Ehtiram Müzəffərlinin Blogu

Əgər qanunsuz məzmunlarla çox vaxt keçirib, kompyuterinizə yükləyib qarşı tərəfə ötürsəz, burdan yüklədiklərinizi başqalarıyla paylaşsanız, kompyuterinizdə saxlasanız, narkotik sifariş edib poçtla evinizə gəlməsini gözləsəz ya da ki bədən tərbiyəsi müəlliminizi öldürtmək üçün kirayə qatil tutsanız böyük ehtimalla başınıza həqiqətən nələrsə gələ bilər. “Deep web izlənilə bilməz” yalanına da inanmayın.

Qara İnternet – oraya necə çıxacaq və qara internetdə nə tapa bilərsiniz?

Hər kəsin Dünya Ümumdünya Şəbəkəsi haqqında bildiyi görünür, amma əslində bəzi istifadəçilər hələ də öyrənməyə başlayan gizli yerlər var. Qara internetin nə olduğunu və qara internetə necə daxil olmağı təklif edirik.

Qara internet nədir?

World Wide Web-in hər bir istifadəçisi qara internetə çıxış yolu olmadığını bilir. Tez-tez dərin və ya qaranlıq İnternet deyilir. Bu şərtlərlə tez-tez bir çox qarışıqlıq olur, amma böyük və hamısı eyni deməkdir – İnternetin gizli hissəsi. Axtarış motorlarını indeksləməyən saytlar var və buna görə də yalnız birbaşa əlaqə vasitəsi ilə istifadə edilə bilər.

Onların arasında daxil olmaq üçün şifrəni bilməsi və istifadə etməsi lazım olan saytlar var. TOR şəbəkəsində işləyən resurslar var. Bu şəbəkədə olan saytlar öz domeninə – ONION, rəsmi olaraq heç bir yerə qeydə alınmamışdır. Bununla belə, kompüter TOR ilə işləyən proqram təminatı varsa, bu istifadə edilməsinə mane olur. Bu domenin köməyi ilə, TOR şəbəkəsində yerləşən qara İnternet resurslarına keçidlərdən ənənəvi şəbəkədə adi saytlara olan əlaqələri asanlıqla ayırd edə bilərsiniz.

Qara internet varmı?

Mif və ya həqiqət? Dərin İnternet ətrafında, həqiqətən, çox söz-söhbətlər var. Ancaq belə bir şəbəkə mövcud olduğuna dair dəqiq bir şəkildə söyləyə bilərik. Eyni zamanda, qara internetə çıxış asan deyil. World Wide Web-in gizli hissəsi haqqında mümkün qədər çox şey öyrənmək istəyən hər kəs orada oraya gedə bilər. Hal-hazırda şübhə edənlər artıq dərin bir şəbəkə içində olmağa çalışırlar.

Qara İnternet – nə var?

Zaten şəbəkənin adı qorxu və narahatlıq yaradır, eyni zamanda orta istifadəçi və qara internetdə olanları öyrənmək arzusuna maraq göstərir. Bu sayt istifadəçi və axtarış robotları üçün görünməz bir şəbəkəsidir. Axtarış mühərrikləri bu şəbəkə haqqında informasiyanı endirememeleri səbəbiylə adi bir istifadəçi üçün buraya göndərilən məlumatları görmək asan deyil.

Anonimlik üçün internetin bu hissəsi anonim qalmaq istəyən və qanunsuz fəaliyyət göstərən şəxslər tərəfindən sevilir. Buraya yerləşdirilən saytların köməyi ilə qeyri-qanuni maddələr, pornoqrafiya və s. Satılır. Məsələ buradadır ki, böyük miqyaslı böyük resursların yerləşdiyi ərazidə böyük miqyaslı resurslar böyüyür və eyni zamanda, məsələn, real həyatda dərman laboratoriyaları ilə mübarizə aparmaq daha çətindir. Bəli, planetin bir tərəfində yerləşən və planetin digər tərəfində bir serverdan istifadə edən satıcıları hesablamaq və həbs etmək həmişə hüquq-mühafizə orqanlarının dişlərində deyildir.

Qara İnternet – oraya necə gedir?

İndi İnternet yəqin ki, tənbəl birdən necə istifadə etməli deyildir. Ancaq hər kəsin bilmədiyi bir şəbəkə var. Dərin İnternet haqqında eşitmə, tez-tez orta hesabla istifadəçi xüsusi və çox mürəkkəb bir şey haqqında fikir əldə edir. Ancaq əslində qara internetə necə girəcəyini anlamaq çox asandır. Belə bir səfər etmək üçün, İnternetdə istək və İnternetdən istifadə etmək lazımdır. Dərin İnternetə getmək üçün brauzer qurmaq lazımdır – TOR.

