2. Qazıma məhlulun keyfiyyətinin yoxlanılması

çirkab sularının daxil olduğu zona üçün səciyyəvidir. Bu sahələrdə suyun alloxton və avtoxton mənşəli asan mə-

Quyuların tikilişində və qazılmasında

yəvi reagentlər, neft, neft məhsulları və s. ilə çirklənməyə məruz qalır.

Qazıma tullantılarının ən təhlükəli növləri işlənmiş qazıma məhlulu, qazıma şlamı və qazılmış süxurlar hesab

Qazıma tullantılarında təbii mühitin, xüsusən hidrobiontların stabilliyinə mənfi təsir göstərən müxtəlif toksik

birləşmələr mövcuddur, KMS və onun analoqları, akril polimerləri (M-14, Metus, HP-5), OES, QKj-10, QKj-

11, petrosil-2 M, kompleksonlar, kaustik soda, kalsiumlaşdırılmış soda, lignosulfonatlar, poliakrilamidlər, hu-

mat reagentləri, triksan, neft və onun törəmələri, xrompik və b., illərlə Xəzər dənizinə daxil olur və çay axınları

ilə gətirilir. Təəssüf ki, hələ indiyə qədər göstərilən toksikantların Xəzər ekosistemlərinin fəaliyyətində rolu mü-

əyyən edilməmiş və Xəzəryanı dövlətlərin bütün sektorlarında geniş miqyasda saysız-hesabsız quyuların tikil-

məsi zamanı tullantıların zərərsizləşdirilməsi üzrə müvafiq tədbirlər görülməmişdir. Beləliklə, qazma və quyula-

rın tikilməsi Xəzər dənizi ekosistemlərinin stabil fəaliyyəti üçün real təhlükə sayılmalıdır.

10.6.7. Xəzər dənizinin antropogen evtrofikasiyası

və onun ekoloji nəticələri

Biogen elementlərin, ilk növbədə məişət və kənd təsərrüfatı mənşəli üzvi maddələrin Xəzərə daxil olmasının

əsas mənbələri çaylar, şəhərlər və yaşayış məntəqələridir. M.Ə.Salmanovun (1972, 1975, 1987, 1997, 1999)

apardığı tədqiqatlar göstərir ki, bioloji yükün antropogen dəyişməsi gec-tez dəniz ekosisteminin strukturunun

dəyişməsinə gətirib çıxarır: bioməhsuldarlığın səviyyəsi artır, bioloji qruplaşmaların növ tərkibi dəyişir, trofik

əlaqələrin davamlığı pozulur, suyun fiziki və kimyəvi xassələri dəyişir. Məlum olduğu kimi balanslaşdırılmış

ekosistemlərdə üzvi maddələrin əmələ gəlməsi ilə parçalanması, həmçinin oksigenin ayrılması və mənimsənil-

məsi arasında tarazlıq saxlanılır. Xəzər dənizinin bəzi evtrofikasiyaya uğramış sahələrində bu tarazlığın pozul-

ması bioloji-kimyəvi dəyişikliyə səbəb olmuşdur. Belə dəyişikliklər çay estuarilərinin akvatoriyaları və stasionar

çirkab sularının daxil olduğu zona üçün səciyyəvidir. Bu sahələrdə suyun alloxton və avtoxton mənşəli asan mə-

nimsənilən üzvi maddələrlə zənginləşməsi nəticəsində tənəffüsün sürəti suyun oksigenlə zənginləşməsi sürətin-

dən artıq olur. Bu xüsusən Xəzərin hər üç hissəsinin dərin yerində suyun aşağı qatlarında nəzərə çarpır (Salma-

İlk dəfə antropogen evtrofikasiya Şimali Xəzərdə qeydə alınmışdır, bu əsasən biogen elementlər və üzvi

maddələrlə zənginləşən Volqa çayının sularının axınları ilə əlaqədardır. Burada başqa çayların (Terek, Sulak və

Ural) da Xəzərin evtrofikasiyasında rolu az deyildir. 10.5 saylı cədvəldən göründüyü kimi 20 il ərzində Volqa

çayının axınında fosfat, azot və üzvi maddələrin cəmi orta hesabla 3 dəfə artmışdır. Bu dövr ərzində yalnız azot

və fosforun fərqi 389 min ton olmuşdur.

Volqa çayında biogen elementlərin və üzvi maddələrin

axınlarının çoxillik dəyişmələri

Fosfor, min. ton. Azot, min. ton.

2. Qazıma məhlulun keyfiyyətinin yoxlanılması

Qazıma məhlulun keyfiyyəti xüsusi laboratoriyalarda yoxlanılır.

