Fakültənin adi Riyaziyyat ## Kafedranın adı: Riyaziyyat və onun tədrisi texnologiyası

It is/are proved, that mathematical scientific methods not only is capable he (she,it)

Məqalələrin kataloqu

İBTİDAİ SİNİFLƏRDƏ RİYAZİYYATIN TƏDRİSİ METODİKASI FƏNNİNDƏN SUALLAR.

1. İbtidai siniflərdə riyaziyyat tədrisinin məqsədləri.

2. Riyaziyyat tədrisi metodikasının qarşısında duran vəzifələr.

3. Riyaziyyat tədrisi metodikası hansı suallara cavab verməlidir.

4. Riyaziyyat tədrisi metodikasının elmi-tədqiqat metodları.

5. Müəyyən mövzu üzrə müəllimin iş metodu, priyomlarını öyrənmək məqsədilə aparılan müşahidənin mərhələləri.

6. Müşahidə metodunun əhəmiyyəti.

7. Qabaqcıl məktəb təcrübəsinin öyrənilməsi.

8. Pedaqoji eksperimentin mahiyyəti.

9. Pedaqoji eksperimentin nəticələrinin aşkar edilməsi.

10. Yoxlama yazı işləri vasitəsilə şagirdlərin bilik və vərdişləri səviyyəsinin öyrənilməsi.

11. Riyaziyyat tədrisi metodikasının metodoloji əsası.

12. İdrak prosesinin üç mərhələsi.

13. Riyazi anlayışların formalaşması.

14. Mücərrəd təfəkkürün inkişaf etdirilməsi.

15. Riyaziyyat tədrisi metodikasının başqa elmlərlə əlaqəsi.

16. Riyaziyyatın müvəffəqiyyətli təliminin şərtləri.

17. Riyaziyyat tədrisinin xüsusi metodikasında riyaziyyat elmi inkişafının iki istiqaməti.

18. Tədris prosesində forma və məzmun.

19. I-IV siniflərdə riyaziyyat təliminin vəzifələri.

20. I-IV siniflərdə ədəd anlayışının verilməsi və inkişaf etdirilməsi mərhələləri.

21. Riyaziyyatın ibtidai məktəb kursu quruluşunun xüsusiyyətləri.

22. I-IV siniflərdə riyaziyyat proqramı. 23. Riyaziyyatdan tədris proqramının təhlili.

24. Riyaziyyat təliminin vasitələri.

25. I-IV siniflərin riyaziyyat dərslikləri və tədris vəsaitləri.

26. İbtidai məktəbin riyaziyyat kursu üzrə əyanilik və əyani vasitələr.

27. Əyani vasitələrin təsnifi.

28. Riyaziyyat dərslərində əyaniliyin tətbiqi və ona verilən tələblər.

29. Riyaziyyat təlimində tətbiq olunan didaktik prinsiplər.

30. Riyaziyyat təlimində elmilik və müyəssərlik prinsipi.

31. Riyaziyyat təlimində tərbiyə prinsipi.

32. Riyaziyyat təlimində əyanilik prinsipi.

33. Riyaziyyat təlimində şüurluluq və fəallıq prinsipi.

34. Riyaziyyat təlimində biliklərin möhkəmliyi prinsipi.

35. Riyaziyyat təlimində sistematiklik və ardıcıllıq prinsipi.

36. Riyaziyyat təlimində fərdi yanaşma prinsipi.

37. Riyaziyyat təlimində tətbiq olunan metodlar.

38. Müşahidə, təcrübə və ölçmə -empirik metodlar kimi.

39. Müqayisə və anologiya təlim metodları kimi.

40. Ümumiləşdirmə, mücərrədləşdirmə və konkretləşdirmə metodu.

41. İnduksiya və deduksiya metodu.

42. Riyaziyyat təlimində analiz və sintez.

43. Problemli təlim metodu.

44. Proqramlaşdırılmış və differensiyalı təlim metodu.

45. Riyaziyyat tədrisində evristik metod.

46. Xüsusi təlim metodları.

47. Müəllimin şərhi və çalışmalar metodu.

48. Oxşar və fərqli anlayışların birgə formalaşdırılması metodu.

49. Laborator metodu.

50. Didaktik oyunlar və əyləncəli çalışmalar metodu.

51. Şagirdlərin müstəqil işləri.

52. Riyaziyyat dərsliyi ilə təlim.

53. Bilik, bacarıq və vərdişlərin tətbiqi.

54. Şifahi hesablama üsulları və onların təlim prosesində tətbiqi.

55. Riyaziyyat dərsinin xüsusiyyətləri və ona verilən tələblər.

56. Riyaziyyatdan sinifdənxaric işlər və onların təşkili metodikası.

57. Azkomplektli məktəblərdə riyaziyyat təliminin xüsusiyyətləri.

58. Mənfi olmayan tam ədədlərin nömrələnməsinin öyrədilməsi metodikası.

59. 1-dən 10-a qədər ədədlərin nömrələnməsi.

60. 1-dən 100-ə qədər ədədlərin nömrələnməsinin öyrədilməsi metodikası.

61. 1-dən 100-ə qədər ədədlərin nömrələnməsinin öyrədilməsində tətbiq olunan metodlar və vasitələr.

62. Min dairəsində nömrələnmənin təliminin ümumi məsələləri.

63. “1-dən 1000-ə qədər ədədlərin nömrələnməsi” mövzusunun təlimi metodikası.

64. Çoxrəqəmli ədədlərin nömrələnməsinin öyrədilməsi metodikası.

65. Çoxrəqəmli ədədlərin nömrələnməsinin təlimi zamanı tətbiq olunan metodlar və vasitələr.

66. 1-dən 1000000-a qədər ədədlərin nömrələnməsi” mövzusunun tədrisi metodikası.

67. 10 dairəsində toplama və çıxmanın öyrədilməsi metodikası.

68. 100 dairəsində toplama və çıxmanın öyrədilməsi metodikası.

69. 100 dairəsində şifahi toplama və çıxmanın öyrədilməsi metodikası.

70. Ədədin cəmə əlavə edilməsi xassəsi.

71. Biliklərin möhkəmləndirilməsi.

72. 100 dairəsində yazılı toplama və çıxmanın öyrədilməsi metodikası

73. Vurma və bölmənin öyrədilməsinə hazırlıq işi.

74. Vurma və bölmənin cədvəl hallarının öyrədilməsi texnologiyası.

75. Vurma cədvəlinin tərtibi prosesində əyaniliyin tətbiqi.

76. Vurma və bölmənin cədvəllərinin əzbər öyrənilməsi metodikası.

77. Vurma və bölmənin xüsusi hallarının öyrədilməsi metodikası.

78. Şagirdlərin vurma və bölmə əməlləri xassələri ilə tanış edilməsi.

