Qonşuları Necə Qovmaq Olar

Çoxmənzilli binalarda birgəyaşayış qaydalarının yazımış və yazılmamış qanunları var ki, hər bir sakin onlara əməl etməyə borcludur. Binaya və qonşulara zərər vurmamaq, ətrafı zibilləməmək, liftlərin hamısını eyni mərtəbəyə çağırmamaq, usta işləri və musiqi alətlərində ifa zamanı müəyyən edilmiş vaxt qrafikinə və səs normasına əməl etmək, avtomobili blok girişinin qarşısında saxlamamaq, balkondan aşağı nəsə atmamaq, şaxtalara zibil atmamaq, kondisionerin suyunu balkondan aşağı buraxmamaq və su borusunu trapa qoşmaq, yüksək səslə televizora baxmamaq, gecə vaxtı səs-küyə yol verməmək, tərbiyəsiz hərəkətlərə yol verməmək və s.

İslamda qonşu haqqı

Əcdadımız, hər zaman mağazalarda vitrinə qoyulan malları almaqdan və satmaqdan çəkinərdilər. Bunun səbəbini isə həmin vitrinlərə qoyulan hər hansı bir qida maddəsində, neçə yetimin, yoxsulun ilişib qalmış qəmli nəzərlərinin olmasıdır.
Bu həssaslığı, göz önündə tutaraq restoranların, küçəyə açılan pəncərələrində, göz haqqından qorunmaq üçün hər zaman pərdə olardı. E vdə ət pişirilsə, “İyi qonşuya getdi, haqqı var.” deyə bir pay da qonşuya göndərilərdi. Həmişə q ul haqqına, qonşuluq haqqına və göz haqqına ehtiram var idi.
Keçmişin insanları bu qədər mədəni idi. Bəs bizim bugünkü mədəniyyət səviyyəmiz necə idi?
Cənabı Haqqın bizdən necə bir qonşu olmağımızı istədiyini ifadə etmək baxımından Allah Rəsulu -səllallahu əleyhi və səlləm- Əfəndimizin bu mübarək hədisi-şərifləri nə qədər ibrətlidir:
“Cəbrayıl mənə qonşuya yaxşılıq etməyi (yəni qonşu haqqına riayət etməyi) o qədər çox tövsiyə etdi ki, qonşunu qonşuya vərəsə edəcək zənn etdim.” (Buxari, Ədəb, 28; Müslim, Birr, 140-141)

Allahu təala qonşularımıza yaxşılıq etməyimiz baxımıdan bir ayəti kərimədə belə buyurur:

وَاعْبُدُوا اللّٰهَ وَلَا تُشْرِكُوا بِه۪ شَيْـٔاً وَبِالْوَالِدَيْنِ اِحْسَاناً وَبِذِي الْقُرْبٰى وَالْيَتَامٰى وَالْمَسَاك۪ينِ وَالْجَارِ ذِي الْقُرْبٰى وَالْجَارِ الْجُنُبِ وَالصَّاحِبِ بِالْجَنْبِ وَابْنِ السَّب۪يلِۙ وَمَا مَلَكَتْ اَيْمَانُكُمْۜ اِنَّ اللّٰهَ لَا يُحِبُّ مَنْ كَانَ مُخْتَالاً فَخُوراًۙ