Məsul quyuların qazılmasında gilli məhlulun keyfiyyəti tez-tez yoxlanılmalıdır. Qazılan quyulardan gilli məhlulu 2,0-2,5 l –lik verdərələrlə götürür və üzərinə quyunun nömrəsi, dərinliyi və tarixi qeyd edilir.
Hazırda səyyar laboratoriyalardan istifadə edilir (məhlulun parametrləri bilavasitə qazıma yerində təyin edilir)

3)Gilli məhlulun qazdan təmizlənməsi
Gilli məhlulu qazdan təmizləmək üçün hidravlik, mexaniki və kimyəvi üsullardan istifadə olunur.
Hidravlik üsulla təmizlənmə nov sistemində, ambarlarda və s. mayenin hərəkət zamanı qazın ondan ayrılması prinsipinə əsaslanmışdır.
Mexaniki üsulla təmizlənmə titrəyən ələk, konveyer-ələk, separator və s. aparılır.
Gilli məhlulun qazdan kimyəvi üsulla təmizlənməsi səthi aktiv maddələrlər aparılır (qaz qabarcıqlarının davamlılığı azalır və məhluldan daha asan ayrılır).

Qazıma məhlulu dövranında təmizləyici avadanlıqlar aşağıdakı ardıcıllıqla quraşdırılır:
qaz separatoru – silkələnən ələklər – deqazator (qaz təmizləyən) – hidrosiklon şlamayırıcı – separator sentrifuqa.
Təmziləyici avadanlıqları qazıma məhlulunun dövran sistemində quraşdırarkən quyuda qaz təzahürü gözlənilmədikdə deqazator; ağırlaşdırılmamış qazıma məhlulu ilə quyu qazıldıqda separator, gil ayırıcı və sentrifuqa; ağırlaşdırılmamış qazıma məhlulu ilə qazıma aparıldıqda hidrosiklon şlamayırıcı sistemdə quraşdırılmır. Daha doğrusu, hər bir təmizləyici qurğu ona tələbat olduqda quraşdırılır.
Qazıma məhlulunun içərisindəki bərk hissəciklərin yalnız ölçüləri 150 mkm-dən böyük olan hissəcikləri silkələnən ələklər (BC-1, BC-2) vasitəsilə çox səmərəli çıxarmaq olur
Hidrosiklon qum ayırıcılardan istifadə etdikdə qazıma məhlulunun 70-80% təmizlənərək ölçüləri 40 mkm-dən böyük hissəciklər məhluldan çıxarılır. Qazıma məhlulunu daha yaxşı təmizləmək üçün, yəni təmizlik dərəcəsini 90%-ə qədər artırmaq üçün, gil ayırıcısından istifadə etmək lazımdır.

Qazma – Drilling Azərbaycanca

Sonuncu slaydlardakı lüğətdən istifadə edin.
Use the last few glossary slides.
https://www.facebook.com/engineerschange/?hc_ref=ARQ0fjUiCI6TkJB8PgfMQPsp-o3JrDz5mcmXhZgQFXk_Z9GuBQZqIoTSOYomWAnV3Ec&fref=nf
Qazma qurğuları, qazma sistemləriç quyuya nəzarət, qazma avadanlığı
Rigs, drilling systems, well control, drilling equipment

Sonuncu slaydlardakı lüğətdən istifadə edin.
Use the last few glossary slides.
https://www.facebook.com/engineerschange/?hc_ref=ARQ0fjUiCI6TkJB8PgfMQPsp-o3JrDz5mcmXhZgQFXk_Z9GuBQZqIoTSOYomWAnV3Ec&fref=nf
Qazma qurğuları, qazma sistemləriç quyuya nəzarət, qazma avadanlığı
Rigs, drilling systems, well control, drilling equipment

Advertisement

Recommended

Drilling – Qazma English
Engineers Change
Drilling-qazma
Farida Ismayilova
Azerbaijan Oil&Gas Fields Map in English
Engineers Change
Drilling – Qazma azərbaycanca
Farida Ismayilova
Skin faktorunun artması səbəbləri
Farida Ismayilova
Drilling engineering zaidi
Syed Muhammad Zaidi
Drilling rigs main compnents
RIZWAN KHAN
27.2k views
Drilling Rig Components ( Illustrated Glossary )
guest521158
Advertisement
Advertisement

Recommended

Drilling – Qazma English
Engineers Change
Drilling-qazma
Farida Ismayilova
Azerbaijan Oil&Gas Fields Map in English
Engineers Change
Drilling – Qazma azərbaycanca
Farida Ismayilova
Skin faktorunun artması səbəbləri
Farida Ismayilova
Drilling engineering zaidi
Syed Muhammad Zaidi

More Related Content

Slideshows for you (20)

