Qan Qruplarının Xüsusiyyətləri

Lakin qan qrupların kəşf olunması bütün problemləri həll etmədi – bəzən hətta uyğun qan qrupun köçürülməsi resepiyent üçün ölümlə nəticələnirdi. Yalnız 1940-cı ildə rezu-faktorun kəşfi bu problemdə nöqtə qoydu. Qanköçürmə zamanı tək qan qrupu deyil, rezus faktor (müsbət və ya mənfi ola bilər) nəzərə alınmalıdır.

Hansı qan qrupu hansına köçürülə bilər – CƏDVƏL

Qanköçürmənin və onun əsaslarının kəşfi tibdə ən mühüm kəşflərdən biri sayılır.

Saglamolun.az qankörülmənin tarixi ilə bağlı maraqlı məlumatları sizə təqdim edir.

Bir çox ağır vəziyyətlərdə (travma, qanaxma, cərrahi əməliyyat, bəzi qan xəstəlikləri, ağır anemiya və s.) məhz qanköçürmə insanın həyatını xilas edir. Tibdə bu prosedura “hemotransfuziya” adlandırılır.

1667-ci ildə fransız kralı XIV Lüdovikin şəxsi həkimi Jan-Batist Deni ilk dəfə insana quzu qanı köçürdüb. Resepiyent (qan alan) sağ qalıb. Bu uğurdan sonra həkimin bir neçə pasiyenti qan köçürülməsi nəticəsində həlak olub və həkim hətta “qatil” kimi məhkəmə qarşısında durub. Xoşbəxtlikdən, həkim bəraət qazanıb, lakin sonra həkimlikdən imtina edib.

Uzun illər ərzində qanköçürmə ilə bağlı olan təcrübələr davam edirdi. Onlardan bəziləri yaxşı, digərləri isə pis nəticələnir və xəstə həlak olurdu. Bunun səbəbi yalnız 1901-ci ildə aşkar olundu. Vyana həkimi Landşteyner aşkar edib ki, bütün insanların qanı eyni deyil, müəyyən maddələrin olub-olmaması ilə fərqlənir. Beləliklə, qan 4 qrupa bölünüb – (I(0), II (A), III(B), IV(AB)) və qan qrupların bir biri ilə uyğunluğu araşdırılıb (hansı qan qrupu hansı qan qrupuna köçürülə bilər). Belə ki, I-ci qrupuna aid olan insanlar ideal donordılar (qan verən insan) – onların qanı bütün digər qruplara köçürülə bilər. IV-cü qrup isə ideal resepiyentdir (qan alan insan) – ona istənilən qan qrupu köçürülə bilər. Qan qrupların uyğunluğu cədvldə göstərilib.

Lakin qan qrupların kəşf olunması bütün problemləri həll etmədi – bəzən hətta uyğun qan qrupun köçürülməsi resepiyent üçün ölümlə nəticələnirdi. Yalnız 1940-cı ildə rezu-faktorun kəşfi bu problemdə nöqtə qoydu. Qanköçürmə zamanı tək qan qrupu deyil, rezus faktor (müsbət və ya mənfi ola bilər) nəzərə alınmalıdır.

Müasir tibdə qan adətən köçürülmür – qanın komponentləri (eritrositlər və ya leykositlər kütləsi, qan plazması, trombositlər) köçürülür.

Hemotransfuziya riskli prosedura sayılır ki, onun nəticəsində resepiyentdə həyati vacib proseslərin ağır pozulmaları mümkündür. Bu səbəbdən hemotransfuziya yalnız bu prosedurasız insanın həyatını xilas etmək mümkün olmadıqda tətbiq edilir.

Bəzən böyük qan itkisi ilə bağlı olan cərrahi əməliyyatlardan əvvəl xəstənin öz qanı götürülür və saxlanılır ki, lazım olduqda istifadə olunsun.

İdmançılar da bu üsuldan istifadə edir. Buna “qan dopingi” deyilir. Bu prosedurdan sonra idmançının əzələləri daha yaxşı işləməyə başlayır.

Qanköçürmədən əvvəl pasiyent müayinə olunur, hemotransfuziya üçün əks-göstərişlərin olub-olmaması təyin olunur, qan qrupu və rezus-faktor yoxlanılır, donorun və resepiyentin qanının uyğunluğu təyin olunur, xüsusi testlər aparılır. Daha sonra bioloji sınaq aparılır – xəstəyə 25-30 ml qan köçürülür və həkimlər xəstəyə nəzarət edir. Məsələ burasındadır ki, hətta tam uyğun qanın köçürülməsi ağırlaşmaların inkişafına səbəb ola bilər. Əgər xəstə özünü yaxşı hiss edirsə (nəfəsalmanın və nəbzin artması, üzün qızarması, narahatçılıq və s. yoxdur) qan köçürülür.

