Horizontal Quyuların Qazılmasının Geoloji Şəraiti

• Mürəkkəbləşmiş geoloji, texniki və istismar şəraitində quyuların nasos üsulu ilə istismarı zamanı zərərli təsirlərlə mübarizənin təkmilləşdirilməsi və yeni qoruyucu texniki vasitələrin yaradılması;

Quyularının istismarı – niping

• Fontan-qazlift quyularının istismar prosesində qaz sərfinin və qaz itkilərinin azaldılması sahəsində yeni elmi-texniki tədbirlərin işlənməsi, əsaslandırılması və tətbiqi.

• Sulaşmış qazlift quyularında hasilatın artırılması və sabit saxlanılması üçün elmi-texniki təkliflərin hazırlanması və quyularda tətbiqi;

• Yüksək qaz amilli və döyüntülərlə işləyən qazlift quyularının səmərəli işləməsi üçün yeni elmi-texniki təkliflərin işlənməsi;

• Qazlift quyularının vaxtaşırı istismara keçirilməsi imkanlarının araşdırılması.
Görülən işlər:

• Fasiləsiz qazliftin kvazihomogen modellə tədqiqi və fasiləli qazlift sahəsində analitik cəhətdən əsaslandırılmış qaldırıcı borularda qarışığın sıxlığını və hidravlik müqavimətlərə sərf olunan təzyiq itkisi üçün metodikalar işlənilmişdir.

• Quyuların istismarı zamanı qum tıxacının əmələ gəlməsi və boruların pərçimlənməsinin qarşısını almaq üçün sərbəst asqılı ikicərgəli lift (SAİL) qurğusu, qazlift quyularında qaldırıcının F.İ.Ə.-ni artırmaq və hasilat quyularınnda lift boyu qeyri-müvazinətli effektləri tənzimləməklə quyudibi sahəyə hidrodinamiki dalğalarla təsir yaradan yeni konstruksiyalı rəqs qeneratorları və mürəkkəb şəraitdə işləyən qazlift quyularında təkmilləşdirilmiş ejektor sistemli lift (TİEL) qurğusu işlənilmişdir.

• Qazlift quyularının istismarı prosesində istifadə olunan polimer birləşmələrinin fiziki kimyəvi xassələrinin temperaturdan asılılığı və keyfiyyət dəyişməsi tədqiq edilmişdir.

• Qazlift quyularında qaz-maye qarışığının hərəkət strukturunu mexaniki üsullarla tənzimləmək və zərurət yarandıqda kanat texnikası vasitəsilə qaldırılıb-endirilə bilən disperqator qurğusu işlənilmişdir.

• Fontan-qazlift quyularında qaz-maye qarışığının hərəkətini tədqiq etməklə quyuağzı parametrlərə əsasən quyudibi təzyiqin yeni metodikaların tətbiqi ilə hesablanması, flüidlərin faza vəziyyəti və hidrodinamiki xassəsindən asılı olmayaraq təzyiq paylanmasının universal riyazi hesablanma metodikaları işlənmişdir.

Quyuların nasos üsulu ilə istismarı
Fəaliyyət istiqamətləri

• Quyuların nasos üsulu ilə istismarının elmi–nəzəri əsaslarının inkişaf etdirilməsi, texnika və texnologiyasının təkmilləşdirilməsi;

• Mürəkkəbləşmiş geoloji, texniki və istismar şəraitində quyuların nasos üsulu ilə istismarı zamanı zərərli təsirlərlə mübarizənin təkmilləşdirilməsi və yeni qoruyucu texniki vasitələrin yaradılması;

• Daha dərində yatan laylardan neftin dərinlik nasosları ilə çıxarılmasının texniki və metodik vasitələrinin işlənməsi.