Horizontal drilling
Mubarik Rao
Functions of drilling rig components Presentation
Thanos Paraschos
49.7k views
Casing design
Narendra Kumar Dewangan
25.9k views
Wireline Operations
Mubarik Rao
Casing Accessories , completion tools, liner hanger system
WellCare Oil Tools Private Limited, India.
11.9k views
2.1 rig types
Elsayed Amer
well control (1)
Dr. Arzu Javadova
Stuck pipe
Sarwar Alam Ansari
Descontrol de pozos
Irala Barrios Ivan Alvaro
Tesco CDS Questions & Answers
Benji George
Drilling Operations
Tarek Saati
Introduction to Drilling Engineering
Medo Hamdani
Drill stem test
Nouh Almandhari
Ankit Narain
Basics of drilling 1
SATYANARAYANA I
Bache de surfactantes para operaciones de lavado de pozos
Manuel Hernandez
Jack hammer drill
Safdar Ali
Liner hanger design and operations
Abdulkadir Tekin
Gas Lift Design: Comparative Study of Continuous and Intermittent Gas Lift (C.
Nicodeme Feuwo
Sucker Rod Pump (SRP)
Rakesh Kumar
Horizontal drilling
Mubarik Rao
Functions of drilling rig components Presentation
Thanos Paraschos
49.7k views
Casing design
Narendra Kumar Dewangan
25.9k views
Wireline Operations
Mubarik Rao
Casing Accessories , completion tools, liner hanger system
WellCare Oil Tools Private Limited, India.
11.9k views
2.1 rig types
Elsayed Amer

Recently uploaded (12)

25._sdli_Babk_-_PowerPoint_proqraminda_yeni_tqdimatin_hazirlanmasi.pptx
Samirsmayl1
ARDUİNO KODLAMA S.Məcidov.pdf
Safa Majidov
ELGÜN.AEQ.pptx
YusifAlishov1
murad insaat mexanikası.pptx
EliteMusic1
ELEKTRONIKA 1-2.pdf
Safa Majidov
Hətəmov Murad Word.pptx
KrunkerGame
Eksperimental tədqiqat metodlarının aparılması
Prosta Osman
КОНВЕКТОРА AZE.pdf
ssuser1bec6f
Nicat161a3 LƏ.pptx
TuralRufullayev
Atom nüvələrinin radioaktiv çevrilmələri
Sevinc Agayeva
Elektron komponentlərinin yoxlanılması.pdf
Safa Majidov
lkinCfrov1
25._sdli_Babk_-_PowerPoint_proqraminda_yeni_tqdimatin_hazirlanmasi.pptx
Samirsmayl1
ARDUİNO KODLAMA S.Məcidov.pdf
Safa Majidov
ELGÜN.AEQ.pptx
YusifAlishov1
murad insaat mexanikası.pptx
EliteMusic1
ELEKTRONIKA 1-2.pdf
Safa Majidov
423 slides
Hətəmov Murad Word.pptx
KrunkerGame
Advertisement