79. Vurma və bölmə əməllərinin cədvəldənkənar hallarının öyrədilməsi metodikası.

80. Qalıqlı bölmənin öyrədilməsi metodikası.

81. 1000 dairəsində toplama və çıxmanın öyrədilməsi metodikası.

82. Mövzu üzrə proqram materialının planlaşdırılması.

83. 1000 dairəsində vurma və bölmənin öyrədilməsi metodikası.

84. Yazılı vurmanın təlimi.

85. Yazılı bölmənin təlimi.

86. Çoxrəqəmli ədədlərin toplanması və çıxılmasının öyrədilməsi metodikası.

87. Çoxrəqəmli ədədlərin vurulması və bölünməsinin öyrədilməsi metodikası.

88. Çoxrəqəmli ədədin birrəqəmli ədədə vurulması və bölünməsinin öyrədilməsi.

89. İkirəqəmli və üçrəqəmli ədədlərə vurma.

90. İkirəqəmli və üçrəqəmli ədədlərə bölmə

91. Parçanın uzunluğu və onun ölçülməsinin öyrədilməsi metodikası.

92. Kəmiyyətlərin ölçü vahidləri.

93. Kütlə və onun ölçü vahidləri ilə şagirdlərin tanış edilməsi.

94. Sahə anlayışı və onun ölçü vahidləri ilə şagirdlərin tanış edilməsi.

95. Vaxt və onun ölçülməsilə şagirdlərin tanış edilməsi.

96. Cismin hərəkət sürəti haqqında intuitiv təsəvvürlərin formalaşdırılması.

97. Hissə və kəsr anlayışlarının öyrədilməsi metodikası.

98. Şagirdlərin sadə kəsrlərlə tanış edilməsi metodikası

99. Dəyişənli bərabərlik və onların tədrisi metodikası.

100. Məsələ həllinin təlim və tərbiyəvi əhəmiyyəti.

101. Hesab məsələsi və onun tərkib hissələri.

102. Hesab məsələlərinin təsnifi.

103. Məsələ həllinin mərhələləri.

104. Şagirdlərə məsələ həll etməyin öyrədilməsi.

105. Şagirdlərə məsələ tərtib etdirilməsinin öyrədilməsi.

106. Sadə məsələlərin həlli metodikası.

107. Tip məsələlər həllinin öyrədilməsi metodikası.

108. Ədədin hissəsini və hissəsinə görə ədəd tapmağa aid məsələlər.

109. Sahələrin hesablanmasına aid məsələlər.

110. Vaxtın hesablanmasına aid məsələlərin həlli metodikası.

111. Hərəkətə aid məsələlərin həlli metodikası.

112. İbtidai siniflərdə cəbr elementlərinin öyrədilməsi metodikası.

113. Ədədi ifadələrin öyrədilməsi metodikası.

114. Hərf daxil olan ifadələrin öyrədilməsi metodikası.

. Ədədi bərabərlik və bərabərsizliklərin öyrədilməsi metodikası.

116. İbtidai siniflərdə cəbr elementlərinin öyrədilməsi metodikası.

117. Tənlik anlayışı və tənliklərin həllinin öyrədilməsi metodikası.

118. Məsələlərin tənlik vasitəsilə həll edilməsi metodikası.

119. İbtidai məktəbin riyaziyyat kursunda əməllər sırasına aid qaydaların öyrədilməsi metodikası.

120. İbtidai siniflərdə həndəsə elementlərinin öyrədilməsi metodikası.

121. I-IV siniflərdə həndəsə materialının öyrədilməsi metodikası.

122. “Onluq ” konsentri üzrə həndəsə materialının öyrədilməsi.

123. “Yüzlük” konsentri üzrə həndəsə materialının öyrədilməsi

124. “Minlik” konsentri üzrə həndəsə materialının öyrədilməsi.

125. Sahə anlayışının verilməsi mərhələləri.

##Fakültənin adi Riyaziyyat ## Kafedranın adı: Riyaziyyat və onun tədrisi texnologiyası

## Kafedranın adı: Riyaziyyat və onun tədrisi texnologiyası

## İxtisas . Riyaziyyat və informatika muəllimliyi

##Fənnin adi . Riyaziyyatın tədrisi metodikası

##Bölmə . Azərbaycan Qrup: Rİ-501-504

##Müəllimin adı: b/m. Məmmədov Valeh Mahmud oğlu

##Kafedra müdiri: dos.Cəfərov Allahverdi Qədir oğlu

##Kafedra üzrə işçi qrupun üzvlər:

1. dos.N.B.Nəsirov

2. b/m M.T.Rzayev

3. prof.A.S.Adıgözəlov

##book_id=215//book_name=Riyaziyyatın tədrisi metodikası//

##fk=101//ks=03//fn=215// sumalltest= 300/

##1. Riyaziyyatın tədrisi texnologiyasının məqsədi və vəzifələri. RTT-in başqa elmlərlə əlaqəsi. 1-21

## 2. Riyaziyyatın tədrisi texnologiyasının elmi tədqiqat metodları. 1-20

##3. Riyaziyyat təliminin funksiyaları. 1-21

##4. Riyaziyyat fənn kurikulumlarının xüsusiyyətləri . 1-21

##5. Riyaziyyatın təlimi prinsipləri (ənənəvi və fəal). . 1-20

##6. Riyaziyyat təlimində istifadə olunan fəal metodları (ənənəvi və fəal). 1-23

##7. Riyaziyyat təliminin vasitələri. 1-21

##8. Riyaziyyat təliminin təşkili. 1-20

##9. Riyaziyyat təliminində məsələlərin rolu. 1-20

##10. Riyazi anlayışların, təriflərinin, teoremlərinin təlimi. 1-20

##11. Orta ixtisas məktəblərində riyaziyyatın təlimi. Riyaziyyat təlimində sinifdənxaric işlərin təşkili, növləri aparılması. 1-23

##12. Şagird nailiyyətlərinin qiymətləndirilməsi. . 1-20

##13. Ədədlər sisteminin təlimi. Natural, rasioanal, həqiqi ədədlərin təlimi. 1-21

##14. Adi, onluq kəsrlər, müsbət, mənfi, kompleks ədədlər və onlar üzərində əməllərin təlimi. Riyazi ifadələr və eyni çevirmələrin təlimi. 1-20

##15.Tənlik və bərabərsizliklərin onların sisteminə aid məsələlərin təlimi. 1-21

##16. Elementar funksiyaların öyrədilməsi. 1-20

##17. Tənliklərin ümumi həllinin öyrədilməsi. Eynigüclü tənliklərin təlimi. Tənlik qurmaqla məsələ həlli. 1-20

##18. Ədədi ardıcıllığın və silsilənin təlimi. Funksiyanın limiti və kəsilməzliyinin öyrədilməsi. 1-20

##19. Məktəbdə həndəsənin məntiqi quruluşu. Planımetriyanın və sterometriyanın aksiomatikası. 1-20

##20. Həndəsi kəmiyyətlərin təlimi. 1-23

##21.Çoxüzlülərin səth və həcminin təlimi . 1-21

##22. Yuvarlaq cisimlərin səth və həcminin təlimi. 1-21

##num= 1// level= 1//sumtest=20 // Riyaziyyatın tədrisi texnologiyasının məqsədi və vəzifələri. RTT-in başqa elmlərlə əlaqəsi
1. Bunlardan hansı riyaziyyatın tədrisi metodikasının predmetidir?

