Qorxularınıza qalib gəlmək və həyatı irəli aparmaq üçün 7 addım

Bu standart bilgilərdən sonra isə bəzi texnikları da bilməniz önəmlidir.Bunlara aşağıda qeyd etdiklərimiz daxildir

Təyyarə qorxusuna necə qalib gəlmək olar? “SAĞLAMLIQ BƏLƏDÇİSİ”

Cəmiyyətin təxminən hər 10 nəfərindən birində rast gəlinən uçuş həyəcanının elmi adı “aviofobiyadır”. Bəzi yerlərdə bu problemin adına təyyarə qoruxusu da deyirlər. Bu bir xəstəlikdir və insanın həyat fəaliyyətinə, uğurlarına təsir etməyə başlayırsa peşakar birindən müalicə alınması mütləqdir. Bəs görəsən, təyyarə qorxusuna necə qalib gəlmək olar? Beləliklə, “Gencaile.az” saytının “Sağlamlıq bələdçisi” rubrikasında həkim-psixiatr Orxan Fərəcli nin bu haqda məqaləsini təqdim edirik.

Fobiya nədir?

Qorxu olduqca normal və insan psixologiyasına yad olmayan bir hissdir.Bir insan özünü təhlükədə hiss etdiyini düşünürsə yaşadığı hiss qorxudur.Qorxu hissinə biz o halda fobiya deyirik ki, şəxs qorxulan şeyin əslində qorxulu olmadığını bilir, bunun məntiqsiz olduğunu düşünür lakin bütün bunlara baxmayaraq hələ də ifrat dərəcədə qorxmağa davam edir və bu qorxu hissi həmin insanın həyatını məhdudlaşdırmağa başlayır.

Fobiyası olan insan məhz həmin fobiyası olduğu obyektdən qaçır həyatının başqa məqamlarında kifayət qədər cəsurdur. Yəni bir insanın fobiyasının olması onun qorxaq olması mənasına gəlməməlidir.

Uçmaq insan fitrətinə yad bir şey olduğu üçün insan psixologiyası uçuşu təhlükəli məqam olaraq qəbul edir. Əksər hallarda təkrarlanan davamlı uçuşlardan sonra bu hiss əhəmiyyətli dərəcədə azalır və ya tamamilə itib gedir.

Uçuş qorxusu hansı şəxslərdə olur?

Uçuş qorxusunun ən çox müşahidə edildiyi insanlar paralel olaraq panik pozuntu və ya aqrofobiya xəstəliyindən əziyyət çəkən insanlardır.Belə ki, bu şəxslər uçuş zamanı bir panik atak keçirmə ehtimalına və onlara tibbi yardımın gec çatma ehtimalına görə təyyarə səfərlərindən birmənalı şəkildə ya imtina edirlər və ya hədsiz diskomfort yaşayırlar.

Uçuş qorxusunun əlamətləri nələrdir?

Bütün fobiyalar kimi bu fobiya zamanı da qorxulan obyektlə qarşılaşan zaman ürək döyüntülərinin sayının artması, nəfəs darlığı, mədə – bağırsaq nahiyəsində narahatçılıq, baş gicəllənməsi tərləmə, ağızda quruluq, ölüm qoruxusu , pis nəsə baş verəcəyi düşüncəsi hakim kəsilir.Bəzi adamlarda bu hisslər hətta təyyarə biletinin alındığı vaxtdan başlayır və uçuş tarixinə qədər gedərək artmağa davam edir.

Təyyarə qorxusu yaşayan insana necə kömək etməli ?

İlk növbədə siz təyyarədən nədən qorxduğunuzu özünüz üçün ayırd edib bunun risklərini yəni reallaşma ehtimalını müzakirə etməlisiniz.Daha sonra təyyarə və uçuş haqqında sizin qorxularınıza təsir edəcək səviyyədə bəzi texniki biliklərə yiyələnməlisiniz. Məsələn “hava boşluğu, trübulans nədir, təyyarənin motoru dayana bilərmi, yanacaq qurtara bilərmi və sair”.Texniki biliklərdən başqa bəzi statistik məlumatlar da sizin qorxunuza qalib gəlməyinizə xeyli köməklik edəcəkdir.Bu statistik bilgilərdən birincisi isə təyyarənin dünyadakı ən etibar nəqliyyat növü olmasını və qəza etmə sayının olduqca az olduğudur.

