Paylanmış sistemlər: xüsusiyyətləri, arxitekturası, növləri, məqsədləri, tətbiqləri

Bundan başqa, tətbiq vasitəsilə kommunal / rabitə ödənişlərini həyata keçirmək, istənilən bank kartına köçürmələr etmək, həmçinin ödəniş şablonları yaratmaq mümkündür. Yeni tətbiqdə Kapital Bank-ın yaxınlıqda olan filial və ATM-lərini tapmaq, valyuta məzənnələrini izləmək mümkündür.

Qənaət tətbiqini necə qura bilərəm?

Kapital Bank onlayn əməliyyatlara və yeni texnologiyalara üstünlük verən müştərilərə yeni Bir Bank tətbiqini təqdim edir. İstifadəçilər 1 dəqiqə vaxt sərf edərək, Kapital Bank-ın istənilən ödəniş kartı ilə onlayn qeydiyyatdan keçməklə xidmətdən yararlana bilərlər.

Unikal.org xəbər verir ki, əgər müştərinin istifadə etdiyi smartfon və ya planşet barmaq izi funksiyasını dəstəkləyirsə, tətbiqə barmaq izi ilə daxil olmaq mümkündür. Bir Bank vasitəsilə Kapital Bank müştəriləri hesabları, ödəniş kartları, kredit və depozitlərini banka gəlmədən idarə edə bilərlər.

Yeni tətbiq vasitəsilə istifadəçilər həmçinin bir sıra innovativ əməliyyatları həyata keçirə biləcəklər: tətbiqə istənilən bankın ödəniş kartını əlavə etmək və bu kart vasitəsilə bir sıra əməliyyatlar həyata keçirmək, telefon kitabçasında olan, tətbiqi yükləyən digər istifadəçiyə pul göndərmək və ya ondan pul qəbul etmək və s.

Bundan başqa, tətbiq vasitəsilə kommunal / rabitə ödənişlərini həyata keçirmək, istənilən bank kartına köçürmələr etmək, həmçinin ödəniş şablonları yaratmaq mümkündür. Yeni tətbiqdə Kapital Bank-ın yaxınlıqda olan filial və ATM-lərini tapmaq, valyuta məzənnələrini izləmək mümkündür.

Paylanmış sistemlər: xüsusiyyətləri, arxitekturası, növləri, məqsədləri, tətbiqləri

The Paylanmış sistemlər bunlar bir neçə kompüterin hərəkətlərini əlaqələndirməyə xidmət edən proqram parçalarıdır. Bu koordinasiya mesaj mübadiləsi, yəni məlumat ötürən məlumat parçaları ilə əldə edilir.

Paylanmış sistemlər paralel komponentlər, rabitə şəbəkəsi və sinxronizasiya mexanizmi tələb edir. Proqram daxil olmaqla mənbələrin bir şəbəkəyə qoşulmuş sistemlər tərəfindən bölüşdürülməsinə imkan verirlər. Buna görə sistem kompüterləri birləşdirən və mesajların yönləndirilməsini idarə edən bir şəbəkəyə əsaslanır.

Paylanmış hesablama, paylanmış sistemlərin analizindən məsul olan bir hesablama sahəsidir. Paylanmış sistemdə işləyən kompüter proqramına paylanmış proqram deyilir.

Yüzlərlə və ya minlərlə kompüterin ola biləcəyi bir kontekstdə, böyük İnternet şirkətlərində ortaq bir nisbətdir, çox çətin olur, istər hardware, istər şəbəkə, disklər, vs. sistem səhv olmalıdır hər zaman onlarla qarşılaşmağa hazırdır.

Məlumat paylanması

Dağıtım çox böyük məlumat konqlomeratlarını idarə etmək üçün açardır. Sistemə yeni mənbələr əlavə edərək məlumat hovuzları böyüdükdə sabit performansı qoruyan vasitə olan miqyaslılığa nail olmaq lazımdır.

Digər tərəfdən, paylama paylanmış hesablama və saxlama dizaynını və tətbiqini nəzərə alınması vacib olan bir sıra texniki problemlər təqdim edir. Nəzərə alınmalı bir məqam, mümkün uğursuzluq riski.

