Ana instinkti: doğrudanmı mövcuddur
Üstəlik, Monk izah edir ki, bir çox insan hələ mifik ana instinktini məktəb yaşındakı uşaqlara sadiq bir futbol məşqçisi və ya səxavətli və qayğıkeş bir müəllim kimi müxtəlif yollarla ifadə edərkən uşaq sahibi olmamağı seçir.
Düzəltmə isimlər
İsimlərin quruşca üç növü var: sadə, düzəltmə, mürəkkəb.
Sadə isimlər heç bir leksik şəkilçi qəbul etmir. Yalnız qrammatik şəkilçi qəbul etmiş isimlər də sadə isimlərdir. Məs: şeir-şeirimiz, ağac-ağaclar, maşın-maşını, Kitab-kitabdır və s.
Düzəltmə isimlər isə kökdən və leksik şəkilçidən ibarət olur. Düzəltmə isimlər əsasən isimlərə və fellərə leksik şəkilçilər artırmaqla yaranır. Yalnız –lıq 4 şəkilçisinin köməyi ilə isim, sifət, say və əvəzlikdən düzəltmək olur. Məs:istilik, düzlük, çoxluq, mənlik və s. Bu cür isimlər mücərrəd isimlərdir.
Mürəkkəb isimlər sintaktik yolla, iki və daha artıq sözün birləşməsi ilə yaranır. Mürəkkəb isimlər yazılışına görə iki yerə bölünür: bitişik yazılanlar, defislə yasılanlar.
1. Isimdən isim düzəldən şəkilçilər
-çı 4 : bostançı, dəmirçi, traktorçu, üzümçü və s. Göründüyü kimi, sənət anlayışı bildirən isimlər yaradır.
-lıq 4 : Bu şəkilçilər mücərrəd və konkret mənalı isimlər yaradır:düzənlik, odunluq, meşəlik, daşlıq; yaxşılıq, pislik, dostluq vəşs
-lı 4 :Ad sonluiqlarına artırılır: Nəcəfli, Muradlı, Qədimli və s.
2. Kiçiltmə-əzizləmə mənalı isimlər yaradır:
-ça 2 : meydança, kitabça, döşəkçə və s.
-cıq 4 : uşaqcıq, oduncuq, evcik və s.
-cığaz 4 : qızcığaz, gəlinciyəz, quşcuğaz və s.
-gil: həm insan adlarına, həm də mənsubiyyət şəkilçili qohumluq terminlərinə artırılır: Əligil, xalamgil, dayımgil və s.
-i,-vi: Toponomik adlara qoşularaq nisbə bildirir: N.Tusi, Ə.Naxçıvani, Ə.Təbrizi
-ov,-ova,-yev,-yeva: Əliyev, Məmmədov, Səfərov və s.
-zadə: Vəlizadə, Hacızadə, Qafarzadə və s.
-daş: vətəndaş, silahdaş, əməkdaş və s.
-stan (-ıstan 4 ): Türkmənistan, Ərəbistan, gulüstan, Gürcüstan və s.
-xana: məsləhətxana, kababxana və s.
-at 2 : məlumat, təbliğat, mühacirət, tədqiqat və s.
-dar: əməkdar, havadar, mülkədar,
-dan: güldan, çaydan, qənddan və s
-şünas: Sənət anlayışı bildirir:Füzulişünas, ədəbiyyatşünas və s.
-gər:misgər, kimyagər və s. (hiyləgər sifətdir), (çilingər və dülgər sadədir)
-izm: materializm, realizm və s.
-ist: maşınist, realist, idealist və s.
-baz: kələkbaz, kəndirbaz, hoqqabaz və s.
-saz: saatsaz, rəngsaz və s.
-kar: Həm isim, həm də sifət düzəldir:sənətkar, zülmkar (isim), füsunkar, itaətkar, sehrkar (sifət).
3. Qeyri-məhsuldar şəkilçilər:
-an (dövran),
-er (milyoner),
-yor(boksyor), cək(əlcək), –
-zar(gülzar),-vat(xırdavat),-ey(güney),
-ban (bağban),
-ayə(kinayə) və s.
ön şəkilçilər:
-mə (məxaric, mədaxil),
-re (reform, reaktiv) və s.
4. Feldən isim düzəldən şəkilçilər:
-ış 4 : anlayış, baxış, çağırış, duruş, göstəriş və s.
-aq 2 ,(-q,-k): yataq, daraq, sarıq, istək, döşək və s.
-ma 2 : qovurma, qoşma, çəkmə, süzmə və s.
-qı 4 (ğı 4 ): asqı, pusqu, sürtkü, qurğu, sarğı, bölgü və s.