Bu standart bilgilərdən sonra isə bəzi texnikları da bilməniz önəmlidir.Bunlara aşağıda qeyd etdiklərimiz daxildir

– Düzgün tənəffüs texnikası : burunla nəfəsi alıb biraz saxladıqdan sonra ağızla “fit” çalırmış kimi nəfəsi asta – asta vermək lazımdır. Bunu bir müddət etdikdə bədəninizdə müəyyən sakitlik hissi yaranacaq və bu texnika sizə gələcəkdə həyəcanlı vəziyyətlərdə həyəcanınızı dəf etməyə kömək edəcəkdir.

– Düçüncədə canlandırma texnikası: Siz “təyyarədə olduğunuzu” təssəvür edib həyəcan səviyyənizi idarə etməyə çalışın.Əgər düşüncədə canlandırma zamanı sizdə həyəcan səviyyəsi düşübsə artıq siz realda qorxuduğunuz obyektlə qarşılaşa bilərsiniz.

– Realda qarşılaşma texnikası : Mümkünsə əgər hava limanı ərazisində təyyarələrin enib qalxmasını müşahidə edin, mütəmadi təşkil olunan təyyarə tanışlıqlarından istifadə edin

Əgər yuxarıda qeyd etdiyimiz texnikalar sizin təyyarə qorxunuza qalib gəlməyə kömək etmədisə peşakar yardım almağa çalışın.Müəyyən periodlarda aparılan psixoterapiya seansları əmin olun ki, təyyarə səfərlərindən sizə yenidən zövq almanıza kömək edəcəkdir.Bəzi hallarda həkim müayinəsi sonrası sizə məhz uçuş zamanı qorxunuzu götürə biləcək dərman peraparatları da təyin oluna bilər.

Qorxularınıza qalib gəlmək və həyatı irəli aparmaq üçün 7 addım

Sən tək deyilsən. Hər kəs müəyyən dərəcədə qorxu və ya narahatlıq yaşayır. Təfərrüatlar fərqli ola bilər, lakin hər kəs – bir anda – qorxunun məkrli səsi ilə iflic olur. Belə görünməsə belə, heç olmasa qorxunun məngənəsi ən güclü olduğu zaman qorxularınıza qalib gələ bilərsiniz. İnsanlar bunu hər gün edirlər və bu, gözlədiyinizdən daha çox əldə edilə bilər.

Sizə mane olan qorxudan xilas olmaq istəyirsiniz? Aşağıdakı yeddi addımı sınayın:

Bu ilk addım aldadıcı dərəcədə asandır. Aydındır ki, siz qorxunuzun öhdəsindən gəlməyə çalışdığınız zaman onun hər düşüncə və hərəkətə nəzarət etdiyini bilirsiniz, elə deyilmi?

Qorxularımız dünyanı qavrayışımızı və özümüzü necə görməyimizi təhrif edir. Düşüncələrimizi təhrif edir və rasional düşüncəmizi boğurlar. Qorxular, etibarsızlıqlar və qorxuların öhdəsindən gəlmək çətin ola bilər, çünki onların kökləri şüuraltımızın dərinliklərindədir.

Məsələn, Gregory Berns, M.D., Ph.D. aşkar etdi ki, “beynimiz ağrı hiss etdikdə və ya itkini gözlədikdə, biz əlimizdə olanı saxlamağa meyl edirik”. Lay insanlar deyirlər ki, insanlar çox vaxt gələcəkdə naməlum ağrı və ya itki ehtimalını riskə atmaqdansa, bildikləri ağrıları və ya bildikləri səfaləti seçirlər. Berns deyir ki, “neyroelmlərin bizə dediyi ən spesifik şey odur ki, beynin qorxu sistemi aktiv olduqda, kəşfiyyat fəaliyyəti və risk götürmək sönür.”