Uyğun olmayan qanın köçürülməsi nəticəsində orqanizmin bütün sistemlərində ağır pozulmalar yaranır ki, insan tez bir zamanda həlak ola bilər.

Müasir tibb aləmində uzun illərdir ki, süni qanın yaratması üzərində elmi işlər aparılır və müəyyən uğurlar əldə olunub.

Saglamolun.Az

Qan Qruplarının Xüsusiyyətləri

Birinci qrup qan daşıyıcıları həddən artıq güclü ruha malikdirlər, həmişə hərəkətdədirlər. Tükənməz enerjiləri var. Təsiretmə gücləri böyükdür. Onlar anadangəlmə liderdirlər, təşəbbüskar və nikbin insanlardır. Damarlarında birinci qrup qan dövran edən insanlar Adəm övladları arasında ən iddialı, əzmkar və mübarizdirlər. Bu qrupa daxil olan bütün insanlar özlərinə inam hissi və fəallıqları ilə seçilirlər. İradi keyfiyyətləri yüksəkdir, tez ünsiyyət qurur və hər bir insanla dil tapmağı bacarırlar. Onların həyatda uğurla irəliləmələrinə mane olan yeganə cəhətləri qısqanclıq, özünəvurğunluq və xudbinlikdir. Realistdirlər, romantizm onlardan çox uzaqdır. Bu qrupun zərif cins nümayəndələri cəlbedici və çəkici olduqları qədər də qısqancdırlar. Kişiləri isə Don Juan olmaları ilə seçilirlər.

II QRUP – GÜLƏRÜZ VƏ İNADKARDIRLAR İkinci qan qrupu olan adamlar vicdanlı, tapşırılan işi canla-başla yerinə yetirən, son dərəcə işgüzar olurlar. Onlar hər şeydə bir düzən, səliqə-səhman axtarırlar. Xırdalıqlara fikir verən bu insanlar öz zəhmətsevərlikləri və məsuliyyətləri ilə seçilirlər.Vəzifədə artmaqdan ötəri səylə irəli gedirlər. İşi əsas götürürlər. Deiyrlər ki, yerdə qalan hər şey ikinci dərəcəlidir. Hansı işdən yapışsalar, yarıdırlar. Qətiyyətlə dedikləri sözə şübhə etməyin: onlar həqiqəti söyləyirlər. Şəxsi münasibətlərdə çox sədaqətlidirlər. Kiminlə dostluq etsələr, çalışırlar ki, bu, daimi olsun. Sakit, mülayim, gülərüz insanlardır. Hisslərini açıq büruzə vermirlər, ancaq tərslikləri və inadkarlıqları da var. Bu insanları öyrənmək çətindir, amma çox səmimi, etibarlı və qayğıkeş olduqları zaman keçdikcə üzə çıxır. Xoşməramlı, səbrli olduqlarından kollektivlə işləməyi bacarırlar. Onların mənfi xüsusiyyətləri inadkarlıqları və bir qədər qıcıqlandırıcı olmalarıdır. Öz narahatlıqlarını gizlədib, incikliklərini ürəklərinə saldıqlarından bu vəziyyətləri sonda istər-istəməz emosional partlayışa səbəb olur. Bu qrupun qadınları kimi, kişiləri də utancaqlıqları, sadiq və vəfalı ömür-gün həmdəmi olmaları ilə seçilirlər.

III QRUP – «LEYLİ VƏ MƏCNUN« U KEÇİRLƏR Üçüncü qan qrupu olanlar həssas, mədəni, böyük imkan və qabiliyyətlərə malik adamlardırlar. İşdə həm özlərinə, həm də başqalarına qarşı çox yüksək tələbkarlıqla yanaşırlar. Sakitdirlər. Sakitliyin içində çox həssas adamın gizləndiyini təsəvvür etmək çətindir. Hərdən hisslərini çox güclü şəkildə büruzə verirlər. Sevgi məsələlərində «Leyli və Məcnun«u ötüb keçirlər. Qadınları küsəyəndir, onlar eyni qan qrupu olan kişilərdən güclüdürlər. Bu qrup insanlar öz bildiklərini edir, ətrafdakıların fikri onlar üçün o qədər də önəmli olmur. Üçüncü qrup qan daşıyıcıları incəsənətə meylli insanlardır və özlərinə məxsusluqları ilə seçilirlər. Onların əlindən çox iş gəlir və zəngin düşüncəyə malikdirlər. Ünsiyyətdən qaçır, çox danışmağı sevmirlər. Azadlıqları onlar üçün hər şeydən önəmlidir. Buna baxmayaraq, ətrafdakıların fikrini daim nəzarətə alır, onların sevincinə və dərdlərinə şərik olurlar. İlk baxışdan olduqca sakit və hövsələli görünsələr də, əslində onların içində hər an püskürməyə hazır olan bir vulkan yatır. Bu qan qrupundan olan qadınlar dəhşətli dərəcədə qısqancdırlar, kişilərindən isə yaxşı dost çıxar.