“ Allaha ibadət edin və Ona heç bir şeyi şərik qoşmayın! Ata-anaya qohum-əqrəbaya, yetimlərə, yoxsullara, yaxın və uzaq qonum-qonşuya, yaxın (yoldaş və) dosta, (pulu qurtarıb yolda qalan) müsafirə (yolçulara), əlinizin altında olana (sahib olduğunuz qul və kənizlərə) yaxşılıq edin! Həqiqətən, Allah özünü bəyənənləri, lovğalıq edənləri sevməz!”(Nisa Surəsi, 36)
Fəxri-i Kainat Əfəndimiz (səv)-in qonşuluq ilə əlaqədar nəbəvi fərmanları iki xüsus əsasındadır:
1.Qonşuya əziyyət verməmək, onun hüququnu, iffətini, namusunu, təhlükəsizliyini qorumaq.
2.Qonşuya yaxşılıq, ikram, ehsan halında olmaq. Onun dərdiylə dərtlənmək, çətinlikdə olanda ona yardım etmək.
Demək ki, qonşu qonşuya möhtac. Qonşu qonşuya əmanət. Heç bir müsəlman, öz qardaşından biganə qala bilməz. «Qoy o, öz başının çarəsinə baxsın» deyə bilməz.
Qonşuluq, bir məkan ortaqlığı və yaxınlığıdır. İnsan, gözü qarşısında, ətrafında olan bitəndən məsuliyyət hiss etməlidir. Gündən-günə irəliləməkdə olan müasir dünyamız hər kəsin bir-birinə qonşu olduğu tək bir diyar halına gəlməkdədir. Dünyanın bir ucundan digər ucuna təyyarə yarım gündə çata bilməkdədir. K eçmişdə aylarla davam edən bir səfərlə ancaq çatılması mümkün olan bir iqlimdə, hər hansı bir fəlakət meydana gəlsə, artıq rabitə vasitələrilə, dəqiqələr içərisində bundan xəbərdar ola bilirik . Əgər həmin bölgədən xəbərdar oluruqsa deməli məsuliyyət daşıyırıq.
Çünki, Məsuliyyət, imkanlar nisbətindədir.
İnsanın mal və bənzəri imkanlarını çoxaltma səyini təsbit ilə başlayan Tekasür Surəsinin son ayəti kəriməsində buyurulur:

ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ يَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعٖ۪يمِ

“Sonra, o gün nemətlər barəsində hökmən sorğu-suala tutulacaqsınız” (Ət-Təkasur, 8)
Hər imkanın, harada istifadə edildiyinin, necə istifadə edildiyinin hesabı vardır. Maddi imkanlarda olduğu kimi, mənəvi ehsanların da hesabı vardır. Cənabi-Haqq, bizə iman mərhəmət lütfetdi. Ən böyük, ən uca Peyğəmbərə bizi ümmət etdi. Bu nemətlərin şükrünün necə olacağı barəsində təfəkkür etməmiz, hesabını buna görə verəcəyimizi unutmamamız lazımdır.
Peyğəmbər -səllallahu əleyhi və səlləm- əfəndimiz, əshabına ikram edib onları doyurmadan özü doymazdı.
“Qonşusu ac ikən tox yatan mömin deyil.” (Hakim, II, 15) buyururdu.

Dünyadan köçənlər üçün dinimizdə 7, 40, 52 deyə bir şey varmıdır?

Qonşuları Necə Qovmaq Olar

Qonşuları digər sakinlərin hüquqlarını pozduqları təqdirdə mənzildən çıxara bilərsiniz. Qanun pozuntuları aşağıdakılardır: yüksək səsli musiqi dinləmək, əxlaqsız bir həyat tərzi sürmək, xuliqanlıq, soyğunçuluq, yanğın münasibət, təhlükəsizlik qaydalarına məhəl qoymamaq, gecə təmir etmək. Əvvəlcə qonşuları əsassız günahlandırmamaq üçün dəlil bazasını toplamalısınız. Sakinlərin hüquq və azadlıqlarının pozulduğunu sübut edən faktlara ehtiyacımız var.

Qanunvericilik, yaralanan tərəfin qorunmasına kömək edən bir sıra vasitələr təqdim edir.