1- Riyaziyyatın tədrisi metodikasının məqsədi

2- Riyaziyyatın tədrisində əyanilik

3- Riyaziyyatın tədrisi metodikasının məzmunu

4- Riyaziyyatın tədrisi metodikasının vəzifələri

5- Riyaziyyatın tədrisi metodikasının anlayışları

2. Uyğunluğu müəyyən edin.

1. öyrənilmə və ya tədqiqat üçün ayrılan varlığın bir hissəsi

2. obyektin ideallaşdırılması, tədqiqatçının şüurunda onun fikrən inikası

3. riyaziyyat təhsili, təlimi və riyazi vasitələrlə tərbiyə

a. Elmin obyekti

b. Obyektin təşkili

c. Elmin predmeti

3. Elmin obyekti dedikdə nə başa düşülür?

A) Məktəb riyaziyyatının nəzəri əsasları başa düşülür.

B) Məktəb riyaziyyat kursunun praktik istiqamətləri başa düşülür.

C) Elmin obyekti dedikdə öyrənilmə və ya tədqiqat üçün ayrılan varlığın bir hissəsi başa düşülür.

D) Riyaziyyat tədrisinin pedaqoji əsasları başa düşülür.

E) Riyaziyyat tədrisinin psixoloji əsasları başa düşülür.

4. Elmin predmeti dedikdə nə başa düşülür?

A) Elmi predimet dedikdə riyaziyyatın təlimi prosesində idrak marağının inkişaf etdirilməsi başa düşülür

B) Elmi predimet dedikdə riyaziyyatın tədrisi metodikasının məqsədi başa düşülür

C) Elmi predimet dedikdə riyaziyyatın təlimi prosesində fəza təsəvvürünün inkişaf etdirilməsi başa düşülür

D) Elmin predmeti dedikdə obyektin ideallaşdırılması, tədqiqatçının şüurunda onun fikrən inikası kimi özünü göstərir.

E) Elmi predimet dedikdə riyaziyyatın təlimi prosesində şagirdlərin tərbiyə olunması başa düşülür

5. Bunlardan hansı riyaziyyat təliminin məqsədlərindən biridir?

1- Təhsil öyrətmək

2- mücərrədləşdirmə

3- tərbiyə etmək

4- sistemləşdirmə

5- proqramlaşdırma

6- inkişaf etdirmək

6. Riyaziyyatın tədrisi metodikası fənni nəyi öyrənir?

1- Məktəbdə riyaziyyatın mənimsənilməsinin qanunauyğunluqlarını öyrənir.

2- Məktəbdə cəbrin öyrənilməsinin qanunauyğunluqlarını araşdırır

3- Məktəbdə həndəsənin mənimsənilməsinin qanunauyğunluqlarını öyrənir

4- Məktəbdə riyaziyyatın əsaslarının mənimsınilməsinin qanunauyğunluqlarını öyrənir

5- Məktəbdə ədədi sistemlərin mənimsənilməsinin qanunauyğunluqlarını öyrənir

7. Uyğunluğu müəyyən edin.

1. Uşaqlara riyaziyyatın elementlərinin, riyaziyyatın sistematik kursunun təliminə, riyaziyyat təhsilinin ixtisaslaşmasının həyata keçirilməsinə və s. başlanılacaq yaşın bilinməsi nəzərdə tutulur (məktəb, obyekt)

2. Riyaziyyat təliminin məzmununu nəzərdə tutur.

3. Riyaziyyat təliminin metodları, vasitələri, formalarının aşkar edilməsini nəzərdə tutur.

4. Riyaziyyat təliminin məqsədlərini aydınlaşdırmağa istiqamətləndirir.

a Nə üçün öyrədirik?

b. Kimi öyrədirik?

c. Necə öyrədirik?

d. Nəyi öyrədirik?

İlkin faktların toplanılması ilə səciyyələnən riyaziyyatın yaranması dövrü;
Elementar riyaziyyat dövrü;
Diskret riyaziyyat dövrü;
Dəyişən kəmiyyətlər riyaziyyatının yaranması dövrü;
Klasik riyaziyyat dövrü;
Müasir dövr

E) 1, 5
9. Riyaziyyatın tədrisi metodikası neçə hissədən ibarətdir və hansılardır?

A) kəmiyyətlərin və funksiyaların öyrənilməsi metodları

B) həndəsənin və cəbrin tədrisi metodikası

C) cəbr və analizin başlanğıcının tədrisi metodikası

D) ümumi və xüsusi metodikalar

E) riyaziyyatın və həndəsənin tədrisi metodikası

10. Riyaziyyatın tədrisi metodikasına verilən tərif aşağıdakılardan hansıdır:

1-Tədris fənni kimi riyaziyyat haqqında və müxtəlif yaş qruplarından olan şagirdlərə riyaziyyat təlimi prosesinin qanunauyğunluqları haqqında elmdir.

2- Riyaziyyat ədədi sistemləri və kəmiyyətləri öyrənir

3- Riyaziyyat fəza formaları və kəmiyyət nisbətlərini öyrənir.

4- Riyaziyyat strukturlar və onların modelləri əsasında ümümiləşdirilmiş mücərrəd aləmi öyrənir

5- Riyaziyyat fiqurları və kəmiyyətləri öyrənir

6- Riyaziyyat çoxluqları və funksiyaları öyrənir

11. Məktəb riyaziyyat kursunun əsas məzmun xətləri:

A) Tam ədədlər, həndəsə, ölçmələr, ehtimal və riyazi statistika, xətti və yüksək dərəcəli tənliklər, çoxüzlülər, ehtimal nəzəriyyəsinin elementləri

B) Ədədlər və əməllər, cəbr və funksiyalar , natural ədədlər, üstlü və loqarifmik tənliklər, dördbucaqlılar, birləşmələr

C) Ədədlər və əməllər, cəbr və funksiyalar, həndəsə, ölçmələr, ehtimal və riyazi statistika

D) Həqiqi ədədlər, triqonometrik tənliklər və bərabərsizliklər, sahələr, fəza fiqurları, təkrarsız birləşmələr

E) Cəbr və funksiyalar, həndəsə, kompleks ədədlər, tənliklər sistemi, həcmlər, müstəvi fiqurlar.

