Necdet ERGÜN

Yem rasyonu değiştiğinde genelde verim düşer. Rasyon en az 4 ay hayvana verilmelidir, bunda kullanılan ürünlerden ziyade, ürünlerin kaliteleri de değişmemelidir. Hayvanlarda yem ortalama olarak 8-16 saatte kana geçer.

Yem Rasyonu Hazırlama

Hayvanların tüm besin ihtiyacını karşılayan yem karışım oranına yem rasyonu denir. Yem rasyonu hayvanlar için çok önemlidir. Bu yazımda yem rasyonu hazırlama nasıl yapılır anlatacağım. Düşünelim, insanlar seyahat ettikleri zaman genelde ilk birkaç gün yedikleri yemekten içtikleri ve sudan dolayı mideleri bozulur rahatsızlık çekerler. Bu günlük hayatımızı da geçici olarak etkiler. Aynı olay hayvanlarda da oluşur bu da süt verimini ve kalitesini etkiler.

Yem rasyonu değiştiğinde genelde verim düşer. Rasyon en az 4 ay hayvana verilmelidir, bunda kullanılan ürünlerden ziyade, ürünlerin kaliteleri de değişmemelidir. Hayvanlarda yem ortalama olarak 8-16 saatte kana geçer.

Planlama yapılırken öncelikle hayvan sayısı dikkate alınmalıdır. Avrupa da 100 lt süt ile 130 kg yem alınabilmektedir. Ülkemizde ise 100 lt süt ile 89 kg yem alınabilmektedir aradaki fark bellidir. Ayrıca Avrupa da ki normal denilen süt, ülkemizde gayet de kaliteli sınıfına girmektedir.

Yem rasyonu BBH’nin (Büyükbaş Hayvan Birimi) günlük olarak tükettiği yem miktarı anlamına gelir. Hayvanlarda besin maddeleri iki şekilde hesaplanır:

Hayvan Yem Rasyonu Hazırlama

Yaşama payı: Hayvan hiçbir şekilde canlı ağırlık artışı göstermese de mevcut canlı ağırlığını koruyabilmek ve çeşitli hayati faaliyetlerini devam ettirebilmek için ihtiyaç duyduğu besin maddelerine denir, yani kısaca hayatta ve ayakta kalabilmek için gerekli olan besin maddelerine yaşam payı denilmektedir.

Bu besin maddeleri vücutta ki organların çalışmasını organizmadaki hücre ve çeşitli dokuların normal fonksiyon görmelerini ve vücut ısısının meydana getirilmesini bundan başka hayat için lüzumlu diğer bütün işlerin görülmesini temin eder. Bu hesaplama genellikle hayvanın canlı ağırlığı hesaplanarak yapılır. Hayvanın canlı ağırlığı arttıkça buradaki rakamlarda değişmektedir. Bu rakamlar düşük olur ise, hayvan canlı ağırlığından kilo kaybetmeye başlar. Canlı ağırlığını korumak için verilen yemler hayvandaki enerji ve proteini karşılamalıdır.

Hayvan Verimi: İneklerde süt verimi için verilmesi gereken besin miktarıdır. 2000′ lerde 2-2,5 litre süt için 1 kg yem hesaplanırken, şimdilerde ise durum yaklaşık olarak 1 litre süt için 1 kg yem olmuştur.

Protein kaynağı ve enerji kaynağı yemler aynı anda verilmelidir. Ülkemizde tahıl ve pamuk küspesi, ayçiçeği küspesi ilavesi de verildiği gözlemlenmiştir. Ülkemizde sıkça görülen bir durum da özellikle süt ineklerine fazladan protein verilerek enerji açısından hayvanları fakir bırakmaktadırlar. Protein açığı genelde yem ile giderilirken, enerji açığı da vücut yağları ile giderilebilir, bu da farklı sıkıntılar oluşturmaktadır.