Dəlil toplamaq

Dəlil olaraq qonşuların evdəki qaydanın pozulması ilə bağlı davamlı şikayətlərinə baxıla bilər, adi özbaşınalıq şahidləri də işə cəlb oluna bilər. Qonşular mənzildə yaşamağın sanitar şərtlərini laqeyd etsələr, onu həqiqi bir zibilliyə çevirdilərsə, onda sanitariya və epidemioloji xidmətinə müraciət edə bilərsiniz. Qonşuları ziyarət edəcək və asayiş pozuntusu aktı hazırlayacaq. Tərtib edilmiş aktın surətini götürmək lazımdır ki, itkidə göstəriləcək bir şey olsun. Qonşular səs-küy saldıqda, həvəslərini sakitləşdirmək istəklərinə məhəl qoymayın, polisə kömək üçün müraciət etməlisiniz. Daxili orqanların nümayəndələri, qaydanın pozulması barədə müvafiq protokol tərtib edəcəklər. Mümkün qədər tez-tez polisi çağırmalısınız. Çünki bir protokola görə səs-küylü qonşuların evdən çıxarılması olmayacaq. Çətinliklər nə qədər çox olsa, problemdən birdəfəlik qurtulmaq üçün daha çox şansınız olur. Bir qayda olaraq, barışıqda yaşamalarına imkan verməyən qonşular əxlaqsız bir həyat tərzi sürürlər – alkoqol və narkotikdən sui-istifadə edirlər. Bu şərti kommunal xidmətlər üçün qeyri-adi deyil. Bu fakt evdən çıxarılma qərarı verilərkən də nəzərə alınır.

Sakinlərin müraciəti borc işinin məhkəməyə verilməsi prosesini sürətləndirəcəkdir.

Sənədlər paketinə qonşularla izahlı bir danışıq aparıldığını bildirən bir forma da əlavə edə bilərsiniz. Bu söhbət zamanı evdə yaşamağa müdaxilə etdiklərini, ictimai qaydanı pozduqlarını, sakinlərin hüquq və azadlıqlarını pozduqlarını bilməlidirlər. Bütün sənədlər toplandıqdan sonra evdən çıxarılma işinə baxılması üçün məhkəməyə iddia qaldırmalısınız.

Sınaq

Qonşularının davranışından narazı olan ev sakinlərinin məhkəməyə gəlmələri tövsiyə olunur və məhkəmədə nə qədər çox şahid varsa, bir o qədər təsirli olur. Bir bölgə məmuru, idarəetmə şirkətinin üzvləri də məhkəmə prosesində iştirak edə bilərlər. Dindirmə zamanı davamlı dəlil bazasına istinad edərkən səs-küylü qonşularla necə dözülməz bir həyat olduğunu aydın və əsaslı şəkildə danışmaq lazımdır.

Qonşu qonşu olsa. – KÜNCDƏN BAXIŞ

Çoxmənzilli binalarda birgəyaşayış qaydalarının yazımış və yazılmamış qanunları var ki, hər bir sakin onlara əməl etməyə borcludur. Binaya və qonşulara zərər vurmamaq, ətrafı zibilləməmək, liftlərin hamısını eyni mərtəbəyə çağırmamaq, usta işləri və musiqi alətlərində ifa zamanı müəyyən edilmiş vaxt qrafikinə və səs normasına əməl etmək, avtomobili blok girişinin qarşısında saxlamamaq, balkondan aşağı nəsə atmamaq, şaxtalara zibil atmamaq, kondisionerin suyunu balkondan aşağı buraxmamaq və su borusunu trapa qoşmaq, yüksək səslə televizora baxmamaq, gecə vaxtı səs-küyə yol verməmək, tərbiyəsiz hərəkətlərə yol verməmək və s.

Bunların bir çoxu qanunla, yəni Mülki Məcəllə və sair qanunvericilik aktları ilə tənzimlənir. Bəziləri isə binaların daxili qaydaları, yəni binanın idarəetməsi ilə məşğul olan orqanın qoyduğu qaydalar ilə. Lakin elə qaydalar var ki, onlar yayılmamış etik qaydalardır. Bu artıq fərdi mədəniyyət məsələsidir. Elə şeylər var ki, onu etmək qadağan olunmayıb, amma pis qəbul olunur və ya başqalaırna narahatlıq yarada bilər.

Mülki Məcəllənin 170-ci maddəsində deyilir;

170.2. Qonşu torpaq sahələrinin və ya digər daşınmaz əmlakın mülkiyyətçiləri, qanunda nəzərdə tutulmuş hüquq və vəzifələrindən əlavə, bir-birinə qarşılıqlı hörmət bəsləməlidirlər. Öz mülkiyyət hüququnu həyata keçirən hər kəs qonşunun mülkiyyətinə cürbəcür hədsiz təsirlərdən çəkinməlidir. Xüsusən, işlənmiş qazların, tozun, ağır qoxuların, səs-küyün və ya titrəyişlərin bütün ziyanlı və torpaq sahələrinin mövqeyinə və xarakteristikasına görə qanunsuz təsirləri qadağandır.