12. Hazırda dünyəvi riyazi təhsil sisteminin inkişafına verilən tələblərdən biri:

1- Vətəndaşların riyazi mədəniyyəti və peşə ixtisasları səviyyəsinə verilən tələblərin yüksəldilməsi

2- Vətəndaşların hesablama mədəniyyətləri və riyazi qabiliyyətlərinə verilən tələblərin artırılması

3- Vətəndaşların komputerdən istifadə mədəniyyətlərinin və tərbiyə edicilik səviyyəsinin artırılması

4- fasiləsiz riyazi təhsil sisteminin yaradılması

5- Şagirdlərdə riyaziyyata maraq və onun təcrübəyə tətbiqi istiqamətində aparılan işin səviyyəsinə verilən tələblərin yüksəldilməsi

E) 1, 4
13. Kurikulum məzmun xəttinə aşağıdakılardan hansı daxil deyil.

A) İnformasiya təminatı və nəzəri biliklər;

B) Milli qiymətləndirmə

C) Hərəki bacarıq və vərdişlər;

D) Hərəki qabiliyyətlər;

E) Şəxsiyyətin mənəvi- iradi xüsusiyyətlərinin formalaşması
14. Uyğunluğu müəyyən edin

1. Milli qiymətləndirmə

2. Yol, istiqamət bildirir

3. Fənn kurikulumu qiymətlədirmə standartlarının səviyyələri

a. Milli kurikuluma aid deyil

b. Kurikulumu ifadə edir

c. Məzmun xəttinə daxil deyil

15. Kurikulum islahatlarını zəruri edən səbəblər hansılardır?

1-Cəmiyətdə yeni içtimai münasibətlərin yaranması

2-Siyasi və sosial competensiyalar

3-Planlı iqtisadiyyatdan bazar iqtisadiyatına keçid

4-Dünya təhsil sisteminə inteqrasiya

16. Milli Kurikulum hazırlanarkən aşağıda göstərilən prinsiplərin hansi nəzərə alınmamışdır?

17. Yeni fənn kurikulumlarının xüsusiyyətlərini seçin.

1- Fənn kurikulumları nəticəyönümlü xarakter daşıyır.

2- Fənn kurikulumları elmi potensialı çoxdur.

3- Fənn kurikulumları şagirdyönümlüyü ilə seçilir.

4- Fənn kurikulumlarında potensial əsaslıdır.

18. Fənn kurikulumlarının strukturunu müəyyənləşdirin.

A) Şagirdlərin yekun biliklərinin qiymətləndirilməsi

B) Giriş, fənnin məqsəd və vəzifələri, fənnin xarektirik xüsusiyyətləri, təllim strateguyaları

C) Ümumi təlim nəticələri, məzmun xətləri, məzmun standartları

D) Ümumi təlim nəticələri, məzmun xətləri, müəllimin təlim fəaliyətinin planlaşdırılmasına aid nümunələr

E) Giriş, fənnin məqsəd və vəzifələri, fənnin xarakterik xüsusiyyətləri, təlim strategiyaları. Şagird naliyətlərinin qiymətləndirilməsi

19. Uyğunluğu müəyyən edin

1. Giriş, fənnin məqsəd və vəzifələri, fənnin xarakterik xüsusiyyətləri, təlim strategiyaları. Şagird naliyətlərinin qiymətləndirilməsi

2. Şagirdyönümlüdür, şəxsiyyətyönümlüdür, nəticəyönümlüdür, qiymətləndirmə standartları müəyyən edilib.

3. Təlimin məzmununu təşkili və qiymətləndirilməsinə bəhs edən konseptual bir sənəddir

a. Kurikulumun xüsusiyyəti

b. Kurikulumlarının strukturunu

c. Kurikulumun sahəi

Fənn üzrə veriləcək bilik, bacarıq və vərdişləri özündə əks etdirir.
Təlimdə başlıca məqsəd bilikləri təkcə yadda saxlamaq deyil, həmdə tətbiq etməkdir.
Qiymətləndirmə həm sinif, həm də nazirlik səviyyəsində həyata keçirilir.
Tapşırıqlar test vasitəsilə yoxlanılıb qiymətləndirilir.

Fənlər üzrə müəyyən olunan təlim nəticələrini məzmun xətləri üzrə ümumi şəkildə ifadə edir.
İnformasiyalar yaddaşlarda mühafizə edilməli deyil.
Sinif və siniflər üzrə summativ qiymətləndirmə aparılması təmin edilir.
Fənn üzrə təlimin təşkilinə verilən əsas tələblər.
Müəllimin təlim fəaliyyətinin planlaşdırılmasına dair nümunələr.

Beyin həmləsi
Perespektiv planlaşdırma
Fərdi iş

Fəaliyyətin planlaşdırılması
Təlim üsulları
Iş formaları

2. Uyğunluğu müəyyən edin.

1. Problem situasiyanın yaradılması

2. Şagird tədqiqatçı, müəllim fasilitator

3. Dialoq və əməkdaşlığın zəruriliyi

4. Psixoloji dəstək, hörmət və etibar

a. Şagird subyektiv rolunda çıxış edir

b. Şagird qarşısında problem qoyulur

d. Şagird dəstəklənməsi onların idrak fəallığını saxlamaq vasitəsidir

3. Müasir təlimdə həm aktiv (fəal), həm də interaktiv təlim prinsiplərinə neçə məqamdan yanaşılır?

4. Fəal dərsin quruluşu neçə mərhələdən ibarətdir?

5. Motivasiya nədir?

A) faktların öyrənilməsi yeni biliklərin kəşfi deməkdir

B) Materialın təqdim olunma üsulları və formalarıdır

C) Fərziyyələrin irəli sürülməsi ilə bağlı müsbət emosiyalar təcrübədir

D) Psixoloji amil kimi hər hansı fəaliyyətin mexanizmini işə salan qüvvədir.

E) İdrak fəallığının artırılması və şagirdlərin bilik, bacarıq və vərdişlərinə verilən tələblər

6. Təlim üsulunun müəyyənləşdirilməsi nədən asılı deyil?

C) tədqiqat sualından

D) təlim nəticəsindən

7. Hansı cərgədə sadalananların hamısı üsul deyil?

B) Şaxələndirmə, Venn diaqramı

C) Kiçık qrupda müzakirə, BİBÖ

E) Əqli hücum, cütlərlə iş

9. BİBÖ abveturası nə bildirir?

A) Bilirəm. İstəyirəm bilim. Öyrəndim

B) Bilmirəm. İstəyirəm bilim. Öyrənərdim.

C) Bilmədiklərim. İstəyirəm bilim. Öyrənərdim.