Paylanmış sistemlərin xüsusiyyətləri

Uyğunluq

Cihazlar fərqli əməliyyat sistemləri ilə işləyə bilər. Bu, istifadəçilərə hər zaman eyni xidmətləri təklif etmələrinə mane olmur. Bu səbəbdən bütün bağlı cihazlar bir-biri ilə uyğundur.

Digər bir əsas məsələ, proqramın dizaynıdır, çünki hər kompüterdə olan bütün sistemlərə və istifadəçilərə də uyğundur.

Qüsurlara dözümlülük

Bir çox kompüterlə vahid bir şəbəkə olmaq, hər hansı bir komponenti sıradan çıxsa, digərləri səhvlərdən tez çəkinərək öz funksiyalarını tam yerinə yetirməyə davam edə bilərlər.

Bu səbəbdən paylanmış sistemlər onlarla işləyərkən çox güvən təmin etməyə meyllidir, çünki sistemin tamamilə sıradan çıxması nadir hallarda olur, çünki tapşırıqlar tək bir cihazda deyil, fərqli kompüterlərdə olur.

Orta proqram və API

Fərqli prosessorlar, paylayıcı orta proqramı istifadə edərək, istifadəçilərə uyğun və inteqrasiya edilmiş bir şəbəkə təmin etmək üçün fərqli qaynaqları və imkanları paylaşmağa kömək edir. Ayrıca tətbiqetmələrə təhlükəsizlik və qəza bərpa kimi bir sıra xidmətlər təqdim edir.

Bu gün tətbiqlərin ünsiyyət qura biləcəyi bir keçid rolunu oynayan tətbiq proqramlaşdırma interfeysləri (API) haqqında daha çox şey eşidirsiniz. Tətbiqlərin API’si xaricində digər tətbiqetmələr haqqında bir şey bilməsinə ehtiyac yoxdur.

Memarlıq

Müştəri-server arxitekturası

Server adlanan müəyyən bir kompüter xidmətlər adlanan müəyyən tapşırıqları yerinə yetirə bilər. Məsələn, şəbəkə üzərindən fayllara xidmət etmək, müəyyən əmrləri icra etmək və ya məlumatları bir printerə yönəltmək. Müştəri xidmətləri tələb edən kompüterdir.

Əsasən təqdim etdiyi xidmətlə tanınan kompüterə çap server, fayl server və s. Deyilə bilər.

Peer-peer memarlığı

Hər bir kompüterin oxşar imkanlara malik olduğunu və heç bir maşının digərlərinə xidmət göstərməyə həsr olunmadığını düşünür. Buna misal olaraq kiçik bir ofisdəki mikrokompüterlər dəstini göstərmək olar.

Şəbəkə insanların bir-birinin sənədlərinə daxil olmasına və e-poçt göndərməsinə imkan verir, lakin heç bir kompüter müəyyən bir xidmət dəsti təqdim etmir.

Çox səviyyəli memarlıq

Müəyyən xidmətlər üçün hiyerarşik əlaqəyə sahib olmağın mənası ola bilər. Misal üçün:

• Tapşırıqları yerinə yetirərkən bir server fərqli bir başqa bir serverlə əlaqə qura bilər
• Müştəri-server arxitekturası iki pilləli bir memarlıqdır.

Prosessor qrupu arxitekturası

Əməliyyat sistemi avtomatik olaraq boş kompüterlərdə əməliyyatlara başlaya bilər və hətta daha çox mövcud CPU dövrü olan sistemlərə köçürə bilər. Digər hallarda, istifadəçi mövcud sistemlərdə prosesləri əl ilə başlaya və ya hərəkət etdirə bilər.

Paylanmış sistemlərin növləri

Klaster hesablama

Bu, yüksək sürətli lokal şəbəkə ilə birləşdirilmiş oxşar kompüterlər toplusudur. Tez-tez paralel proqramlaşdırma üçün istifadə olunur, burada bir hesablama intensiv proqramı bir çox kompüterdə paralel olaraq işləyir.

Hər bir klaster, master adlandırılan bir və ya daha çox qovşaq tərəfindən nəzarət edilən və idarə olunan bir hesablama qovşaqlarından ibarətdir.