IV QRUP – HİSSLƏRİNİN ƏLİNDƏ ACİZDİRLƏR
Dördüncü qan qrupu olanlar hisslərinin əlində acizdirlər. Ehtiras sanki onları dağıdır, bu da daxili, mənəvi rahatsızlığa gətirib çıxarır. Şübhəli, qətiyyətsiz olurlar. Bütün münaqişələrini təklikdə çəkir, heç kəsə bir söz demirlər. Sevgidə, dostluqda, ailə həyatında onlar ideala yaxındırlar. Təkcə öz xoşbəxtliklərinə can atmırlar, həm də başqalarını xoşbəxt etmək istəyirlər. Dünyada bu qan qrupu daşıyıcıları çox azdır. İstedadını göstərə bilənlər daha çox məşhurlaşa bilrlər. Adətən ikili xasiyyətli olurlar, həm soyuqqanlı, həm də xasiyyətini tez-tez dəyişməsi müşahidə olunur. Yaxşı biznesmen olurlar.
Öz təşkilatçılıq bacarıqları ilə fərqlənirlər. Düzgünlükləri və hadisələri düzgün təhliletmə bacarığı ilə seçilirlər. İnsanlarla ünsiyyəti çox sevirlər, ilk dəfə olduqları məclisdə belə asanlıqla ürəklərə yol tapırlar. Xırdaçı deyillər. Bəzən atdıqları addımın sonunu belə düşünmürlər. Kinli deyillər. Anadangəlmə siyasi məharətləri sayəsində çoxlu sayda dost qazanırlar. Onlar gözəl ömür-gün həmdəmidirlər. Bütün bunlara baxmayaraq, 4-cü qrupa məxsus insanlar qərar verməkdə olduqca çətinlik çəkirlər.

Maraqlı Baxılıb: 14328 Tarix: 29 may 2008

Şikayətiniz varsa Whatsapp: 051 7028255

Qan qrupları haqqında bilməli olduğunuz hər şey

Bir insanın bədənindəki dəqiq qan miqdarı, ölçüsündən asılı olacaq. Bundan əlavə, qanın tərkibi fərdlər arasında dəyişir. Quruluşdakı bu fərq insanın qan qrupunu yaradan şeydir.

Hər 2 saniyədə bir ABŞ-da birinin qana ehtiyacı var, lakin COVID-19 səbəbiylə təchizatı azdır. Qan qrantı və necə kömək edə biləcəyiniz barədə daha çox məlumat əldə etmək üçün xahiş edirəm xüsusi mərkəzimizi ziyarət edin.

Bir fərdin qan qrupu, valideynlərindən hansı genləri miras aldıqlarına bağlıdır.

ABO qan qruplarını qruplaşdırmaq üçün ən yaxşı bilinən sistemdir, başqa üsullar da var. ABO qrupu daxilində dörd əsas kateqoriya var: A, B, O və AB. Bu qruplar daxilində daha səkkiz qan qrupu var.

ABŞ-da hər 2 saniyədə bir insanın qana ehtiyacı var. Bir insanın qan köçürülməsinə ehtiyacı olduqda həkimlər onlara uyğun tip verməlidirlər. Yanlış qan qrupu, həyati təhlükə yarada bilən mənfi reaksiyaya səbəb ola bilər.

Qan necə işləyir və hansı problemlər yarana bilər?

Qan qrupunu yaradan nədir?

Qanın əsas komponentləri:

• bədənin ətrafında oksigen daşıyan qırmızı qan hüceyrələri
• immunitet sistemində həlledici rol oynayan ağ qan hüceyrələri
• zülallar və duzlar olan sarımtıl bir maye olan plazma
• laxtalanma imkanı verən trombositlər

Qan qrupu, qırmızı qan hüceyrələrinin səthində hansı antigenlərin olmasından asılı olacaqdır.

Antigenlər molekullardır. Ya zülal, ya da şəkər ola bilər. Antigenlərin növləri və xüsusiyyətləri kiçik genetik fərqlərə görə fərdlər arasında dəyişə bilər.

Qandakı antigenlər müxtəlif funksiyalara malikdir:

• digər molekulların hüceyrəyə və xaricə daşınması
• qırmızı qan hüceyrələrinin quruluşunun qorunması
• xəstəliklərə səbəb ola biləcək istənməyən hüceyrələrin aşkarlanması

Alimlər qan qruplarını təsnif etmək üçün iki növ antigendən istifadə edirlər:

• ABO antigenləri
• Rh antigenləri

Antigenlər və antikorlar immunitet sisteminin müdafiə mexanizmində rol oynayır.

