Milton Fridman

Denklemin sağ tərəfi, iqtisadiyyatda (nominal ÜDM adlanan) məhsulun ümumi dollar (və ya digər valyuta) dəyərini əks etdirir. Bu məhsul pulla satın alındığına görə, məhsulun dollar dəyərinin bu valyutanın əlini tez-tez dəyişdirməsi ilə mövcud valyuta məbləğinə bərabər olması lazım olduğunu düşünür. Bu kəmiyyət tənliyinin dediyi budur.

Pul artımı və inflyasiya

Presentation on theme: “Pul artımı və inflyasiya”— Presentation transcript:

1 Pul artımı və inflyasiya
30 Pul artımı və inflyasiya Dr. Elşən BAĞIRZADƏ

2 Pulun mənası Pul insanların digər insanlardan müntəzəm olaraq əmtəə və xidmətlər satın almaq üçün istifadə etdikləri vasitələr qrupudur.

3 İNFLYASİYANIN KLASSİK NƏZƏRİYYƏSİ
İnflyasiya qiymətlərin ümumi səviyyəsində artım deməkdir. Hiperinflyasiya fövqəladə yüksək inflyasiya səviyyəsidir.

4 İNFLYASİYANIN KLASSİK NƏZƏRİYYƏSİ
İnflyasiya: Tarixi aspektlər 60 ildən çoxdur ki, qiymətlər ildə orta hesabla 5% yüksəlmişdir. Deflyasiya orta qiymət səviyyəsinin azalmasıdır və ABŞ-da XIX əsrdə baş vermişdir. Hiperinflyasiya məsələn, 1920-ci illərin Almaniyasında olduğu kimi çox yüksək inflyasiya səviyyəsini ifadə edir.

5 İNFLYASİYANIN KLASSİK NƏZƏRİYYƏSİ
İnflyasiya: Tarixi aspektlər 1970-ci illərdə qiymətlər ildə 7 faiz artmışdır. 1990-cı illərdə qiymətlər ildə orta hesabla 2 faiz artmışdır.

6 İNFLYASİYANIN KLASSİK NƏZƏRİYYƏSİ
Pulun miqdarı nəzəriyyəsi qiymət səviyyəsinin və inflyasiya dərəcəsinin uzunmüddətli faktorlarını izah etmək üçün istifadə edilir. İnflyasiya ümumilikdə iqtisadiyyatla bağlı fenomendir və ilk olaraq və əsasən iqtisadiyyatın mübadilə vasitəsinin dəyəri ilə əlaqədardır. Nə vaxt qiymətlərin ümumi səviyyəsi yüksəlir, onda pulun dəyəri də aşağı düşür.

7 Pul təklifi, Pul tələbi və Monetar tarazlıq
Pul təklifi Federal Ehtiyatlar Sistemi tərəfindən nəzarət olunan siyasi dəyişəndir. Açıq bazar əməliyyatları kimi alətlər vasitəsilə Federal Ehtiyatlar Sistemi pulun təklif həcminə birbaşa nəzarət edir. Bullet 2: Mankiw has removed the word, “directly”

8 Pul təklifi, Pul tələbi və Monetar tarazlıq
Pul tələbinin faiz dərəcələri və iqtisadiyyatda qiymətlərin orta səviyyəsi kimi müxtəlif determinantları vardır.

9 Pul təklifi, Pul tələbi və Monetar tarazlıq
Əhali pulu ona görə əlində saxlayır ki, o mübafilə vasitəsidir. Əhali əmtəə və xidmətlərin qiymətlərindən asılı olaraq əlində pul saxlayır.

10 Pul təklifi, Pul tələbi və Monetar tarazlıq
Uzunmüddətli dövrdə ümumi qiymət səviyyəsi pul təklifi ilə pula olan tələbin bir-birinə bərabər olduğu səviyyəyə uyğunlaşır.

11 Qrafik 1: Pul təklifi, pul tələbi və tarazlıq qiymət səviyyəsi
Pulun Qiymət dəyəri, FED tərəfindən təyin edilən miqdar Pul təklifi 1 / P Səviyyəsi, P (Yüksək) 1 Pul tələbi 1 (Aşağı) 3 / 1.33 4 A 1 / 2 2 Pulun tarazlıqf dəyəri Tarazlıq qiymət səviyyəsi 1 / 4 4 (Aşağı) (Yüksək) Pulun miqdarı Copyright © South-Western

12 Qrafik 2: Monetar inyeksiyanın təsirləri
Pulun Qiymət Dəyəri, M1 MS1 M2 MS2 1 / P Səviyyəsi, P (Yüksək) 1 Pul tələbi 1 (Aşağı) 1. Pul təklifindəki artım . . . 3 / 1.33 4 pulun dəyərini azaldır . . . 3. . qiymət səviyyəsini qaldırır. A 1 / 2 2 B 1 / 4 4 (Aşağı) (Yüksək) Pulun miqdarı Copyright © South-Western

13 İNFLYASİYANIN KLASSİK NƏZƏRİYYƏSİ
Pulun miqdarı nəzəriyyəsi Qiymət səviyyəsinin necə müəyyən edildiyi və zaman keçdikcə onun nə üçün dəyişdiyi pulun miqdar nəzəriyyəsi vasitəsilə açıqlanır. İqtisadiyyatda pulun mövcud olan miqdarı pulun dəyərini müəyyən edir. İnflyasiyanın ilkin səbəbi pulun miqdarındakı artımdır.

14 Klassik Dixotomiya və Monetar Neytrallıq
Nominal dəyişənlər monetar vahidlərlə ölçülən dəyişənlər. Real dəyişənlər fiziki vahidlərlə ölçülən dəyişənlər.

15 Klassik Dixotomiya və Monetar Neytrallıq
Deyvid Hyum və digərlərinə görə, real iqtisadi dəyişənlər pul təklifində baş verən dəyişikliklər ilə dəyişmir. Klassik dixotomiyaya görə real və nominal dəyişənlərə müxtəlif müxtəlif güclər təsir göstərir. Pul təklifindəki dəyişikliklər nominal dəyişənlərə təsir göstərir, ancaq real dəyişənlərə göstərmir.

16 Klassik Dixotomiya və Monetar Neytrallıq
Monetar neytrallıq monetar dəyişikliklərin real dəyişənlər üçün əsas olmamasını ifadə edir.

17 Pulun Dövriyyə Sürəti və Miqdar Tənliyi
Pulun dövriyyə sürəti bir vahid pulun iqtisadiyyatda dövr edərək bir cibdən digərinə hansı tezliklə hərəkət etdiyini göstərir.

18 Pulun Dövriyyə Sürəti və Miqdar Tənliyi
V = (P  Y)/M Burada: V = pulun dövriyyə sürəti P = qiymət səviyyəsi Y = istehsalın həcmi M = pulun miqdarı Velocity shouldn’t be in bold. Maybe move V down and align equal signs–it’s not..

19 Pulun Dövriyyə Sürəti və Miqdar Tənliyi
Tənliyin aşağıdakı kimi yazılışı Miqdar Tənliyini verir: M  V = P  Y

20 Pulun Dövriyyə Sürəti və Miqdar Tənliyi
Miqdar tənliyi məhsul istehsalının nominal dəyərinin (P  Y) pulun miqdarına (M) nisbətidir.