Şəbəkə hesablama

Donanım və şəbəkə texnologiyasında fərqlilikləri çox olan qovşaqlardan ibarətdir. Müəyyən tapşırıqlar üçün spesifik bir qovşaq konfiqurasiyasına sahib olmaq üçün mövcud tendensiya, şəbəkə hesablamasında ən çox rast gəlinən daha çox müxtəlifliyə səbəb oldu.

Bulud Hesablama

Bir bulud provayderinin məlumat mərkəzində yerləşdirilən virtuallaşdırılmış mənbələr toplusudur. Müştərilər müxtəlif bulud xidmətlərindən faydalanmaq üçün virtuallaşdırılmış bir infrastruktur qura bilərlər.

İstifadəçi üçün, özünün xüsusi kompüterini icarəyə götürdüyü görünür. Bununla birlikdə, digər müştərilərlə bölüşdüyünüz çox güman. Eyni şey virtual yaddaş üçün də tətbiq olunur.

Bu sanallaşmış mənbələr dinamik şəkildə konfiqurasiya edilə bilər, beləliklə miqyaslanmağa imkan verir. Daha çox hesablama mənbəyinə ehtiyac olarsa, sistem daha çox şey satın ala bilər.

qollar

Resursları paylaşın

İstər saxlama anbarları, istər məlumat sənədləri, xidmətlər və ya şəbəkələr olsun, qənaət naminə bu mənbələri tətbiqetmələr arasında bölüşmək istəyə bilərsiniz.

Birdən çox tətbiq arasında paylaşılan bir saxlama qurğusuna sahib olmaq, hər biri üçün ayrıca saxlama yeri almaq və saxlamaqdan daha ucuzdur.

Abstraksiya

Proseslərin və mənbələrin coğrafi baxımdan dağılmış ola biləcəyi bir neçə kompüterdə paylandığını gizlətmək. Yəni proseslər və mənbələr istifadəçidən götürülür.

Açılır

Əsasən paylanmış bir sistemin digər sistemlərlə asanlıqla birləşdirilə bilən elementlərlə qurulduğunu göstərir. Standartlaşdırılmış qaydalara uyğun olaraq, həmin interfeysə sahib olan hər hansı bir proses eyni interfeyslə başqa bir proseslə əlaqə qura bilər.

Birlikdə işləmək və daşınma

Fərqli istehsalçılardan iki sistemin bir yerdə işləyə biləcəyi zaman nəzərdə tutulur. Taşınabilirlik, A sistemi üçün edilən bir tətbiqin B sistemində dəyişiklik edilmədən nə dərəcədə işləyə biləcəyini təyin edir.

Ölçeklenebilirlik

Daha çox mənbəyə ehtiyac duyan istifadəçilər artdıqda lazımdır. Yaxşı bir nümunə, hər cümə axşamı Netflix auditoriyasının artmasıdır.

Daha çox video ötürülməsinə imkan vermək və istehlak normallaşdıqdan sonra onu azaltmaqla şəbəkə tutumunu artırmaq kimi dinamik olaraq daha çox resurs əlavə etmək deməkdir.

Proqramlar

Erlang virtual maşını

Erlang, paralellik, paylanma və səhv tolerantlığı üçün böyük semantikaya sahib olan funksional bir dildir. Bir Erlang virtual maşını bir Erlang tətbiqinin paylanmasını idarə edir.

Bu model bir çox təcrid olunmuş prosesi həyata keçirərək, hamısı daxili mesajlaşma sistemi vasitəsilə bir-biri ilə ünsiyyət qurma qabiliyyətinə malikdir.

Erlang virtual maşını müxtəlif yerlərdə olan digər virtual maşınlara qoşula bilər. Bu virtual maşın dəsti başqa bir qovşaqda işləməyi planlaşdıraraq bir maşının uğursuzluqlarını idarə edərək tək bir tətbiqetmə işləyir.

Bittorrent

İnternetdəki böyük faylların ötürülməsi üçün ən çox istifadə olunan protokollardan biridir. Əsas fikir, əsas serverdən keçmədən şəbəkədəki fərqli həmyaşıdları arasında faylların ötürülməsini asanlaşdırmaqdır.