Qazma – Drilling Azərbaycanca

1. 1. QAZIMA TEXNİKA VƏ TEXNOLOGİYASI 2018
2. 2. Gündəlik: • Qazıma qurğusunun tipləri • Qazıma qurğusunun komponentləri • İşçi heyəti • Qazıma kəmərinin komponentləri
3. 3. – Yük maşınları ilə hissə hissə və ya bütöv daşına bilən – Müxtəlif ölçülü və yükqaldırma qabiliyyətli Qazıma qurğusu- nun tipləri: • Quru(Onshore) • Dəniz(Offshore) Quru qurğuları:
4. 4. Dəniz qazıma qurğuları: Özü qalxan üzən Yarımdal- ma üzən Qazıma gəmisi Platforma
5. 5. Özüqalxan üzən: – 600ft (183m) su dərinliyi – Gəmilərlə daşına bilən – 3 və ya daha artıq ayaq üzərinə dayanır -Özüqalxma və enmə batırılma və hərəkətə gətirilməyə imkan yaradır 1ft = 0.3048 m
6. 6. Yarımdalma üzən: – 600-4000ft (183-1219m) su dərinliyi – Gəmilərlə daşınır, zəncir və lövbərlərlə bərkidilir – Pantonlarla dayaq verilmiş 4-6 ayaqdan ibarətdir – FİL ləqəbi ilə tanınır
7. 7. Qazıma gəmisi: – Dərin dəniz – Daha səyyardır, amma qazıma zamanı digərləri kimi yaxşı bərkidilmir – Lövbərlərlə bərkidilir
8. 8. Platforma: – 9000ft (2743m) su dərinliyi – Qazma, istismar və saxlanma – Polad və betondan hazırlanır – Eyni vaxtda bir neçə quyu qazmaq imkanı yaradır
9. 9. Qazıma qurğusunun komponentləri: Kronblok Qüllə Verxovoy balkonu “Şamdan” (Podsveçnik) “İtdamı” Boruları qaldırmaq üçün körpü Özül
10. 10. Qazıma qurğusunun komponentləri: Qaldırıcı sistem Fırladıcı sistem Sirkulyasiya sistemi Preventor Enerji sistemi
11. 11. 1- Qaldırıcı Sistem: Kronblok Tal bloku Qarmaq Fırlanğıc Kvadrat Bucurqad Rotor stolu Tal kanatı
12. 12. 1- Qaldırıcı Sistem: Kronblok Kanatın hərəkətli ucu Tal bloku Kanatın hərəkətsiz ucu Tal kanatı Lövbər Bucurqad Əyləc
13. 13. 1- Qaldırıcı Sistem: Rotor stolu Tal bloku və qarmaq
14. 14. 1- Qaldırıcı Sistem: Lövbər Qazıma bucurqadı Fırlanğıc
15. 15. Qazıma avadanlıqları: 1-Pazlı tutucu (Klin):qazıma boruları qarmaqdan asılı olmayanda onların ağırlığını saxlayır.
16. 16. Qazıma avadanlıqları: 3-Elevator: qarmaqdan birləşdiricilər vasitəsilə asılır və qazma borusuna bərkidilib onu qaldırmaq üçündür. . 2- Ştroplar: elevatoru saxlayır.
17. 17. Qazıma avadanlıqları: 5- Avtomat qazıma açarı: boruları birləşdirəndə və ya açanda qazma borusunu sürətlə fırlatmaq üçündür. 4- Universal maşın açarı (УМК): mexaniki üsulla boru yivlərinin birləşdirilməsi və açılması üçün istifadə olunur.
18. 18. 2- Sirkulyasiya sistemi: Aktiv tanklar Nasoslar Fırlanğıc Dik boru Qazıma şlanqı Sorma Həlqəvi fəza Atqı xətti Titrəyən ələk Qum tələsi Tullantı hovuzuÖtürücü çən Sentrifuqa Gil təmizləyici Qum təmizləyici “Qazboğazı”Qazıma borusu
19. 19. 2- Sirkulyasiya sistemi: Blok Qüllə “Qazboğazı” Qazıma şlanqı Dik boru Fırlanğıc Kvadrat Rotor stolu Döşəmə Titrəyən ələk Qazıma məhlulu çəni Nasos Preventor Konduktor Qazıma borusu Quyu Qazıma baltası
20. 20. Çənlər: 1- Aktiv ( Sorma ): birbaşa nasoslara qoşulur. 2- Qəza: qəza zamanı quyuya birləşdirilən balaca çən. 4- Qum tələsi: birbaşa ələyin aşağısında yerləşir və filtrlənmiş təmiz qazıma məhlulunu qəbul edir.
21. 21. Nasoslar: 2 tip: – İkili– ikili təsir- köhnə – Üçlü: 3 pistonlu
22. 22. Dik boru (стояк): qazıma qurğusunun döşəməsinə şaquli quraşdırılır, qazıma məhlulunun məhlul xəttindən qazıma şlanqına axmasına şərait yaradır.
23. 23. Qazıma şlanqı: dik boru və fırlanğıca birləşmiş “qazboğazı” arasında əlaqə yaradan rezin şlanq.
24. 24. Fırlanğıc: qarmaqdan asılır, qazıma məhlulunu qazıma borusuna ötürür, borunu fırladır və borunun ağırlığını daşıyır.
25. 25. Həlqəvi fəza: qazma borusu və quyu lüləsi arasındakı fəza Qazıma baltası Öncəkindən kiçik diametrli lülə qazılır və quyu divarı uçulmasın deyə daha kiçik diametrli kəmər endirilir.