21 Pulun Dövriyyə Sürəti və Miqdar Tənliyi
Miqdar tənliyi iqtisadiyyatdakı pulun miqdarındakı artımın üç digər dəyişəndən birində öz əksini tapmalıdır: qiymət səviyyəsi qalxmalı, istehsal həcmi artmalı və ya pulun dövriyyə sürəti azalmalıdır.

22 Qrafik 3: Nominal ÜDM, Pulun Miqdarı və Pulun Dövriyyə Sürəti
İndekslər (1960 = 100) 2,000 Nominal ÜDM 1,500 M2 1,000 500 Pulun dövriyyə sürəti 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 Copyright © South-Western

23 Pulun Dövriyyə Sürəti və Miqdar Tənliyi
Tarazlıq Qiymət Səviyyəsi, İnflyasiya Dərəcəsi və Pulun Miqdar Nəzəriyyəsi Pulun dövriyyə sürəti zaman keçdikcə sabit qalır. Dövriyyə sürəti sabit olduğu üçün, mərkəzi bank pulun miqdarını (M) dəyişdikdə, istehsalın nominal dəyəri də bu dəyişikliyə mütənasib dəyişir (P  Y). Pul neytral olduğundan məhsul istehsalına təsir göstərmir.

24 NÜMUNƏVİ HADİSƏ: Dörd Hiperinflyasiya Dövründə Pul və Qiymətlər
Hiperinflyasiya hər ay 50 faizdən çox olan inflyasiyadır. Hiperinflyasiya dövlətin xərclərini qarşılamaq üçün hədsiz pul çap etdiyi bəzi ölkələrdə baş verir. Align text for second bullet.

25 Qrafik 4: Dörd Hiperinflyasiya Dövründə Pul və Qiymətlər
(a) Avstriya (b) Macarıstan Indeks Indeks (Yan = 100) (İyul 1921 = 100) 100,000 100,000 Qiymət səviyyəsi Qiymət səviyyəsil 10,000 10,000 Pul təklifi Pul təklifi 1,000 1,000 100 100 1921 1922 1923 1924 1925 1921 1922 1923 1924 1925 Copyright © South-Western

26 Qrafik 4: Dörd Hiperinflyasiya Dövründə Pul və Qiymətlər
(c) Almaniya (d) Polşa İndeks İndeks (Yan = 100) (Yan = 100) 100,000,000,000,000 10,000,000 Qiymətl səviyyəsi 1,000,000,000,000 1,000,000 Qiymət səviyyəsi 10,000,000,000 Pul təklifi 100,000 Pul təklifi 100,000,000 1,000,000 10,000 10,000 1,000 100 1 100 1921 1922 1923 1924 1925 1921 1922 1923 1924 1925 Copyright © South-Western

27 İnflyasiya vergisi Dövlət pul çap etməklə gəlirlərini artırdıqda, inflyasiya vergisi tətbiq etmiş olur. İnflyasiya vergisi pulu olan hər kəsin ödədiyi vergidir. Dövlət institutlarının dövlət xərclərini azaltmaq kimi fiskal islahatları inflyasiyanı dayandırır.

28 Real faiz dərəcəsi isə eyni qalır.
Fişer Effekti Fişer effekti nominal faiz dərəcəsinin inflyasiya dərəcəsinə birə-bir uyğunlaşmasıdır. Fişer effektinə görə inflyasiya dərəcəsi yüksəldiyi zaman nominal faiz dərəcəsi də həmin miqdarda yüksəlir. Real faiz dərəcəsi isə eyni qalır. The equation of the fisher effect must appear here or on a new next slide: “Nominal interest rate = real interest rate + inflation rate”

29 Qrafik 5: Nominal Faiz Dərəcəsi və İnflyasiya Dərəcəsi
(illik) 15 12 Nominal faiz dərəcəsi 9 6 İnflyasiya 3 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 Copyright © South-Western

30 İNFLYASİYANIN ZƏRƏRLƏRİ
Alıcılıq qabiliyyətini aşağı salır? İnflyasiya insanların real alıcılıq qabiliyyətini azaltmır.

31 İNFLYASİYANIN ZƏRƏRLƏRİ
Ayaqqabı altlığı xərcləri Menyu xərcləri Nisbi qiymət təhrifləri Vergi təhrifləri Çaşqınlıq və narahatlıq Sərvətlərin ədalətsiz təkrar bölgüsü

32 Ayaqqabı altlığı xərcləri
Ayaqqabı altlığı xərcləri inflyasiyanın insanları daha az pul saxlamağa sövq etdikdə israf olunan resurslardır. İnflyasiya pulun real dəyərini azaldır, bununla da insanlar əllərindəki nağd pulu minimumlaşdırmağa çalışırlar.

33 Ayaqqabı altlığı xərcləri
Əldə nağd pulu azaltmaq və ya az saxlamaq, sizi tez-tez banka getməyə və pulunuzu faiz gətirən hesablarınızdan çəkməyə məcbur edəcəkdir. Əldə daha az pul saxlamağın həqiqi zərəri sizin sərf etdiyiniz vaxt və narahatlıqdır. Həmçinin, banka əlavə gedib-gəlmək sizin məhsuldar fəaliyyətlərinizə sərf etdiyiniz zamanı azaldır.

34 Menyu xərcləri Menyu xərcləri dəyişkən qiymətlər səbəbindən yaranan xərclərdir. İnflyasiyalı vaxtlarda qiymət listlərini və digər elan olunan qiymətləri yeniləmək zərurəti ortaya çıxır. Bu digər məhsuldar fəaliyyətləri məhdudlaşdıran resurs istehlakı prossesidir.

35 Nisbi qiymət təhrifi və sərvətlərin səmərəsiz şəkildə bölüşdürülməsi
İnflyasiya nisbi qiymətləri təhrif edir. İstehlakçı qərarları təhrif olunur və bazarlar resursları ən yaxşı şəkildə bölüşdürə bilmirlər.

36 İnflyasiyanın səbəb olduğu vergi təhrifi
İnflyasiya kapital gəlirlərinin həcmini şişirdir və bu tipli gəlirlər üzərində vergi yükünü artırır. Belə bir şəraitdə proqressiv vergi sistemi olan ölkələrdə kapital gəlirləri daha ağır vergiyə cəlb olunur.

37 İnflyasiyanın səbəb olduğu vergi təhrifi
Nominal faiz dərəcəsinin bir hissəsinin, sadəcə olaraq, inflyasiyanı kompensasiya etməsinə baxmayaraq, gəlir vergisi əmanətlərdən əldə olunan nominal faizi gəlir kimi qəbul edir. Vergidən sonra qalan real faiz dərəcəsi azalır və əmanət toplamaq stimulu zəifləyir.