BitTorrent istemcisini istifadə edərək, bir faylı yükləmək üçün dünyanın bir çox kompüterinə qoşula bilərsiniz. Bir koordinator kimi fəaliyyət göstərən bir kompüter, şəbəkədəki istənilən faylı olan qovşaqları göstərməyə kömək edir.

BitTorrent, könüllü olaraq faylları yerləşdirməyə və onları istəyən digər istifadəçilər üçün yükləməyə imkan verir. Çox populyardır, çünki şəbəkəyə töhfə vermək üçün stimul verən ilk növ idi.

Üstünlük

– Paylanmış sistemə asanlıqla daha çox qovşaq əlavə edilə bilər, yəni ehtiyac olduqda miqyaslı ola bilər.

– Paylanmış sistemdəki bütün qovşaqlar bir-birinə bağlıdır. Buna görə qovşaqların hər biri asanlıqla digər qovşaqlarla məlumat paylaşa bilər.

– Yazıcılar kimi mənbələr yalnız birinə məhdudlaşmaq əvəzinə birdən çox qovşaqla paylaşıla bilər.

– Bir düyünün çatışmazlığı bütün paylanmış sistemin sıradan çıxmasına səbəb olmur. Digər qovşaqlar hələ də bir-biri ilə əlaqə qura bilər.

Dezavantajları

– Bir qovşaqdan digərinə keçərkən şəbəkədə bəzi mesajlar və məlumatlar itə bilər.

– Paylanmış sistemlərdə kifayət qədər təhlükəsizlik təmin etmək çətindir, çünki həm düyünlər, həm də əlaqələr təmin edilməlidir.

– Paylanmış sistemdəki bütün qovşaqlar eyni vaxtda məlumat göndərməyə çalışarsa, şəbəkə həddindən artıq yüklənmə baş verə bilər.

– Paylanmış sistemlərə qoşulmuş verilənlər bazası bir istifadəçi sisteminə nisbətən olduqca mürəkkəb və idarə olunması çətindir.

Paylanmış sistemlərə nümunələr

Paylanmış sistemlər elektron bank sistemləri, kütləvi multiplayer onlayn oyunlar və sensor şəbəkələri kimi çox sayda halda istifadə edilə bilər.

StackPath

Məzmun çatdırılması şəbəkə xidmətini gücləndirmək üçün xüsusilə böyük bir paylanmış sistemdən istifadə edir. Varlıq nöqtələrinin (PoP) hər birində dünya səviyyəsində paylanmış bir sistem meydana gətirən düyünlər var.

StackPath, ən son və ən çox tələb olunan məzmunu istifadə olunan sayta ən yaxın yerlərdə saxlayır.

Virtual kompüterləri bir-birinə bağlayaraq, sistem ən müasir hesablama sürətindən və çevikliyindən faydalanmaqla yanaşı, minlərlə eyni vaxtda istəyi çox tez həll edə bilər.

İnternet

Dünyadakı ən böyük paylanmış sistemdir. Hər hansı bir istifadəçi milyonlarla kompüterdən ibarət olmasına baxmayaraq özünü bir sistem kimi hiss edir.

Abstraksiya konsepsiyası sayəsində məlumatların harada saxlanıldığını, neçə serverin iştirak etdiyini və məlumatın brauzerə necə çatdığını bilmirsiniz. Brauzer İnternetin mürəkkəbliyini həll edir.

Bu, Gmail e-poçtu və ya istifadə edilə bilən hər hansı bir tətbiq kimi tətbiqetmələrə də aiddir. Hər bir insan gündəlik paylanmış tətbiqetmə ilə əlaqə qurur.

İstinadlar

1. Paul Krzyzanowski (2018). Paylanmış sistemlər. Alınan: cs.rutgers.edu.
2. Catherine Paganini (2019). Astar: Paylanmış Sistemlər və Bulud Yerli Hesablama. Yeni yığın. Götürülmüşdür: thenewstack.io.
3. Beynəlxalq Valensiya Universiteti (2020). Paylanmış sistemlər, xüsusiyyətləri və təsnifatı. Buradan götürülmüşdür: universidadviu.com.
4. David Meador (2018). Paylanmış sistemlər. Dərsliklər Nöqtəsi. Tutorialspoint.com saytından götürülmüşdür.
5. Robert Gibb (2019). Paylanmış sistem nədir? Buradan götürülmüşdür: blog.stackpath.com.
6. Stanislav Kozlovski (2018). Paylanmış sistemlərə hərtərəfli giriş. Pulsuz Kod Düşərgəsi. Buradan götürülmüşdür: freecodecamp.org.

