İngilis dilinin qrammatikası nədir

A grammatik kategoriya yoki grammatik xususiyat tarkibidagi narsalarning xususiyati grammatika a til. Har bir toifada ikki yoki undan ortiq qiymatlar mavjud (ba’zan shunday deyiladi) grammemalar ), odatda bir-birini istisno qiladi. Tez-tez uchraydigan grammatik toifalarga quyidagilar kiradi.

Grammatik kategoriya – Grammatical category

A grammatik kategoriya yoki grammatik xususiyat tarkibidagi narsalarning xususiyati grammatika a til. Har bir toifada ikki yoki undan ortiq qiymatlar mavjud (ba’zan shunday deyiladi) grammemalar ), odatda bir-birini istisno qiladi. Tez-tez uchraydigan grammatik toifalarga quyidagilar kiradi.

vaqt kabi qiymatlarni qabul qilishi mumkin bo’lgan fe’lning vaqt oralig’ida joylashishi hozirgi va o’tmish
raqam singular kabi qadriyatlar bilan, ko’plik va ba’zan ikkilamchi, sinov, paucal, hisoblanmaydigan yoki qismli, inklyuziv yoki eksklyuziv
jins, erkak, ayol va neytral kabi qadriyatlar bilan
ism sinflari, ular faqat jinsdan ko’ra umumiyroq va qo’shimcha sinflarni o’z ichiga oladi: animatsion, insonparvarlik, o’simliklar, hayvonlar, narsalar va tushunchalar va og’zaki ismlar / harakatlar, ba’zan shakllar uchun ahamiyatsiz.
ba’zi bir tillar grammatik holatlar yoki zamonlar yordamida yoki ehtimol qo’shib ifodalaydigan joylashuv munosabatlari aglutinatsiyalanganleksema predlog, sifat yoki zarracha kabi.

Har bir muallifda atamalardan foydalanish turlicha bo’lishiga qaramay, grammatik kategoriyalar va leksik kategoriyalar o’rtasida farq bo’lishi kerak. Leksik kategoriyalar (ko’rib chiqildi sintaktik kategoriyalar ) asosan mos keladi nutq qismlari an’anaviy grammatika va ismlar, sifatlar va boshqalarga murojaat qiling.

A fonologik toifadagi qiymatning namoyon bo’lishi (masalan, ismda “raqam” ni belgilaydigan so’z bilan) ba’zan an deb nomlanadi ko’rsatkich.

Grammatik munosabatlar sintaktik daraxt tarkibidagi mavqeiga qarab so’zlarning va so’z birikmalarining ma’lum nutq qismlari bilan aloqalarini aniqlang. An’anaviy munosabatlarga quyidagilar kiradi Mavzu, ob’ekt va bilvosita ob’ekt.

Mundarija

1 Topshiriq va ma’no
2 Kategoriyalarning namoyon bo’lishi
3 Ismning grammatik kategoriyasi
4 Shuningdek qarang
5 Adabiyotlar

Topshiriq va ma’no

Berilgan tarkibiy qism ifoda odatda har bir toifada faqat bitta qiymatni olishi mumkin. Masalan, ism yoki ot iborasi ham birlik, ham ko’plik bo’lishi mumkin emas, chunki bu ikkalasi ham “raqam” toifasining qiymatlari. Biroq, bu ko’plik va ayolga tegishli bo’lishi mumkin, chunki ular turli toifalarni (son va jins) ifodalaydi.

Kategoriyalar turiga qarab tavsiflanishi va nomlanishi mumkin ma’nolari ular ifoda etish uchun ishlatilgan. Masalan, ning toifasi vaqt odatda paydo bo’lish vaqtini ifodalaydi (masalan, o’tmish, hozirgi yoki kelajak). Biroq, sof grammatik xususiyatlar har doim ham sodda yoki izchil ravishda ma’no elementlariga mos kelavermaydi va har xil mualliflar o’zlarining terminologiyalari va tahlillarida sezilarli farqli yondashuvlarga ega bo’lishlari mumkin. Masalan, zamon kategoriyalari bilan bogliq manolar, jihat va kayfiyat ko’pincha fe’l bilan bog’langan konjugatsiya uchta toifaning har biriga mos keladigan alohida grammatik elementlarga ega bo’lmagan naqshlar; qarang Tense – aspekt – kayfiyat.