D) Bilmək istəyirəm. Bildim. Öyrəndim

E) Öyrənirəm, bilirəm

10. Təlim üsullarını seçin.

2. Qeyri-standart dərs

3. Beyin həmləsi

4. Kiçik qruplarla iş

5. Venn diaqramı

7. Dərs oyunu

11. Təlim üsullarını seçin

1. qruplarla iş

6.cütlərlə iş

12. Təlimin təşkilinə aid deyil :

B) Pedaqoji prosesin tamlığı

D) Dəstəkləyici mühitin yaradılması

13. Dərsin səmərəli təşkili müəllimdən nə tələb edir

C) Dərsin bilik və pedaqoji məharəti

14. Mənimsəməni təmin edən təlim necə baş verməlidir?

A) Şagirdlər problem həllinə əsaslanan layihələrə cəlb edilməklə praktik məsələlərdən nəzəri prinsiplərə doğru istiqamətləndirilir.

B) Cari planlaşdırmanın düzgün yerinə yetirilməsi nəticəsində

C) Şagirdləri kollektiv və qruplar şəklində təhsilə istiqamətləndirilir

D) Şagirdyönümlülük prinsipinə istiqamətləndirməklə

E) Təlimdə bərabər imkanların yaradılması istiqamətində

15. Hansı təlim üsullarına üstünlük verilməlidir?

A) Şagirdlərin idrak fəallığının artırılmasına üstünlük verilməlidir

B) Proqramlaşdırılmış test tapşırıqlarına üstünlük verilməlidir. Bu üsul vasitəsilə şagirdlərin idrak fəallığı inkişaf edir

C) Layihələr üsuluna üstünlük verilməlidir. Bu üsul vasitəsilə şagirdlər problemlərin həll edilməsinə istiqamətlənməlidirlər.

D) Şagirdlərin hərtərəfli inkişafına

E) Diaqnostik və cari qiymətləndirmə üsullarına

16. Biri təlimin təşkilinə verilən tələblər arasında verilə bilməz

A) Dəstəkləyici mühütün yaradılması

B) Pedoqoji prosesin tamlığı

C) Fəaliyyətin stimullaşması

D) Biliklərin reproduksiyası

E) Biliklərin korreksiyası

17. Aşağıdakılardan hansı təlimin təşkilinə verilən tələblərə daxil deyil?

A) Dəstəkləyici mühitin yaradılması

C) Təlimdə bərabər imkanların yaradılması

D) Fəaliyyətin stimullaşdırılması

18. Uyğunluğu müəyyən edin

1. Problem-situasiyanın yaradılması

2. Şagird-tədqiqatçı , müəllim-fasilitator

3. Dialoq və əməkdaşlığı zəruriliyi

4. Psixoloji dəstək: hörmət və etibar

a- Şagird subyekt rolunda çıxış edir

b- Şagird qarşısında problem qoyulur

Şagirdin dəstəklənməsi onların idar fəallığını saxlamaq vasitəsidir

E) 1c, 2d, 3b
19. Aşağıdakılardan hansı təlimin təşkilinə verilən əsas tələblərə aid deyil

B) Pedaqoji prosesin tamlığı

C) Təlimdə bərabər imkanların yaradılması

20. Dərsin səmərəli təşkili və uğurlu təlim nəticələrin əldə olumasına aiddir?

A) Təlim üsullarından istifadə

B) Iş formalarından istifadə

C) Standartların seçilməsi

D) Dərs mərhələlərindən ardıcıl istifadə

E) Interaktiv təlim metodlarına ehtiva etmək

##num= 3// level= 1//sumtest=21 // Riyaziyyat təliminin funksiyaları
1. Aşağıdakı təriflərdən hansı anlayışa verilən tərifdir?

a-cisim və hadisələrin ümumi və mühüm əlamətlərinin inikasından ibarət olan təfəkkür formasına anlayış deyilir.

b-Ümumi anlayışlar müəyyən cisim və hadisələr qrupunun mühüm və ümumi əlamətlərinin əks etdirir.

c-Müəyyən cins əşyalara aidliyi zəruri olan və onları digər cins əşyalardan fərqləndirən əlamətlərə mühüm əlamətlər deyilir.

2. Bunlardan hansı riyaziyyat təlimində təfəkkür formasıdır?

3- Müəllimin şərhi

4- Xüsusiləşdirmə

5- Müqayisə

3. Təfəkkürün əsas formaları hansılardır?

1- Anlayış, hökm, əqli nəticə

2- Teorem, məsələ, aksiom

Dostları ilə paylaş:

Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2023
rəhbərliyinə müraciət

Riyaziyyatın tədrisi metodikasının metodoloji əsasları

aydın olur ki, elmlər biri-birindən məhz özünəməxsus olan predmetləri və metodları ilə fərqlənirlər.

Riyaziyyatın tədrisi metodikası riyaziyyat elminin bu və ya digər anlayışlarını, qanun və

qanunauyğunluqlarını və s. şagirdlərə öyrədir. Elmi riyaziyyat da obyektiv aləmin gerçəkliklərini

öyrənir, tədqiq edir və s.. Yəni, riyaziyyatın metodları elə fəlsəfənin metodlarıdır. Və tam olaraq

söyləmək olar ki, fəlsəfə riyaziyyatın, o cümlədən də riyaziyyatın tədrisi metodikasının metodoloji

əsasını təşkil edir. Həmçinin elmi riyaziyyatın ayrı-ayrı sahələri, pedaqogika, psixologiya da

riyaziyyatın tədrisi metodikasının metodoloji əsasını təşkil edirlər.

Riyaziyyatın tədrisi metodikası bir çox elmi sahələrlə əlaqədardır ki, onlardan aşağıdakıları

qeyd etmək olar:

dilçiliklə, fizika ilə, biologiya ilə və s..

Metodologiya — metodlar haqqında təlim deməkdir. Buradan da aydın olur ki, riyaziyyatın

tədrisi prosesində hansı elmi sahələrlə bağlı olan metodlardan istifadə olunursa, deməli həmin elmin

metodları da (təbiidir ki, məhz özlri) elə riyaziyyatın

tədrisi metodikasının da metodlarıdır. Başqa sözlə, həmin sahələr elə riyaziyyatın

tədrisi metodikasının da metodoloji əsasını rəşkil edir.

Aydındır ki, metodoloji əsaslarla bərabər RTM – in obyekti və subyektindən də bəhs etmək

RTM – in obyekti olaraq: — məktəb , təlim prosesi, proqram və dərsliklər və

s. nəzərdə tutulur.

RTM – in subyekti qlaraq: — konkret olaraq götürülənlər, yəni şagird, müəllim və s.

6. Riyaziyyatın tədrisi metodikasının məqsədi.

Konkret olaraq riyazi təlimin məqsədi dedikdə bunlar aşağıdakılar olaraq nəzərdə tutulur ki,

onların özləri də riyazi təlimin ümumu məqsədlərindən çıxır:

1. Məktəb riyaziyyatı kursunun əsas məqsədini müəyyən etmək və məktəb riyaziyyatı

kursunun məzmununu aşkar etmək.