TOP vasitəsilə dərin İnternetə necə daxil olmaq olar?

Qara bir şəbəkə açmaq çox çətin deyil. Dərin İnternetə daxil olmaq üçün, tez-tez brauzer TOR Browser istifadə edin. Aşağıdakı xüsusiyyətlərə malikdir:

1. TOR kommunikasiya məxfiliyinin təmin edilməsinə və naviqasiya monitorinqinin qarşısını almağa qadirdir.
2. Saytların, provayderlərin sahibləri tərəfindən hər cür nəzarətə qarşı qoruyun.
3. İstifadəçinin fiziki yeri haqqında məlumatları gizlədir.
4. Bütün təhlükəsizliyin təhdidlərini blok edə bilir.
5. Xüsusi bir quraşdırma tələb etmir və bütün mediadan çalışır.
6. Xüsusi biliklərə ehtiyac yoxdur və yeni başlayanlar üçün mövcuddur.

Qara internetdən necə istifadə etmək olar?

Qaranlıq veb sörf etmək üçün anlamaq üçün, axtarış motorları haqqında danışmaq mümkün deyildir və bütün keçidlər mövcud link siyahısına görə aparılır. Qara İnternet sürətinin səbrsiz olmadığı qədər yavaş olduğunu bilmək lazımdır. Qalan hər şey daxilən aydındır. Dərin İnternetə getməzdən əvvəl istifadəçilər qara internetdə nə tapıla biləcəyini bilmək istəyirlər. Burada ziyarət etmək məcburiyyətində olanlar, dərin bir şəbəkə təmin edir:

1. Saxta sənədlər və şəxsiyyət vəsiqələri üçün bazar.
2. Qadağan olunmuş maddələrin ticarət yerləri.
3. Avadanlıq və maşınqayırma maşınları.
4. Kredit kartlarının satışı – məlumatlar ATM-lərdə quraşdırılmış skimmerlərdən alınır. Bu məlumatlar ucuz olacaq, amma pin-kod və scan kartları daha bahalı olacaq.

Qara internetdən təhlükəlidir?

Qara İnternetə getmək və ya təhlükəli ola bilərmi? Bu cür düşüncələr World Wide Web-in digər tərəfinin mövcudluğunu ilk dəfə eşitmiş hər kəs tərəfindən ziyarət edilə bilər. Əslində, brauzerin çox yüklənməsi və dərin İnternetə giriş təhlükə deyil. Ancaq qara internetin imkanlarından istifadə etmək istəyi varsa, burada belə bir macəranın bitəcəyini düşünmək lazımdır.

Ehtiram Müzəffərlinin Blogu

Blog`u yaratmaqda məqsədim xarici saytlardan, bloglardan qısası xarici dildə olan maraqlı hesab etdiyim məqalələri, yazıları öz dilimizə qazandıraraq maraqlanan kəslərlə paylaşmaqdan ibarətdir. Eyni zamanda artıq məndə bir hobbiyə çevrilmiş postcardlarım barədə yazılar olacaq.

Labels

2014-07-09

Deep Web nədir? Necə daxil olmaq olar?

Həyatımızın virtual aləminə daxil olmayan hissəsində də xəbər oxuyur, videoya baxır, otağımızı sevdiyimiz sənətçinin, komandanın, siyasətçinin posterləri, rəsimləri ilə təchiz edir, 40 min insan tutumuna malik stadionda heç kimin bizi tanımamasının bəxş etdiyi cəsarətlə gücümüz gələn qədər çığırıb söyüş söyür, çoşumuza gələn və ya bizi sevindirən hadisələri ətrafımızdakılarla paylaşır, söhbət edir, məlumatlarımızı ötürüb yeni şeylər öyrənirik.

Əvvəllər evə gələn qonağın qabağına şəkil albomlarımızı düzüb yüzlərcə şəkil göstərməyimizlə indi feysbukda(facebook) albomlar yaradaraq dostlarımızı “bəyənməyə” dəvət etmək arasında nəsə bir fərq varmı?

Qısası: internet real həyatda elədiyimiz, sevdiyimiz, vaxt sərf etdiyimiz şeylərdən, davranışlarımızdan əmələ gəlir.

Necə ki, “real həyatın” dalanları, qumarxanaları, yeraltı dünyası var, internetdə də vəziyyət çox da fərqli deyil.

Virtual aləmin jarqonunda deep web adlanan bir anlayış var. “Dərin internet” kimi tərcümə etmək olar.