Kategoriyalarning namoyon bo’lishi

Kategoriyalar belgilangan bo’lishi mumkin so’zlar orqali burilish. Yilda Ingliz tili, masalan, a ism odatda, agar u birlik bo’lsa, ismni ta’sirsiz qoldirish va qo’shimchani qo’shish bilan belgilanadi -s agar u ko’plik bo’lsa (garchi ba’zi ismlarda bo’lsa ham tartibsiz ko’plik shakllari ). Boshqa hollarda, toifani tegishli bo’lgan narsada aniq belgilash mumkin emas, bu faqat jumlaning boshqa grammatik xususiyatlari orqali, ko’pincha grammatik jihatdan namoyon bo’ladi. kelishuv.

Qush qo’shiq aytishi mumkin.
Qushs qo’shiq aytishi mumkin.

Yuqoridagi jumlalarda otning soni sonning yo’qligi yoki mavjudligi bilan belgilanadi -s.

Qo’ylar bu yugurish.
Qo’ylar bor yugurish.

Yuqorida, ismning o’zi ismning nomida belgilanmagan (qo’ylar odatiy qolipga ko’ra egilmaydi), lekin u ot va fe’l o’rtasidagi kelishuvda aks etadi: birlik son tetikleyicileri buva ko’plik soni bor.

Qush bu qo’shiq aytish.
Qushs bor qo’shiq aytish.

Bu holda raqam aniq ism bilan belgilanadi va fe’l kelishigi bilan ham aks etadi.

Bu holda ismning (yoki fe’lning) soni umuman ko’rinmaydi sirt shakli jumla va shu tariqa noaniqlik kiritiladi (hech bo’lmaganda jumla alohida ko’rib chiqilganda).

Grammatik kategoriyalarning namoyondalari ko’pincha so’zda bir xil pozitsiyada yoki “slot” da paydo bo’ladi (masalan prefiks, qo’shimchasi yoki enklitik ). Bunga misol Lotin holatlari barchasi qo’shimchali: rosa, rosae, rosae, rosam, rosā (“gul”, ichida nominativ, genetik, tarixiy, ayblov va ablativ ).

Kategoriyalar, shuningdek, bitta so’zdan kattaroq jumla tarkibiy qismlariga tegishli bo’lishi mumkin (iboralar yoki ba’zan bandlar ). Frazema ko’pincha toifadagi qiymatlarni undan oladi bosh so’z; masalan, yuqoridagi gaplarda, ot iborasi qushlar ismdan ko‘plik sonini meros qilib oladi qushlar. Boshqa hollarda bunday qiymatlar iborani tuzish usuli bilan bog’liq; masalan, muvofiqlashtirilgan ot iborasi Tom va Meri, ibora ko’plik soniga ega (bu ko’plik fe’lini oladi), garchi u qurilgan ismlarning ikkalasi ham birlik bo’lsa ham.

Ismning grammatik kategoriyasi

An’anaviy tarkibiy grammatikada grammatik kategoriyalar semantik farqlardir; bu morfologik yoki sintaktik paradigmada aks etadi. Ammo ichida generativ grammatika, ma’noni grammatikadan alohida deb biladigan, ular sintaktik elementlarning tarqalishini belgilaydigan toifalardir. [1] Kabi strukturalistlar uchun Roman Yakobson grammatik kategoriyalar leksemalar bo’lib, ular “ishlatilishning barcha sharoitlarida teng ravishda mavjud bo’lgan ma’nolarning yagona xususiyati” ning ikkilik qarama-qarshiliklariga asoslangan edi. Grammatik kategoriyani aniqlashning yana bir usuli – bu bitta kontseptual sohadan ma’nolarni ifodalaydigan, boshqa bunday toifalarga qarama-qarshi bo’lgan va rasmiy o’xshash iboralar orqali ifodalangan kategoriya. [2] Boshqa bir ta’rif grammatik kategoriyalarni leksik kategoriyalardan ajratib turadi, chunki grammatik kategoriya tarkibidagi elementlar umumiy grammatik ma’noga ega – ya’ni ular tilning grammatik tarkibiga kiradi. [3]

İngilis dilinin qrammatikası nədir?

Qrammatik kateqoriya ümumi bir sıra xüsusiyyətlərini bölüşən bir ədəd (ad və fel kimi) və ya xüsusiyyətləri (məsələn, nömrə və vəziyyət ) bir sinifdir. Onlar bir-biri ilə ünsiyyət qurmağımıza imkan verən dilin bina bloklarıdır. Bununla yanaşı, bu ümumi xüsusiyyətləri müəyyənləşdirən nə üçün ciddi və sürətli qaydalar yoxdur, dilbilimcilerin, həqiqi nə olduğu və grammatik bir kateqoriyaya uyğun olmadığını çətinləşdirir.

