Romeo və Cülyetta

Bununla belə, 1936-cı ilin avqustunda ekranlara çıxan film böyük uğur qazanır, hətta “ən yaxşı film”, “ən yaxşı ssenoqrafiya”, “ən yaxşı aktrisa” və “ikinci planda ən yaxşı aktyor” nominasiyalarında “oskara” namizəd olur.

Cürbəcür “Romeo və Cülyetta”

“Romeo və Cülyetta”… Dahi Shakespeare-in, “dünyanın gəlmiş-keçmiş ən kədərli sevgi əhvalatı” adını verdiyi bu pyes yüzdən yuxarı filmin süjeti olub, faciənin motivlərindən, qəhrəmanlarından istifadə edilərək çox sayda dramatik, komik film, parodiya, hətta erotika çəkilib- “Romeo və Çülyetta şəhərdə”, “Romeo və Cülyetta qarda”, “Romeo və Cülyetta kənddə”, “Romeo, Cülyetta və qaranlıq”, “Romeo və Cülyettanın gizli seksual həyatı”, “Müasir Romeo”, “Kinoya gedən Romeo” və s və i.

Amma ilk dəfə bu kədərli sevgi hekayəsini lentə köçürmək fikri 1902-ci ildə fransız rejissoru Georges Méliès-in ağlına gəlib. 1908-ci ildə isə İtaliyada Mario Caserini, ABŞ-da James Stuart Blackton və adları tarixdə qalmamış daha iki rejissor “Romeo və Cülyetta”ya müraciət eləyib.

Adı çəkilən versiyalar itirilmiş hesab olunsa da, çox güman ki, öz dövründə kifayət qədər maraqla qarşılanmışdı. Çünki o vaxtdan günümüzə qədər keçən zamanda müxtəlif ölkələrdə, müxtəlif rejissorlar tərəfindən, az qala, hər il bir “Romeo və Cülyetta” çəkilib. Bu dil, üslub rəngarəngliyi içində seçilmək nə qədər çətin olsa da, rejissor həllinə, ideyasına, mizanlarına, hətta geyim konsepsiyasına görə fərqlənməyi, adını kino tarixinin ən maraqlı ekranizasiyaları siyahısına yazdırmağı bacaran “Romeo və Cülyetta”lar da var. Məsələn, GEORGE DEWEY CUKOR–UN 1936-cı ildə lentə aldığı “Romeo və Cülyetta” kimi..

Rejissor George Dewey Cukor kinoya keçən əsrin 30-cu illərində teatrdan gəlmiş, özünü ən müxtəlif janrlarda sınasa da, daha çox klassik və müasir ədəbiyyatın mahir ekranizatoru kimi tanınmışdı. “Devid Kopperfild”, “Kameliyalı xanım”, “Romeo və Cülyetta” kimi məşhur əsərləri ekranda canlandıran Cukor, filmlərində müəlliflərin üslubunu və dilini imkan daxilində qorumağa çalışmışdı.

Cukor-un “Romeo və Cülyetta”sı Hollivudun ilk bahalı, dəbdəbəli, indiki dillə desək, qlamur məhsulu idi. Bu filmdən sonra Hollivudda bu tip ekran əsərlərinə meyl yaranmış, böyükbüdcəli film istehsalı prestij sayılmışdı.

Əhvalat isə belə başlamışdı.

1934-cü ildə Amerika teatrının birinci xanımı, aktrisa Katharine Cornell həyat yoldaşı, rejissor Qatri MaсClintick-lə birlikdə İtaliyaya, ələlxüsus da Veronaya səyahətə çıxır. Cütlük, məşhur sevgililərin vətənini gəzib geri qayıdandan sonra “Romeo və Cülyetta” faciəsini səhnələşdirir, Cülyettanı K.Cornell, Romeonu isə Basil Rathbone canlandırır. İlk dəfə Buffalo şəhərində göstərilən tamaşa qısa müddətdə çox populyarlaşır. Truppa, ölkə daxilində yeddi aylıq turne təşkil edərək tamaşanı yetmiş yeddi dəfə oynayır. Onu da qeyd eləyək ki, dünya kinosunun ən maraqlı rejissorlarından biri- Orson Welles də bu tamaşada rol almışdı- ilk aylarda Tibaldı, bir qədər sonra isə Merkutsio rolunu ifa eləmişdi. Tamaşanın uğurunu görüb şirniklənən “Metro-Goldwyn-Mayer” (MGM) studiyası əsəri ekranlaşdırmaq qərarına gəlir və bundan ötrü iki milyon dollarlıq büdcə ayırır. Təbii ki, layihəni reallaşdırmaq üçün artıq “ekranizasiya ustası” adını almağa imkan tapmış George Cukor dəvət olunur. Qısa müddət ərzində toplanan çəkiliş qrupu İtaliyaya- Veronaya ezamiyyətə göndərilir. Üç ay davam edən səfər ərzində dekorasiyaların, pavilyonların hazırlığında istifadə olunmaq üçün tarixi meydanların, binaların, eyvanların üç mindən yuxarı fotosu çəkilir.