Lakin Məcəllənin 171-ci maddəsində qonşu təsirinə dözmək vəzifəsi də var;

171.1. Torpaq sahəsinin və ya digər daşınmaz əmlakın mülkiyyətçisi, əgər öz sahəsindən istifadə etməkdə ona maneçilik yaranmırsa və ya hüququ əhəmiyyətsiz dərəcədə pozulursa, qonşu sahədən qazın, buxarın, qoxunun, hisin, tüstünün, səs-küyün, istiliyin, titrəyişlərin və ya digər oxşar amillərin öz sahəsinə təsirini qadağan edə bilməz.

Göründüyü kimi, vəziyyətdən və şəraitdən asılı olaraq bəzi məsələlər ümumi normalarla tənzimlənir. Qəsdən edilmiş və qəsdən edilməmniş hərəkətlər ayırd edilməlidir. Qonşu özündən asılı olan səbəbə görə, başqalarına zərər vurmamalı, onları narahat etməməlidir. Əgər hansısa bir haılda ondan asılı deyilsə, onda o problemin həllini birgə axtarmaq olar.

Çoxmənzilli binalarda əsas problemlərdən biri də, qonşuların səs-küylə narahat edilməsidir. Bunun da əsas səbəb, yeni tikilən binalarda ara divarlarının çox yüngül və yumşaq olmasıdır. Bu halda adi normal səslər də qonşunu narahat edir. Köhnə binalarda isə belə problem yoxdur, onların ara divarları möhkəm materialdan və daha qalın tikildiyinə görə, qonşulara səs getmir.

Daha bir məsələ, sakinlərin bəzilərinin təmizlik qaydalarına riayət etməməsidir. Nəticədə, bəzi sakinlərin atdığı tullantıları, blokılarda, liftlərdə, həyətlərdə tez-tez görmək olar. Xüsusi şirkət tərəfindən xidmət göstərilən binalarda bu zibillər mütamadi olaraq təmizlənsə də, dogər binalarda bu hallar daha çox görünür. Binmada yaşayan şəxs birgəyaşayış qaydalarını bilməli və əməl etməlidir. Ən azı insan etik normalara riayət etməyə borcludur.

Daha bir problem isə qonşuların səslə narahat edilməsidir. Kimsə evində yüksək səslə futbola baxırsa, ya da mahnı dinləyirsə bu artıq bir neçə qonşunu narahat etmək, onlara problem yaratmaq deməkdir. Bir çox hallarda belələri deyir ki, öz evimdir özüm bilərəm. Xeyr, özün bilə bəlməzsən. Ümumi binada yaşamağın konkret qaydaları var ki, qanunla tənzimlənir. Sıs-küy normaları da buna daxildir. Bu binada yaşayırsdan bu şərtlərə əməl etməyə məbursan. Xoşun gəmirsə köçüb gedə bilərsən və həyət evində yaşayarsan. Belələrini bir çox hallarda polis gücünə normal etik qaydalara riayət etdirmək olur.

Bina mənzilində hər hansı bir əyləncə mərasimi və şənliklər də başqalarını narahat etməyəcək həddə olmalıdır. Əgər qonşular narazılıq bildirirsə dərhal nəzərə alınmalıdır. Çünki polisə müraciət edilsə qanuni tədbir görülə bilər.

Uşaqların səs-küyünün qonşuları bezdirməsi də, valideynləri məsuliyyətdən azad etmir. Valideyn uşaqlarının səs-küy normasına riayət etmələrini təmin etməyə borcludur.

Altında qarajı olmayan çoxmənzilli binaların çoxunda avtomobil saxlamaq üçün kifayət qədər yer yoxdur ki, bu da sakinlərə problem yaradır. Uşaqların oynamasına da yer qalmır. Bu məsələlər bina sakinlərinin birgə qərarı ilə tənzimlənməlidir. Blok girişinin düz qarşısında avtomobil saxlayanlar bilməlidirlər ki, təcili yardım maşını ağır xəstəni aparmağa gələ bilər, ya da evdən və ya evə ağır yükləri daşımaq üçün blok sakini maşını girişə maksimum yaxınlaşdırmalıdır.

