridan nimasi bilandir farq qilinadi) va boshqalar.

Ayrim manbalarga ko’ra (“Ekonomicheskaya teoriya” pod.red.V.I.Vilyapina, Dobrinina A.I. Moskva. 2001 y str.141-166) dastlabki qog’oz pullar XII-asrda Xitoyda, 1571 yilda Fransiyada, 1690 yilda AQSh da, XVIII- asrda Yekaterina II-davrida Rossiyada paydo bo’lgan. Qog’oz pullar muomalasini tashkil etishda Djon Lo (Fransiya 1710-1720 yillar), Dubasov I.I (1897-1987 yillar Rossiya) kabi ayrim shaxslar faoliyatini qayd etish lozim. Djon Lo duelda qatnashgani uchun London turmasidan qochib Gollandiyada, keyin Italiyada yashab ancha boylik ortirgan va 1710 yilda Fransiya davlat byudjeti daromadini oshirish bo’yicha hukumatga qog’oz pullar chiqarish bo’yicha taklif bilan chiqqan. O’sha paytda Fransiya Moliya Vaziri bo’lgan Djon Lo 1720 yilda pulni qadrsizlangani tufayli Fransiyani tark etadi. 1716-1720 yillardagi qog’oz pullar bo’yicha Djon Loni “Mashinnik i proroka” deyilsada, u Yevropa xalqini qog’oz pullarni ajoyib imkoniyatlaridan voqif etdi.