Qənaət tətbiqini necə qura bilərəm?

Azərbaycanda torpaq və digər daşınmaz əmlakların idarə edilməsi, eləcə də infrastruktur və kommunal xidmətlər sektoru ilə bağlı mühüm yenilik baş verib.

FED.az xəbər verir ki, fevralın 17-də Bakıda Almaniyanın «EKM Global Consulting GmbH» şirkəti tərəfindən hazırlanmış və Azərbaycanda ilk dəfə istifadə ediləcək pasportlaşdırma üçün «EKM Maps» proqram təminatı təqdim edilib.

«EKM Maps» tətbiqi – coğrafi məlumatların əldə edilməsini telefon və ya planşetdən istifadə etməklə maksimum asanlaşdıran proqramdır. Bu proqramın köməyi ilə artıq sahə qeydlərini, koordinatları kağıza köçürmək, fotoşəkilləri georeferensiya etmək və GPS koordinatlarını köçürməyə ehtiyac qalmır.

Çünki «EKM Maps» proqramı vasitəsilə bütün bu proseslər smartfon və ya planşet vasitəsilə bir neçə saniyə ərzində tamamlanır və məlumatlar dərhal sistemə yüklənir.

Təqdimat mərasimində «EKM Global Consulting GmbH» şirkətinin rəhbəri Elşən Musayev və Slovakiyadan olan coğrafi informasiya sistemi (GIS) üzrə ekspert, doktor Radovan Hilbert yeni proqramın detalları barədə məlumat verib, onun imkanları və tətbiq sahələrini açıqlayıblar.

«EKM Maps» proqram təminatı kənd təsərrüfatı, tikinti, mühəndislik, ətraf mühit, nəqliyyat, telekommunikasiya, enerji təchizatı və s. kimi sahələrdə istifadə oluna bilər.

Tətbiqdən istifadə etmək olduqca asandır

– «EKM Maps» proqramını «Android» və «iOS» sitemlərindən telefona yükləyib quraşdırmaq olar. Daha sonra bu proqram vasitəsilə xəritədə istənilən obyektin koordinatlarını qeyd etmək mümkündür.

İstifadəçinin arzusundan asılı olaraq bu məlumatlar ya ictimaiyyətə və ya müəyyən bir qrupa açıq ola bilər. Bu proqramdan istifadə etməklə istənilən obyekti pasportlaşdırmaq mümkündür.

«Pasportlaşma o deməkdir ki, istənilən obyekt, məsələn, ağac və ya bir mağaza sistemdə qeyd edilir, onun şəkli çəkilir və bütün informasiya onun altında yazılır. Bundan sonra sistemdə obyektin həm yeri, həm də şəkli və ona aid məlumat görünə bilər. Nəticədə insanlar koordinatın üzərinə vurub bu ağacın yerini və şəklini görə biləcəklər» – deyə «EKM Global Consulting GmbH» şirkətinin rəhbəri Elşən Musayev bildirir.

E.Musayevin sözlərinə görə, bu gün bəzi iri şirkətlərin avadanlıqları və ya onların infrastrukturuna daxil olanlar onların bazasında var, satınalmalarında var, amma ümumiyyətlə hamısı bir yerdə bunu görmək mümkün deyil, «xəritənin üzərinə çıxardıqda isə bu faktiki olaraq rəqəmsal əkizə gətirib çıxarır».

«Sadəcə telefonu götürüb, tətbiqi açmaq kifayətdir»

Coğrafi informasiya sistemi (GIS) üzrə ekspert, doktor Radovan Hilbertin sözlərinə görə, tətbiqdən hamı asanlıqla istifadə edə bilər: «Sadəcə telefonu götürüb, tətbiqi açmaq, istədiyimiz obyektin şəklini və ya yerini sistemə əlavə etmək kifayətdir. Bu ağacın və ya transformatorun şəkli ola bilər. Sistemə daxil edəndən sonra o dərhal xəritədə görünür».