38 Cədvəl 1: İnflyasiya əmanətlər üzərinə düşən vergi yükünü necə artırır
Copyright©2004 South-Western

39 Çaşqınlıq və narahatlıq
Federal Ehtiyatlar Sistemi (Mərkəzi Bank) pul təklifini artırdıqda və inflyasiya yaratdıqda hesablaşma vahidinin dəyərini azaldır. İnflyasiya pul vahidinin müxtəlif vaxtlarda müxtəlif dəyərdə olmasına səbəb olur. Buna görə inflyasiya şəraitində zaman keçdikcə real gəlirləri, xərcləri və mənfəətləri müqayisə etmək çox çətin olur.

40 Gözlənilməz inflyasiyanın xüsusi zərəri: sərvətlərin ədalətsiz təkrar bölgüsü
Gözlənilməz inflyasiya, sərvətləri əhali arasında nə xidmət, nə də ehtiyaca aidiyyəti olmayan şəkildə təkrar bölüşdürür. Bu təkrar bölgülərin baş verməsinin səbəbi iqtisadyyatdakı bir çox borcların hesablaşma vahidi olan pul ilə təsbit olunmasıdır.

41 Xülasə İqtisadiyyatdakı qiymətlərin ümumi səviyyəsi pul təklifi ilə pula olan tələbi tarazlaşdıracaq şəkildə dəyişir. Mərkəzi bank pul təklifini artırdıqda, qiymət səviyyəsinin artmasına səbəb olur. Pul təklifinin həcmindəki davamlı artım davamlı inflyasiyaya səbəb olur.

42 Xülasə Monetar neytrallıq prinsipinə görə pulun miqdarındakı dəyişikliklər real dəyişənlərə deyil, nominal dəyişənlərə təsir edir. Dövlət öz xərclərinin bir hissəsini sadəcə olaraq pul çap etməklə ödəyə bilər. Dövlətlər bu “inflyasiya vergisindən” çox istifadə etdikdə, bu hiperinflyasiya ilə nəticələnir.

43 Xülasə Fişer effektinə görə, inflyasiya dərəcəsi artdıqda nominal faiz dərəcəsi də eyni qədər artır, real faiz dərəcəsi isə dəyişməz qalır. Əksər insanlar inflyasiyanın onların aldıqları şeylərin dəyərini artırmaqla, onları kasıblaşdırdığını hesab edirlər. Lakin bu fikir yalnışdır, çünkü inflyasiya nominal gəlirləri də artırır.

44 Xülasə İqtisadçılar inflyasiyanın altı zərərini müəyyən etmişlər:
Azalan pul ehtiyatları ilə bağlı ayaqqabı altlığı xərcləri, Qiymətlərin tez-tez dəyişdirilməsi ilə bağlı menyu xərcləri, Nisbi qiymətlərin dəyişkənliyinin artması, Vergi məcəlləsinin indeksləşdirilməməsi səbəbindən vergi öhdəliklərində nəzərdə tutulmayan dəyişikliklər, Hesablaşma vahidinin dəyişməsi ilə bağlı çaşqınlıq və narahatlıq, Sərvətlərin debitorlarla kreditorlar arasında ədalətsiz təkrar bölüşdürülməsi.

Milton Fridman

Milton Fridman (31 iyul 1912-16 Noyabr 2006), laissez-faire kapitalizmini müdafiə edərkən makroiqtisadiyyat, mikroiqtisadiyyat, iqtisadi tarix və statistika sahələrinə böyük töhfələr verən Amerikalı iqtisadçı və ziyalı idi. 1976 -cı ildə istehlak analizi, pul tarixi və nəzəriyyə sahəsindəki uğurlarına və sabitləşmə siyasətinin mürəkkəbliyini nümayiş etdirdiyinə görə Nobel Memorial Mükafatına layiq görülmüşdür.

Milton Fridman, XX əsrin sonlarının ən nüfuzlu iqtisadçılarından biridir. “Pulun əhəmiyyəti” şüarı Fridmanın monetarist mövqeyi ilə əlaqələndirildi. Böyük Depressiyanın 1920 -ci illərə qədər Federal Rezerv siyasətindən qaynaqlandığını və 1930 -cu illərdə daha da pisləşdiyini iddia etdi. Fridman, hökumətin iqtisadiyyata müdaxiləsindən daha çox ədalətli hökumət siyasətinin daha arzuolunan olduğuna inanırdı. Hökumətlər pul təklifini tədricən genişləndirməklə uzunmüddətli iqtisadi artıma yönəlmiş neytral bir pul siyasəti həyata keçirməlidirlər. Pulun kəmiyyət nəzəriyyəsini müdafiə etdi, ümumi qiymətlərin pulla təyin olunduğunu. Buna görə də aktiv pul (asan kredit) və ya maliyyə (vergi və xərc) siyasəti gözlənilməz mənfi təsirlərə səbəb ola bilər.

Fridman, hamısı olmasa da, XX əsrin ikinci yarısının ən nüfuzlu iqtisadçısı hesab olunurdu. ABŞ -dakı prezidentlərin ictimai siyasətinə təsir edərək, həm ABŞ -da, həm də dünyanın hər yerində geniş ictimaiyyətə çatan elmi işlərin hüdudlarından kənara çıxan əsərləri. Federal Ehtiyatlar İdarə Heyətinin keçmiş sədri Alan Greenspan Fridman haqqında bunları söylədi: “Nəsillər boyu sivilizasiyanın istiqamətini maddi cəhətdən dəyişdirmək üçün kifayət qədər orijinal fikirlərə sahib olan çox az insan var. Milton o çox az adamlardan biridir” (Ebenstein 2007). Bəşəriyyət hər kəs üçün sülh və firavanlıq ümidi ilə irəlilədikcə Milton Fridmanın həyatı və yaradıcılığı öz təsirini davam etdirir.

Bioqrafiya

Milton Fridman 1912-ci ildə Nyu-Yorkda Avstriya-Macarıstandan, daha doğrusu Macarıstanla sərhəddə, indiki Ukraynada Bergsaß/Beregszázz (Berehove) şəhərindən olan bir yəhudi mühacir ailəsində anadan olmuşdur.

Atasının ölümündən sonra ailə Rahway, New Jerseyə köçdü. 1932 -ci ildə məzun olduğu Rutgers Universitetinə təqaüd aldı. Daha sonra Chicago Universitetinin İqtisadiyyat Bölümü Fridmana təhsil təqaüdü təklif etdi. 1933 -cü ildə magistr təhsili alaraq bir ilini orada keçirdi. Çikaqoda ikən, altı il sonra evləndiyi son dərəcə parlaq bir iqtisadçı tələbə Gül Direktoru ilə tanış oldu. Çikaqodan sonra Henry Schultz və Harold Hotelling tərəfindən təşkil edilən bir təqaüdlə Kolumbiya Universitetinə getdi.

Columbia’daki bir ildən sonra Fridman, bir il sonra klassikasını tamamlayan Henry Schultzun köməkçisi olaraq Çikaqoya qayıtdı. Tələb nəzəriyyəsi və ölçülməsi, və iki yoldaş tələbə, George J. Stigler və W. Allen Wallis ilə ömürlük dostluq qurmaq.