26. 26. Atqı xətti: quyunu qazıma məhlulu çəninə ötürücü çən vasitəsilə birləşdirən boru Nasos Qazıma borusu Atqı xətti Qazıma borusu
27. 27. Ötürücü çən: qazıma məhlulunu atqı xəttindən qəbul edib titrəyən ələyə ötürən, deqazator yerləşən çox kiçik çən
28. 28. Titrəyən ələk (вибросито): qazıma məhlulunu süxur hissəciklərindən təmizləmək üçün vibrasiya ələklərindən istifadə edilir.
29. 29. Qum təmizləyici və gil təmizləyici: titrəyən ələk və sentrifuqa vasitəsilə ayrılmamış hissəcikləri təmizləmək üçün istifadə olunur. Qum təmizləyici Gil təmizləyici
30. 30. 30 Sentrifuqa prinsipiQum təmizləyici/Gil təmizləyici prinsipi( hidrosiklon ) giriş Məhlul çıxışı bərk hissəciklər çıxışı giriş bərk hissəciklər çıxışı tullantı çıxışı
31. 31. Sentrifuqa: qazıma məhlulunu kiçik hissəciklərdən təmizləyir
32. 32. 1 2 1- Deqazator: quyuya yenidən vurulmazdan öncə qazıma məhlulundan qazı ayıran qurğudur. O, çən üzərində quraşdırılır, oradan məhlulu götürür, qazdan ayırır və çənə qaytarır. 2- Qarışdırıcı: qazıma məhlulu üçün lazım olan toz halına salınmış kimyəvi və bərk maddələr qarışdırıcı vasitəsilə əlavə olunur. 3- Tullantı hovuzu: tullantı və süxur hissəciklərinin atıldığı böyük dəlikdir.
33. 33. 3- Fırladıcı sistem: a- Kvadrat sistemi: – köhnə – Mexanizmi: rotor stolu motor hərəkəti nəticəsində fırlanır. Bu isə kvadratı və sonra qazıma kəmərini fırladır. – kvadratın uzunluğuna 12m görə ancaq 2 maksimum 4 boru birləşdirilə bilər. – qazıma kəməri qaldırılan zaman fırladıla bilməz.String cannot be rotated while being lifted. -Kvadrat: qazıma kəmərinin ən yuxarısında yerləşir. Uzunluğu 12- 12.5 m olur. Normal halda kvadrat və ya altıbucaqlı boru formasında olur. – Fırlanğıcdan kənarda
34. 34. 3- Fırladıcı sistem: Motor Fırlanğıc Qazıma şlanqı Kvadrat (boru) Rotor stolu Balta Qazıma borusu Ağırlaşdırılmış qazıma borusu Kvadrat içliyi
35. 35. 3- Fırladıcı sistem: Kvadrat Kvadrat içliyi Əsas içlik Rotor stolu
36. 36. 3- Fırladıcı sistem: a- Kelly System: – Old fashion – Mechanism: rotary table turns by action of its own motor cause rotation of master bushing that turns Kelly bushing which turns Kelly which cause rotation of drill string. – Due to kelly length (12 m) only one joint could be added ( max. 2 joints / connection) – String cannot be rotated while being lifted. -Kelly: the topmost joint in the drill string and is 40-45 feet in length, It is commonly square or hexagonal. – Outside swivel
37. 37. 3- Fırladıcı sistem: Rotor stolu Kvadrat Kvadrat içliyi
38. 38. 3- Fırladıcı sistem: b- Top Drayv Sistemi (TDS) /Yuxarı İntiqallı Qazıma: – Boruları 3-3 və ya 4-4 birləşdirdiyindən birləşdirmə əməliyyatları sayını azaldır. – Öz fırlanğıc sisteminə malikdir. – Qaldırma əməliyyatı zamanı fırlatmaya imkan yaradır.
39. 39. 4-Preventor: İbarətdir: Həlqəvi preventor: təzyiq tətbiq olunduqda qazıma borusu, kvadrat hətta açıq lüləli təcrid edən rezin təcridedici elementdən ibarətdir. Həlqəvi preventor 5000psi (340atm) yerüstü təzyiqə qədər istənilən ölçü və tip qazıma borularını təcrid edə bilir. Plaşkalı preventor: 15000psi (1020atm) -a qədər ancaq xüsusi ölçülü boruları təcrid edə bilir. Boru plaşkaları: Onların səthi rezinlə örtülür , müəyyən ölçülü qazıma borularını təcrid edir , amma açıq lüləni təcrid edə bilmir. Kar plaşkalar: Onlar hidravlik plaşkalar olub açıq lülə də daxil olmaqla quyunu təmamilə təcrid edə bilir. Kəsici plaşka: Bağlananda qazıma borusunu kəsən və quyu lüləsini təmamilə təcrid edən xüsusi dizayn edilmiş kəsici hissələrə malikdir. 1psi=0,068atm
40. 40. 4- Preventor:
41. 41. 4- Preventor: Boru plaşkası Kar plaşka Kəsici/kar plaşka