-tı 4 : qışqırtı, çığırtı, döyüntü, böyürtü və s.
-ıntı 4 : qazıntı, tikinti, tapıntı, ovuntu və s.
-ıcı 4 : (-yıcı 4 ) alıcı, seçici, bolücü, bağlayıcı, soyuducu və s.
-ı 4 : yazı, pozu, çəki, qorxu, örtü, sürü və s.
-ıq 4 : asqırıq, barışıq, bilik, danışıq, örtük və s.
-ım 4 : (-əm,-m) aşırım, deyim, olum, durum, kəsim və s.
-qın 4 ,-ğın 4 : basqın, qaçqın, uçqun, köçkün, qırğın, yanğın, vurğun və s.
-ın 4 ,-n : əkin, səpin, biçin, axın, talan, və s.
-ar 2 : açar, çapar, dəyər, kəsər və s.
-acaq 2 : dolanacaq, qanacaq, yanacaq, gələcək,yatacaq, sığınacaq və s.
-ır –ir : kəsir, yatır (var-dövlət), gəlir və s.
-id, -üd, : keçid, öyüd və s.
-caq 2 : bürüncək, yelləncək, yığıncaq, oyuncaq, sevincək və s.
-ınc, -inc, -c: sevinc, qaxınc, güvənc, tıxac,inanc və s.
– ğa, gə : süpürgə, döngə, qovurğa, bölgə və s.
-anaq 2 : boğanaq, sızanaq, süzənək, dəyənək, döyənək, biçənək və s.
-mac 2 : tutmac, bulamac, yanıltmac, yaxmac və s.
-maca 2 : atmaca, tapmaca, əsməcə, bilməcə və s.
- İsimlərin quruluşca növləri
- Sifətin quruluşca növləri
- Felin quruşca növləri
- Teqlər:
- düzəltmə isimlər
- , leksik şəkilçi
- , şəkilçilər
Ana instinkti: doğrudanmı mövcuddur?
Gələcək valideynlər, təcrübəli valideynlər və uşaq sahibi olmağı düşünənlər ana instinktinin bütün qadınların sahib olduğu bir şey olduğuna inanırlar.
Gözlənilir ki, qadınlar uşaq sahibi olmaq üçün bir növ instinktiv bir istəyə sahibdirlər və ehtiyaclarından, istəklərindən və ya təcrübələrindən asılı olmayaraq, necə olursa olsun onlara necə qulluq edəcəyini bilirlər.
Uşaq sahibi olmaq və onlara baxmaq istəmək çox yaxşı olsa da, bir qadın olduğunuz üçün uşaq istəməyiniz (və ya doğulduqdan sonra “instinktiv olaraq” nə edəcəyinizi bilməlisiniz) fikri qeyri-realdır və əlavə edir. lazımsız narahatlıq və stres çox.
Bəs ana instinkti nədir və onun konsepsiyası niyə bu qədərdir?
Ana instinkti nədir?
Kolumbiya psixiatriya və mamalıq və ginekologiya şöbələrində bir psixoloq və tibbi psixologiya professoru Dr. Universitet Tibb Mərkəzi.
Bu tərifə əsaslanan Monk, ana instinktinin ideyasının ana olmaq və olmağın avtomatik bir hissəsi olan fitri bilik və qayğıkeş davranışlar olduğunu ifadə etdiyini söyləyir.
Ancaq əslində, “ana instinkti fikri olduqca şişirdilə bilər” deyir Monk.
Tarix bizə inanmaq istərdi ki, ana instinkti bizi uşaq sahibi olmaq istəməyimizə və sonra gəldikdən sonra nə edəcəyimizi dəqiq bilməyə sövq edən şeydir. Bununla birlikdə, Monk, bir ananın – ya da yeni doğulmuş bir uşağa və ya uşağa tərbiyə edən hər kəsə – təlimatı, yaxşı nümunə göstəriciləri və hər bir uşaqda nəyin işlədiyini və nəyin işləmədiyini müşahidə edərək öyrənməyi təklif edir.
Bu “işdə öyrənmə” bir körpə doğulduğu andan etibarən baş verir. Bu, bir çoxunun ana instinktinin başlamalı olduğunu və analıq məhəbbəti hissləri ilə nəticələnəcəyini düşünür.
Ancaq bunun əvəzinə, bir 2018 araşdırmasına görə, bu sevgi hissi doğuşdan bir neçə gün sonra inkişaf edir, bəzi qadınlar hətta bir neçə ay sonra onları hiss etməkdə çətinlik çəkirlər.