Gələcək filmin ssenarisini yazmaq əvvəlcə dramaturq Thornton Wilder-rə həvalə olunsa da, onun dialoqları müasirləşdirmək istəyindən sonra Talbot Jennings-ə tapşırılır. T. Jennings ssenarini yazarkən kinoda Shakespearein dilini qoruya bilmək üçün nəinki Kornuell universitetinin professoru William Stranсk-la məsləhətləşir, hətta çəkiliş zamanı hər epizod, hər kəlmə uğrunda mübarizə aparır. Deyilənə görə, Jennings-in iştirak elədiyi çəkilişlərin hamısı çox ağır, uzun çəkirmiş və onun meydançaya gəlmədiyi gün aktyorlar sevinirmişlər.

“MGM” kostyum dizayneri kimi o dövrün ən məşhur isimlərindən biri, amerikalı modelyer Adrian Greenberg-lə müqavilə bağlasa da, həmişə ekranizasiyalarda ədəbi mənbəyə yaxınlığı maksimum qorumağa çalışan J.Cukor ingilis rəssam-dizayneri Oliver Messeli də bu işə cəlb eləyir. Çünki o, bu tip layihələr üzrə usta idi. Rejissor, Messelin namizədliyinə prodüsserləri də inandırmaqdan ötrü onun işlədiyi filmlərə baxış keçirir və istəyinə nail olur. Oliver Messel çəkiliş qrupu ilə birlikdə İtaliyaya gedir, İntibah rəssamları- Botticelli-nin, Bellini-nin, Carpaccio-nun, Ghirlandaio-nun, Piero della Francesca-nın əsərlərini araşdırır. Bu araşdırmaların əsasında film üçün 1200 kostyum tikilir. İki ay müddətində beş yüzə yaxın insan onların üzərində işləyir. Los-Anceles və Nyu-Yorkda bir neçə sex məxsusi olaraq bu sifarişi yerinə yetirir. Bütünlükdə statistlərin, şəhər əhalisinin, əsgərlərin, əyanların geyimlərinə 16 min metr pambıq, atlas, məxmər və yun parça sərf olunur.

Romeonun plaşlarından biri üçün Venesiyadan bahalı Fortuni (Mariano Fortuni, bahalı parçalar modelyeri) parçası gətizdirilir. Film ekranlara çıxandan sonra Cülyettanın, Messelin dizaynı əsasında hazırlanmış zərif şapkaları publikanın o qədər xoşuna gəlir ki, qadınlar arasında dəb düşür.

Əslində Cukor baş rollar üçün seçilmiş aktyorlardan – Norma Shearer və Leslie Howard (bizim tamaşaçılar onu “Küləklə sovrulanlar” filmindəki Eşli Uilks kimi tanıyırlar) razı deyildi. Hesab eləyirdi ki, onlar Romeo ilə Cülyettanın yeniyetmə çılğınlığını çatdıra bilməyəcəklər.

Bununla belə, 1936-cı ilin avqustunda ekranlara çıxan film böyük uğur qazanır, hətta “ən yaxşı film”, “ən yaxşı ssenoqrafiya”, “ən yaxşı aktrisa” və “ikinci planda ən yaxşı aktyor” nominasiyalarında “oskara” namizəd olur.

George Cukorun “Romeo və Cülyetta”sı “MGM” studiyasına gözlənilən gəliri gətirmir, amma bu bahalı lentin studiyanın prestijini artırdığını düşünən rəhbərlik Avropada filmin prokatını təmin eləmək məqsədilə geniş reklam kampaniyasına başlayır. “Ən gözəl sevgi hekayəsi” devizi altında beynəlxalq müsabiqə elan olunur, müsabiqənin qaliblərinə Veronaya bir həftəlik səyahət vəd edilir.

“Romeo və Cülyetta” filminin Avropada, xüsusilə də İtaliyada prokatı Veronanın “Shakespeare qəhrəmanlarının vətəni” imicini möhkəmləndirir, şəhərə turist axını başlayır və şəhərdəki tarixi abidələrin bərpasına imkan yaranır.

İtalyan rejissoru RENATO CASTELLANİ-NİN versiyası da “Romeo və Cülyetta”nın diqqətəlayiq ekranizasiyalarından biri hesab olunur.

1954-cü ildə ekranlaşdırılmış, həm də rejissorun yaradıcılığındakı ilk rəngli film kimi əhəmiyyətli olan “Romeo və Cülyetta” təmkinli tempdə çəkilib və daha çox dekorasiyaların, mizanların gözəlliyi ilə yadda qalır. Ən əsası isə o vaxta qədər çəkilmiş “R&C”lar arasında Cülyettası sarışın olan yeganə versiyadı. Əksər italyanlar kimi Castellani də sarışın qızları mənəvi və cismani bakirəliyin təcəssümü hesab eləyirdi.