Qorxunuzu dəf etmək istəyirsinizsə, ilk addım qorxunuzun sizi idarə etdiyini etiraf etmək olmalıdır.

2. Qorxunun kökünü müəyyənləşdirin

O dərin kökləri xatırlayırsanmı? Onlar tez-tez səthdə gördüklərindən çox fərqli görünürlər. Bunun səbəbi, səth səviyyəsindəki qorxunun çox vaxt daha dərin, daha emosional qorxudan ilhamlanmasıdır.

Öz biznesinizi qurmaqdan qorxursunuz? Siz bunu uğursuzluq qorxusu adlandıra bilərsiniz; Amma bu qorxu axmaq görünmək qorxusu ilə əlaqədardır, bu da öz növbəsində hörmət olunmaq istəyi ilə bağlıdır. Uğursuzluq qorxusu maddi narahatlıqlardan qaynaqlana bilər ki, bu da ailəyə və ya yaxınlarınıza qayğı göstərmək istəyindən qaynaqlana bilər.

Sadəcə “Mən uğursuzluqdan qorxuram” demək sizi qorxularınızın kökünə və onların qüdrət kürsüsünə aparmayacaq. Qorxunuzu həqiqətən başa düşmək və məğlub etmək üçün əsas emosional ehtiyacları müəyyən etməlisiniz.

3. Stressin idarə edilməsi sistemini yaradın

Vücudunuz daim döyüş və ya uçuş rejimində tələyə düşərsə, bu, emosional rifahınıza təsir etməkdən daha çox şey edə bilər. Uzadılmış döyüş və ya uçuş cavabı hormonlarınızı tarazlığı pozur. Bu balanssızlıq ürəyinizə, çəkiyə və məhsuldarlığa mənfi təsir göstərə bilər.

Qorxularınızı dərk etdikdən sonra belə, onların öhdəsindən gəlməyə kömək etmək üçün stresdən xilasetmə üsullarından istifadə etməyiniz vacibdir. Bu bir gecədə baş verməyəcək. Yoqa, meditasiya və ya stresdən qurtulmaq üçün çay kimi sübut edilmiş stressi azaltma üsullarını sınayın.

4. Məqsədlər qoyun

Qorxunuzun öhdəsindən gəlmək onun yox olacağı demək deyil. Əksinə, qorxunun nəinki düşüncələrinizi diktə etdiyini deyə bildiyiniz zaman qorxu məğlub olur, həm də nəzarəti bərpa edib risk götürə bilirsiniz. Məqsədlər qoymaq qorxudan nəzarəti bərpa etməyə kömək edə bilər.

“Başqalarının mənim haqqımda nə düşündüyündən narahat olmayacağam” yaxşı səslənsə də, həqiqət budur ki, həmişə özünüzü etibarsız hiss etdiyiniz vaxtlar olacaq. Bunun əvəzinə özünüzə daha real məqsədlər qoyun: “Mən qorxunun böyük layihələrdə işdə kömək istəməyimi dayandırmasına imkan verməyəcəyəm.”

Fikriniz aydın olanda özünüzə məqsəd qoyub, qorxunun ələ keçirməyə çalışdığı anlara hazırlaşacaqsınız.

5. İdarə edilə bilən addımlar və ya tapşırıqlar yaradın

O köhnə lətifəni bilirsiniz: fili necə yeyirsiniz? Bir dəfə bir dişləmə. Qorxularınızla mübarizə aparmaq üçün eyni şeyi edin: hər dəfə bir dişləmə.

Çox spesifik fobiyaları olan insanlar – məsələn, araxnofobiya – tez-tez məruz qalma terapiyasından faydalanır. Ekspozisiya terapiyası davamlı olaraq yüksələn addımlar və ya çətinliklərlə bir proqram yaratmağı əhatə edir. Araxnofoblar hörümçək qorxusundan bir çox tarantula ilə qucaqlaşmağa doğru atlamırlar. Qeyri-fobik reaksiyalarını gücləndirmək üçün kiçik addımlar atır.