42. 42. HƏLQƏVİ BORU PLAŞKALARI KAR/KƏSİCİ PLAŞKALAR BORU PLAŞKALARI QORUYUCU KƏMƏR BAŞLIĞI ŞTUSER XƏTTİ QAZMA MAKA- RASI BOĞMA XƏTTİ 4- Preventor:
43. 43. 4- Preventor: Akkumulyator Preventor idarə paneli
44. 44. Quyuya nəzarət: – Təzahür: laydan maye/qazın quyudibinə daxil olması – Partlayış: qarşısını alınan bilməyən lay mayesi/qazı axını (qarşısı alına bilməyən təzahür) Təzahür baş verdikdə: 1- Preventorun plaşkalarını birini bağlamaqla quyunu bağlamaq 2- quyuya daxil olan qazla qarışaraq xüsusi çəkisi azalmış qazma məhlulu sirkulyasiya olunmalıdır – Ştuser Manifoldu: Preventor bağlandıqdan sonra quyudan gələn axın sürətini idarə edən siyirtmələr, manometrlər və xətlər toplusu Quyu bağlandıqda məhlulu ştuser manifoldundan sirkulyasiya olunur, axın buradan məhlul-qaz separatoruna göndərilir. Ayrılan qaz yuxarıda yerləşən xətt vasitəsilə aralıdakı fakelə yönləndirilir. – Məhlul-qaz separatoru: Alışqan qazı qazma məhlulundan ayıran qurğu Ayrılan qaz buruqdan təhlükəsiz məsafədə yandırılır — Qazma makarası: ştuser və boğma xətləri bura birləşir. — Boğma xətti: quyu təzahürünü boğmaq tələb olunduqda yüksək xüsusi çəkili məhlulu quyuya vurmaq üçün xətt
45. 45. Məhlul-qaz separatoru Ştuser manifoldu
46. 46. Heyət (Personal): Qazma briqadası Şirkət nümayəndəsi: Şirkətin planına uyğun olaraq qazıma qurğusu əməliyyatlarını idarə edən kəşfiyyat şirkəti nümayəndəsi Sahə geoloqu : Layların tavanlarıni , kəmərin endirilməsi dərinliyini müəyyən edən , karotaj , süxur nümunəsi götürmə , qazıma zamanı ölçmə (QZÖ) , qazıma məhlulu karotaj işlərinə nəzarət edən və laydan çıxan süxur hissəciklərini təsvir edən kəşviyyat şirkəti nümayəndəsi Qazıma məhlulu mühəndisi : Qazıma məhlulu planında quyu lüləsi boyunca qazıma məhlulunun lazım xassələrini təmin edən və saxlayan xidmət mühəndisi Qazıma məhlulu karotaj mühəndisi: Bütün qazıma parametrlərini və qaz göstəriciləri məlumatlarına cavabdeh xidmət mühəndisi Qazıma zamanı ölçmə (QZÖ) və Qazıma zamanı karotaj (QZK): Quyu lüləsi boyunca qeydedici alətlərə (Qamma , Neytron və s.) zenit bucağı və azimut məlumatlarına cavabdeh xidmət mühəndisi Qazıma istiqaməti : Maili qazıma istiqamətləri və bu istiqamətlərin layihəyə uyğun olmasına cavabdeh xidmət mühəndisi Baş qazıma ustası : Qazıma buruğu və bütün qazıma əməliyyatlarına cavabdeh şəxs. Qazmaçı: Qazıma və qazıma avadanlığını idarə edən şəxs. Qazmaçı köməkçisi: Qazmaçının yoxluğunda onu əvəz edən və istifadə olunan boruların uzunluğunu ölçəm şəxs. Yuxarı fəhlə: Qazıma köməkçisinin yoxluğunda onu əvəz edir və qurğunun yuxarısında borularla işləyir. Qazıma məhlulunu yoxlayan: məhlulu qarışdırmaq və əlavə etməyə cavabdeh şəxs. Fəhlə: Daim qazıma qurğusuna gətirilməsi avadanlıq və təchizat işlərinə nəzarət edən şəxs. Kran operatoru/ Mexanik/ Elektrik
47. 47. Qazıma kəmərinin komponentləri: 1- Balta 5- Yas 2- Ağırlaşdırılmış QB – AQB 6- Stabilizator 3- Ağır QB 7- Balta keçiricisi 4- Qazıma boruları (QB) 8- Motor və ya turbin Qazıma boruları (QB) – Bir borunun uzunluğu təxminən 30-31ft (9-9,5m)-dir. – Hər borunun bir ucu mufta (a), digəri isə yiv (b) birləşməli olur. – 3 borunun birləşməsi şam adlanır. Qazıma kəmərinin aşağı hissəsi (QKAH) QKAH-nin funksiyaları: – Qazıma borularının artlq əyilmə və burulmadan qoruma – Maili qazımada istiqamət və zenit bucağını idarə etmək – Yükü baltanın üzərinə yerləşdirmək a b
48. 48. Stabilizator Diametr keçiricisi Balta keçiricisi Balta AQB Orta uzunluq 9m (30ft) AQBAğır qazıma borusu Orta uzunluq 9.5m (31ft) Orta uzunluq 9.5m (31ft)