R.Castellani-nin filmi orijinaldan ən uzaq variant olsa da, rejissor özü yazdığı ssenaridə səhnələrin pyesdəki ardıcıllığını pozsa da, mətnləri qarışdırıb replikalar əlavə eləsə də, ümumi atmosferə xələl gəlməyib.

Castellani-nin versiyasında Merkutsio və Tibalt kimi həlledici personajlar arxa plana atılıb, tamaşaçı ekranda cəmi bir-iki dəfə peyda olan bu personajların üzünü belə yadda saxlamağa macal tapmır. Romeo ilə Cülyetta (Laurence Harvey və Flora Robson) həddindən artıq təmkinlidi. Rejissor, Shakespeare-in qəhrəmanlarının gənclik çılğınlığını, ehtirası yox, platonik sevgini ön plana çəkib. Bütün film boyu qəhrəmanlar bir-birinə çox az toxunur. Ümumiyyətlə, Castellani öz versiyasında gənclərdən çox, onların valideynlərinə diqqət ayırıb.

Renato Castellani-nin “Romeo və Cülyetta” filmi Venesiya Festivalının “Qızıl Şir” mükafatına, “ən yaxşı film”, “ən yaxşı ssenari” və “ən yaxşı Britaniya filmi” nominasiyalarında Britaniya Kino Akademiyasının BAFTA mükafatına layiq görülüb.

1968-ci ildə lentə aldığı “Romeo və Cülyetta” filmi italyan rejissoru FRANCO ZEFFİRELLİ-NİN Shakespeare-ə ilk müraciəti deyildi. Rejissor, altı il əvvəl “Old Vik” teatrında fəaliyyətinə elə bu pyeslə başlamış, 1967-ci ildə isə Shakespeare-in “Şıltağın ram edilməsi” komediyası əsasında çəkdiyi eyniadlı filmlə kinematoqrafiyada ilk uğurunu qazanmışdı. Elə “Romeo-Cülyetta”nı ekranlaşdırmaq arzusu da bu uğurdan sonra yaranmışdı.

“Şıltağın ram edilməsi” filminin müvəffəqiyyətinə, yenicə daddığı şöhrətə güvənən F. Zeffirelli, yeni layihəsi üçün maliyyəni asanlıqla tapacağını düşünsə də, tezliklə yanıldığını anlayır və ağ bayraq qaldırmağa hazırlaşanda həmfikiri, teatral agent Denis van Tall imkan vermir. F. Zeffirelli xatirələrində yazır: “R&C”nı ekranlaşdırmaq ideyası Denisin çox xoşuna gəlmişdi. O əmin idi ki, heç kimin tanımadığı gənc aktyorlar tərəfindən oynanılan ən gözəl sevgi əhvalatına bütün dünyada cavanlar məmnuniyyətlə baxacaqlar. Buna görə də təslim olmur, maliyyə axtarışlarını davam etdirirdi”.

Van Tall layihəni lord Brebornla britaniyalı prodüser Anthony Havelock-Allan-a göstərir. Onlar “Paramount” şirkətini istehsalat xərclərini ödəməyə və prokatı boynuna götürməyə razı salırlar. Layihəyə bir milyon dollar ayrılır, hazırlıq prosesinə start verilir və rejissor baş rolun ifaçılarını axtarmağa başlayır. Zeffirelli xatirələrində kastinqlərin fəlakət olduğunu yazır. Çünki qəflətən məlum olur ki, İngiltərənin bütün qızlarının ən böyük arzusu Cülyettanı, oğlanlarının ən böyük arzusu Romeonu oynamaq imiş. Kastinqlərə ən ucqar əyalətlərdən belə gələnlər varmış. Sınaq çəkilişlərinin aparıldığı küçədə adam əlindən tərpənmək mümkün deyilmiş.

“Elə bu kütləvi çılğınlığın özü haqqında bir film çəkmək olardı. Romeo problemi asan həll olundu- mən dərhal ik-üç nəfəri gözaltıladım, bir oğlana isə sadəcə aşiq oldum. Sınaq çəkilişlərindən sonra intuisiyamın məni aldatmadığını gördüm. Romeonu “OldVik”in 16 yaşlı yaraşıqlı, cazibədar, özündənrazı gənc aktyoru Leonard Whiting oynayacaqdı.

Amma Cülyetta ilə çətinlik çəkdik. Bir neçə həftə davam eləyən sınaqlardan, dinləmələrdən sonra altı namizəd seçdim. Onların arasında birinci yerdə 14 yaşlı, yumru bədənli, dərin qara gözlü, uzun qara saçları üzünü çox gözəl haşiləyən argentinalı Olivia Hussey gəlirdi. Amma onun qüsurları vardı – elə hey dırnaqlarını gəmirir, səsi dəyişirdi. İkinci favoritim isə arıq bədənli, iri mavi gözlü sarışın idi. Gözlər mənim üçün çox vacibdi. Biz həyatda kiminləsə danışanda onun gözlərinə baxırıq; gözlər – ünsiyyət və tanışlığın ilk və əsas vasitəsidi. Aktyorun gözləri danışmırsa, özünə başqa peşə axtarsın.