90-cı illərin ortasında, internetin yayılmağa başlamasıyla bərabər geniş vüsət alan “azadlıq” və “gizlilik” bəzi insanların o vaxta qədər içlərində böyüdüb saxladığı azğınlıqların asanlıqla üzə çıxmasına səbəb olarakən bəzilərinin də maraqlarına və qanunlarına zidd oldu. Bunun sayəsində normal bir insanın ağlına belə gətirə bilməyəcəyi qədər ruhi xəstəlik və azğınlıq daşıyan məlumatlar virtual aləmdə özünü biruzə verməyə başladı. 90-cı illərin sonu 2000-c ilin əvvəllərində isə xüsusilə paylaşım (p2p – peer-to-peer) proqramlarının vasitəsiylə bu məzmunlar- fayllar asanlıqla yayıldı və əlçatan oldu. Yenə də eyni təsirin məhsulu olaraq bu məzmunlardan ibarət minlərcə ineternet saytları fəaliyyətə başladı.

Çox təəsüf ki, dövlətlər və qanunlar bu vəziyyətə qarşı hərəkətə çox gec başladılar. Yenə də bir çox ölkə və beyəlxalq müqavilələr bu tip məzmunlara, bunları paylaşan və saxlayanlara çox cəbhəli və güclü bir savaş başlatdı. Çox ağır cəzalar və sanksiyalar tətbiq olundu. Bir çox sayt rəhbərləri, hətta istifadəçiləri ineternetdə unutduqları “tör-töküntü”lərdən dolayı izləndi, tutuldu, ağır həbs cəzalarına məhkum edildi.

Elə deep web anlayışı bu məzmunların sahiblərinin onlara qarşı başladılmış mübarizədən sonra onların yer altına çəkilməsi və ələ keçməmək üçün müxtəlif cür tədbirlər görməsiylə ortaya çıxdı. Ümumi təbirlə desək deep web “internetin bataqlıqxanası” olaraq adlandıra biləcəyimiz, hər cür qanunsuz, əxlaq normalarına zidd, etikadan kənar və ya da ki insanlıqdan kənar hər cür faylları özündə saxlayan saytların ümumi adıdır.

Daha bəsit bir nümunə deyim: interneti böyük bir okean olaraq təsəvvür edin. Siz də bir balıqçı təknəsindəsiniz. Aşağıya qarmaq atanda əlinizə sadəcə qarmağa ilişənlər gəlir çatır. Təknəniz nə qədər geniş, qarmağınız nə qədər böyük olursa olsun nəticə yenə də eynidir. Əldə etdikləriniz bərabərdir qarmağa keçənlər. Deep web isə torla balıq tutmaq, hətta çox vaxt nizə ilə balıq tutmaq kimi bir şeydir. Nə axtardığınızı bilirsiniz, okeanın harasında olduğunu bilirsiniz, hədəf alırsınız və ovlayırsınız.

Deep web olaraq adlandırılan saytlar, olduqca qarışıq ad “kpvz7ki2v5agwt35” və “.onion “ sonluğa sahibdir. Belə saytlar ancaq xüsusi bir brauzer tərəfindən açılır. Təməl olaraq deep web-ə daxil olan saytlar parol və digər vasitələrlə qorunduğu üçün axtarış motorlarının siyahılarında yer almır. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, axtarış motorlarının xüsusi filtirləməsi ilə bu növ məzmunlar əlçatmaz olur, yəni heç axtarış motorlarıda maraqlı deyilləriki o məzmunlar axtarış zamanı ortaya çıxsın. Beləcə bu saytlar deep web-dəqalır. Bayaqkı okean və qarmaq məsələsini yadınıza salın. Axtarış motorları bilərəkdən qarmaqlarını dərinlərə enə bilməyəcək qədər qısa hazırlayırlar.

Deep web haqqında çox geniş yayılmış bir yanlışlıq var. Bu sadəcə bir proqram yükləyib ordanda bir vikipediya səhifəsini aça bilmək demək deyil. Yəni məktəblinin belə rahatca, 10 dəqiqədə girəbildiyi saytlar, həqiqətən nə qədər qorxuducu və ürəkbulandırıcı olsada deməliyəm ki bu deep web-in sadəcə görünən hissəsi- üzdə olan hissəsidir. Və çox böyük bir hissəsi Trollardan ibarət yəni saxta, qurma ya da ki doğru olsa belə onsuzda hər yerdən asanlıqla tapıla biləcək şeylərdir. Daha real və xüsusi olma ehtimalına sahib məzmunlar şifrələrlə qorunmuş səhifələrdədir və o səhifələrə daxil olmaq üçün də çoxlu pulunuz və ya ondan daha artığı olmalıdır.