Görülən işlər:

• Quyuların dərinlik nasosları ilə istismarı nəzəriyyəsinin əsasları yaradılmış və onun praktiki tətbiq aspektləri tədqiq edilmişdir;

• Dərin laylara işləyən çox yükə davamlı çoxpilləli ştanqların layihələndirilməsi və istehsal olunma texnologiyası işlənib hazırlanmışdır;

• Çoxsaylı neftçıxarma avadanlığının köhnəlməsi ilə əlaqədar müxtəlif xarakterli texnoloji əngəllərə qarşı qoruyucu tərtibatlar və metodik vasitələr işlənmişdir;

• Ştanqlı nasoslu quyuların istismarı praktikasında nasosun asqı dərinliyinin və çıxarılan maye miqdarının geniş diapazonlarında rasional iş rejiminin və yerüstü avadanlığın seçilməsi üçün universal diaqram və təlimat işlənib hazırlanmışdır;

• Neft quyularını qazın zərərli təsirindən qoruyub normal istismarını təmin edən xüsusi manjetli nasoslar yaradılmış və tətbiq olunur. Mərkəzdənqaçma və qarışığın darısqal mühitdə hərəkət prinsipinə əsaslanan yeni konstruksiyalı qaz və qaz – qum ayırıcıları işlənib hazırlanmış və bunların praktikada tətbiqindən əhəmiyyətli nəticələr əldə edilmişdir;

• Azhasilatlı quyuların vaxtaşırı istismara keçirillməsi məqsədi ilə «UPES» və «BNQ–51–Az-NSDETLİ» markalı xüsusi avtomatik qurğular layihələndirilmiş, sənaye miqyasında istehsal edilmiş və çoxsaylı azhasilatlı quyularda tətbiq dilmişdir.

• Neft-mədən praktikası üçün zəruri olan bir sıra nəzəri məsələlər, o cümlədən, nasos- kompressor borularında plunjerüstü qazlı maye sütununun elastiki rəqsləri tədqiq edilmişdir;

• Ştanqlı dərinlik nasosu ilə neft hasil edən quyuların işinin dinamik optimallaşdırılması məsələsinin avtomatlaşdırılmış həllinə kompleks yanaşılmış və xüsusi optimizasiya metodikası işlənib hazırlanmışdır;

• Neft – mədən işlərində böyük əhəmiyyət kəsb edən dinamoqram konturu nəzəriyyəsi inkişaf etdirilmiş, praktikada teledinamoqramların sıfır yükü xəttinin vəziyyətinin, qüvvə miqyasının və s. təyin edilməsinin metodikası işlənmişdir.

Horizontal Quyuların Qazılmasının Geoloji Şəraiti

Neft yataqlarında horizontal quyular
qazmaq üçün yataqların seçilmə üsulları.
Dünya neft-qazçıxarma təcrübəsindən məlumdur ki, yataqların işlənilmə
effektivliyini artırmaq üçün horizontal (üfüqi) quyuların imkanlarından geniş
istifadə edilir. Son illərdə bu üsulla qazılmış quyuların istismarı bir qayda
olaraq layihə sənədlərində də öz əksini tapır. Horizontal (üfüqi) quyular yeni
kəşf edilmiş mədənlərlə yanaşı, uzun müddət işlənilən yataqların reabilitasiyası
üçün də istifadə edilir
.
Məlum olduğu kimi, işlənilmə prosesində horizontal quyuların şaquli quyulara
nisbətən böyük üstünlüyü vardır. Odur ki, onların dəniz yataqlarının
işlənilməsində geniş tətbiq olunur. Belə quyularla bir platformadan yataq
sahəsinin böyük hissəsi işlənilmə ilə əhatə oluna bilər ki, bu da əslində quyu
şəbəkəsinin sıxlığı deməkdir.

4.

Horizontal (üfüqi) quyu məfhumu
quyu gövdəsinin mütləq horizontal
(üfüqi) olmasını nəzərdə tutmur;
yatağın neftlilik həcminin forması və
neftlədoymasından asılı olaraq onun
gövdəsi istənilən kimi
istiqamətləndirilə bilər
Qeyd etmək lazımdır ki, dəniz
akvatoriyasında yerləşən yataqların
işlənilməsində bu qazıma üsulunun
əhəmiyyəti daha böyükdür. Belə ki,
onların tətbiqi nəticəsində özüllərin
sayının azalmasına nail olunur.
Horizontal (üfüqi) quyunun
sxematik görünüşü.

5.