Beləcə, əsmər Olivia ilə sarışın gözəl arasında qalmışdım. Heç cür qərar verə bilmirdim, prodüserlər isə tələsirdilər. Kastinq həddindən artıq çox vaxt aparmışdı. Mən müvəqqəti fasilə götürdüm, sonra yenə Londona qayıtdım və qızları çağırdım. Birinci Olivia gəldi- qısa müddət ərzində xeyli dəyişmiş, qüsurlarını yox eləmişdi. Sonra mavi gözlü sarışınla görüşdüm. O da dəyişmişdi- amma yaxşı tərəfə yox. Uzun saçlarını dəbə uyğun kəsdirmişdi. Bacısı ona deyibmiş ki, dəbdən geri qalmaq olmaz, rolu sənə versələr, parik taxarlar.

Necə asandı, deyilmi? Xeyr, asan deyil. O gözəl, qızılı saçlarını bərbər salonunda qoyan qız mənim Cülyettam olmaq şansını da itirmişdi. Bəlkə də bu kiçik axmaqlıq onun bütün həyatını dəyişdi. Yadıma salanda tüklərim biz-biz olur. Rolu Olivia aldı”. (F.Zeffirellinin xatirələrindən).

Zeffirelli Roma kənarında hovuzlu, yaşıllıqlar içində üzən villaya köçür və bütün çəkiliş heyətini başına yığır. Aktyorlar bağçada məşq eləyir, Nina Rota salonda musiqi bəstələyir, Leonardo qılınc oynatmağı öyrənir.

Çəkilişlər iyunun 29-da başlayır. Kifayət qədər material toplanandan sonra rejissor onları Richard Bartonla Elizabeth Taylora göstərir. Ekranda gördüklərindən kövrələn E.Taylor Zeffirelliyə doğru yolda olduğunu deyir. Deyir, ancaq “Paramount”un ayırdığı bir milyon bitmək üzrə idi, filmin isə hələ yarıdan çoxu qalmışdı. Üstəlik həmin vaxt Romada olan “Paramount” şirkətinin sahibi Charlie Bluhdorn pullarının nəyə xərcləndiyini bilmək istəyirdi. Bu isə o qədər də yaxşı xəbər deyildi. Çünki Bludhorn kinodan başı çıxan adam kimi tanınmırdı.

“Charlie Bludhorn görüşə hamısı eyni cür gülümsəyən əyanları və Pol adlı 13-14 yaşlı, iri eynəkli, eybəcər oğlu ilə gəldi. İçəri girən kimi telefon tələb elədi və ekranda bir-birini əvəzləyən kadrlara gözünün ucu ilə baxa-baxa dəstəyə qışqırmağa başladı. Bludhornun növbəti bağırtısından sonra qəflətən nazik, amma qətiyyətli bir səs eşitdik.

– Ata, bəlkə telefonla çərənləməyi kəsəsən? İmkan ver filmə baxım”. (Zeffirellinin xatirələrindən).

Oğlunun səsini eşidən Bludhorn ondan təkrar-təkrar filmi bəyənib-bəyənmədiyini soruşur. Polun təsdiq cavabından sonra özü də ekranın qarşısında əyləşib diqqətlə baxmağa başlayır. Nəticədə maliyyə problemləri həll olunur və təxminən, iki milyon dollara başa gələn film ilk prokat mövsümündə yüz milyondan çox gəlir gətirir. Bu, dalbadal bir neçə uğursuz layihədən sonra iflas həddinə çatmış “Paramount” şirkətinin ilk böyük müvəffəqiyyəti idi. “Romeo Cülyetta”dan sonra istehsalata buraxılan “Sevgi əhvalatı” və “Xaç atası” filmləri isə şirkəti yenidən zirvəyə qaldırır.

Zeffirelli üçün isə “Romeo və Cülyetta” əsl yaradıcı sərmayə olur. Rejissor, filmi rahat tamamlaya bilmək üçün gəlir fazindən imtina eləsə də, sonradan onunla daha iki film üçün müqavilə bağlayırlar.

1967-ci il iyunun 25-də 18 ölkədə 80 milyon insan canlı yayımla Toskaniyanın San-Pyetro bazilikasında Romeo ilə Cülyettanın nigahı səhnəsinin məşqini izləyir. İtaliya peyk televiziyasını belə sınaqdan keçirir.

Artıq uzun illərdi ki, Franco Zeffirellinin versiyası “Romeo və Cülyetta” faciəsinin ən uğurlu ekranizasiyalarından biri sayılır. Çünki rejissor orijinala yaxın, amma müasir nəslin də anlaya biləcəyi bir ekran əsəri çəkmək istəyirdi. Buna nail olmaq üçün o, Shakespeare-in qələmindən çıxmış bütün həlledici səhnələri, dialoqları saxlamış, mürəkkəb hissələrə isə dinamika qatmışdı.