Bu hisslər dərhal baş vermədikdə və ya böyümək daha uzun sürəndə bir çox ananın uğursuzluq hissi var. Bunun heç bir ana instinkti olmadığına işarə olduğunu hiss edə bilərlər. Əslində, yalnız dəstəyə və daha açıq və realist gözləntiləri inkişaf etdirməyə kömək etməlidirlər.
Ana instinkti mifdir?
Bəli, ana instinkti fikri böyük ölçüdə mifdir, deyir Monk.
İstisna, bir insanın, cinsi və ya cinsi oriyentasiyasından asılı olmayaraq, erkən yaşda inkişaf etdirə bilməsi və uşağının həssas bir duyğusu olmasıdır. Ancaq bu qabiliyyət hələ də ana instinktindən fərqlidir.
Məsələn, bir valideyn yeni doğulmuş körpələrinin fəryadlarının arxasındakı xüsusi mənanı tez bir zamanda səsləndirə bilər. Yeniyetmədə bir başın soyuq olmasına işarə edən davranış dəyişikliyini də asanlıqla ala bilərlər. Bu, valideynlər çox sakit olduqda yeniyetmənin otağında dəmləmə problemini hiss edə bildikləri yaşlı illərə qədər uzanır.
Monk deyir: “Birinin uşağı üçün altıncı hissi olan bu” ana instinkti “və ehtiyac duyduqları şey sıx sıxlıqdan və dərin sevgidən, uşaqla saatlarla vaxt keçirməkdən və düşünməkdən qaynaqlanır”. Bu, analıq haqqında instinktiv bir anlayış deyil, övladınızla qurduğunuz bir əlaqə sayəsində əlamətləri görməkdən ibarətdir. Və bu yalnız analarla məhdudlaşmır.
Psixoterapevt, PhD, Dana Dorfman, ana instinktinin bir çox cəhətinin mif olduğunu qəbul edir. Dorfman deyir: “Ananın körpənin ehtiyacları ilə bağlı intuisiyası və ya fitri hissi onların təcrübələrinə, temperamentlərinə və bağlılıq tərzlərinə aid edilə bilər”.
Bir uşağa baxmağın bir çox aspektləri müşahidə və ya “iş yerində” təcrübələr yolu ilə öyrənilir. Dorfman “Hemşirelik, uşaq bezi dəyişdirmə və qidalanma mütləq biyolojik olaraq doğuşdan gələn qabiliyyət deyil” dedi.
Valideynlər körpələri ilə əlaqə qurarkən, Dorfman, valideynlik bacarıqlarını təcrübə və təcrübə ilə öyrəndiklərini söyləyir. Bu prosesin bir hissəsi “şüursuz” olsa da, bunun mütləq instinktiv olduğu anlamına gəlmədiyini söyləyir.
Dorfman, “Bir valideyn olduqda, bioloji və ya başqa bir şəkildə, beyin kimya dəyişir” deyir. Bu, yalnız doğuş edən insanın başına gəlmir.
Əslində, araşdırmalar göstərir ki, atalar və himayədar valideynlər, valideynliyə keçid dövründə oksitosin, serotonin və dopamin səviyyələrini də artır. Atalarda və qoruyucu valideynlərdə baş verən bu dəyişiklik, tərbiyəçi ilə körpə arasında bağlanma fəaliyyətlərindən irəli gəlir.
Başqa bir araşdırma, kişilərin və qadınların körpələrinin fəryadlarını təyin etməkdə eyni dərəcədə bacarıqlı olduqlarını tapdı. Bu, ana instinktinin mif olduğu fikrini dəstəkləyir.
Bu tədqiqatın tədqiqatçıları valideynin körpəsi ilə keçirdiyi vaxtın valideynlərinin cinsi ilə deyil, onların fəryadlarını müəyyənləşdirə bilməsi ilə birbaşa əlaqəli olduğunu müəyyənləşdirdilər.
Bir instinkt və sürücü arasındakı fərq nədir?
Ana instinkti termininin haradan gəldiyini görmək üçün əvvəlcə instinkt və sürücü arasındakı fərqi anlamalıyıq, çünki bunlar qətiliklə eyni şey deyillər.
“Psixologiyada fizioloji sürücülük fizioloji ehtiyacdan qaynaqlanan motivasiya vəziyyətidir və ehtiyac sürücünün əsasını təşkil edən məhrumiyyətdir” deyir Virginia Wesleyan Kollecinin psixologiya professoru, doktora Gabriela Martorell.
Digər tərəfdən bir instinkt Martorellin bir siqnala fitri və ya öyrənilməmiş bir cavab olduğunu söyləyir. İnstinktlər bir növün bütün üzvlərində olur və zamanla davranışı formalaşdıran təkamül təzyiqlərinin məhsuludur. Başqa sözlə, sürücülər motivasiyadır; instinktlər davranışlardır.