2. Daha geniş və əhatəli rasional üsulların işlənib hazırlanması, təlimin qarşıya qoyulmuş

məqsədinə müvafiq olan təlimin təşkilat formalarının əhatəliliyinin artırılmasına, genişlənməsinə

qarşısında qoyulmuş ümumi məqsədə müvafiq olaraq riyaziyyatın tədrisi

metodikasının qarşısında duran məqsədlərə əsas məqsəd olaraq aşağıdakılar daxildir:

1) Riyazi təlimin ümumtəhsil məqsədi.

2) Riyazi təlimin tərbiyəedici məqsədi.

3) Riyazi təlimin praktiki məqsədi.

1) Riyazi təlimin ümumtəhsil məqsədi.

a) Şagirdlərə müəyyən riyazi bilik, bacarıq və vərdişlər vermək.

b) Obyektiv gerçəkliləri dərk etmələri məqsədi ilə çagirdlərə riyazi metodlara

yiyələnmələrində müəyyən işlər görmək, köməkliklər göstərmək.

c) Şagirdlərin riyaziyyatın yazılı və şifahi dilinə yiyələnmələrinə nail olmaq.

d) Fəal təlim prosesində tətbiq etmələri məqsədi ilə şagirdlərin minimum riyazi

keyfiyyətlərə malik olmalarına nail olmaq.

2) Riyazi təlimin tərbiyəedici məqsədi.

a) Şagirdlərdə fəlsəfi-dialektik dünyagörüş tərbiyə etmək. Məsələn, canlı

seyrdən mücərrəd təfəkkürə və buradan da praktikaya, obyektiv reallıqları dərk etməyin dialektik

yolu belədir. Və yaxud astranomiya ilə bağlı olan fərziyyələr yürüdə bilmək və s. kimi qabiliyyət və

bacarıqlara yiyələnmə xüsusiyyətləri formalaşdırmaq, tərbiyə etmək.

b) Milli tərbiyə.

c) Mənəvi və estetik tərbiyə.

d) Təfəkkürün inkişafınin tərbiyəsi.

e) Riyazi mədəniyyətin (məsələn, mükəmməllik, qrafiklərlə işləmə mədəniyyəti və bü kimi

3) Riyazi təlimin praktiki məqsədi.

a) Qazanılmış bilikləri həyati fəaliyyətdə fəaliyyət prosesinə tətbiq etmək və ya elmi

fəaliyyəti davam etdirmə prosesində tətbiq etmə məqsədi.

b) Riyazi vasitələrlə, riyazi aparatura ilə işləmə qabiliyyətləri formalaşdırmaq məqsədi.

c) Müstəqil olaraq biliklərə yiyələnmə qabiliyyətləri formalaşdırma məqsədi.

7. Riyaziyyatın tədrisi metodikasının predmeti.

Məktəb riyaziyyatı kursunun predmetini əsasən aşağıdakılar təşkil edir:

1. Məktəb riyaziyyat təliminin əsaslandırılmış məqsədi.

2. Riyazi təlimin məzmununun elmi şıkildə işlənib hazırlanması.

3. Riyazi təlim üsullarının (metodlarının) elmi əsaslara uyğun şəkildə işlənilib hazırlanması.

4. Təlim vasitələrinin elmi əsaslara uyğun şəkildə işlənilməsi.

5. Riyazi təlimin elmi əsaslara uyğun təşkili.

Təbiidir ki, bu yuxarıdakılara uyğun olaraq, qeyd edə bilərik ki, məqsəd, vasitələr, təlim

formaları, təlimin məzmunu və s. bu kimilər metodiki sistemin əsas kompanentlərini təşkil edir.

8. Riyaziyyatın tədrisi metodikasının məzmunu.

əktəb riyaziyyatı kursunun məzmunu təhsilin məqsədinin denişlənməsi ilə bağlı olaraq

əyişmişdir ki, bu da yeni-yeni akrual və perspektivli məsələlərin riyazi kursa daxil

ı ilə bağlı olan məsələdir. Və

əhs olunan məsələ təhsil standartlarının dəyişməsi ilə xarakterizə olunur.

Riyaziyyatın tədrisi metodikasının məzmununu ilə bağlı olaraq söylənilmiş belə bir

müddəanı qeyd etmək yerinə düşərdi ki, “Riyaziyyat kəmiyyətlər və çoxluqlar üzərində qurulmuş

Müəyyən ümumuləşmələr apardıqdan sonra belə bir ümumiləşmə aparmaq olar

ki, riyaziyyatın tədrisi metodikasının məsmununu aşağıdakılar təşkil edir:

2. Ədədi sistemlər.

3. Tənlikər və bərabərsizliklər.

4. Eynilik çevirmələri.

5. Koordinat sistemləri. Fəza təsəvvürləri.

6. Uyğunluq və funksiya.

7. Həndəsi fiqurlar və onların xassələri. Həndəsi çevirmələr, ölçü və s..

9. Analizin başlanğıcı ilə bağlı anlayışlar.

10. Çoxluqlar nəzəriyyəsi və müddəalar məntiqi elementləri.

11. Elektron hesablama maşınları, informasiya və kommunikasiya texnologiyaları ilə bağlı

Riyaziyyatın tədrisi metodikası ilə bağlı olaraq bir daha qeyd edək ki, ilkin riyazi təlimlərlə

bağlı məsələlərə sadə hesab əməllərinin kiçik yaşlı uşaqlara öyrədilməsi kimi formada tarixən şərq

ölkələrində başlanılmışdır. Hələ b.e.ə. V əsrdə Qədim Yunanstanda dənizçiliyin, ticarətin və eləcə

də sənətkarlığın inkişafı ilə bağlı məsələlər riyazi mədəniyyətin təşkili və inkişafına da bğyük təsir

göstərmişdir. Elə bu baxımdan da hələ kiçik yaşlardan başlayaraq uşaqlara hesablamalar (hesab

əməlləri) və praktiki həndəsə elementlər öyrədilirdi.

Riyaziyyatın tədrisi metodikası elmi riyaziyyatdan fərqli olaraq, öyrənilən məsələlərin

tətbiqiliyi ilə özünəməxsus xüsusiyyətə malikdir.

Riyaziyyatın tədrisi metodikası — pedaqogikanın bölməsi, sahəsi olub, ayrı-

ayrı yaş dövrlərində riyazi təlimin qanun və qanunauyğunluqlarından bəhs edir.

Riyaziyyatın tədrisi metodikası bir elmi sahə kimi aşağıdakı məsələlərin

tadqiqatı ilə məşğul olur:

1. Riyazi təhsilin problemləri;

2. Riyazi tələmin öyrədilməsi problemləri;

3.Riyazi mahiyyətə malik olan tərbiyəvi məsələlərin formalaşdırılması problemləri.