Horizontal quyuların imkanları
Horizontal (üfüqi) quyuların ənənəvi istifadə edilən şaquli quyulara nisbətən
bir sıra imkanları mövcuddur:
quyu gövdəsinin vəziyyətinin geoloji fəzada dəyişdirilməsi nəticəsində drenaj
zonalarının əsaslı surətdə artırılması;
layda mayenin (neftin) axım istiqamətinin dəyişilməsi;
məhsuldar layın həcmində neftliliyin (sululuğun) paylanmasından asılı
olaraq onun tavanının (dabanının) iki və ya bir neçə dəfə kəsilməsi;
ekran tipli qırılmalar ilə məhdudlaşan yatağın qonşu bloklarının eyni vaxtda
işlənilməyə cəlb edilməsi;
zəif sementləşmiş kollektorlarda işlənilmə prosesində baş verən qum tıxacı
əmələ gəlməsinin intensivliyinin xeyli azalması.
Yataqların horizontal (üfüqi) quyularla işlənilməsində alınan yüksək hasilat
onların qazılmasına sərf olunan xərcləri tamamilə ödədiyindən iqtisadi
cəhətdən əlverişli istismar üsulu hesab edilir.

6.

Beləliklə, yuxarıda sadalanan meyarlara istinad
etməklə hər hansı bir regionda işlənilən yataqlar
sırasından horizontal (üfüqi) quyuların qazılaraq
istismarı üçün obyektlər seçmək olar. İlkin
tədqiqatlar göstərir ki, Azərbaycanın quru
sahəsində və dəniz akvatoriyasında işlənilən
yataqlar horizontal (üfüqi) quyuların qazılması
üçün müvafiq geoloji-mədən şəraiti mövcuddur
və bu üsulun tətbiqi yüksək səmərə verə bilər.
Dayazsulu Günəşli yatağında ilk dəfə olaraq
müəssisəmiz tərəfindən horizontal istismar
quyusu (350) DDSÖ 13-dən qazılmışdır.
Quyu‘’Günəşli’’ yatağının dayaz sulu hissəsində
‘’Fasilə’’ Lay Dəstəsinə (FLD) maksimum 84
dərəcə bucaq altında qazılmışdır. ’İlk dəfə olaraq
açıq sonluqlu mənimsəmə quyusu istismara
verilmişdir.
Quyu‘’Günəşli’’ yatağının dayaz sulu
hissəsində ‘’Fasilə’’ Lay Dəstəsinə (FLD)
maksimum 84 dərəcə bucaq altında
qazılmışdır

7.

“Qərbi Abşeron” yatağındakı 20 saylı
stasionar dəniz özülündən 20 nömrəli
horizontal quyu qazmadan sonra
istismara verilmişdir.
“Azneft” İstehsalat Birliyinin
“Abşeronneft” Neft və Qazçıxarma
İdarəsinin sifarişi ilə SOCAR-AQŞ
tərəfindən Qirməki Lay Dəstəsinə
qazılmış quyu dalma nasosu üsulu ilə
məhsul verib, 771-688 metr intervaldan
sutkalıq 10 ton neft
hasilatı ilə istismar fonduna qəbul
edilib.
Qeyd edək ki, horizontal qazma üsulu
müasir texnika və texnologiyalardan
istifadə edilməklə, həmçinin
süzgəclərin buraxılması hesabına
məhsuldarlığı artırır və hasilatın sabit
saxlanılmasına zəmin yaradır
Qərbi Abşeron yatağındakı 20 nömrəli stasionar
dəniz özülü

8.

DDSÖ-13
Dayazsulu Günəşli yatağında ilk
dəfə olaraq müasir vipstok
texnologiyası istifadə edilərək 13
saylı DDSÖ-də qəzanı aradan
qaldırmaq məqsədilə rotor üsulu
ilə mövcud qazma lüləsindən yan
lülə qazılmışdır. Əməliyyat birinci
cəhddən uğurla yerinə
yetirilmişdir.
Günəşli yatağı

9.