F.Zeffirellinin filmində Montekki ailəsi savadlı, mədəni, sülhsevər, Kapulettilər isə lovğa, naməlum vasitələrlə varlanmış görməmişlər kimi təsvir olunub. Rejissor hər iki ailəni oynayan aktyorları fərqli mühitlərdən- Montekkiləri Roma Dramatik Akademiyasının səliqəli, zahirən patrisilərə oxşayan tələbələrinin, Kapulettiləri isə uzunsaçlı, çirkli hippilərin arasından seçmişdi.

“Franco Zeffirelli bu əhvalatda müasir gəncliyin taleyi (60-70-ci illər nəzərdə tutulur), müasir həyat arasında paralellər, cavanların sevmək və yaşamaq arzusunun yaşlı nəslin köhnəlmiş dəyərlərinə qurban verildiyini görmüşdü. Fırtınalı 1968-ci il – bütün dünyada siyasi çevrilişlər dövrü bu filmlə başladı. Bədbəxt sevgililərin hekayəti böyüklərlə mübarizədən yorulmuş gənclərin əhvalını əks etdirirdi”. (Amerikalı kinoşünas Roger Ebertin “Romeo və Cülyetta” filmi haqqında məqaləsindən).

Amerikalı rejissor BAZ LHURMANNIN 1996-cı ildə çəkdiyi “Romeo və Cülyetta” rejissor həllinə görə pyesin ən orijinal ekranizasiyalarından biridi. Səs-küylü, həyəcanlı, MTV dövrü filmi. Korsetlərin, pantalonların əvəzinə Prada, Dolce-Gabbana, qılıncların əvəzinə pistoletlər, atların əvəzinə bahalı maşınlar… Amma bütün bunlar tamaşaçının diqqətini əsas xətdən yayındırmır. Rejissor, Shakespeare-in mətnində bir kəlməyə belə toxunmayıb. Üstəlik lent başdan-başa dahi dramaturqun əsərlərindən götürülmüş sitatlarla doludu- küçələr, məkanlar, reklam lövhələri, afişalar. Musiqi tərtibatında isə alternativ pop və rok musiqilərindən istifadə olunub.

Baz Lhurmann, Romeo rolunda yalnız və yalnız Leonardo DiCaprionu görürdü. Hətta bu filmi çəkmək ideyasının yaranmasının bir səbəbi də Leonardo idi: “Leonardonun istedadlı olduğunu bilirdim. Mənə elə gəlirdi ki, onun ifasında Romeo çox gözəl alınmalıdı. Leonardo öz nəslinin simvoludu” (Baz Lhurmann).

Layihənin hazırlandığı zaman kəsiyində aktyor lap məşhurlaşır, “Qilbert Qreypi nə narahat edir?” filmindəki roluna görə “Oskara” namizəd olur, daha çox qonorar tələb eləməyə başlayır. Ancaq “Romeo və Cülyetta” filminin sınaq çəkilişlərinə dəvət olunanda bir qəpik də istəmir. Sınaqlardan sonra Lhurmann seçimində yanılmadığını anlayır.

Digər aktyorlar Shakespeare-in misralarına çətinliklə alışarkən DiCaprio öz replikalarını qısa müddətdə əzbərləyib, boş vaxtlarında həmkarları ilə məzələnirmiş. Aktyor, Cülyettanın tabutu başında Romeonun monoloqunu o qədər ürəkdən oxuyubmuş ki, Claire Danes göz yaşlarını güclə saxlayıb və rejissorun «Çəkildi!» komandasından sonra Leonardonun əlini öpüb.

Cülyetta roluna qlamur gənclərin idoluna çevrilmiş Sara Mishel Gellar, Jennifer Love Hewitt, Reese Witherspoon, Christina Ricci kimi aktrisalar sınanır. Yeri gəlmişkən, bu rolu oynamaq istəyənlərdən biri də Kate Winslet idi. Lakin rejissor onun namizədliyindən qəti şəkildə imtina eləyir. Bununla belə, aktrisa bir ildən sonra “Titanik” filmində Leonardo DiCaprio ilə tərəf müqabili olur.

Cülyetta rolunun ifaçısı Claire Danes-i B.Lhurmanna onunla «Bayram evi» filmində tərəf müqabili olmuş Jodie Foster məsləhət görür və cəmi bir sınaqdan sonra aktrisa rola təsdiqlənir.

1996-cı ilin Romeosu, Zeffirellinin variantındakı kimi veyil-veyil gəzən, özünə kədər uydurub onunla yaşayan gənc deyil, reallığa adaptə ola bilməyən ala qarğadı.

Cülyetta isə sevginin təcəssümüdü. Təsadüfi deyil ki, o, ilk epizodda Sandro Botticellinin «Veneranın doğuluşu» əsərindəki məhəbbət ilahəsini xatırladır. Onun geyimlərində ağ rəngin çalarları üstünlük təşkil eləyir. B.Lhurmannın Cülyettası ideal gözəl yox, qonşu qızıdı.