49. 49. AQB – AQB- baltanın üzərində yerləşdirilən ağır, qalınlaşdırılmış divarlı boru – təxminən 9 m uzunluğunda olur və QB-dan ağırdır. Xarici diametri QB-dan böyükdür. AQB aşağıdakı məqsədlərlə istifadə olunur. – stabilizator kimi quyu lüləsini düz saxlamaq – qazıma kəmərini gərgin vəziyyətdə saxlamaq – Baltaya düşən yükü artırmaq – dəyirmi və ya spiral formada olurlar – Spiral forma qazma məhlulunun daha rahat sirkulyasiyasına şərait yaradır və differensial təzyiq səbəbdən boruların tutulması ehtimalını azaldır. Ağır Qazıma boruları: – Çəkiləri standart QB-dan 2-3 dəfə çoxdur. – Standart QB-la eyni xarici diametrə malikdir, daxili diametril isə daha kiçikdir (yəni divarı daha qalındır) – Baltaya düşən yükü artırmaq – Həmçinin dəyirmi və ya spiral formada olurlar
50. 50. Daha qalın divarı və daha uzun yiv birləşməsi var. Ağırlaşdırılmış qazıma borusu Standart qazıma borusu
51. 51. 52 Sıxılmış QB X Düzgün AQB QB-nu gərilmiş halda saxlayır. X AQB-nun çəkisi kifayət qədər deyil
52. 52. – Stabilizatorlar və keçiricilər: – Diametr keçiricisi müxtəlif ölçülü və tipli boruları birləşdirmək üçün istifadə olunur. – Amortizasiya keçiricisi baltanın arxasında yerləşdirilir və qazıma zamanı vibrasiyanın təsirini azaldır. – Stabilizator pərli keçiricidir. Onun 2 funksiyası var: – AQB-ni lülənin mərkəzində saxlamaq -Kalibrləmək – Genişləndirici bərk süxurları qazan zaman nəzərdə tutulan diametrli lülə alınması üçün balta və AQB arasında yerləşdirilir. – Balta keçiricisi hər iki tərəfində mufta birləşməsi olan keçiricidir. Baltanın qazıma kəmərinə birləşdirilməsinə xidmət edir. – Lülə açan və açılan genişləndirici lülənin diametrini artırmaq üçün birbaşa baltanın üstündə yerləşdirilən alətlərdir.Açılan genişləndiricinin qolları quyuda məhlulun təzyiqi hesabına açılır, lülə açan isə qolları açıq şəkildə endirilir. – Baltalar: 4 əsas növü var; a. Pərli baltalar b. Şaroşkalı Baltalar c.Almaz baltalar d. Polikristallik Almaz baltalar (PDC) e.Sütuncuqlu balta a. b. c.
53. 53. 54
54. 54. 55 Açılan genişləndiriciLülə açan Genişləndirici
55. 55. -Quyudibi qazma məhlulu motoru: – Daha çox maili qazmada işlənir – Dairəvi rezin statorun daxilində spiral formalı polad rotor baltanı fırladır – Əyri keçirici vasitəsilə qazıma boruları arzu olunan istiqamətdə yönləndirilir. – Turbin: – Bir neçə seksiyadan ibarət olur – Pərli rotor silindrik stator daxilində fırlanır – Yas (яс): – Qazıma boruları quyuda tutulanda istifadə olunur – Yuxarı dartma – kinetik hərəkət hesabına borular azad olunur – Qazıma vaxtı ölçmə aləti – Measuring While Drilling (MWD): Azimut, meyletmə bucağı, təzyiq, süxur və petrofiziki xassələrin ölçülməsi
56. 56. 57 Rotor Seksiya Stator Fırlanma Turbin Stator Rotor Rotor-stator əlaqəsi Quyudibi qazma məhlulu motoru Fırlanma Ötürücü dəlik
57. 57. 58 ic Yönəldici yiv Yönəltmə bucağı Quyudibi motor Balta Əyri keçirici Qeyri-maqnetik AQB
58. 58. 59 Kinetik Enerji (Hərəkət enerjisi) azadedici qüvvə kimi işlənir Qazıma yasıla əməliyyat = Tutulma zamanı qazıma borusunun azad edilməsi
59. 59. Təqdimatda istifadə olunan terminlərin ingiliscə tərcüməsi Lüğət – Glossary
60. 60. 61 “İt damı” Dog house Kanatın hərəkətli ucu Fast line Kanatın hərəkətsiz ucu Dead line Kar plaşkalar Blind rams Keçirici Sub Kəsici plaşkalar Shear rams Konduktor (kəməri) Conductor Kran operatoru Crane operator Kronblok(tərpənməzdir) Crown or crown block Kvadrat (boru) Kelly Kvadrat içliyi Kelly bushing/Drive bushing Laydan götürülən süxur nümunəsi Core Lülə açan Hole Opener Lövbər Deadline anchor Məhlul Fluid Mexanik Mechanic Nasos Pump Ötürücü çən Possum belly Özül Substructure Özüqalxan üzən qazıma qurğusu Jack-up rig Pazlı tutucu (Klin) Slip Pərli balta Drag bit Plaşkalı preventor