Ortalama olarak 500 kg canlı ağırlık için yaklaşık olarak 10-12 kilogramdır. Kış ayları bu oran daha fazladır. Günlük kuru madde ihtiyacı ortalama olarak %3-4 civarındadır. Toplam rasyon da kuru madde %50-55 civarında olmalıdır. Eğer %35 e düşerse kritiktir. Sindirimi kolay yemler fazla ise bu oran da düşer.

Hayvanlar düşük selülozlu yemleri daha fazla tüketirler. Asitlik işkembe de düzene girerse hayvanların iştahı artar. Toplam kuru maddenin %65-70 nin hazmı yüksek olmalıdır. Yonca da özellikle biçim devrelerinde %10 çiçeklenme dönemi daha kolay hazım olur ve besin madde oranı yüksektir.

Hayvanların enerji ihtiyaçları da önemlidir. Büyük iri bir hayvanın enerji ihtiyacı ile 2 tane küçük cüsseli hayvanın enerji ihtiyacı denk değildir. 500 kilogramlık bir hayvanın enerji ihtiyacı 250 kilogramlık 2 adet hayvanın enerji ihtiyacından daha da azdır. Kışın kullanılan rasyon ile yazın kullanılan rasyon arasında enerji farkı olmalıdır. Kışın yüksek enerjili yazın ise düşük enerjili yemler kullanılmalıdır.Hayvanlarda Enerji ihtiyacı karbonhidrat, yağ ve proteinden sağlanırlar. Özellikle gebeliğin 7. ayından itibaren hayvanlara verilen yemler süt yemi yerine besi yemleri ile değiştirilmelidir.

Hayvanlara fazla yem verilirse yem tüketimi azalır. Hayvanın enerji ihtiyacı soğuk iklimde artar, sıcak iklimde ise azalır. Fabrikasyon Hayvan yemlerinde özellikle 2400 kcal, veya 2,4 mcal’lik enerji olması gerekmektedir. Enerji geriliği durumlarında büyüme ve ürem fonksiyonları geriler. Enerji fazla olursa meme bezleri yağ ile dolar, yağlanma oluşumu dolayısı ile süt verimi düşer, iç organlarda bozukluklar görülmeye başlanır, hayvanda döl tutmama görülür.

Protein

Beslenmenin temel prensiplerinden birisi de, hayvanların minimum ve optimum protein ihtiyaçlarını bilmek ve onları hesaplamaktır. Günlük protein ihtiyaçları ham protein olarak ifade edilir, bu da toplam proteinin 1 kğ süt verimi için gerekli ham proteinin süt ve yağ oranına göre değişir. Protein az olur ise, yem tüketimi az olur, selüloz sindirimi geriler, süt verimi ve canlı ağırlık azalır. Yüksek süt verimli hayvanların beslenmesinde imkan var ise, soya küspesi ve mısır glüteni katılmalıdır.

Hayvan organizmasında sıcaklık ve enerji karbonhidrat ve yağlardan yapılır. Bunlar vücutta bol bulunur. Protein hücrenin yapı taşlarıdır. Yıpranan dokuların onarımında kullanılırlar. Sığırlarda iyi gelişenlerin 3 yaş civarında gelişmeyi bitirdiklerini, yetersiz beslenenlerin de 1-2 yıl daha gelişmeye devam ettiği gözlemlenmiştir. Hayvan eğer yetersiz beslenmiş ise kısa aralıkta ise bu sorun çözülebilir fakat uzun vakit yetersiz beslenme yapılmış ise bu ara kapatılamaz. Protein ihtiyacı enerji de olduğu gibi canlı ağırlık ve süt verimi ile artmak da ve hayvanın türüne cinsine yaşına canlı ağırlık ve süt verimine göre değişmektedir.

İlginizi çekebilecek diğer yazım; buzağı bakımı ve beslenmesi.