Lhurmann, filmin proloq və epiloqunu xəbərlər proqramının aparıcısının dilindən, hadisə yerindən reportaj kimi təqdim eləyir. Bununla da amansız, qanlı hadisələrin burda və indi baş verdiyi, Shakespeare qəhrəmanlarının aramızda yaşadığı təəssüratını yaradır.

1996-cı il noyabrın 1-də premyerası baş tutan film ekranlara çıxdığı andan səs-küyə səbəb olur. Bəzi tənqidçilər «ölməz qəhrəmanlara allı-güllü köynəklər geyindirib, əllərinə tapança vermək Shakespeare-ə hörmətsizlikdi!» deyərək rejissoru, az qala, kafirlikdə ittiham eləyir, digərləri isə müsbət rəy verir.

2008-ci ildə Böyük Britaniyanın beyin laboratoriyasının əməkdaşı, neyropsixoloq David Lewis, filmə baxarkən tamaşaçıların hansı hisslər keçirdiyi ilə bağlı təcrübə aparır. Alimlərin müşahidələrinə görə, sınaqda iştirak eləyən könüllülərdə Baz Lhurmannın «Romeo və Cülyetta»sı digər filmlərdən, hətta «Kasablanka»dan da daha çox emosiya yaradıb.

Və hələlik gəlmiş-keçmiş ən kədərli sevgi əhvalatına son dəfə 2013-cü ildə rejissor CARLO CARLEİ müraciət eləyib. Bu versiya başlanğıcda «Alatoranlıq» saqasının pərəstişkarı olan nəsil üçün nəzərdə tutulsa da, ssenarist Julian Fellowes «orta əsrlərin ruhunu daşıyan, əsl Shakespeare filmi» çəkməkdə təkid eləyib. Çəkilişlər də elə pyesdə hadisələrin cərəyan etdiyi məkanlarda aparılıb. C.Karlei Shakespeare mətninə mümkün qədər yaxın olan bir film çəkib. Kostyumlardan tutmuş dövrü xarakterizə edən xırda detallara qədər hər şeyə riayət olunub.

Carlo Carlei-in “Romeo və Cülyetta”sı Franco Zeffirellinin 90, onun “R&C”sının ekranlara çıxmağının 45 illiyinə ithaf edilib. Filmin yaradıcıları Cülyetta roluna Olivia Hussey-nin 18 yaşlı qızı, aktrisa India Eisley-ni dəvət eləsələr də, o, bu təklifi qəbul eləməyib. Nəticədə Cülyetta 15 yaşlı Hailee Steinfelddə, Romeo rolu isə 19 yaşlı Douglas Buta qismət olub və aktyorların yaşları az olduğundan bütün açıq-saçıq səhnələr ssenaridən çıxarılıb.

Franco Zeffirellinin çəkiliş meydançasında olmuş, məşhur eyvan səhnəsinin lentə alınmasına şahidlik eləmiş amerikalı kinoşünas Roger Ebert «Romeo və Cülyetta» faciəsinin ekranizasiyalarına bir neçə məqalə həsr eləyib. Aşağıdakı cümlələr «Chicago Sun-Times” internet jurnalında dərc olunmuş məqalədəndi: «Maraqlıdı ki, Zeffirelli 1968-ci ildə «Romeo və Cülyetta»nı çəkəndə sevgini ön plana çıxarmağa çalışmışdı, Baz Lhurmann isə 1996-cı ildə zorakılığı.. Gənclər haqqında və onlar üçün çəkilən filmlərdə bəzi şeylər kökündən dəyişib. Müasir auditoriya seksə və məhəbbətə ehtiyatla yanaşır, müharibə və dava-dalaş onun məqsədinə çevrilib. Əgər bir gün müasir nəslin, ekranda izlədiyi sevgililərin saf duyğularına, çılpaq səmimiyyətinə güldüyünü eşitsəm, təəccüblənmərəm».

Əlavə sözə ehtiyac varmı?

Aygün Aslanlı

Səhifəmizdə hər hansı səhv və ya qeyri-dəqiq məlumat gördükdə, həmin mətni seçib Ctrl+Enter düymələrini sıxaraq bu barədə bizə məlumat verməyinizi xahiş edirik.

Romeo və Cülyetta

На этой странице свободной электронной библиотеки fb2.top любой посетитель может читать онлайн бесплатно полную версию книги «Romeo və Cülyetta» или скачать fb2 файл книги на свой смартфон или компьютер и читать её с помощью любой современной книжной читалки. Книга написана автором Уильям Шекспир, относится к жанру Драматургия, добавлена в библиотеку 03.09.2011 и доступна полностью, абсолютно бесплатно и без регистрации.