Dilşünas və yazıçı RL Trask onu qoyduqca, dilçilikdə termin kateqoriyası “çox müxtəlifdir ki, heç bir ümumi təsəvvür mümkün deyil, praktikada, bir kateqoriya sadəcə hesab etmək istəyən qrammatik obyektlərin hər hansı bir sinifidir”.

Yəni, İngilis dilində necə fəaliyyət göstərdikləri ilə bağlı sözləri qruplaşdırmaq üçün istifadə edə biləcəyiniz bəzi strategiyalar var (danışma hissələrini düşünün).

Qrammatik qrupları müəyyənləşdirmək

Qrammatik kateqoriyalar yaratmaq üçün ən sadə üsullardan biri, onların siniflərinə əsasən sözləri qruplaşdırmaqdır. Dərslər eyni formal xüsusiyyətləri göstərən söz qruplarıdır, məsələn, əyləcə və ya verb gərginliyi. Başqa bir şəkildə qoyun, qrammatik kateqoriyalar oxşar mənaları olan (semantika adlanır) sözlər dəstləri kimi müəyyən edilə bilər.

Lətif və funksional iki sinif ailəsi var. İsmilər, fe’llər, sifətlər, zarflar və sıfatlar bu sinifə düşür. Determinatorlar, hissəciklər, prepozisiyalar və mövqeyi və ya məkan əlaqələrini ifadə edən digər sözlər funksional sinifin bir hissəsidir.

Bu tərifdən istifadə edərək, bu kimi qrammatik kateqoriyalar yarada:

Verbs hərəkətləri (getmək, məhv etmək, satın almaq, yemək və s.)
Nounlar, şəxslər (avtomobil, pişik, təpə, John, və s.)
Sifətlər dövlətləri (xəstə, xoşbəxt, zəngin və s.)
Nərgizlər qaydada (pis, yavaş-yavaş, acı, cynically və s.)
Prepositions yerini (altından, kənarda, kənarda, içində, və s.) Ifadə edir.

Gramer qrupları bir sözün müəyyən xüsusiyyətlərinə görə daha da bölüşdürülə bilər. Məsələn, ədədlər ədədi , cinsi , iddiası və hesablanmasına daha da bölünə bilər . Verbs gərgin, aspekt və ya səs ilə bölünür.

Gramer Tips

Bir dilçi olmadığınız halda, sözlərin İngilis dilində necə işlədiyinə görə necə təsnif edilə biləcəyi barədə çox düşünməyiniz çox güman. Ancaq hər kəs haqqında danışmağın əsas hissələrini müəyyən edə bilər. Baxmayaraq diqqətli olun. Bəzi sözlər bir çox funksiyaya malikdir, belə ki, bir “veriliş” kimi fəaliyyət göstərə bilər (“Gözləyin!”) Və bir isim (“My watch is broken”). Digər sözlər, məsələn, gerunds kimi, sözün bir hissəsi (bir fiil) kimi görünə bilər və hələ fərqli olaraq fəaliyyət göstərir (bir isim kimi). Bu hallarda, belə sözlərin yazılı və ya sözdə istifadə olunduğu kontekstə diqqət yetirməliyik.

> David Crystal, Dilçilik və Fonetika Sözlüğü , 4-cü ed.Blackwell, 1997
> Thomas E. Payne, Morfosyntax’yi Təsvir: Alan Dilçiləri üçün Bir Kılavuz .Cambridge University Press, 1997
RL Trask, Dil və Dilçilik: Əsas Kavramlar , 2-ci ed., Ed.Peter Stockwell tərəfindən.Routledge, 2007
Laurel J. Brinton, Müasir İngilis dili Quruluşu: Dilbilim Giriş .John Benjaminlər, 2000

> Andrew Radford, Minimalist Sintaksis: İngilis Quruluşunun Kəşf edilməsi .Cambridge University Press, 2004