4-cü hədəfi götürün. Əgər kömək istəməyin sizi zəif və ya bacarıqsız göstərəcəyindən narahatsınızsa – kömək istəməkdən imtina edənlər üçün ümumi qorxular – siz kömək etməyə “yox” deməyə meyilli olursunuz. Yaxşı bir ilk addım, bir iş görmək kimi kiçik bir işdə kömək etməyi təklif edən bir işçiyə bəli demək ola bilər. B. fasilə otağında tullantıları təmizləyərkən və ya kiçik bir işi öz üzərinə götürərkən.

6. Görüşlər yaradın

Son tarixlərdən qorxursunuzsa, bu addım sizin üçün olmaya bilər. Ancaq bir çox insanlar üçün son tarixlər motivasiya forması ola bilər. Onları təqviminizdə qeyd edin, monitorunuza parlaq post-it qoyun və telefonunuzda zəngli saat qurun. Real vaxt təyin edin və ona çatmaq üçün çalışın.

Müdirinizlə artım barədə danışmağa ehtiyacınız varmı? Kiçik bir addım görüş tələb etmək üçün e-poçt göndərmək ola bilər. Özünüzə “Bu gün ona e-poçt göndərəcəyəm” demək əvəzinə, nahar fasiləsindən əvvəl e-poçt üçün son tarix təyin edin. Tapşırığı yerinə yetirmək üçün vaxt təyin etmək onu daha nəzərə çarpan edir.

7. Hesabatlılıq və dəstək şəbəkəsi yaradın

Axtarışın bərpasından bir səhifə çıxarın və dəstək şəbəkəsi tapın. Qorxu asılılıq yarada bilər, buna görə də sizi həvəsləndirəcək və məsuliyyət daşıyacaq dostlarınız və ailənizlə əhatə edin.

Məqsəddən geri çəkilmək və ya son tarixə məhəl qoymamaq, bu barədə yeganə bilən siz olduğunuz zaman daha asandır. Bunu bir dostunuzla paylaşırsınızsa, indi sizi məsuliyyətə cəlb edəcək biri var. Qorxu qətiyyətinizi sarsıdırsa, sizi yoluna qaytarmaq üçün dəstək şəbəkənizlə əlaqə saxlaya bilərsiniz.

Bir az dürüstlük, plan və dəstək şəbəkəsi ilə istənilən qorxunun öhdəsindən gələ bilərsiniz.

Qorxuya necə qalib gəlmək olar?

Hansısa fəndi cəhd etməyə qorxursan və ya bəlkə elə bir yol var ki, sənə çox çətin gəlir? Yaxud da, hər şeydən yüksəkdə olan hansısa bir tramplin gecələrinə haram qatıb və səni yuxusuz qoyub? Etiraf etməyə dəyər: bu qorxudur.

Nicholi Rogatkin crashes out

© Dean Treml/Red Bull Content Pool

Bəs yaxşı, qorxu nədir axı belə? Qeri Qrinxemin, ekstremal idman üzrə dünyanın ən məşhur atletləri ilə işləyən məşqçisinin, sözlərinə görə, qorxu – sadə bir sözdür və bu sözlə biz, müəyyən emosiyalar qrupunu adlandırırıq. Amma əgər həmin emosiyalara başqa bir yarlık “yapışdırsaq”, tamamilə başqa nəticə alınacaq. Qerinin qorxuya üstün gəlməkdə kömək edən beş məsləhəti ilə tanış olaq.

1. Mümkün nəticələrdən ən pisini təsəvvür et və onu qəbul et

Etməli olduğun ən vacib şey mümkün nəticələrdən ən pisini müəyyən edib onunla barışmaqdır. Əgər bunu etmək alınmırsa, davam etməyə dəyməz. Lakin əgər ən pessimistik variantı qəbul etsən, əlavə narahatlıq keçirmədən tam sərbəst hərəkət edə biləcəksən. Müsabiqələrdə yarışdığın zaman zədələnməmək üçün nə etməli olduğunu düşünsən, nəyə qadir olduğunu heç vaxt göstərə bilməzsən. Həmişə müsbət nəticə barədə düşün və özün üçün məhz bu cür müsbət sonluq təsəvvür et.