Elə bax yazının burasındaca onu da demək lazımdır ki, deep web sadəcə azğınlıqdan, ruhi xəstəlikdən ibarət deyil əlbəttə. (məsələn,çox geniş e-kitab arxivi var. Amma Şeytan İncili – Satanic Bible nüsxəsi və ya ölüdəniz yazmaları içində olduğu iddi edilən yaxud vatikanın qadağan elədiyi deyilən arami dilindəki incilin mətni nəyinizə lazımdır onu bilmirəm.) Eyni interneti digər hissəsi ya da real həyatdakı kimi nəyi necə, nə məqsədlə istifadə etməyiniz çox vacibdir. Üstəlik qanunsuz ola hər bir şeyin həmişə pis ola bilməyəcəyi də məlumdur. Amma biz yenədə ümumi qənaət üzərindən hərəkət edirik.

Bəzi mənbələr deep web olaraq adlandırdığımız saytların, daha “normal” ya da “üst hissə” olaraq adlandırdığımız məzmunlardan həcim və ölçü olaraq 40-50 qat daha geniş olduğunu iddia edirlər. Bunun səbəbi “dərinlərdə” daha çox qovluğun- rəsmlərin, videoların və pdf-lərin olmasıdır.

Əslində yazının buraya qədər olan hissəsində olduqca bəsit və sadə bir izahla əsas olaraq texniki məumatlar vermək üçün yazdım. Çünki bir çox forum və lüğətlərdə deep web haqqında sanki tamam başqa bir seqment, internetdən ayrı bir platform kimi bəhs edilir.. Xüsusi ilə bir çox ərgənlər “zidd” bir şeylər eləməyin verdiyi coşğu ilə, Alisin dovşan deşiyindən içəri düşməsi kimi, bir proqramla qoşula bilinən, hər şeyin önünüzə sərildiyi fərqli bir dünya imici yaradıblar. Dediklərinin çoxu da əfsanə və şişirtmədir. Daha doğrusu trolların həqiqət kimi qəbul edilməsidir.

Yadda saxlayın ki, soyuducusunun buzluğundan insan əti tapılan insanlar da eyni sizin, mənim kimi, iki əli, iki ayaöı, üzündə gözü, qaşı, burnu olan, “normal” görünüşlü insanlardır. Bəs siz üst qatda qalan qonşunuzun bunlardan biri olmadığını hardan bilirsiniz ?

Deep Web-ə necə daxil ola bilərəm? *

“Tor” adlanan brauzerin köməyiylə buna nail ola bilərsiniz. Sadəcə brauzeri kompyuterinizə quraşdırmaq lazımdır. Daha sonra sonluğu .onion ilə bitən saytlara asanlıqla giriş edə biləcəksiniz.

Deep Web-ə girməliyəmmi?

Təbii ki orda olan qanunsuz məzmunlar və idarəsni itirmiş adamların bu məzmunlara çatabilməsi ehtimalından dolayı daxil olmağı qətiyyən məsləhət görmürəm. Siqaret çəkməməyi, içki içməməyi, yüksək sürətlə maşın sürməməyi, odlu silahla oyun oynamamağıda məsləhət bilmirəm. Guya mənə qulaq asırsınız ki ?

Başıma bir iş gələrmi ?

Əgər qanunsuz məzmunlarla çox vaxt keçirib, kompyuterinizə yükləyib qarşı tərəfə ötürsəz, burdan yüklədiklərinizi başqalarıyla paylaşsanız, kompyuterinizdə saxlasanız, narkotik sifariş edib poçtla evinizə gəlməsini gözləsəz ya da ki bədən tərbiyəsi müəlliminizi öldürtmək üçün kirayə qatil tutsanız böyük ehtimalla başınıza həqiqətən nələrsə gələ bilər. “Deep web izlənilə bilməz” yalanına da inanmayın.

Bundan əlavə, tor brauzer müştəriləri sizin kompyuterinizi də bir “çıxış nöqtəsi” edəcəklər. Bu o deməkdir ki Deep web-ə girən hər hansısa bir isitfadəçi hər hansısa bir məzmuna öz İP-si ilə deyil sizin ya da başqa birini İp-si ilə girəcək. Yəni körpü rolunu oynayacaqsınız. Bu da o deməkdirki hər hansısa kimsə deyəkki narkotik sifariş verəcək amma nəticədə sizin İp istifadə olunacaq. Bu da sizin məsuliyyətə cəlb olunmanız deməkdir. Siz sifariş etməsəniz belə.

Gözlərimə inanımmı?

Həm hə həm də yox. Kirayə qatil elanına inanıb 10 min euro göndərməyi ağlınıza da gətirməyin. Silah elanlarının da həqiqi olmadığına əmin olun. Axı niyə biri internetdə qul satsınki? Digər tərəfdən də hə inanın. Dünya həqiqətən də orda göründüyü qədər iyrənc bir yerdir. Əmin olmaq üçün bir-iki gün qəzetlərin 3-cü səhifəsini oxuyun.

*tərcüməyə əlavə

Məqalənin müəllifi: Kaan Göktaş
Türkcədən tərcümə etdi: Ehtiram Müzəffərli