Ram preventer Platforma Platform Polikristallik Almaz balta Polycrystalline Diamond Compact(PDC) bit Preventor Blow Out Preventer (BOP) İstiqamət Azimuth Açılan genişləndirci Under-reamer Ağır Qazma Borusu (AQB) Heavy Weight Drill Pipe (HWDP) Ağırlaşdırılmış qazma borusu Drill Collar (DC) Aktiv tanklar Active tanks Almaz balta Diamond bit Amortizasiya keçiricisi Shock sub Atqı xətti Flow line Avtomat qazıma açarı Spinning wrench Balta keçiricisi Bit sub Baş qazıma ustası Tool pusher Boğma xətti Kill line Boru plaşkaları Pipe rams Boruları qaldırmaq üçün körpü V-door Bucurqad Drawworks Diametr keçiricisi Crossover (XO) Dik boru Stand pipe Elektrik Electrician Elevator (Qaldırcı) Elevator Enerji sistemi Energy system Əsas içlik Master bushing Əyləc Brake lever Fəhlə Floor-man/ roustabout Fırladıcı sitem Rotational system Fırlanğıc Swivel Genişləndirici Reamer Gil təmizləyici Desilter Həlqəvi fəza Annulus Həlqəvi preventor Annular preventer İstiqamət Azimuth
61. 61. 62 Qaldırıcı sistem Hoisting system Qarmaq Hook “Qaz boğazı” Gooseneck Qazıma baltası Drill bit Qazıma borusu Drill pipe (DP) Qazıma briqadası Drilling crew Qazıma gəmisi Drill ship Qazıma istiqaməti Drilling direction Qazıma kəməri Drill string Qazıma makarası Drill spool Qazıma məhlulu karotaj mühəndisi Mud logger Qazıma məhlulu mühəndisi Mud engineer Qazıma məhlulu, gilli Drilling mud or drilling Qazıma qurğusu Drilling rig or rig Qazıma şlanqı Rotary hose Qazıma Zamanı Karotaj (QZK) Logging While Drilling (LWD) Qazıma Zamanı Ölçmə (QZÖ) Measuring While Drilling (MWD) Qazma Kəmərinin Aşağı Hissəsi (QKAH) Bottom Hole Assembly (BHA) Qazma məhlulunu yoxlayan Mud tester Qazmaçı Driller Qazmaçı köməkçisi Assistant driller Qoruyucu kəmər başlığı Casing head Qüllə Mast Quyu lüləsi Hole Quyuya nəzarət Well control Quyudibi qazma məhlulu motoru Positive Displacement Mud Motor (PDM) Partlayış Blow out Rotor stolu Rotary table Sahə geoloqu Well site geologist Şamdan (rusca: Podsveçnik) Stand of drill pipe Şaroşkalı balta Roller cone bit or rock bit Ştuser xətti Choke line Sentrifuqa Centrifuge Şirkət nümayəndəsi Company Man Sirkulyasiya sistemi Circulation system Sorma Suction Stabilizator Stabiliser (Stab) Ştroplar Links Sütuncuqlu balta Coring bit Tal bloku (tərpənəndir) Travelling block Tal kanatı Drilling line Təzahür (neft/qaz/su) Kick Titrəyən ələk (rusca: vibrasita) Shale shaker Tullantı hovuzu Waste pool Turbin Turbine Universal maşın açar ı (rusca: УМК – UMK) Tongs Verxovoy balkonu Monkey board Yarımdalma üzən qazıma qurğusu Semi-submersible rig Yas (яс) Jar/Drilling jar Yuxarı fəhlə Derrick-man Zenit bucağı Inclination angle
62. 62. komandası Nəsibli Təranə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Tədqiqatçı mühəndis 63 İsmayılova Fəridə BP şirkəti Qazma geotəhlükələri üzrə mütəxəssis Məqsədimiz: • Az-ca materialların artırılması • İngilis dili baryerinin aşılmasına dəstək “Engineers Change” Facebook, Slideshare, Youtube və ya LinkedIn hesablarını izləyin.
63. 63. Sabah üçün ən yaxşı hazırlıq bu gün bacardığının ən yaxşısını etməkdir. H.Cekson Braun, Cr.

• About
• Support
• Terms
• Privacy
• Copyright
• Cookie Preferences
• Do not sell or share my personal information

© 2023 SlideShare from Scribd

Share Clipboard

Public clipboards featuring this slide

No public clipboards found for this slide

Select another clipboard

Looks like you’ve clipped this slide to already.

Create a clipboard

You just clipped your first slide!

Clipping is a handy way to collect important slides you want to go back to later. Now customize the name of a clipboard to store your clips.