Riyaziyyatın tədrisi metodikası öz xüsusi mürəkkəbliyi ilə fərqlənir. Riyaziyyatın tədrisi

metodikasının predmetini riyazi təlimin məqsəd və məzmunundan, təlim metodları, təlimin üsul və

vasitələri, formasından ibarət olan riyazi təlim təşkil edir. Bu fonda riyazi təlimin üsulları ilə bağlı

olaraq müəyyən məsələlərin verilməsi ümumiyyətlə, faənnin özünün öyrənilməsinə güclü təsir etmə

xüsusiyyətinə malikdir ki, bu xüsusda bəzi qeydləri verməyi məqsədəuyğun hesab etmək olar.

Təlim metodları müxtəlif əsaslara görə təsnif oluna bilər:

Dərketmə fəaliyyətinin xarakterinə görə (M.N.Skatkin, M.İ.Maxmutov, İ.Y.Larner):

1. izahlı -təsviri formada (nəqletmə, mühazirə, söhbət, nümayişetdirmə və s.);

2. repreduktiv formada (məsələ həlli, biliklərin təkrarlanması formasında);

3. problemli formada ( problemli məsələlər, idrakı məsələlər və s.);

4. qismən araşdırıcı– evristik;

5. tədqiqat xarakterli.

Fəaliyyət kompanentlərinə görə (Y.К. Babanski):

1. təşkilati-fəaliyyət — təşkil forması və təlim-dərketmə fəaliyyətinin tətbiqi;

2. situmullaşdırıcı — situmullaşdırma metodu və təlimin səmərəliliyinin özünü yoxlama

3. yoxlama forması.

Didaktik məqsədlərə görə

Yeni biliklərin öyrənilməsi metodları, biliklərin möhkəmləndirilməsi metodu, yoxlama

Təlim materialının şərhi, verilməsi formalarına görə:

1. monoloq-informasiya-məlumatlandırıcı ( nəqletmə, mühazirə, izahetmə);

2. dialoq şəklində (problemli şərh, söhbət, disput).

Təlimin təşkilat formasınına görə.

Şagirdlərin müstəqil fəallığının səviyyəsinə görə.

Mənbələrə əsasən biliklərin verimə səviyyəsinə görə (А.А,Vaqin, P.V.

1. sözlü izahlı: nəqletmə, mühazirə, söhbət, təlimatlandırma, diskusiya və s.;

2. əyani: demonstrasiya, illüstrasiya, sxem, qrafik, təlim materialının nümayişi;

3. praktiki: tapşırıqlar, labarator işləri, misallar və s..

Şəxsiyyətin nəzərə alınmasına görə ( şüurlu yanaşma, özünüaparma, hissetmə):

1. Şüurlu yanaşma, dərketmə (nəqletmə, söhbət, məlumatı çatdıra bilmə, təsviretmə və s.);

2. Özünüaparma (tapşırıqlar, məşq və s.);

3. Hissetmə – situmullaşdırma (yoxlama, rəğbətləndirmə, tərifləmə və s.).

Qeyd edək ki, təhsilin yeniləşən məzmunu riyaziyyatda da yeni-yeni metodların ortaya

çıxmasına səbəb olur. Məsələn: çeviklik, dinamiklik və s..

Təlim metodları –dedikdə bura vasitə və üsullar, məlumatın verilmə xüsusiyyətləri, şagird

fəaliyyətinin idarə edilməsi və yoxlanılması kimi masələlər aiddir.

Öyrənmə metodları — təlim materialının mənimsənilmə formaları, öyrənmədə produktiv və

Riyazi tədqiqatın (araşdırmaların) əsas metodları : müşahidə və təcrübə, müqayisə,

oxşarlıq və analogiya, analiz və sintez, ümumiləşdirmə və konkretləşdirmə, mücərrədləşdirmə,

xüsusiləşdirmə və digər üsullar nəzərdə tutulur.

müasir üsulları: ənənəvi təlim üsulları və əlavə olaraq problemli,

proqramlaşdırılmış, elektron hesablama maşınlarının tətbiqi ilə aparılan üsullar, xüsusi təlim

üsulları (riyazi modellər və aksiomatik) kimi üsullar nəzərdə tutulur.

Məlumatlandırıcı-inkişafetdirici metodlar iki sinfə ayrılır:

1. Məlumatların hazır formada verilmısi (mühazirə, təlim xarakterli video filmlərin

göstərilməsi, audio materialların dinlənilməsi vasitəsi ilə).

2. Müstəqil olaraq biliklərə yiyələnmə.

Repreduktiv metodlar: şagirdin dərsi danışması, nümunə əsasında tapşırıqların yerinə

yetirilməsi, təlimata uyğun olaraq tapşırıqların aparılması.

Yaradıcı-repreduktiv metodlar: variantlar üzrə iş və s..

Xüsusi təlim üsulları: modelləşdirmə və aksiomatik üsul.

Təlim-tərbiyə prosesində əsas diqqət şəxsiyyətin hərtərəfli və harmonik inkişafı

məsələsinə yönəlmişdir ki, riyaziyyatın tədrisi metodikası da bu məsələni əldə rəhbər tutur.

1. Акперов М.С. Философские проблемы математики. Баку. Элм,1992, 201 с.

2. Александров А.Д. Проблемы науки и позиции учёного. Учебное пособие –

3. Алексеев П.В., Панин А.В. Теория познания и диалектика: Учеб. пособие для вузов. —

шк., 1991. — 383 ст.

Бурбаки Н. Алгебра. Алгебрические структуры, линейная и полилинейная

5. Бакирова А.Ю. Методика преподавания математики. Учебное пособие. – Т., 2007.

6. Рузавин Г.И. Концепсия современного естествознания. М., Гарда-рики, 2005, 240 с.

7. Кудрявцев Л.Д. Мысли о современной математике и ее изучении. М., Наука, 1977.

8. Современные основы школьного курса математики: Пособие для студ. Пед. ин -тов./

Н.Я.Виленкин, К.И.Дуничев, Л.А.Калужнин, А.А.Столяр.— М.; Просвещение, 1980. 240

9. Философия: учебник / под. ред. А.Ф.Зотова, В.В.Миронова, А.В.Разина. – 4-е изд. – М.;

10. Философия : учебник / под. общей ред. Л.Н. Москвичева. – М.; Изд-во. РАГС, 2003. –

It is/are proved, that mathematical scientific methods not only is capable he (she,it)

penetrates to your inside a problem of other sciences, but also she is capable he (she,it)

speaks (takes part) the same as creative the factor of new problems in areas understanding.

Oписывается характеристические черты научного понимание через математики.

Подтверждается, что математические научные методы не только способна вмешивается

внутреннюю задачу других наук, но и она способна вступать так же, как творящего фактора

новых задач в областей понимании.