С произведением «Romeo və Cülyetta» , занимающим объем 120 печатных страниц, вы наверняка проведете не один увлекательный вечер. В нашей онлайн читалке предусмотрен ночной режим чтения, который отлично подойдет для тёмного времени суток и чтения перед сном. Помимо этого, конечно же, можно читать «Romeo və Cülyetta» полностью в классическом режиме или же скачать всю книгу целиком на свой смартфон в удобном формате fb2. Желаем увлекательного чтения!

С этой книгой читают:

• Гамлет – Уильям Шекспир
• Наука любви – Уильям Шекспир
• Эдуард III – Уильям Шекспир
• Сонеты – Уильям Шекспир
• Сонеты – Уильям Шекспир
• Собрание сочинений в трех томах. Том второй. – Оскар Уайлд
• Земля обетованная – Сомерсет Моэм
• Изобретение Вальса – Владимир Набоков
• Семейная фотография – Ростислав Корнев
• Назидательные новеллы. Послание к Матео Васкесу. Галатея. Путешествие на Парнас. Драматические произведения. – Мигель Сааведра

Vilyam Şekspir: Romeo və Cülyetta

Здесь есть возможность читать онлайн «Vilyam Şekspir: Romeo və Cülyetta» весь текст электронной книги совершенно бесплатно (целиком полную версию). В некоторых случаях присутствует краткое содержание. Город: Bakı, год выпуска: 2004, категория: Драматургия / на азербайджанском языке. Описание произведения, (предисловие) а так же отзывы посетителей доступны на портале. Библиотека «Либ Кат» — LibCat.ru создана для любителей полистать хорошую книжку и предлагает широкий выбор жанров:

Выбрав категорию по душе Вы сможете найти действительно стоящие книги и насладиться погружением в мир воображения, прочувствовать переживания героев или узнать для себя что-то новое, совершить внутреннее открытие. Подробная информация для ознакомления по текущему запросу представлена ниже:

Romeo və Cülyetta
Издательство:
«Öndər nəşriyyatı»
Азербайджанский
Рейтинг книги:
Добавить книгу в избранное
Ваша оценка:

• Описание
• Другие книги автора
• Правообладателям
• Похожие книги

Romeo və Cülyetta: краткое содержание, описание и аннотация

Предлагаем к чтению аннотацию, описание, краткое содержание или предисловие (зависит от того, что написал сам автор книги «Romeo və Cülyetta»). Если вы не нашли необходимую информацию о книге — напишите в комментариях, мы постараемся отыскать её.

Vilyam Şekspir: другие книги автора

Кто написал Romeo və Cülyetta? Узнайте фамилию, как зовут автора книги и список всех его произведений по сериям.

Vilyam Şekspir
Vilyam Şekspir

Возможность размещать книги на на нашем сайте есть у любого зарегистрированного пользователя. Если Ваша книга была опубликована без Вашего на то согласия, пожалуйста, направьте Вашу жалобу на info@libcat.ru или заполните форму обратной связи.

В течение 24 часов мы закроем доступ к нелегально размещенному контенту.

Vilyam Şekspir
VILJAMS ŠEKSPĪRS
Уилям Шекспир
Вильям Джекобс
William Shakespeare

Romeo və Cülyetta — читать онлайн бесплатно полную книгу (весь текст) целиком

Ниже представлен текст книги, разбитый по страницам. Система сохранения места последней прочитанной страницы, позволяет с удобством читать онлайн бесплатно книгу «Romeo və Cülyetta», без необходимости каждый раз заново искать на чём Вы остановились. Поставьте закладку, и сможете в любой момент перейти на страницу, на которой закончили чтение.

ROMEO VƏ CÜLYETTA

İngilis dilindən tərcümə edəni: Sabir Mustafa

Vilyam Şekspir. Seçilmiş əsərləri. İki cilddə. «Öndər nəşriyyatı», Bakı, 2004, 736 səh.

Eskal — Verona hersoqu

Paris — gənc zadəgan, hersoqun qohumu

Kapuletti — ıkı duşmən aılənın başcıları

Romeo — Montekkinin oğlu

Merkusio — Hersoqun qohumu, Romeonun dostu

Benvolio — Montekkinin qardaşı oğlu, Romeonun dostu

Tibalt — ledi Kapulettinin qardaşı oğlu

Covanni — Fransiskan rahibləri

Samson — Romeonun nökəri

Qreqori — Kapulettinin nökərləri

Piter — Cülyettanın dayəsinin nökəri

Abram — Montekkinin nökəri

Merkusionun və Parisin nökərləri

Ledi Montekki Montekkinin arvadı

Ledi Kapuletti Kapulettinin arvadı

Cülyetta Kapulettinin qızı

Verona şəhər əhli, hər iki ailənin qohumları, kişilər və qadınlar, maska taxmış adamlar, keşikçilər və xidmətçilər.

Xor.

Hadisələr Verona və Mantuyada cərəyan еdir.

Хоr.

Veronada iki nəcib ailə

Köhnə ədavətlə alışdı, yandı.

Paxıllıq təzədən döndü gur selə,

Əllər qana batdı, qana bulandı.