Üre

Protein tabiatında olmadıklarından azot bileşiklerinden protein gibi faydalanırlar. Buna kısaca Üre denilir. Hazırlanan yeme % 1,2 oranında üre katılabilinir. Hayvan başına 50 gram üre hesap edilmeli 80 gramdan fazla üre verilmemelidir. 100 kğ yeme 1 kg üre Saf hali ile katılabilinir. İyice karıştırılmalıdır. Çünkü üre zehirlenmelere sebep olabilir. Zehirlenmelerde Melas (şeker pancarından elde edilir) hububat ve pancar posası verilmelidir. Üre daha çok besi hayvanlarında kullanılır. Mevcutta yapılan yanlış uygulamalardan birisi de, gübre torbasından çıkarıp hayvan yemine bilinçsizce üre uygulaması yapmaktır.

Küspeler:

Hayvancılıkta en fazla Pamuk tohumu küspesi (PTK ) ve Ayçiçeği Tohumu Küspesi (ATK) kullanılır. İki çeşit küspe kullanımı yaparsak yemdeki biyolojik değerler arttırılmış olur. Küspeler proteince zengindir ve süt üretimine katkısı olur. % 20- % 40 orada yeme ilave edilebilir, Genelde % 30 oranında katılabilinir.

Selüloz Lignin :

Bunlar rumende bulunan mikroorganizmalar tarafından sindirilir. Sığırlar selülozu iyi değerlendirirler. Selüloz tükrük salgıları arttırır, lignin ise salya üretimini arttırır bu da Rumende asit salgısını artışını önler. Rumende asit artışı mikroorganizmaların çoğunun artışına sebep olmaz, hazırlanan kuru madde içindeki selüloz oranı % 16-18 in altına düşerse, süt verimi düşer, ham selüloz oranı % 20 dolaylarında olursa hayvanlar yemin tümünü tüketemez hayvanın iştahı azalır ve gene süt verimi düşer. Sirke asidi (Asetik Asit) süt ineklerinin beslenmesinde önemli rol oynar. Süt yağı nın üstüne etkisi olumlu olduğu için gereklidir.

Necdet ERGÜN

. YENİ ÇIKTI . Hayvan Besleme Teknikleri ( Rasyon Hazırlama )

ÖNSÖZ

Bu kitaptarasyon hazırlama tekniği ve hayvan besleme anlatılmaktadır. Zooteknistler, Veteriner Hekimler, öğrenciler ve yetiştiriciler için bir başvuru kitabı niteliğindedir. Tüm yetiştiriciler için anlaşılır sade bir kitaptır. 15 yıla yakın TİGEM’e bağlı işletmelerde hayvancılık şefi olarak çalıştım. Çalıştığım yıllarda uzun bir dönem hayvanların yem rasyonlarını kendim hazırladım. Bizzat bir yetiştirici olarak hayvancılık yaptım. Uygulamanın içinden geldim. Devamlı okudum. Daima kendimi yeniledim. Bilimsel araştırmaları takip ettim. Atadan görme kuralların ötesinde hayvancılıkta yeni teknikler uygulanmalıdır. Rasyon hazırlamak isteyenler bu kitapta konuların çoğunu detaylı bir şekilde bulacaktır. 1.bölümde; “süt inekçiliğinde yem rasyonu hazırlama” detaylı bir şekilde anlatılmıştır. Bu bölümde genel rasyon hazırlama tekniği anlatılmıştır. Hesaplama yöntemleri anlatılmıştır. Bir ineğe bir günde hangi yemden ne kadar vermeliyiz? Ayrıca rasyon örnekleri verilmiştir. 2.bölümde; “besi sığırları için rasyon hazırlama tekniği” anlatılmıştır. Ayrıca rasyon örnekleri verilmiştir. 3.bölümde“damızlık koyun ve besi kuzuları için rasyon hazırlama tekniği” anlatılmıştır. Ayrıca rasyon örnekleri verilmiştir. 4.bölümde“yumurta tavukları için rasyon hazırlama tekniği” anlatılmıştır. Ayrıca rasyon örnekleri verimiştir. 5.bölümde“et tavukları (broilercilik) için rasyon hazırlama tekniği” anlatılmıştır. Ayrıca rasyon örnekleri verimiştir. Posalar, küspeler, kök ve yumru yemler, kuru ot ve samanların hayvanlara verilme miktarları ve dikkat edilmesi gereken konular anlatılmıştır. Dane yemlerin ve küspelerin rasyonlara katılma oranları anlatılmıştır. Bu kitap hazırlanırken yetiştiricilerimizin anlayacağı sade bir dil kullanılmıştır.