Cənab Hilbert tətbiqin necə işlədiyini göstərmək üçün tədbirin keçirildiyi otelin yaxınlığında şəklini çkdiyi ağacı və oteldəki otağı sistemə daxil edib nümayiş etdirir. Onun sözlərinə görə, bu sistemə girişi olan istənilən şəxs həmin obyekti və onun yerini görəcək və tələb olunarsa həmin obyektə yaxınlaşa biləcək: «Məsələn təmir və başqa hər hansı ehtiyac varsa həmin obyektə yaxınlaşa biləcək».

Sistemdə göstərilən yerin dəqiqliyi telefonun CPS sisteminn dəqiqliyindən asılıdır. Bu halda dəqiqlik səhvi bir neçə metrdən artıq olmayacaq. Xüsusi antennalara qoşulmaqda isə bu dəqiqliyi bir neçə santimetrə endirmək olar, amma adətən buna ehtiyac olmur.

Şirkətin rəhbəri Elşən Musayev bildirir ki, yeni tətbiqin istifadə imkanları olduqca genişdir. Məsələn, «EKM Maps» proqramı vasitəsilə istənilən şəxs «ASAN müraciət»dən istifadə edə bilər – şikayət obyektinin şəklini və koordinatını göstərmək kifayətdir.

Bələdiyyələr bütün obyektləri nəzarətdə saxlaya biləcəklər

Yeni proqramın əsas istifadəçilərindən biri bələdiyyələr ola bilər. Çünki bələdiyyələr ərazidəki əmlakların – torpaq sahələrinin, evlərin, mağaza və digər obyektlərin koordanatlarını dəqiq bilməli, onların şəklinə malik olmalı, eləcə də onlardan vergi toplamalıdırlar.

Bu mənada «EKM Maps» proqramı bələdiyyələr üçün əla imkandır. Bunun üçün onlar öz serverlərinə xəritə yükləyirlər. Bu – coğrafi informasiya sistemində olan xəritələr olmalıdır – onları tapmaq çətin deyil – açıq mənbələrdən pulsuz da yükləmiək olar. Bələdiyyə əməkdaşları tətbiqdən istifadə edib obyektlərin yerlərini və şəkillərini qeyd etdikcə, həmin yerlər bələdiyyənin xəritəsinə də oturur.

Nəticədə hansı obyektin harada olması və şəkli məlum olur. Bundan sonra bələdiyyələr xəritə üzərindən öz infrastrukturunu, yəni obyektləri görüb ondan istifədə edə, o cümlədən vergiləri toplaya bilərlər.

«Gəlin daha uzağa gedək – obyektin şəkli çəkiləndən və xəritədə yeri müəyyən ediləndən sonra bələdiyyənin İT əməkdaşı bu sistemi bələdiyyənin maliyyə və vergi yığma sisteminə birləşdirir. Nəticədə xəritəni açan kimi, hansı obyektin və ya əmlakın vergisinin ödənilib ödənilmədiyi və yığılan pulların məbləği aşkar olunacaq»-deyə E.Musayev yeni proqramın bələdiyyələr üçün üstünlüyünü izah edib.

Yol polisi nəyin harada olduğunu öyrənəcək

«EKM Maps» proqramından Dövlət Yol Polisi də istifadə edə bilər. Söhbət yol nişanı və infrastrukturun yerində olmasından gedir. «Yol polisinin nişanları həmişə dəqiq yerində olmur, amma bu sistem vasitəsilə mövcud nişanlar və qurğular bütünlüklə elektron xəritəyə köçürülür və onların dəqiq yeri məlum olur. Onda bilinir ki, onlar öz yerindədir, yoxsa dəyişikliyə ehtiyac var».

Tutaq ki, yol polisi hansısa bölgədə yol nişanı quraşdırmağı sifariş edir: «Bu xəritə vasitəsilə polis nəzarət edə bilər ki, nişanlar yerinə düz quraşdırılıb, ya yox».

Vergi Xidməti artıq pasportlaşmaya başlayıb

«EKM Maps» proqramından Dövət Vergi Xidməti də istifadə edə bilər. Bir neçə gün əvvəl DVX ölkədəki kommersiya qurumlarına nəzarət üçün onların inventarizasiyasının başlandığını elan edib.