Wallis, Vaşinqtonda, Franklin Delano Roosevelt’in Yeni Sövdələşmə İdarəsi üçün ilk işə başladıqda, Fridman 1935 -ci ilin yazında Milli Resurslar Komitəsində böyük bir istehlak büdcəsi araşdırması dizaynında çalışdı. Bu, onun sonrakı iki əsas komponentindən biri idi İstehlak funksiyası nəzəriyyəsi. Digəri sonrakı işindən – 1937 -ci ilin payızında Simon Kuznetsə peşəkar gəlir öyrənməsində kömək etmək üçün getdiyi Milli İqtisadi Araşdırmalar Bürosundan gəldi. Son nəticə birgə nəşr olundu Müstəqil Peşəkar Təcrübədən Gəlirlər, həm də Kolumbiya Universitetində doktorluq dissertasiyası olaraq xidmət etmişdir (Lindbeck, 1992).

1941-1943-cü illərdə ABŞ Xəzinədarlıq Departamentində müharibə vaxtı vergi siyasəti üzərində çalışdı və 1943-1945-ci illərdə Kolumbiya Universitetində Harold Hotelling və W. Allen Wallisin rəhbərlik etdiyi bir qrupda silah dizaynı, hərbi taktika problemləri üzrə riyazi statistikçi olaraq çalışdı. və metallurgiya təcrübələri. 1945 -ci ildə Fridman məzuniyyətdə olduğu Minnesota Universitetində George Stigler -ə qoşuldu. Orada bir il qaldıqdan sonra, Jacob Vinerin Princeton’a getməsi ilə açılan bir vəzifə olan Çikaqo Universitetinin iqtisadi nəzəriyyəni öyrətmək təklifini qəbul etdi. Çikaqo bir neçə onilliklər ərzində onun intellektual evi oldu.

Milton Fridman 1946-1976-cı illərdə Çikaqo Universitetində İqtisadiyyat professoru olaraq çalışdı və burada birlikdə Chicago İqtisadiyyat Məktəbi olaraq tanınan bir sıra Nobel Mükafatları laureatları yetişdirən sıx bir intellektual cəmiyyət qurmağa kömək etdi. 1953-1954-cü tədris ilini Kembricdəki Gonville və Caius Kollecində Ziyarətçi olaraq keçirdi.

Milton Fridman, XX əsrin ikinci yarısının ən nüfuzlu iqtisadçısı hesab olunur.

1976 -cı ildə “istehlak analizi, pul tarixi və nəzəriyyəsi sahəsindəki uğurlarına və sabitləşmə siyasətinin mürəkkəbliyini nümayiş etdirdiyinə görə” İqtisadiyyat üzrə Nobel mükafatı aldı. 1977 -ci ildən Fridman Stanford Universitetinin Hoover İnstitutuna qoşulub. 1988 -ci ildə Milli Elm Medalı və Prezident Azadlıq Medalı aldı. 16 noyabr 2006 -cı ildə 94 yaşında San -Fransiskoda ürək çatışmazlığından öldü. Fridmanın oğlu filosof və iqtisadçı David D. Fridmandır.

İş

İstehlakdakı gəlir fərziyyəsi

Fridmanın ilk töhfələri arasında istehlakda “Daimi Gəlir Hipotezi” (1957), riskdən qaçınma və riskə meylli olması (1948, LJ Savage ilə), firma nəzəriyyəsində təkamül nəzəriyyəsindən istifadə etməsi və təklifləri iqtisadiyyatda “pozitivist” metodologiya (1953).

Ən böyük uğuru onun idi İstehlak funksiyası nəzəriyyəsi (Fridman 1957), 1974 -cü ildə qazandığı Nobel Mükafatının alıntılarında ən çox diqqət çəkən əsər idi. Onun araşdırmasına tanınmış bir paradoks təsir etdi. Kesit məlumatları, gəlir artdıqca qənaət edilən gəlir faizinin artdığını göstərir. Digər tərəfdən, zaman seriyası məlumatları illər ərzində qənaət nisbətində daha az dəyişiklik olduğunu göstərdi. Tapmacanın həlli, xərc və qənaət qərarlarının insanların uzunmüddətli (“daimi”) gəlirləri ilə bağlı fikirlərindən asılı olması idi; lakin hər iki istiqamətdə müvəqqəti gəlir dəyişikliklərinə uyğunlaşmağa daha az meylli idilər.

Phillips əyrisinin tənqidi

Digər əhəmiyyətli töhfələr arasında, Phillips əyrisini tənqid etməsi və təbii işsizlik nisbəti (1968) daxildir. Bunların hər birinin pul və maliyyə siyasətinin qısa müddətdə və uzunmüddətli perspektivdə məhsula təsirinə təsiri var.

Bəzi iqtisadçılar, Fridmanın makroiqtisadiyyata ən əhəmiyyətli töhfəsinin texniki pul işində deyil, Amerika İqtisadi Birliyinə etdiyi 1967 -ci il prezident müraciətində olduğunu iddia edəcəklər. Burada göstərdi ki, Phillips əyrisi adı altında hökm sürən və siyasətçilərə seçimlər menyusu verən görünən inflyasiya ilə işsizlik arasında sabit bir alqı-satqı fikri etibarsızdır. Onun arqumenti belə idi: Tutaq ki, bir hökumət və ya mərkəzi bank daha yüksək inflyasiyanı qəbul etmək hesabına istehsalını və məşğulluğunu artırmağa çalışdı. Bazar iştirakçıları davranışlarında inflyasiyanı nəzərə almağa başladıqda, iqtisadiyyat sonda əvvəlki işsizlik səviyyəsi ilə, lakin daha yüksək inflyasiya ilə nəticələnəcək. Səlahiyyətlilər yenə də həddindən artıq iddialı bir işsizlik nisbətinə çatmağa çalışsalar, nəticə yalnız inflyasiya deyil, heç bir cəmiyyətin uzun müddət yaşaya bilməyəcəyi sürətlənən inflyasiya olardı.

Bu Fridman doktrinalar ailəsinə bəzən “adlanırdı şaquli Phillips əyrisi, bəzən sürətləndirmə hipotezi və bəzən təbii işsizlik dərəcəsi. İkincisi, hər hansı bir sabit inflyasiya səviyyəsi qurulduqdan sonra iqtisadiyyatın həll edəcəyi səviyyədə idi. Sonradan adı bəzi istifadəçilər tərəfindən “NAIRU” olaraq dəyişdirildi: İşlənmənin Sürətləndirməyən İnflyasiya Oranı haqqında təbii və ya qaçılmaz bir şey olduğu fikrini atmaq üçün.

Əslində NAIRU ilə əlaqəli bu fikirlər, bir çox iqtisadçının Fridmanın daha texniki pul fikirlərindən daha çox müharibədən sonrakı Keynesçiliyindən uzaqlaşmasına səbəb oldu. Əsas təkliflər indi çox tanışdır, lakin o vaxtlar İngiltərə iqtisadi quruluşu və Şərq sahilindəki bir çox Amerika iqtisadçısı üçün partlayıcı maddələr idi.