Ağ qan hüceyrələri antikor istehsal edir. Bu antikorlar bir antigeni yad bir cisim hesab etdikləri təqdirdə hədəf alacaqlar.

Bu səbəbdən bir insanın qan köçürülməsinə ehtiyac olduğu zaman qan qruplarına uyğun gəlmək vacibdir.

Amerika Qırmızı Xaçına görə, bir insan sistemində hələ olmayan antigenləri olan qırmızı qan hüceyrələrini qəbul edərsə, bədəni yeni qırmızı qan hüceyrələrini rədd edib hücum edəcəkdir.

Bu, şiddətli və bəlkə də həyatı təhdid edən bir reaksiyaya səbəb ola bilər.

İnsan bədənində nə qədər qan var?

ABO və ən çox görülən qan qrupları

ABO qan qrupu sistemi qan qruplarını qırmızı qan hüceyrələrindəki antigen və plazmadakı antikor növlərinə görə təsnif edir.

Təhlükəsiz qırmızı qan hüceyrəsi transfuziyası üçün hansı qan qrupu və ya növlərinə uyğun gələcəyini təyin etmək üçün ABO sistemini RhD antigen statusu ilə yanaşı istifadə edirlər.

Dörd ABO qrupu var:

A qrupu: Qırmızı qan hüceyrələrinin səthində bir antigen var və plazmada anti-B antikor var. Anti-B antikoru, B antigeni olan qan hüceyrələrinə hücum edər.

B qrupu: Qırmızı qan hüceyrələrinin səthində B antigeni var və plazmada anti-A antikor var. Anti-A antikor, bir antigen olan qan hüceyrələrinə hücum edər.

AB qrupu: Qırmızı qan hüceyrələrində həm A, həm də B antigenləri vardır, lakin plazmada anti-A və ya anti-B antikorları yoxdur. AB tipli şəxslər istənilən ABO qan qrupunu ala bilərlər.

O qrupu: Plazma həm anti-A, həm də anti-antikor ehtiva edir, lakin qırmızı qan hüceyrələrinin səthində heç bir A və ya B antigeni yoxdur. Bu antigenlər olmadığı üçün hər hansı bir ABO qan qrupuna sahib olan bir insan bu tip qan ala bilər.

Rezus faktoru

Bəzi qırmızı qan hüceyrələrində RhD antigeni olaraq da bilinən Rh faktoru var. Rhesus qruplaşdırması başqa bir ölçü əlavə edir.

Qırmızı qan hüceyrələrində RhD antigeni varsa, RhD müsbətdir. Etməsələr, mənfi RhD-dirlər.

ABO və Rhesus haqqında anlayış

Qan qruplarına baxarkən həkimlər həm ABO, həm də Rh nəzərə almalıdırlar. Bu, ABO / Rh qan qrupu sistemində səkkiz əsas qan qrupunun olması deməkdir. Bəziləri digərlərindən daha çox yayılmışdır.

Amerika Qan Bankları Assosiasiyasına görə, ABŞ-da qan qruplarının paylanması belədir:

ABO qan qrupu	İnsanların faizi
A-müsbət (A +)	30%
A-mənfi (A-)	6%
B-müsbət (B +)	9%
B-mənfi (B-)	2%
AB-müsbət (AB +)	4%
AB mənfi (AB-)	1%
O-pozitiv (O +)	39%
O-mənfi (O-)	9%

ABŞ-da insanların 82% -ində Rh-pozitiv qan var. Ən nadir qan qrupu AB mənfidir.

Bunlar əsas növlərdir. Səkkiz əsas qrupda daha az tanınan və daha az yayılmış qan qrupu da var.

Universal donor və universal alıcı

O mənfi qanda A, B və ya RhD antigeni yoxdur. Hər hansı bir qan qrupu olan demək olar ki, hər kəs bu qırmızı qan hüceyrələrini ala bilər. O qrupu mənfi olan bir insan universal bir donordur.

• O-mənfi qanlı bir insan demək olar ki, hər kəsə bağış edə bilər.
• Rh-mənfi qanlı bir insan, Rh-mənfi və ya Rh-pozitiv qanlı bir şəxsə bağış edə bilər.
• Rh-pozitiv qanı olan insan yalnız Rh-pozitiv qanı olan birinə yardım edə bilər.

Nəticə olaraq ABŞ əhalisinin 10% -dən azının bu tipə sahib olmasına baxmayaraq O mənfi qanına yüksək tələb var.

Plazma qaydaları Rh-nin əksinədir. Universal plazma donorunda AB tipli qan olacaqdır.