Martorell, əksər heyvanlarda olduğu kimi insanların da instinktlərə sahib olmadığını söyləyir. Bunun səbəbi, əksər instinktlər sərtdir, dəyişməzdir və sadə bir stimul tərəfindən təhrik olunur və insanlar çevik və uyğunlaşırlar.
“Ac qala bilərik, amma bir heyvan kimi bir davranışa sahib olmaqdan daha çox – məsələn nöqtəni çırpmaq kimi – soyuducunu döyə, ya da yaxınlıqdakı bir qəhvəxana gəzə və ya baqqal dükanına gedə bilərik” deyir. . Davranışlarımızın əksəriyyəti təkamüldən güclü təsirlənsə də, öyrənilir və dəyişkəndir.
Martorell, analıqla əlaqədar olaraq, bu sahədəki davranışlarımızı formalaşdıran proseslərin köhnə və dərin olduğunu, ancaq əksəriyyətini instinktiv adlandırmanın uzanacağını söyləyir.
Əlavə olaraq, həm ataların, həm də anaların uşaqlarla bağlılıq münasibətlərində olmağa bioloji olaraq hazır olduqlarını nəzərə alaraq, bir çox hərəkətlərin analıq davranışları deyil, valideynlik davranışları kimi daha yaxşı təsvir edilə biləcəyini izah edir.
Dorfman təkamül nöqteyi-nəzərindən insanların nəsil üçün telli olduğunu izah edir. “Qadın orqanizmi hamiləlik dövründə bir çox hormonal dəyişikliklərə məruz qalır və bu cür hormon sərbəstliyi davranışa, qavrayışa və duyğulara təsir edir” deyir. Östrojendəki dəyişikliklər və oksitosinin (“sevgi hormonu”) sərbəst qalması, bağlanması və cazibəsini təşviq edir.
Bununla birlikdə, Dorfman, ana olmaq istəməsinin hər zaman fitri olmadığını və bir çox sağlam qadının “ana təhriki” yaşamadığını vurğulayır.
Üstəlik, Monk izah edir ki, bir çox insan hələ mifik ana instinktini məktəb yaşındakı uşaqlara sadiq bir futbol məşqçisi və ya səxavətli və qayğıkeş bir müəllim kimi müxtəlif yollarla ifadə edərkən uşaq sahibi olmamağı seçir.
Bu səbəbdən də baxışlarımızı dəyişdirməyimizə və “ana instinktimizi” “qayğıkeş instinkt” olaraq dəyişdirməyimizə və bununla da bu davranışı olduğu yerdə – ətrafımızda görməyimiz lazım olduğuna inanır. Yalnız analarla və ya yalnız valideynlərlə məhdudlaşmır.
Gözləmələri necə idarə etmək olar
Qadınların uşaqları istəməsi və instinktiv olaraq onlara necə qulluq edəcəyini bilmələri fikri həm ictimai, həm də özünə tabe olan çox təzyiq yaradır. Həm də bir ata və ya digər valideyn rəqəminin körpəsi ilə əlaqə qurma qabiliyyətini endirir. Həm atalar, həm də analar eyni dərəcədə valideynlik davranışlarına sahibdirlər.
Bu cür müəyyən gözləntilər insanlara təzyiq göstərir və Monkun doğuşdan sonrakı depressiyaya səbəb ola biləcəyini söyləyir. Məsələn, bəzi qadınlar (və kişilər) yeni doğulmuş dövrü xəyal etdiklərindən daha az faydalıdır və bu hissdən utanırlar. Bu duyğular özünüzü günahlandırmağa və depressiyaya səbəb ola bilər.
“Bu cür təzyiqi idarə etmək üçün gələcək analar və gələcək analar üçün valideynliyin keçmişdən əhəmiyyətli təsirlərə sahib olan və bu günlərdə yeni təsirlər və təlimlər qazanmağın bir çox fürsəti olan öyrənilmiş bir davranış olduğunu xatırlamaq vacibdir. Yaxşı bir ana olmağın bir yolu yoxdur ”dedi Monk.
Paket
Ana instinkti kimi düşündüyümüz bir əfsanədir və bunun gerçək olduğu fikrini davam etdirmək, valideynlik etmək və biri olmaq seçimini daha da çətinləşdirir.
Beləliklə, bu qeyri-real gözləntiləri buraxın. (Uşaq bezi çantasında onsuz da yer yoxdur!) Valideynlik, getdikcə öyrəndiyiniz bir çətinlikdir.
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.