Bunun üçün vergi əməkdaşları obyektlərə yaxınlaşaraq onların yerlərini və digər göstəricilərini dəqiqləşdirəcəklər. Sonora bu məlumatlar rəqəmsal xəritəyə əlavə ediləcək.

Tədbirdə bildirildi ki, bu prosesdə yeni «EKM Maps» proqramından da istifadə etmək və prosesi asanlaşdırmaq olar.

Biznes öz şəbəkəsini göstərib, yaxınlıqdakı müştəriləri «tutacaq»

Azərbaycan biznesi isə «EKM Maps» proqramından bir neçə formada istifadə edə biləcək.

Əvvəla, şirkətlər öz filialları və şəbəkələrini (dəqiq koordinatları və şəkilləri ilə) elektron xəritə üzərinə köçürüb asanlıqla idarə edə biləcəklər.

Digətərəfdən biznes müştəriləri cəlb etməklə öz satışlarını artıra bilər. «Biznes obyektləri sistemdə öz yerlərini qeyd edərək müştəriləri cəlb etmək üçün proqram yaza bilərlər. Nəticə də obyektin yaxınlıqdan – müəyyən məsafədən keçən müştərilərin telefonuna bu obyektin malları və xidmətləri, eləcə də endirimlər barədə bildirişlər gələcək. Məsələn obyektin yanından keçən müştəri biləcək ki, burada 50% endirim var və sair».

Bir sözlə, bu «EKM Maps» proqramından dövlət qurumları və biznes, son nəticədə isə əhali də faydalana biləcək.

Yüksək qənaətə imkan verir

Yeni sistemin əsas üstünlüyü yüksək qənaət imkanı yaratmasıdır. «Bu proqram xüsusilə dövlət qurumlarına sərfəlidir, çünki burada maliyyəyə qənaət etmək imkanı var. Təşkilatın öz işçiləri bu proqramı sərbəst şəkildə istifadə edə bilirlər. Biz onlara layihəni yazıb verəndən sonra təşkilatın əməkdaşları bu dataları layihənin üzərinə əlavə edə bilirlər»-deyə müəlliflər bildirir.

İlk dəfə «Azərişıq» ASC-də uğurla tətbiq edilib

Hazırda bu texnologiya ilk dəfə Azərbaycanda «Azərişıq» ASC ilə əməkdaşlıq çərçivəsində tətbiq olunur. Bunun üçün hər bir transformator, sayğac və s. üzrə məlumatlar toplanaraq mütəxəssislər tərəfindən gələcək işlərdə istifadə oluna biləcək məlumat bazasına yerləşdirilir.

«Biz ötən ildən bunu «Azərişıq»da tətbiq etməyə başlamışıq və fikirləşirik ki, pasportlaşma üçün gələcəkdə digər qurumların da bunu istifadə etməsinə ehtiyac var».

Tətbiqdən istifadə yuxarıda qeyd edildiyi kimi işi asanlaşdırmaqla yanaşı, həm də şəffaflıq gətirir və ölkənin beynəlxalq reytinqlərinin yüksəlməsinə təsir edir.

Hazırda «Azərişıq»ın 3D mobil xəritənin əsasında yaratdığı digər xəritə «ASAN kommunal»da tətbiq olunur:

«Orada 400 metr radiusunda olan yeni abunəçilər və obyektlər – hansılar ki, daha rahat şəkildə «Azərişığ»a qoşula bilərlər, onun tətbiq olunması ilə bağlı işlər bu dəqiqə son mərhələdədir. Bu pasportlaşma ona görə vacibdir ki, hər hansı obyekt sistemə qoşulmaq istəyəndə onun yanında olan transformator avtomatik olaraq sistemdə dəqiq koordinatla göstərilir. Bu sistemin istifadəyə verilməsi işi yüngülləşdirir və daha prosesi daha şəffaf edir».

«EKM Maps» proqramı necə işləyir?

«EKM Maps» proqramının iş prinsipi belədir – təşkilat və ya biznes qurumu tətbiqi yükləyir, xəritədə öz obyektlərini qeyd edir. Bundan sonra tətbiq müəllifləri həmin təşkilatın istifadə edəcəyi sistemi bu tətbiq üzərindən yaradırlar. Həmin sistemlər daxili və ya ictimai istifadə üçün ola bilər – hansı variantı seçmək, yəni sistemin başqa istifadəçilərə nə qədər açıq olması layihənin sifarişçisindən asıldır.

«Ola bilər, kimlərsə terminləri başa düşməsin, ona mürəkkəb gəlsin, amma sistemi yükləyib işləməyə başlasa, onun necə asan və intuitiv olduğunu görəcək» – deyə Elşən Musayev bilirir.

Ekologiya və tarixi abidələr də «canlanacaq»

Ən maraqlısı odur ki, bu tətbiq biznes və dövlət qurumları üçn deyil ekoloji və elm məqsədilə də istifadə oluna bilər.

Məsələn, «EKM Maps» proqramı ilə ölkədəki nadir ağacları və ya hansısa ekoloji pozuntunu qeydə almaq və yerini dəqiqləşdirmək olar. Tətbiq imkan verir ki, istənilən şəxs nadir ağacların, məsələn, Eldar şamının şəklini və ya yerini sistem üzərinə qeyd etsin. Yəni Ekologiya Nazirliyi bu sistemdən istifadə edəək ekoloji monitorinq apara bilər.

Eləcə də kəsilən ağaclar barədə məlumatı qeyd etmək, yerini və şəklini göstərməklə ekoloji qurumları xəbərdar etmək olar.

«Hətta ekoloji pozuntular barədə daha ciddi məlumat verənləri mükafatlarla motivasiya da etmək olar» – deyə müəlliflər bildirir.

Tətbiq müəllifləri bildirir ki, bu sistemi ekologiya qurumları üçün pulsuz yaratmağa da hazırdırlar.

Eyni prinsiplə ölkədəki tarixi abidələrin yeri və şəkli də açıq istifadədə olan xəritəyə yerləşdirilə bilər. Nəticədə bu xəritə vasitəsidə tarixi abidələri asanlıqla tapıb ziyarət etmək mümkün olar.

Tətbiq müəllifləri ondan istifadə üçün dövlət qurumlarına müraciət etməyiblər: «İstənilən qurum özü tətbiq yükləyib, test edə bilər, ona yararlıdırsa, onun üçün layihə edilə bilər».

Proqram internetsiz də işləyir

Təqdimat mərasimində bildirildi ki, «EKM Maps» proqramının üstünlüklərindən biri onun real vaxt rejimində, hətta yolda olarkən də işləməsi və yenilənə bilməsidir. Tətbiqin ən maraqlı xüsusiyyətlərindən biri onun oflayn da işləmək imkanının olması və sonradan sinxronlaşdırıla bilməsidir. Bunun üçün açıq mənbələrdən olan xəritələrin yüklənməsi və onu mövcud GIS infrastrukturuna inteqrasiya etmək kifayətdir: «Məsələn, mən tətbiqi yükləyib qoruğa və ya şəhərə gedirəm, mənə lazım olan obyektlərin şəklini çəkib sistemə əlavə edirəm. Evə gəlib internetə qoşulanda sinxronizasiya başlanır və bütün məlumatlavr serverə ötürülərək yerinə oturur. Yəni belə sadə inteqrasiya imkanı var»-deyə Rodovan Hilbert sistemin üstünlüyünü açıqlayıb.

Toplanmış məlumatlar istənilən yerdən əlçatandır

«EKM Maps»dan istifadə üçün onun tətbiqini yükləyib qeydiyyatdan keçmək lazımdır. Qeydiyyat prosesindən sonra tətbiqdə layihə yaradılmalıdır. Yaradılan hər bir proyekt individualdır, yalnız onu yaradan şəxsə məxsusdur.

Sistemə daxil olduqdan sonra heç bir kənar şirkətin köməyi olmadan xəritə üzərində istənilən obyekti, məlumatı və infrastrukuturu əlavə edərək pasportlaşdırmaq və inventarlaşdırmaq mümkündür.

Toplanmış məlumatlar istənilən zaman, istənilən yerdən əlçatan olub məlumat bazasına çevrilir.