Düşmən nəsillərdə cütqoşa ulduz

Verdi ürəyini saf məhəbbətə.

Onların taleyi dönük, uğursuz,

Həlaki son qoydu bu ədavətə.

Nakam aşiqlərin müdhiş ölümü,

Bədbəxt ataları titrədən fəsad,

Ağır peşimançılıq, bəxtin zülmü

Alar vaxtmızı ikicə saat.

Əgər tamaşaya diqqəт versəniz,

Səhvsiz göstərməyə çalışarıq biz.

Veronada bir meydan. Qılınc və qalxan qurşamış Samson və Qreqori gəlirlər.

Samson. Qreqori, bax ha, biz buradan kömür aparmayacağıq.

Qreqori. Yox, canım, onda biz alçalıb kömürçü olarıq ki!

Samson. Mən demək istəyirəm ki, əgər onlar qanımızı qaraltsalar, biz qanıqara getməyəcəyik, qılınclar işə düşəcək.

Qreqori. Hə, dostum, nə qədər sağsan, başım dik tut.

Samson. Mən coşdum, qurtardı, kim gəldi, fərqi yoxdu, tez vururam.

Qreqori. Ancaq bir əngəli var, tez vursan da, səni tez coşdurmaq çox çətin məsələdir.

Samson. Montekki nəslinin hətta iti də məni hirsləndirib coşdura bilər.

Qreqori. Coşmaq yerindən tərpənmək deməkdir. İgidlik isə yerində dayanmaqdır. Birdən yerindən tərpənəndə dabanına tüpürüb əkilərsən, ha…

Samson. Əgər o nəslin iti məni acıqlandırıb coşdursa, yerimdə möhkəm dayanacağam. Montekkilərdən olan hər bir kişinin və ya qızın önündə divar olsa belə, bir həmlədə yerindən götürəcəyəm.

Qreqori. Bu göstərir ki, sən zəif bir qulsan, çünki yalnız zəiflər divara sığınırlar.

Samson. Bu doğrudur. Qadınlar zəif olduqları üçün həmişə divara qısılırlar. Buna görə mən do Montekkilərin kişilərini divardan atacaq, qızlarını isə divara qısacağam.

Qreqori. Bir de görüm, ağalarımız vuruşur, yoxsa onların nökərləri biz, hə?

Samson. Mənim üçün hamısı birdir. Bu gün necə bir yırtıcı vəhşi olduğumu hamıya göstərəcəyəm. Kişilərə divan tutacaq, qızlara qarşı amansız olacağam. Mən onların başını kəsəcəyəm.

Qreqori. Qızların başını?

Samson. Hə, qızların başını və ya onların bəkarət mücrüsünü. Necə istəyirsən, elə də başa düş.

Qreqori. Qoy onu hiss edənlər başa düşsün.

Samson. Onlar mənim dayanmaq qabiliyyətimi yaxşı hiss edirlər. Bilirlər ki, necə gözəl bir vücudam.

Qreqori. Yaxşı ki, balıq deyilsən. Balıq olsaydın, ancaq durna balığı olardın. Cəld tərpən, qılıncını hazır tut. Odur, iki nəfər Montekkinin evindən buraya gəlir.

Abram və Baltazar daxil olurlar.

Samson. Elə bil ki, qılıncı sıyırmışam. Sən aranı qat, dalında durmuşam.

Qreqori. Necə? Dalımda daldalanıb qaçırsan?

Samson. Sən məndən qorxma.

Qreqori. Yox bir, mən səndən qorxuram?!

Samson. Elə edək ki, qanun bizim tərəfimizdə olsun.

Qoy davanı birinci onlar başlasınlar.

Qreqori. Onların yanından keçəndə mən ağızburnumu əyəcəyəm. Qoy istədikləri kimi də yozsunlar.

Samson. İstədikləri kimi yox, cəsarət etdikləri kimi.

Mən onlara dil çıxardacağam. Onlar buna dözsələr, rüsvay olacaqlar.

Abram. Siz bizə dil çıxardırsınız, cənab?

Samson. Mən öz dilimi çıxardıram, cənab.

Abram. Siz bizə dil çıxardırsınız, cənab?

Samson(Qreqoriyə yavaşca). Hə, desəm, qanun bizim tərəfimizdə olarmı?

Qreqori(Samsona yavaşca). Yox.

Samson. Yox, cənab. Mən dilimi sizə çıxarmıram. Dil mənimdir, istəyirəm, çıxardıram.

Qreqori. Siz dava axtarırsınız, cənab?

Abram. Mən? Xeyr, cənab.

Samson. Əgər dava axtarırsınızsa, mən sizin hüzurunuzda hazır. Mənim ağam sizin ağanızdan əskik adam deyil.

Abram. Artıq da deyil.

Samson. Nə deyirəm, cənab.

Qreqori(Samsona yavaşca). De ki, artıqdır. Odur, ağamızın qohumlarından biri buraya gəlir.