NDU-nun Elmi Şurasının 30 may 2015-ci il tarixli qərarı ilə çapa tövsiyə

olunmuşdur (protokol № 10)

Məqaləni çapa təqdim etdi: Riyaziyyat üzrə fəlsəfə doktoru, dosent

NAXÇIVAN DÖVLƏT UNİVERSİT ET İ. ELMİ ƏSƏRLƏR, 2015, № 9 (65)

NAKHCHIVAN ST AT E UNIVERSIT Y

SC IENTIFIC WO RKS, 2015, № 9 (65)

НАХЧЫВАНСКИЙ ГОСУДАРСТ ВЕННЫЙ УНИВЕРСИТ ЕТ . НАУЧНЫЕ ТРУДЫ, 2015, № 9 (65)

FİZİKADAN ELEKTRON DƏRSLİK ƏSASINDA “HARMONİK RƏQSİ HƏRƏKƏTDƏ

ENERJİ ÇEVRİLMƏSİ” MÖVZUSUNUN “SIRALAMA” METODU İLƏ TƏDRİSİ

Keywords: Physics, methodology of teaching

Ключевые слова: Физика, методологие обучения

Fəal təlim metodlarından biri olan “sıralama” metodunun təşkili zamanı aşağıdakılara diqqət

yetirmək məqsədə uyğundur (3, 5):

sinifdəki şagirdlər təsadüfi seçim əsasında (kublaşdırma, zər atma, rəqəmli və ya problem

mövzusuna uyğun şəkil sxem kartlarının çıxarılışı və s.) hər birində 4-5 nəfər olmaqla qruplaşdırılır;

şagirdlər arasında qarşılıqlı əməkdaşlığa şəraitin yaradılması, qrupdaxili müzakirələrin

təşkili (şagirdlərin diqqətinə çatdırılır ki, veriləcək tapşırıqlar qruplarda birgə müzakirə edilərək

yerinə yetirilməli, lazım gəldikdə bir-birinə yardım göstərməli və ümumi yekdil qərar

elektron dərslik vasitəsilə mənimsəmənin təşkili (elektron dərslikdən müəllimin tapşırdığı

tədris materialı oxunur, dinlənilir və ya nümayiş təcrübəsinin animasiyası müşahidə edilir);

sinifdə şagirdlər üçün öyrənmə prosesində məsuliyyət daşımalarına inandıran şəraitin

tədris prosesində müəllimin təşkilatçı, idarəedici və istiqamətləndirici funksiyalar

tədris probleminin həllində əsas ideya və fəaliyyətlərin yalnız şagirdlərə məxsus

tədris probleminin həllində şagird fəaliyyəti, bacarıq və nailiyyətlərin dəyərləndirilməsi;

şagirdlərə özünü tərbiyələndirmə keyfiyyətinin aşılanmasının təşkili;

şagirdlərə bilik və ideya daşıyıcıları kimi baxılması və buna onların inandırılması;

tədris prosesində şagirdlərin fəal iştirakının təşkili;

tədris prosesində müxtəlif interaktiv dərs üsullarından istifadə edilməsi;

Beləliklə, elektron dərs vəsaitlərindən istifadə etməklə innovativ təlim yalnız müəyyən

şərtləri yerinə yetirdikdə baş verir. Bu şərtlər aşağıdakılardır:

Müəllim fəal təlimə aşağıdakı fəaliyyət nəticəsində nail ola bilər:

şagird qrupları elektron dərsliyi və şəbəkə kompüter sistemi (fərdi kompüter də ola bilər)

ilə təchiz edildikdə;

(məqsədli və məntiqli sorğulama üsulu ilə);

şagirdləri aktiv düşünməyə cəlb etdikdə;

müxtəlif öyrənmə imkanları, metod və strategiyalar təklif etdikdə;

şagirdlərin ideya və fərziyyələrini dəyərləndirdikdə, rəğbətləndirdikdə və obyektiv

şagirdlərə digər qrupların fəaliyyətini dəyərləndirmək və obyektiv qiymətləndirmək üçün

şərait yaratdıqda (5).

Şagirdlər fəal təlim nəticəsində lazımi nəticəyə nail ola bilər:

şagird qrupları elektron dərsliyi və şəbəkə kompüter sistemi (fərdi kompüter də ola bilər)

ilə təchiz olunduqda;

elektron dərsliklərindəki mətni sərbəst oxumaq, nümayiş təcrübəsinin animasiyasını

müşahidə etmək və laboratoriya işini fərdi icra etmək şəraitinə malik olduqda;

qrupdaxili öyrənmə prosesində şəxsən iştirak etdikdə;

görülən işlər və ideyalar şagirdlərin özlərinə mənsub olduqda;

ideyaların sınaqdan çıxarılmasına nail olduqda;

öz təcrübələrini planlaşdırdıqda və hazırladıqda;

qrupda görülən işlər barəsində sinif qarşısında çıxış etdikdə, təqdimat keçirdikdə;

öz fəaliyyətlərini və digər qrupların təqdimatlarını qiymətləndirdikdə;

tədris problemini irəli sürdükdə və onu həll etdikdə;

qrupdaxili məqsədli müzakirələrdə aktiv iştirak etdikdə və yoldaşları ilə fəal ünsiyyət

işlərin yekununa və nəticələrinə aid öz fikirlərini sərbəst ifadə etdikdə və şəxsi ideyalarını

digər qrup şagirdlər üçün suallar hazırladıqda (qruplar bir-birlərinə suallar verir, cavablar

qutuya atılır və daha sonra müəllim tərəfindən oxunur) (5).

Sıralama metodu aşağıdakı ardıcıllıqla icra edilir (3):

Şagirdlər ixtiyari seçimlə qruplaşdırılır. Qruplar kompüter və fizikadan elektron dərsliklə

(CD-ROM) təchiz edilir, öyrənilən mövzu kompüterdə açılır, şagirdlər qrupda müəllimin göstərişi

əsasında elektron dərsliyin uyğun paraqrafını diqqətlə oxuyur, diktor mətni ilə müşayiət olunan

animasiyaları başa düşənə qədər müşahidə edirlər.

Müəllim elektron dərsliklərində verilən tədris materialının mətnini qabaqcadan hissələrə

bölür və onları qrupların kompüterlərinə göndərir. Şagirdlər mətn hissələrini düzgün ardıcıllıqla

sıralayır və müəllimə qaytarır. Müəllim sıralamanın düzgün variantını və qrupların cavablarını

şagirdlərin diqqətinə çatdırır. Şagirdlər həm öz fəaliyyətlərini, həm də digər qrupların fəaliyyətlərini

müqayisə edir və qiymətləndirirlər.

Nümunə olaraq X sinif fizika kursundan “Harmonik rəqsi hərəkətin enerjisi” mövzusunun

sıralama metodu ilə tədrisini nəzərdən keçirək.