Grammatik kategoriyalar va ularning ifodalanish usullari

3.Grammatik kategoriyalar va ularning ifodalanish usullari. Har bir tilning o’ziga xos grammatik ma’nolari ,uni ifoda qiluvchi vositalari mavjud. Grammatik kategoriya – umumlashgan grammatik ma’no bo’lib, u tilning qaysi morfologik tipga kirishini ko’rsatadi va o’z ifodasini so’zlarning o’zgarishida, gapda so’zlarning bog’lanishida topadi. Zidlik mas., birlik va ko’plik. SHundan son kategoriyasi kelib chiqadi.
Grammatik kategoriyalar grammatik ma’no va grammatik formalar birikmasidan tarkib topadi.
Grammatik kategoriyalar ifodalanish usuliga ko’ra uch turga bo’linadi:
– sintetik grammatik kategoriyalar;
– analitik grammatik kategoriyalar;
-aralash grammatik kategoriya yoki sintetik-analitik grammatik kategoriyalar.
Sintetik grammatik kategoriyalar: o’zbek tilida: son, kelishik, egalik, shaxs-son.
Analitik grammatik kategoriyalar: rus tili: egalik, o’zbek tilida -i, rus tilida tvoya, moya, ego, nasha, vasha, ix.
Jins kategoriyasi
Son kategoriyasi
Kelishik kategoriyasi
Zamon kategoriyasi
Demak, har bir tilning o’ziga xos grammatik ma’no turlari va ularni ifoda qilish usullari, vositalari bor. Bular har bir tilning o’ziga xos grammatik qurilishiga ega ekanini ko’rsatuvchi faktorlardir.
4.Sintetik va analitik tillar. Tilda ma’no va munosabat ifodalangan bo’lib, so’zning qismlari o’zak bilan mahkam bog’langandir. So’zlarni qismlarga bo’lish mumkin. Bunday so’z qurilishiga ega bo’lgan tillar agglyutinativ tillardir. Agglyutinativ tillar, A. SHleyxer fikricha, o’simlikka o’xshaydi. Bunday tillarni ikki guruhga ajratadi: sintetik tillar va analitik tillar. Sintetik tillarga turkiy tillar, mo’g’ul tillari, fin-ugor tillari, dravid tillarini kiritadi. Analitik tillarga tibet tilini kiritadi.

Grammatik ma’nо ifоdalash usullari. O‘zbеk tilida grammatik ma’nо ifоdalashning quyidagi vоsitalari mavjud:
1.Affiksal vоsitalar.
2.Sоf nоmustaqil va nоmustaqil vazifadagi so‘zlar.
3.So‘z tartibi.
4.Takrоr.
5.Оhang.
6.Sintaktik qоliplar.
Affiksatsiya tilimizda grammatik ma’nо ifоdalashning eng kеng tarqalgan turi bo‘lib, u оrqali dеyarli aksariyat grammatik ma’nоlar ifоdalanadi. Ifоdalaydigan grammatik ma’nоning хaraktеriga va o‘z mоhiyatlariga ko‘ra affikslar ikkiga bo‘linadi: so‘z yasоvchi affikslar va shakl yasоvchi affikslar.
So‘z yasоvchi affikslar so‘zga qo‘shilib, yangi lug‘aviy ma’nо hоsil qiladi va so‘zning grammatik tabiatiga ham ta’sir etadi. Masalan, ish so‘ziga qo‘shilgan –la so‘z yasоvchi qo‘shimchasi yangi lug‘aviy ma’nо vujudga kеltirish bilan birga, yangi grammatik ma’nо ham hоsil qiladi. Qiyoslang: ish (gram.ma’nо: prеdmеtlik, оt) – ishla (grammatik ma’nо: jarayon, fе’l. Ko‘rinadiki, hоsila lеksеmadagi jarayon va fе’l grammatik ma’nоlari so‘z yasоvchi vоsita yordamida vujudga kеlgan.
So‘z yasоvchi vоsitalar оrqali har хil grammatik ma’nоlar ifоdalanishi mumkin. Masalan, -kash yasоvchisi hоsilasi sifat ham, оt ham bo‘ladi (mеhnatkash – оt, dilkash – sifat). Dеmak, so‘z yasоvchi vоsitalar nafaqat yangi so‘z hоsil qiladi, balki yangidan-yangi grammatik ma’nоlarni ham vujudga kеltiradi. Bu mustaqil so‘zlarda lug‘aviy ma’nоning grammatik ma’nо bilan dialеktik alоqasini, ularning o‘zarо yaхlitlikda mavjudligini ko‘rsatadi.
Shakl yasоvchi qo‘shimchalar grammatik ma’nо ifоdalash-ning affiksal vоsitalari sirasida eng sеrmahsulidir.
Ayrim shakl yasоvchilar faqat bir turkumga хоs grammatik ma’nоlarni vujudga kеltirsa (tasniflоvchi, bir turkumgagina tеgishli bo‘lgan shakl yasоvchilar, masalan, sоn, daraja, nisbat, bo‘lishli-bo‘lishsizlik), ayrimlari barcha turkumlar uchun birday tеgishlidir (masalan, kеlishik, kеsimlik, egalik).
Affikslar asоsan sintеtik shakl hоsil qiladi va qisman anali-tik shakllar hоsil qilishda yordamchi vоsitalarga ko‘maklashadi.

Do’stlaringiz bilan baham: