Şrqi avropa xalqların incsnti

Məlumatda İran milislərinin raket hücumları və Suriya rejiminin artilleriya zərbələrinə paralel olaraq dronlar vasitəsilə də hücumların həyata keçirildiyi bildirilir. Əsas döyüşlər Suriyanın Deyr əz-Zor şəhəri yaxınlığındakı “Ömər” neft yatağı ətrafında ABŞ qüvvələri və İran milisləri arasında gedir.

Şərqi Avropa ölkələri. SSRİ

Şərqi Avropa ölkələri. SSRİ hərbi hissələrinin regionda olması, “Marşal planı”ndan imtina etməsi sovet rejiminin yayılmasına təsir göstərdi. Bu, Mərkəzi və Cənub-Şərqi Avropa ölkələrində çoxpartiyalılığın ləğv olunmasına və kommunist partiyasının şəriksiz hakimiyyətinin yaranmasına şərait yaratdı.
Kommunist partiyaları sosializm qurmaq xəttini irəli sürdü. Bazar iqtisadiyyatı planlı iqtisadiyyatla əvəz olunmağa başladı. Həmin ölkələrdə totalitar sosializm cəmiyyəti təşəkkül tapdı. Xüsusi mülkiyyət ləğv olundu, sahibkarlıq və fərdi kəndli təsərrüfatı aradan qalxdı. “Xalq demokratiyası” ölkələrindən sovet amirliyinə qarşı çıxan ilk dövlət Yuqoslaviya oldu. Yuqoslaviya Kommunist Partiyası 1948-ci ilin axırlarında Kommunist partiyalarının Məlumat Bürosundan xaric edildi.
1949-cu ildə Mərkəzi və Cənub-Şərqi Avropanın sosialist ölkələrinin iqtisadi inkişafını istiqamətləndirən Qarşılıqlı İqtisadi Yardım Şurası (QİYŞ), 1955-ci ildə bu ölkələrin hərbi qüvvələrini birləşdirən Varşava Müqavilə Təşkilatı yaradıldı. İ.Stalinin ölümü və şəxsiyyətə pərəstişin pislənməsi Mərkəzi və Cənub-Şərqi Avropa ölkələrində siyasi vəziyyətin dəyişməsinə şərait yaratdı. 1956-cı ildə Macarıstanda kütləvi nümayişlər başladı. Macarıstan hökumətinə başçı seçilən İ.Nad ölkəsinin Varşava Müqavilə Təşkilatından çıxdığını elan etdi. Noyabrın 4-də Budapeşt şəhərinə soxulan sovet tankları macar xalqının azadlıq hərəkatını qan içində boğdu. İ.Nad dövlətə xəyanətdə ittiham olunaraq edam edildi.
XX əsrin 60-cı illərinin sonunda Çexoslovakiyada “Praqa baharı” adını almış hadisələr baş verdi. A.Dubçekin başçılıq etdiyi Çexoslovakiya Kommunist Partiyası ölkənin şəraitinə uyğun sosialist cəmiyyəti modelinə keçmək istədi. Bunun üçün “Fəaliyyət proqramı” qəbul etdi. Bu hadisəyə SSRİ və bəzi sosialist ölkələrinin rəhbərləri öz kəskin etirazlarını bildirdilər. Varşava Müqaviləsi Təşkilatının üzvü olan SSRİ, Polşa, ADR, Macarıstan və Bolqarıstan qoşunları Çexoslovakiyaya yeridildi. A.Dubçekin yerinə Q.Qusak təyin olundu.
80-ci illərin sonu — 90-cı illərin əvvəllərində SSRİ-də yenidənqurma islahatları və dövlətin dağılmağa başlaması Mərkəzi və Cənub-Şərqi Avropa ölkələrində sosialist sisteminin iflası ilə nəticələndi.
SSRİ. SSRİ İkinci Dünya müharibəsindən qalib çıxdı. O, dünyanın ikinci fövqəldövlətinə çevrildi. Eyni zamanda SSRİ müharibədən böyük zərər çəkdi. O, 27 milyondan çox adam itirdi. Qarşıda vurulan yaralan sağaltmaq, təsərrüfatı dinc quruculuq xəttinə keçirmək və inkişaf etdirmək vəzifəsi dururdu.1947-ci ilin dekabrında pul islahatı keçirildi. Məhsulun bölgüsündə talon sistemi ləğv olundu. 1950-ci ilin əvvəli üçün sənaye müəssisələri bərpa olundu və kənd təsərrüfatı məhsul-larının istehsalı müharibədən əvvəlki səviyyəyə çatdırıldı. Ölkənin siyasi strukturunda müəyyən dəyişikliklər həyata keçirildi. Fövqəladə vəziyyət aradan qaldırıldı. Dövlət Müdafiə Komitəsi ləğv olundu. Yerli sovetlərə, respublikaların ali sovetlərinə və SSRİ Ali Sovetinə seçkilər keçirildi. Digər tərəfdən totalitar rejim daha da gücləndirildi. İ.Stalinin şəxsiyyətinə pərəstiş daha da artdı. Dövlət islah düşərgələr sistemi daha da genişləndi. Müharibədən sonra kütləvi repressiyaların yeni dalğası başladı.1953-cü il martın 5-də Sov. İKP MK-nın birinci katibi İ.Stalin vəfat etdi. M.Xruşşov partiya rəhbərliyinə gətirildi. 1956-cı ilin fevralında keçirilmiş XX qurultayında Stalinin şəxsiyyətinə pərəstiş kəskin tənqid olundu. Bu, ölkənin siyasi həyatında çox mühüm hadisə oldu. Repressiyalara məruz qalmış yüz minlərlə adama bəraət verildi. Milli siyasətdə yol verilmiş kobud səhvlərin düzəldilməsinə başlanıldı. Balkar, inquş, kalmık, qaraçay, çeçen xalqlarının İkinci Dünya müharibəsinin gedişində ləğv olunmuş muxtariyyətləri bərpa olundu. İlk dəfə kolxozçulara pensiya tətbiq olundu. 1959-cu ildən onlara pasport verilməyə başlandı.
1965-ci ilin mart və sentyabr aylarında iqtisadi islahat cəhdləri istənilən nəticəni vermədi. Əksinə, ölkədə böhran meyli gücləndi. L.Brejnevin ölkə rəhbərliyinə gəlməsi ilə (1964, oktyabr) N.Xruşşovun “mülayimləşmə” siyasətinə son qoyuldu. Ölkədə inzibati-bürokratik sistem formalaşdı. SSRİ-nin 1977-ci ilin oktyabrında qəbul edilmiş yeni konstitusiyasına görə, ölkədə hakimiyyətin Kommunist Partiyasına məxsus olduğu hüquqi cəhətdən əsaslandırıldı. Ölkə sosial-iqtisadi böhranla üzləşdi. L.Brejnevdən sonra Y.V.Andropovun, Kİ.Çemenkonun rəhbərliyə gətirilməsi də vəziyyəti düzəltmədi. 1985-ci ilin martında rəhbərliyə M.S.Qorbaçov gətirildi.
Sovet rəhbərliyi ölkəni dərin sosial-iqtisadi böhrandan xilas etmək üçün yollar axtarmağa başladı. Ölkənin sosial-iqtisadi inkişafını sürətləndirmək xətti irəli sürüldü. Az sonra ictimai quruluşu yeniləşdirmək məqsədilə “yenidənqurma” siyasəti elan olundu. Hakimiyyətin bölüşdürülməsi ideyası irəli sürüldü. 1990-cı ildə SSRİ-nin prezidenti vəzifəsi təsis olundu. M.Qorbaçov ölkənin birinci və axırıncı prezidenti oldu.
Dərinləşən sosial-iqtisadi və siyasi böhran SSRİ-nin dağılmasını sürətləndirdi. M.Qorbaçovun razılığı ilə Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətində başlanmış separatçılıq hərəkatı SSRİ-nin dağılmasının başlanğıcı oldu.
Sovet rəhbərliyinin SSRİ-ni qoruyub saxlamaq cəhdləri heç bir nəticə vermədi. 1991-ci ilin avqustunda mühafizəkarlar Dövlət Fövqəladə Vəziyyət Komitəsi yaratdılar. Vitse-prezident Q.Yanayev başda olmaqla, mühafizəkarların hakimiyyəti ələ keçirmək cəhdinin qarşısı alındı. “Avqust qiyamı”nın uğursuzluqla başa çatması Rusiya Federasiyasınm prezidenti B.Yeltsinin Kommunist Partiyasının fəaliyyətini dayandırmasına şərait yaratdı. 1991-ci il dekabrın 8-də Rusiya Federasiyası, Ukrayna və Belarusiyanın liderləri İttifaq müqaviləsinin fəaliyyətinin dayandırılması və Müstəqil Dövlətlər Birliyi (MDB) yaratmaq niyyətlərini bildirdilər. Dekabrın 25-də M.S.Qorbaçov istefa verdi və bununla da SSRİ dağıldı.
Dünya sosializm sisteminin dağılması nəticəsində SSRİ ilə yanaşı, “Balkan imperiyası” adlandırılan Yuqoslaviya (Serbiya, Xorvatiya, Sloveniya, Bosniya-Hersoqovina, Makedoniya, Çernoqoriya) və Çexoslovakiya (Çexiya və Slovakiya) da müstəqil dövlətlərə parçalandı. 1999-cu ildə Polşa, Macarıstan və Çexiya NATO-ya üzv qəbul olundu.


Müəllif:Yaqub Mahmudlu, Tofiq Nəcəfli, Kərəm Məmmədov, Sevil Bəhrəmova, Sabir Ağayev
Mənbə: ÜMUMİ TARİX 9 Ümumtəhsil məktəblərinin 9-cu sinfi üçün “Ümumi tarix” fənni üzrə DƏRSLİK

• Teqlər:
• Şərqi Avropa ölkələri
• , varşava müqaviləsi
• , SSRİ
• , SSRi tarixi

Avropalı alimlərdən ŞOK ARAŞDIRMA: Qafqaz xalqları Amerika və Avropa ilə qohumdur

Publika.az xəbər verir ki, bu barədə paleogenetika mütəxəssisləri “Nature Communications” dərgisində geniş araşdırma məqaləsi yayımlayıb.

Qafqaz xalqlarının köç tarixini ortaya çıxaran Berlin Arxeologiya Universitetinin professoru Sabina Reynold tapıntıları barədə bunları deyib:

“Müasir dövrdən 2-3 min il öncə Şimali Qafqazda yaşayan bütün xalqların mədəniyyətləri fərqli olsa da, genetik olaraq bir-birilərinə çox bənzəyiblər. Anlaşılan odur ki, onların mədəni xüsusiyyətləri qan qohumluğundan daha önəmli olub”.

Arxeoloqlar Qafqazda yaşayan xalqların əcdadlarının bu bölgəyə təxminən, 5-8 min il öncə gəldiklərini düşünür. Bu bölgə uzun müddət qövm köçlərinin ana yollarından biri olmaqla yanaşı, Rusiya və digər Avropa ölkələrinin müasir sakinlərinin əcdadları üçün Avropaya açılan pəncərə olub.

Bu səbəbdən danimarkalı arxeoloqlar uzun müddətdir, Qafqaz xalqlarının genetik yaddaşında bu köçlərin izini tapmağın mümkün olacağını düşünürdü. Bu fikrə əsasən, bəzi durumlarda mədəniyyətlər zamanla böyük dəyişikliklərdən keçsə də, xalqların genlərində bu tarix əks olunmalı idi. Bu çərçivədə danimarkalı alimlər Cənubi Qafqazın digər xalqları ilə ermənilərin əcdadlarının əslində heç dəyişmədiyini isbatlamışdı.

Reynold və Rusiyanın məşhur paleogenetik mütəxəssislərin də iştirak etdiyi qrup günümüzdən təxminən, 3-6 min il öncə bu bölgədə yaşayan 4 nəsil əkinçi və maldarların genlərini analiz edərək Şimali Qafqaz xalqlarını Avropa və Asiyanın keçmiş insanları ilə əlaqələndirən son dərəcə qəribə və gözlənilməz sirləri ortaya çıxarıb.

Fərqli tarixi dövlərdə dağlarda yaşayan insanların aralarındakı qohumluq əlaqələrinin izi ilə gedən alimlər Qafqazın keçmiş sakinlərini köç etməyə məcbur qoyan səbəbləri və Rusiyanın qonşuluğundakı respublikaların müasir sakinlərinin DNT-lərində hansı izlərin qaldığını tapmağı ümid edirlər. Bu çərçivədə aparılan qarşılaşdırmalar gözlənilməz nəticələri ortaya qoyub. Məsələn, Daş dövründə Qafqaz xalqları arasındakı genetik “sərhəd” bu gün olduğu dərinlikdə olmayıb. Rusiya ilə Qafqaz ekosistemini ayıran xətt boyunca uzanıb. Bunun nəticəsində alimlər Qafqazda yaşayan və arxeoloqların bir-birinə yad hesab etdiyi xalqların əslində yaxın qohum olduğu üzə çıxıb. Bu xalqlar coğrafi baxımdan bir-birinə yaxın olsa da, təmasda olmayıblar. Lakin çox uzaq xalqlarla münasibət qurublar.

MAYKOP MƏDƏNİYYƏTİ

Tunc dövrünün əvvəllərində şimal-qərbi Qafqazda yayıldığı düşünülən məşhur Maykop mədəniyyəti buraya arxeoloqların bu günə qədər düşündüyü kimi Mesopotomiyadan gəlməyib. Onlar əslində, Avrasiyanın cənub xalqları ilə münasibətləri olmayan yerli, xüsusi qrup olub. Daha qəribəsi isə onların DNT-də qırmızıdərili və Sibirin müasir xalqlarının əcdadları ilə bağlarını göstərən faktlar ortaya çıxıb. Bənzər şəkildə Qafqazın şərq sərhədlərində yaşayan Yamnaya mədəniyyəti də Avropanın qədim cənub və cənub-şərq xalqları və onların müasir təmsilçiləri ilə qohum olub.

Professor Reynold və məsləkdaşlarına görə, Yamnaya mədəniyyətinin daşıyıcılarının müasir Avropa xalqlarının ataları və Qafqaz xalqları arasındakı münasibətləri kəşf etməsi tarixi baxımdan ən sirli və diqqətçəkən tapıntıdır. Bu münasibətlər Hind-Avropa dillərinin meydana gəlməsinə dair “Xəzər” teoriyasını gücləndirir və bu ilk dilin ana vətəninin Qafqazın ən cənubunda ola biləcəyini göstərir.

Zümrüd

ABŞ və İran qüvvələri arasında şiddətli döyüş gedir – Video

Axar.az xəbər verir ki, bu haqda “Caucasian Live” Teleqram kanalı məlumat yayıb.

Məlumatda İran milislərinin raket hücumları və Suriya rejiminin artilleriya zərbələrinə paralel olaraq dronlar vasitəsilə də hücumların həyata keçirildiyi bildirilir. Əsas döyüşlər Suriyanın Deyr əz-Zor şəhəri yaxınlığındakı “Ömər” neft yatağı ətrafında ABŞ qüvvələri və İran milisləri arasında gedir.

ABŞ nəzarətində olan “Koniko” qaz yatağına ən az 20 raket atılıb. Qətərdəki Əl-Udeyd aviabazasındakı ABŞ F-15-ləri Suriyanın şərqində Qüds qüvvələrinin mövqelərinə güclü zərbələr endirir. Eyni zamanda “Apaçi” helikopterləri də Deyr əz-Zor şəhəri istiqamətində rejim qüvvələrinə və İran milislərinə güclü zərbələr vurur. Rejim qüvvələri Türkiyənin dəstəklədiyi Azad Suriya Ordusunun mövqelərini də atəşə tutur.

Suriyada ABŞ qüvvələrinə qarşı ən böyük əməliyyatlardan biri icra olunduğu haqqında məlumatlar var. Fərat çayının şərqində yerləşən ABŞ ordusuna məxsus əksər hərbi bazalarə hücum təşkil edilir.

İraqdakı Eyn əl-Əsəd və digər ABŞ hərbi bazalarındakı qüvvələr də yüksək döyüş hazırlığı vəziyyətinə gətirilib.

Qeyd edək ki, iki gündür ərazidə vəziyyət gərginləşib. Ötən gün iranyönlü şiə döyüşçüləri Suriyanın Deyr əz-Zor əyalətindəki “Ömər” neft yatağı yaxınlığında yerləşən ABŞ hərbi bazasına bir neçə raket zərbəsi endirmişdi.