“Azneft” İstehsalat Birliyinin “Abşeronneft” neft və
qazçıxarma idarəsinin (NQÇİ) sifarişi ilə SOCARAQŞ tərəfindən qirməki lay dəstəsinə qazılmış quyu
dalma nasosu üsulu ilə məhsul verib, 717-632 metr
intervaldan sutkalıq 13 ton neft hasilatı ilə istismar
fonduna qəbul edilib.
Horizontal qazma üsulu müasir texnika və
texnologiyalardan istifadə edilməklə, həmçinin
süzgəclərin buraxılması hesabına məhsuldarlığı
artırır və hasilatın sabit saxlanılmasına zəmin
yaradır.
“Azneft” İstehsalat Birliyinin “Abşeronneft” neft və
qazçıxarma idarəsinin (NQÇİ) sifarişi ilə SOCARAQŞ tərəfindən qirməki lay dəstəsinə qazılmış quyu
dalma nasosu üsulu ilə məhsul verib, 717-632 metr
intervaldan sutkalıq 13 ton neft hasilatı ilə istismar
fonduna qəbul edilib.
Horizontal qazma üsulu müasir texnika və
texnologiyalardan istifadə edilməklə, həmçinin
süzgəclərin buraxılması hesabına məhsuldarlığı
artırır və hasilatın sabit saxlanılmasına zəmin
yaradır.
Qazma isleri yekunlaşdıqca quyuların istismara
verilməsi

10.

“Aparılan qazma işlərinin nəticələrinin təhlili göstərir ki, yeni quyuların qazılıb
istismara verilməsi yataqlar üzrə hasilatın sabitləşməsi və qismən artırılması
istiqamətində həyata keçirilən əsas tədbirlərdən biridir. İstismar qazması hesabına
işlənmədə olan obyektlərdə quyu şəbəkəsi qismən bərpa edilir, texniki səbəbdən
sıradan çıxmış köhnə quyular yeniləri ilə əvəz olunur və yatağın lazımi texnoloji
rejimdə istismarı üçün şərait yaranır”.
“Azneft” İstehsalat Birliyi ölkəmizdə neft-qaz hasilatının artırılması istiqamətində
ən son texnika və texnologiyaların istifadəsini uğurla tətbiq edir..
Quyuda istismar işləri “Azneft” İstehsalat Birliyinin “Abşeronneft” neft və
qazçıxarma idarəsi tərəfindən həyata keçirilir.

MÜHƏNDİSİ GEOLOGİYA

Artezian şirkətinin əsas fəaliyyət sahəsi artezian quyularının qazlılması, suvarma sistemlərinin (suni yağış yağdırma sistemlərinin, damcı suvarma sistemlərinin) qurulmasından və suyun təmizlənməsindən ibarətdir. Şirkət həmçinin çoxmərtəbəli binaların özüllərinin inşası zamanı svayların vurulması, sürüşməyə qarşı borulardan istinad divarlarının tikilməsi işlərini də yerinə yetirir.

Şirkətimizin xidmətlərindən drenaj quyuları qazdıran zaman, su nasosları quraşdırarkən və hər cür yeraltı işləri (sementləmə, svay vurma) görərkən istifadə edə bilərsiniz.

Şirkətimizin təcrübəli Mühəndis -texniki heyyəti vardır.Respublikamızda ən çətin böyük həcimli layihələrin həyata keçirilməsində mütəxəssizlərimizin köməyi ilə iştirak etmiş və çox boyük uğur qazanmışıq.

Maşın Mexanizmlər sahəsinə gəldikdə isə, biz Respubilikamızda ən qabaqcıl müasir avadanlıqlara sahibik.Belə ki, Almaniya, Türkiyə və Rusiyadan alınmış ən son model olan Mexanizmilərin vastəsi ilə qısa zamanda, yüksək keyfiyətdə layihələrimizi yerinə yetirə bilirik.

Şirkətimiz əsasən “Meliorasiya və Su Təssərrüfatı” ASC-nin və “Azərsu” ASC-nin sifarişlərini yerinə yetirir.Şirkətimiz həmçinin “Kolin inşaat”ın Bakı -Şamaxı magestral avtomobil yolundakı su Artezian layihələrini , habelə “Agro Dairy”şirkətinin Qırmızı Samux kəndindəki su layihələrini, və “Proteyn” şirkətinin Horadiz şəhərinin su təchizatı layihəsini uğurla həyata keçirmişdir.

Bundan başqa yerli və xarici layihələrin yüksək səviyyədə yerinə yetirilməsi üçün müasir texnika və peşəkar işçi heyəti ilə hər zaman sizlərin təkliflərini yerinə yetirməyə hazırdır.

Xarici fəaliyyətə gəldikdə isə, şirkətimiz Afrikada (Sudan,Kenya, Uqanda və Nairobi), həmçinin İran İslam Respublikasının Maku şəhərində, Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Təşəbbüsü ilə bir sıra qazma layihələrini uğurla həyata keçirmişdir.