Kondisonerlərin suyu əksər binaların mərtəbələrindən küçəyə və ya həyətə tökülür. Aşağı ilə gedəndə adam elə gəlir ki, yağış yağır. Halbuki, bu problemin çox sadə həlli var. Kondisionerin su şalnqını eyvandakı trapa birləşdirmək kifayətdir. Əgər trap yoxdursa, onda iri bir su qabı qoyub suyu ona yığmaq və sonra kanalizasiya xəttinə boşaltmaq olar.

Hətta bəziləri paltaryuyan maşının tullantı su borusunu binanın yağış novuna qoşur ki, nəticədə paraşoklu kimyəvi su həyətə axır. Əksər hallarda quşlar o suyu içib ölürlər. Bunun qarşısı bina komendantı tərəfindən alınmalıdır.

Binada yaşayan hər bir sakin bilməlidir ki, blokda 2 lift varsa ikisi də onun eyni vaxtda istifadəsi üçün qoyulmayıb və hansısa bir neçə saniyə tez gələr deyə liftin ikisi də birdən çağırmaq lazım deyil. Həmin blokda ondan başqa onlarla, yüzlərlə insan yaşayır və bu yolverilməzdir. Belə edən sakinlərə digər qonşular ciddi narazılıq bildirməlidirlər.

Evdə təmir işi varsa, ev sahibi bunu qanunlar müəyyən edilımiş günlərdə və saatlarda etdirə bilər. Yoxsa gecə gündüz, istirahət və ya iş günü demədən qonşuları bezdirmək yolverilməzdir. Bu qanunla qadağan edilir. Qonşular istəsə polis çağıraraq işi dayandırmağa məcbur edə bilərlər. Bir çox ölkələrdə buna görə ağır cərimələr var.

Eləcə də, musqiqi alətlərində ifanın da bir həddi və vaxtı var. Qonşuları narahat edən həddə və ya vaxtda musiqi ifa etmək olmaz. Xüsusi hallarda isə divar qonşularından icazə alaraq bunu etmək olar.

Heç kim görmədi deyib məişət tullantılarını bloka, liftə, həyətə atmaq mədəniyyətsizliyin və vəhşiliyin əlamətidir. Belə halları törədən şəxsə qarşı ciddi tədbirlər görülməlidir. Bəzən biz görürük ki, həyətdə qoyulmuş zibil qablarının içi boş olduğu halda ətrafı zibil bağlamaları ilə doludur. Yəni, kimlərsə daha 2 addım atmağa ərinib və aralıdan tullayıb gedib. Bu kimi hallara qarşı mübarizə aparmaq üçün mütləq həyətlərdə müşahidə kameraları olmalıdır.

Ümumiyyətlə, normal, mədəni cəmiyyətlərdə çox sayda etik normalar, birgəyaşayış qaydaları var ki, bizdə onların çoxuna əhəmiyyət verilmir. Hətta bəzi xarici ölkələrdə azərbaycanlılara bu səbəbdən kirayə ev verilmədiyi haqda faktlar da da eşidiririk. Biz mədəni xalq, sivil cəmiyyət olmalıyıq. Bunun üçün də elementar insani qaydalara riayət etməliyik. Əgər kimlərsə etmək istəmirsə, onda layiqli qanuni cəzasını almalıdır. Təəssüf ki, bizdə bu hallarla bağlı cəzalar və cərimələr az qala yox səviyyəsindədir və çox yüngüldür. Bu sahədə mədəni ölkələrin təcrübəsindən istifadə etməyə dəyər.

Elçin Bayramlı

Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə “İnsan hüquq və azadlıqlarının müdafiəsi, vətəndaşların hüquqi, siyasi mədəniyyət səviyyəsinin yüksəldilməsi, sosial və siyasi fəallığının artırılması” istiqaməti çərçivəsində hazırlanıb