Pulun miqdar nəzəriyyəsi

Fridman monetarist iqtisadi fikir məktəbinin aparıcı tərəfdarı idi. İnflyasiya ilə pul kütləsi arasında sıx və sabit bir əlaqə olduğunu, əsasən inflyasiya fenomeninin Federal Ehtiyat Bankı tərəfindən milli iqtisadiyyata tökülən pul miqdarına nəzarət edilməklə tənzimlənəcəyini müdafiə etdi; tələblərin idarə edilməsi vasitəsi kimi maliyyə siyasətinin istifadəsini rədd etdi; və hökumətin iqtisadiyyatın idarə olunmasında rolunun ciddi şəkildə məhdudlaşdırılması lazım olduğunu qəbul etdi.

Fridman, “Böyük Sıxılma” adlandırdığı Böyük Depressiya haqqında geniş yazdı və bunun səbəbinin, pul siyasətinin səhv siyasətinin səbəb olduğu pul kütləsinin sonrakı daralması nəticəsində, müddəti və ciddiliyinin çox artdığı adi bir maliyyə şoku olduğunu söylədi. Federal Ehtiyat Sisteminin direktorları:

Fed, bəlkə də kifayət qədər şiddətli olsa da, böyük bir fəlakətə çevrilə bilən bir bağ tənəzzülü ola biləcək şeylərin çevrilməsindən böyük ölçüdə məsul idi. Depressiyanı aradan qaldırmaq üçün səlahiyyətlərindən istifadə etmək əvəzinə, 1929-cu ildən 1933-cü ilə qədər pul miqdarının üçdə bir azalmasına rəhbərlik etdi.… Depressiyanın sərbəst sahibkarlıq sisteminin uğursuzluğundan uzaq olması, faciəvi bir uğursuzluq idi. hökumət. (Friedman & Friedman 1999: 233)

1950 -ci illərin sonlarında və 1960 -cı illərdə Fridman ən yaxşı tanındığı monetarist doktrinaları inkişaf etdirdi. Pula bir sərvət kimi baxdı. İctimaiyyətin bu aktivi saxlamaq istəyi gəlirlərdən, faiz dərəcəsindən və gözlənilən inflyasiyadan asılı idi. Daha çox pul olsaydı, təsir əvvəlcə real istehsal və gəlirləri artırmaq olardı, amma nəticədə qiymətləri nisbətdə daha çox və ya daha çox artırmaq olardı. Məşhurlar burada idi uzun və dəyişkən gecikmələr ortaya çıxdı: adətən real istehsal və gəlirin təsirlənməsindən doqquz ay əvvəl və qiymətlərə əsas təsirlərin gəlməsindən 9 ay əvvəl. Daxilində Kapitalizm və Azadlıq (1962) Fridman yazırdı:

“Hərəkətə ehtiyac ilə hökumətin ehtiyacı tanıması arasında bir gecikmə ola bilər; hərəkətə ehtiyacın qəbul edilməsi ilə hərəkətə keçmə arasında daha bir gecikmə; və hərəkətlə onun təsirləri arasında daha bir gecikmə ola bilər (Fridman 1962) )

Bu zaman dövrləri çox qeyd edildi və çox istehza edildi; lakin onlar Fridmanın mesajının ürəyi deyildilər.

Xarakterik olaraq, onun işi, o qədər problemi ortaya atan və o qədər yeni materialı üzə çıxaran ABŞ-ın pul kütləsinin faktiki qeydini qurmaq cəhdinin bir məhsulu olaraq başladı, daha iddialı həcm az-çox özünü təklif etdi.

Fridmanın çıxardığı siyasət nəticəsi, məşhur pul təklifi qaydası idi, yəni hər il pul təklifinin sabit bir şəkildə artması. Monetarist tapıntılardan əldə edilə biləcək yeganə siyasət olmadığını qəbul etdi. Təqdim olunan monetarist strategiyaların demək olar ki, hamısı maliyyə aktivlərinin çoxalması və onlarla rəqib pul anlayışlarının sayının artması ilə əlaqədar çətinliklərə girdi. 1990 -cı illərin əvvəllərində bəzi monetaristlər Federal Rezervi ABŞ iqtisadiyyatını çox sıx bir siyasətlə sıxışdırmaqda günahlandırırdılar və eyni zamanda digər monetaristlər onu çox genişləndirməkdə tənqid edirdilər.

Fridmanın özü bəzən belə bir təəssürat yaradırdı ki, mərkəzi bank nə etsə də, heç bir iş görə bilməz. Onun xeyrinə olmaq üçün yalnız pul hədəflərinə çatmaq yox, həm də pul bazası nəzarəti olaraq bilinən xüsusi bir üsulla təqib etmək lazım idi; və 1979-1982-ci illərdə Federal Ehtiyat Sistemi belə bir üsula çalışdıqda mexanikləri səhv aldığına görə lənətə gəlmişdi. Məşhur sitatlarından biri:

Ölkənin hər yerində banklar bağlanarkən, Fed uçot dərəcəsini qaldırdı; banklara kredit verdikləri faiz budur. Nəticədə bankların uğursuzluqları artdı. Onsuz da otuzuncu illərdə iqtisadi tənəzzül keçirə bilərdik, amma Federal Ehtiyat Sistemi olmadıqda-pis vəziyyəti daha da pisləşdirmək üçün böyük gücə malik olduğumuz üçün-yaşadığımız miqyasda heç nə olmazdı. (Fridmanın müsahibəsi Playboy 1973).

Amerika Birləşmiş Ştatlarının Pul Tarixi (1867-1960) və monetarizm

Pulun aktiv rolunu nümayiş etdirməyə çalışdığı kitab idi Amerika Birləşmiş Ştatlarının Pul Tarixi, 1867-1960, 1963 -cü ildə nəşr olunan və Anna Schwartz ilə birlikdə yazılmış; Müəyyən bir iş üçün həmişə doğru iş yoldaşını tapması Fridmanın bacarıqlarından biridir.

The Pul tarixi Fridmanın şah əsəridir. Demək olar ki, heç bir tənlik olmadığı üçün, irəli sürmək üçün hazırladığı doktrinalarla razılaşmayan və ya laqeyd yanaşan insanlar tərəfindən də tarix kimi mənfəət və zövqlə oxunmuşdur. Xarakterik olaraq, ABŞ pul kütləsinin faktiki rekordunu qurmaq cəhdinin bir məhsulu olaraq başladı, bu da bir çox problemi ortaya qoydu və daha çox iddialı həcmi az-çox təklif etdi (Fridman 1963) ).

Dövlət siyasətinin mövqeləri və mirası

1950 -ci ilin payızında Fridman bir neçə ay Parisdə, Marshall Planını idarə edən ABŞ hökumət təşkilatının məsləhətçisi olaraq qaldı. Əsas vəzifəsi Avropa Ümumi Bazarının xəbərçisi olan Schuman Planını öyrənmək idi. Friedman, üzən məzənnələr olmadan ortaq bir bazarın qaçılmaz olaraq qurulacağı qənaətinə gəldiyindən, üzən məzənnələrə olan marağının mənşəyi bu idi. Onun yazısı, Çevik Məzənnələr Məsələsi (Friedman 1953), bir məhsul idi.

1950 -ci illərdə Fridman monetarizmdən daha çox üzən məzənnə müdafiəsi ilə daha çox tanınırdı. Arxa fon, Fridmanın Avropada və başqa yerlərdə həddindən artıq dəyər itirməsinə görə inandığı güman edilən dollar çatışmazlığı ilə bağlı geniş yayılmış narahatlıq idi. “Əlbəttə,” deyərdi, “İngiltərədə dollar çatışmazlığı var – hər ABŞ vətəndaşı üçün dollar çatışmazlığı olduğu kimi.” Bir neçə il ərzində güman edilən dollar çatışmazlığı eyni dərəcədə mifik dollar artığına çevrildiyi üçün sonuncu gülüşü oldu.

1960-cı illərin əvvəllərindən başlayaraq, Fridman getdikcə daha çox ictimai arenaya çəkildi, 1964-cü ildə uğursuz prezidentlik axtarışında ultra mühafizəkar senator Goldwater-in iqtisadi müşaviri, 1968-ci ildə isə iqtisadi məsləhətçilər komitəsindən biri olaraq xidmət etdi. Richard Nixonun uğurlu araşdırması zamanı. 1966 -cı ildə cari işlər haqqında üç həftəlik bir köşə yazmağa başladı Newsweek Paul Samuelson və Henry Wallich ilə alternativ jurnal.

Bob Chitester, hamısını Fridmanın iqtisadi və sosial fəlsəfəsini təqdim edən böyük bir televiziya proqramının hazırlanmasında ona qoşulmağa inandırdı. Son nəticə belə oldu Seçmək üçün Pulsuz (Fridman 1980), hər biri yarım saatlıq sənədli və yarım saatlıq müzakirədən ibarət olan on bir saatlıq proqram. On proqramdan birincisi 1980 -ci ilin yanvarında PBS (İctimai Yayım Sistemi) və sonradan bir çox xarici ölkələrdə göründü.

Dünyanın sərbəst bazarlara ehtiyac duyduğunu təbliğ edərək, o qədər də demokratik olmayan sadə insanlara və açıq kommunist ölkələrində (gizli şəkildə təkrar istehsal edildikləri və kütləvi auditoriya üçün işlədildikləri) bu proqramlar vasitəsilə Milton Fridmanın təsirinin, sərbəst ticarət və məhdud hökumətlər Mərkəzi və Şərqi Avropa və SSRİ-nin siyasi tarixini və müəyyən dərəcədə Asiyada digər siyasi güc tətbiqlərindən daha çox dəyişdi.

Kommunist dünyasında yaşayan bizim üçün Milton Fridman azadlığın, məhdud və gözədəyməz hökumətin və sərbəst bazarların ən böyük çempionu idi. Onun sayəsində məhdudiyyətsiz bazar iqtisadiyyatına əsl inanan oldum (Çexiya prezidenti Vaclav Klaus 2007).

Beləliklə, bu, Milton Fridmanın böyük elmi səylərini belə üstələyən ən böyük və ən əhəmiyyətli mirası ola bilər.

Milton Fridman ictimai siyasətdə fəallığını davam etdirdi; həftədə üç həftəlik köşəsini davam etdirdi Newsweek jurnal 1983 -cü ildə ləğv olunana qədər. O vaxtdan bəri böyük qəzetlərdə fikir səhifələrində çoxsaylı imzalı məqalələr dərc etmişdir. 1980 -ci ildə prezidentliyə namizəd olarkən Ronald Reagan -ın qeyri -rəsmi müşaviri və prezidentliyi dövründə Prezidentin İqtisadi Siyasət Məsləhət Şurasının üzvü olaraq çalışdı. 1988 -ci ildə Prezident Reagan Milton Fridmana Prezident Azadlıq Medalı və eyni ildə Milli Elm Medalı ilə təltif edildi.

Fridman həyatının son illərində çox səyahət etdi. Bəlkə də ən diqqət çəkən xarici səyahət Çinə üç səfərdən ibarət idi: biri 1980 -ci ildə Çin hökumətinin himayəsi altında bir sıra mühazirələr oxuduğu zaman; biri 1988 -ci ildə Şanxayda Çin iqtisadi inkişafı mövzusunda bir konfransa qatılarkən, 1993 -cü ildə Hong Kongdan bir qrup Çinli dostla birlikdə bütün ölkəni gəzdi. Üç səfər, inqilabi iqtisadi artım və inkişaf dövrünü əhatə etdi, avtoritar, mərkəzləşdirilmiş planlı bir iqtisadiyyatdan əsasən sərbəst bazar iqtisadiyyatına keçidin ilk mərhələsi.

Adi insanlarla bağladığı yerdən götürdüyü nümunələrdən biri belədir:

Pul xərcləməyin dörd yolu var. Öz pulunuzu özünüzə xərcləyə bilərsiniz. Bunu etdiyiniz zaman, nəyə görə həqiqətən nə etdiyinizi diqqətlə izləyirsiniz və pulunuz üçün ən yaxşısını əldə etməyə çalışırsınız. Sonra pulunuzu başqasına xərcləyə bilərsiniz. Məsələn, kiməsə ad günü hədiyyəsi alıram. Yaxşı, o zaman hədiyyənin məzmununa o qədər də diqqətli deyiləm, amma qiymətinə görə çox diqqətliəm. Sonra başqasının pulunu özümə xərcləyə bilərəm. Başqasının pulunu özümə xərcləsəm, əminəm ki, yaxşı nahar edəcəyəm! Nəhayət, başqasının pulunu başqasına xərcləyə bilərəm. Başqasının pulunu başqasına xərcləyirəmsə, bunun nə qədər olduğu və nə əldə edəcəyimlə maraqlanmıram. Və bu hökumətdir. Və bu, milli gəlirimizin 40 faizinə yaxındır. (Fox News David Asman ilə müsahibə, May 2004)

Digər mükafatlar və mükafatlar

Fridman, 2001 -ci ildə Cato İnstitutuna Milton Fridman Azadlığın Gücləndirilməsi Mükafatı üçün adını verməsinə icazə verdi. Həyat yoldaşı Rose, Milton və Rose D. Friedman Məktəb Seçimi Vəqfini qurduğu Harun Direktorun bacısı, beynəlxalq seçimdə xidmət etdi. komitə

Harry Girvetz və Kenneth Minogue görə, Fridman, XX əsrdə klassik liberalizmin dirçəlişinin intellektual əsaslarını təmin etmək üçün Avstriyalı iqtisadçı Fridrix von Hayeklə bərabər məsuliyyət daşıyırdı.

Fridmanın nailiyyətlərini qeyd edən bir mərasimdə Alan Greenspan “İqtisadiyyatda bir çox Nobel mükafatı laureatı var, ancaq Milton Fridmanın mifik statusunu əldə edənlər azdır” dedi (Formaini 2002).

Əsas əsərlər

• Fridman, M. 1948. “İqtisadi Sabitlik üçün Pul və Fiskal Çərçivə.” American Economic Review 38 (3) (İyun 1948): 245-264.
• Fridman, M. 1949. “Marşallı tələb əyrisi”, Siyasi İqtisadiyyat jurnalı 57 (6) (Dekabr 1949): 463-495.
• Fridman, M. “Əmtəə-Ehtiyat Valyutası”, Siyasi İqtisadiyyat jurnalı 59 (3) (İyun, 1951): 203-232
• Fridman, M. 1952. “Üç müharibə dövründə qiymət, gəlir və pul dəyişiklikləri” American Economic Review 42 (2) Amerika İqtisadi Birliyinin Altmış dördüncü İllik Toplantısının Sənədləri və Bildiriləri (May, 1952): 612-625.
• Fridman, M. 1953. “Çevik Məzənnələr Məsələsi”: Pozitif İqtisadiyyat mövzusunda yazılar. Chicago, IL: Chicago Universiteti Mətbuatı.
• Fridman, M., [1953] 1966. Pozitif İqtisadiyyat mövzusunda yazılar. Chicago, IL: Chicago Universiteti Mətbuatı. ISBN 978-0226264035
• Fridman, M. 1953. “Seçim, Şans və Gəlirin Şəxsi Dağılımı”. Siyasi İqtisadiyyat jurnalı 61 (4) (Avqust, 1953): 277-290.
• Fridman, M. 1956. “Pulun Miqdarı Teorisi: Yenidən”, Fridmanın (red.), Pulun Miqdarı Nəzəriyyəsi Araşdırmaları. Chicago, IL: Chicago Universiteti Mətbuatı, 277-290. ASIN B000GSKNSU
• Fridman, M. [1957] 2008. İstehlak funksiyası nəzəriyyəsi. Princeton, NJ: Princeton University Press. ISBN 978-0691138862
• Fridman, M. və Gary S. Becker. 1957. “Keynes modellərini mühakimə etməkdə statistik bir illüziya”, Siyasi İqtisadiyyat jurnalı 65 (1) (fevral, 1957): 64-75.
• Friedman, M. 1958. “Pul Təchizatı və Qiymətlərdə və Çıxışda Dəyişikliklər” in Qiymətlərin İqtisadi Sabitlik və Böyümə ilə Əlaqəsi.
• Friedman, M. 1959. “Pul Tələbi: Bəzi Nəzəri və Empirik Nəticələr” Siyasi İqtisadiyyat jurnalı 67 (4) (Avqust, 1959): 327-351.
• Friedman, M. 1961. “Pul Məlumatları və Milli Gəlir Tahminləri,” İqtisadi İnkişaf və Mədəni Dəyişiklik 9 (3) (Aprel, 1961): 267-286.
• Fridman, M. 1961. “Pul siyasətinin təsirindəki gerilik”, Siyasi İqtisadiyyat jurnalı 69 (5) (oktyabr, 1961): 447-466.
• Fridman, M. [1962] 2002. Kapitalizm və Azadlıq. Chicago, IL: Chicago Universiteti Mətbuatı. ISBN 978-0226264219
• Friedman, M. 1963. “Pul və iş dövrləri” İqtisadiyyat və Statistikaya baxış 45 (1) 2-ci hissə, Əlavə (fevral, 1963): 32-64.
• Fridman, M. 1968. “Pul siyasətinin rolu” American Economic Review 58 (1) (Mart, 1968): 1-17 Prezidentin Amerika İqtisadiyyat Dərnəyinə müraciəti.
• Fridman, M. [1976] 2007. Qiymət nəzəriyyəsi. Aldine Əməliyyatı. ISBN 978-0202309699
• Fridman, M. 1993. Hökumət Niyə Problemdir (İctimai Siyasətdə Yazılar). Stanford, CA: Hoover İnstitutu Mətbuatı. ISBN 978-0817954420
• Fridman, M. 1994. Pul pisliyi: Pul tarixində epizodlar. Məhsul Kitabları. ISBN 978-0156619301
• Fridman, M. & W. Cohen. 1972. Sosial Təhlükəsizlik: Universal və ya Seçici? Vaşinqton, DC: Amerika Müəssisələr İnstitutu. ISBN 978-0844720272
• Fridman, M. və R. Fridman. [1980] 1990. Seçməkdə Sərbəstdir: Şəxsi Bəyanat. Məhsul Kitabları. ISBN 978-0156334600
• Fridman, M. və R. Fridman. 1997. “Sərbəst Ticarət Davası”, Hoover Digest jurnalının məqaləsi
• Fridman, M. və R. Fridman. 1999. İki şanslı insan: xatirələr. Chicago, IL: Chicago Universiteti Mətbuatı. ISBN 978-0226264158
• Fridman, M. və S. Kuznets. [1945] 1992. Müstəqil Peşəkar Təcrübədən Gəlir. (Fridmanın namizədlik dissertasiyası) Lindbeck
• Friedman, M., C. Shoup və R. Mack. 1943. İnflyasiyanın qarşısını almaq üçün vergilər: Gəlir Tələblərinin Hesablanması Texnikaları. Columbia Universiteti Nəşriyyatı.
• Fridman, M. & A. J. Schwartz. 1971. Amerika Birləşmiş Ştatlarının Pul Tarixi, 1867-1960. Princeton, NJ: Princeton University Press. ISBN 978-0691003542
• Fridman, M. & G. Stigler. 1946. “Damlar və ya Tavan ?: Mövcud Mənzil Problemi” İqtisadi Təhsil Vəqfi.

İstinadlar

• Ebenstein, Lanny. 2007. Milton Fridman: Tərcümeyi -hal. London: Palgrave Macmillan. ISBN 978-1403976277
• Formaini, Robert L. 2002. Milton Fridman-İqtisadçı, ictimai ziyalı. İqtisadi anlayışlar 7(2) Dallas Federal Ehtiyat Bankı. İstifadə tarixi: 29 dekabr 2007.
• Girvetz, Harry K. və Minogue Kenneth. Liberalizm, Britannica ensiklopediyası (onlayn), 16 May 2006 tarixində alındı
• Hayek, F. A. [1944] 1996. Serfdom yol. Chicago, IL: Chicago Universiteti Mətbuatı. ISBN 978-0226320618
• Klaus, V. 2007. “Milton Friedman Anma Xidmətində qeydlər,” Çikaqo Universiteti Rockefeller Şapeli, Bazar ertəsi, 29 Yanvar 2007.
• Leube, Kurt R. (red.) 1987. Fridmanın mahiyyəti. Stanford, CA: Hoover İnstitutu Mətbuatı. ISBN 978-0817986612
• Lindbeck, Assar. (red.) 1992. Nobel mühazirələri, İqtisadiyyat 1969-1980. Sinqapur: World Scientific Publishing Co. ISBN 978-9810208349
• Stigler, George. 1993. “Şəxsi Xatirə” Siyasi İqtisadiyyat jurnalı 101 (5) (oktyabr 1993): 768-773
• İqtisadçı Milton Fridman ilə ‘Dünyanızın’ Müsahibəsi David Asmanın 15 May 2004 -cü il tarixli iqtisadçı Milton Fridmanla müsahibəsindən. Fox News. İstifadə tarixi: 29 dekabr 2007.