İÇİNDEKİLER

1-SÜT İNEKÇİLİĞİ

1.1-Süt İneklerinin Beslenmesinde Kaba Yemlerin Önemi

1.2-“ “ “ Suca Zengin Yemlerin Önemi

1.3-“ “ “ Posaların Önemi

1.3.1-Yaş Şeker Pancarı Posası

1.3.2-Melaslı Kuru Pancar Posası

1.3.3-Bira Malt Posası

1.4-Süt İneklerinin Beslenmesinde Kök ve Yumru Yemlerin Önemi

1.4.1-Hayvan Pancarı

1.4.2-Şeker Pancarı

1.4.3-Pancar Yaprakları

1.5-Süt İneklerinin Beslenmesinde Çayır Mera ve Yeşil yemlerin Önemi

1.6-Yeşil ve Kuru Otlar

1.9-Probiyotikler(mayaların) Kullanımı

1.10-Buzağıların Beslenmesi

1.10.1-Buzağılara Ot Verilmesi

1.10.2-Buzağılara Kesif Yem Verilmesi

1.11-Damızlık Dana ve Düvelerin Beslenmesi

1.12-Kurudaki Gebe İneklerin Beslenmesi

1.13-Sağmal İneklerin Beslenmesi

1.14-Damızlık Boğaların Beslenmesi

1.15-Süt İneklerinin Rasyonel Beslenme Prensipleri

1.16-Yem Tüketimine Etki Eden Faktörler

1.17-Yemleme Plan Ve Programı Yapmak

1.18-Rasyon Hazırlama Tekniği

1.18.1-Yaşama Payı(Y.P)

1.18.2-Verim Payı(V.P)