Pulun miqdar nəzəriyyəsi

Pul təklifi ilə inflyasiya və deflyasiya arasındakı əlaqə iqtisadiyyatda vacib bir anlayışdır. Pulun kəmiyyət nəzəriyyəsi bu əlaqəni izah edə bilən, bir iqtisadiyyatda pul təklifi ilə satılan məhsulların qiymət səviyyəsi arasında birbaşa əlaqənin olduğunu bildirən bir anlayışdır.

Pulun miqdar nəzəriyyəsi nədir?

Pulun kəmiyyət nəzəriyyəsi iqtisadiyyatda pul təklifinin qiymətlərin səviyyəsini təyin etdiyi və pul kütləsindəki dəyişikliklərin qiymətlərin nisbətdə dəyişməsi ilə nəticələndiyi fikri.

Başqa sözlə, pulun kəmiyyət nəzəriyyəsi pul kütləsindəki müəyyən bir faiz dəyişikliyinin ekvivalent bir inflyasiya və ya deflyasiya səviyyəsi ilə nəticələndiyini bildirir.

Bu konsepsiya ümumiyyətlə pul və qiymətləri digər iqtisadi dəyişənlərlə əlaqəli bir tənliklə tətbiq olunur.

Kəmiyyət Tənliyi və Səviyyə Forması

Yuxarıdakı tənlikdəki hər dəyişənin nəyi təmsil etdiyinə baxaq.

• M iqtisadiyyatda mövcud olan pul miqdarını təmsil edir; pul təchizatı
• V pulun sürətidir, yəni müəyyən bir müddətdə orta hesabla neçə dəfə valyuta vahidi mal və xidmətə dəyişdirilir.
• P bir iqtisadiyyatda ümumi qiymət səviyyəsidir (məsələn, ÜDM deflyatoru ilə ölçülür)
• Y bir iqtisadiyyatda real məhsulun səviyyəsidir (ümumiyyətlə real ÜDM olaraq adlandırılır)

Denklemin sağ tərəfi, iqtisadiyyatda (nominal ÜDM adlanan) məhsulun ümumi dollar (və ya digər valyuta) dəyərini əks etdirir. Bu məhsul pulla satın alındığına görə, məhsulun dollar dəyərinin bu valyutanın əlini tez-tez dəyişdirməsi ilə mövcud valyuta məbləğinə bərabər olması lazım olduğunu düşünür. Bu kəmiyyət tənliyinin dediyi budur.

Kəmiyyət tənliyinin bu forması pul təklifi səviyyəsini qiymətlər və digər dəyişənlərlə əlaqələndirdiyindən “səviyyələr forması” adlanır.

Kəmiyyət Tənliyi Nümunəsi

600 vahid məhsul istehsal olunduğu və hər məhsul vahidinin 30 dollara satıldığı çox sadə bir iqtisadiyyatı nəzərdən keçirək. Bu iqtisadiyyat, tənliyin sağ tərəfində göstərildiyi kimi 600 x 30 $ = 18,000 $ məhsul istehsal edir.

İndi bu iqtisadiyyatın 9000 dollar pul təklifi olduğunu düşünək. 18000 dollarlıq məhsul almaq üçün 9000 dollar valyuta istifadə edirsə, hər dollar orta hesabla iki dəfə əl dəyişdirməli olur. Bu tənliyin sol tərəfini təmsil edir.

Ümumiyyətlə, digər 3 kəmiyyət verildiyi müddətdə tənlikdəki dəyişənlərdən hər hansı biri üçün həll etmək mümkündür, sadəcə bir az cəbr lazımdır.

Böyümə dərəcələri forması

Kəmiyyət tənliyi yuxarıda göstərildiyi kimi “böyümə sürəti şəklində” də yazıla bilər. Təəccüblü deyil ki, kəmiyyət tənliyinin böyümə tempi forması bir iqtisadiyyatda mövcud olan pul miqdarındakı dəyişikliklər və pul sürətindəki dəyişiklikləri qiymət səviyyəsindəki dəyişikliklər və istehsaldakı dəyişikliklərlə əlaqələndirir.

Bu tənlik birbaşa bəzi əsas riyaziyyatdan istifadə edərək kəmiyyət tənliyinin səviyyələr formasından irəli gəlir. Əgər tənlikin səviyyələr formasında olduğu kimi 2 kəmiyyət həmişə bərabərdirsə, onda kəmiyyətlərin böyümə tempi bərabər olmalıdır. Bundan əlavə, 2 miqdarda məhsulun faiz artım sürəti fərdi miqdarın faiz artım nisbətlərinin cəminə bərabərdir.

Pulun sürəti

Pul kütləsi nəzəriyyəsi pul kütləsinin artım sürəti qiymətlərdəki artım sürəti ilə eyni olduqda qüvvədədir, bu pul kütləsi dəyişdikdə pul sürətində və ya real istehsalda heç bir dəyişiklik olmadığı təqdirdə doğrudur.

Tarixi sübutlar göstərir ki, pul sürəti zamanla olduqca sabitdir, buna görə pul sürətindəki dəyişikliklərin əslində sıfıra bərabər olduğuna inanmaq məqsədəuyğundur.

Həqiqi Çıxışa Uzun və Qısamüddətli Təsirlər

Bununla yanaşı, pulun real məhsula təsiri bir az daha az aydındır. Əksər iqtisadçılar, uzun müddətdə bir iqtisadiyyatda istehsal olunan məhsul və xidmətlərin səviyyəsinin, ilk növbədə, dövriyyədə olan valyuta miqdarından çox mövcud istehsal amillərindən (işçi qüvvəsi, kapital və s.) Və mövcud texnologiya səviyyəsindən asılı olduğu ilə razılaşırlar. pul kütləsinin uzunmüddətli perspektivdə real istehsal səviyyəsinə təsir göstərə bilməyəcəyini nəzərdə tutur.

Pul kütləsindəki bir dəyişikliyin qısamüddətli təsirlərini nəzərdən keçirərkən iqtisadçılar bu mövzuda bir az daha çox bölünürlər. Bəziləri pul kütləsindəki dəyişikliklərin yalnız qiymət dəyişikliyində tez bir şəkildə əks olunduğunu düşünür, bəziləri isə iqtisadiyyatın pul kütləsindəki dəyişikliyə cavab olaraq real məhsulu müvəqqəti dəyişdirəcəyinə inanır. Çünki iqtisadçılar ya pulun sürətinin qısa müddətdə sabit olmadığına, ya da qiymətlərin “yapışqan” olduğuna inanırlar və pul kütləsindəki dəyişikliklərə dərhal uyğunlaşmırlar.

Bu müzakirəyə əsaslanaraq, pul kütləsindəki bir dəyişikliyin, sadəcə, digər miqdarlara təsir etmədən qiymətlərdə müvafiq dəyişikliyə səbəb olduğu pulun kəmiyyət nəzəriyyəsini iqtisadiyyatın uzun müddətdə necə işlədiyini göstərmək üçün qəbul etmək məqsədəuyğun görünür. , lakin pul siyasətinin qısa müddətdə bir iqtisadiyyata real təsir göstərə biləcəyini istisna etmir.