1.19-Besin Madde İhtiyaçlarının Tespiti

1.19.1-Kuru Madde İhtiyacının Hesaplanması

1.19.2-Enerji “ “

1.19.3-Protein “ “

1.19.4-Selüloz “ “

1.19.5-Mineral Madde “ “

1.19.6-Vitamin “ “

1.19.8-Sığırlarda Yağ İhtiyacı

1.20-Yemleri Kullanma Oranları

1.21-Yem Rasyonu Hesaplama

1.21. 1-Yaşama Payı ve Verim Payı Hesaplama

1.21. 2-Gebe Hayvanlar İçin Yem Hesaplama

1.21. 3-Örnek Rasyon-1

1.21..12-Buzağı Yemi Formülü

1.21. 13-Süt Yemi Rasyon Örnekleri

2.1-Besi Sığırlarında Rasyon Hazırlama

2.2-Besi Sığırlarında Kuru Madde İhtiyacı

2.3- “ “ Enerji İhtiyacı

2.4-“ “ Protein İhtiyacı

2.5- “ “ Selüloz İhtiyacı

2.6- “ “ Vitamin İhtiyacı

2.7- “ “ Mineral İhtiyacı

2.10- “ “ Yağ İhtiyacı

2.11- Besi Sığırcılığında Rasyon Hazırlama Tekniği

2.12-Besi Rasyonlarında Yemleri Kullanma Oranları

2.13-Besi Rasyonu Hazırlama Tekniği

2.14-Besi Karma Yem Örnekleri

2.15-Besi Rasyon Örnekleri

3-KOYUNCULUK

3.1-Koyunları Besin Madde İhtiyaçları

3.2- “ Enerji İhtiyaçlar

3.3- “ Protein “

3.4- “ Mineral “

3.6- “Vitamin İhtiyaçları

3.8-Koyunların Kaba Yem İhtiyaçları

3.9-Koyunları Kesif Yem İhtiyaçları

3.10-Koyunculukta Ek Yemleme Dönemleri

3.11-Koç Katım Öncesinde ve Aşım Döneminde Koyunları Beslenmesi

3.12-“ “ “ “ “ “ Koçların Beslenmesi

3.13-Damızlık Koçların Beslenmesi

3.14-Gebe Koyunların Beslenmesi

3.15-Sağılan Koyunların Beslenmesi

3.15.1-Sağılan Koyunlar İçin Rasyon Örnekleri

3.16-Damızlık Kuzuların Beslenmesi

3.17-Tokluların Beslenmesi

3.18-Kuzu Besi Rasyonu Hazırlama Tekniği

3.19-Normal Sütten Kesilmiş Kuzuların Beslenmesi

3.20-Kuzu Besi Metodları ve Yem Rasyonu Örnekleri

3.21-Yarı Entansif Besi

3.21.1-Mera Besisi

3.21.2-Ağıl Besisi

3.22-Toklu Besisi

3.23-Damızlık Dışı Koç ve koyun Besisi

3.24-Kuzu Besi Rasyon Örnekleri

4-TAVUKÇULUK

4.1-Kümes Hayvanlarının Besin Madde İhtiyaçları

4.2-Enerji İhtiyacı

4.3-Protein ve Amino Asit İhtiyacı

4.4-Mineral Madde İhtiyacı

4.5-Yumurta Tavuklarının Su İhtiyacı

4.6- “ “ Vitamin İhtiyacı

4.7-Tavukçulukta Rasyon Hazırlama

4.8-Örnek Yumurta Tavuk Rasyonu

4.9- “ Civciv Rasyonu

4.10- “ Piliç Rasyonu

4.11-“ Yumurta Tavuk Rasyonu

4.12-“ Yumurta Tavuk Rasyonu Hazırlama

4.13-Yumurta Tavukları İçin Rasyon Örnekleri

4.14-Etlik Piliç(Broiler) Rasyonu Hazırlama

4.15- “ Piliçler İçin Rasyon Örnekleri

5-Cetvel.20) 119,1xG 5/8=0,625 göre değerler

6-Resmi Gazetede Yayınlanan Ek Tablolar Aşağıdadır.

7-Sığırlarda Göğüs Çevresine Göre Canlı Ağırlık Hesabı

8-Yemlerin İçerikleri

9-Yazarın Özgeçmişi

10-Yararlanılan Kaynaklar

Rasyon hazırlama tekniği və hayvan besleme

16-17 Ekim 2021 ANKARA

Program

16 Ekim 2021 Cumartesi

09:00 Karşılama,Kayıt

Çiftlik Hayvanları İçin Rasyon Hazırlamada Püf Noktaları

-Büyükbaş Ruminantlar ile Küçükbaş Ruminantların Yem Tüketimlerindeki Farklılıklar

-Besi Hayvanları ile Süt Hayvanlarının Beslenme Stratejileri

-Ruminant Beslemede Konsantre Yemler

-Ruminant Beslemede Kaba Yemler

Besi Sığırlarının Beslemesi

Buzağıların Beslenmesi

Düvelerin Beslenmesi

17:00 Değerlendirme ve kapanış

1 7 Ekim 2021 Pazar

09:00 İkinci gün açılış

Süt İneklerinin Beslenmesi

-Kuru Dönem Besleme

-Geçiş Dönemi beslemesi

-Laktasyondaki İneklerinin Beslenmesi

Koyun Besleme

– Damızlık koyunların beslemesi

– Aşım döneminde koyunların beslemesi

– Gebe koyunların beslenmesi

-Laktasyondaki koyunların beslenmesi

17:00 Tartışma, Değerlendirme, belge takdimi, kapanış

Kayıt: ( İki gün )

• Eğitim
• izleyici notları
• Sürekli ve sınırsız çay kahve, su
• Ara ikramlar,
• Öğle yemeği
• Katılım belgesi