Sarı aşıq gül dftri

Sarı Aşıq bayatılarında hicran, həsrət, ayrılıqdan danışır, sevgilisinin uğrunda çəkdiyi əzabları, iztirabları qeyd edir. O, bayatılarını elə məharətlə və bacarıqla yaratmışdır ki, adam dinlədikcə, dinləmək istəyir. Sarı Aşığın ədəbi irsini öyrəndikcə göz önündə yeni mənzərələr açılır, yeni xalq örnəkləri bir-bir boy verir. Xalq poeziyasında özünə əbədi və ölməz abidə qoymuş Sarı Aşığın ecazkar sənətinin sirləri açıldıqca onun böyüklüyü daha aydın görünür.

Sarmaşık Çardak Gülü Bakımı

Sarmaşık çardak gülü bakımı çok kolaydır. Sarılıcı gül olarak da adlandırılan bir gül türüdür. En belirgin özellikleri arasında ise çok çiçekli ve sarıcı bir gül türü olmasıdır. Bu güller 2-3 metreye kadar uzayabilmektedir. Çok uzun ömürlü bir gül türü olmasının yanında soğuk havalara karşı da dayanıklıdır.

Bu bitkiye çok uygun fiyatla ve Ali Botanik AŞ. nin marka garantisi ile sahip olmak isterseniz www.alibotanik.com sitemizden ulaşıp kredi kartı ile ya da havale sistemini seçerek alabilirsiniz. Uzman ziraat mühendisleri ve tecrübeli bahçıvanlar tarafından 90 yıldır kendi fidanlıklar bölgemizde itina ile üretimi yapılmaktadır. Ayrıca daha detaylı bilgi almak için ya da çok alımdaki indirimden yararlanmak için bize 0532 065 14 36 whatsapp; hattımıza mesaj atabilirsiniz.

Sarmaşık gül çeşitleri gelişebilmek için güneş ışığına ihtiyaç duymaktadır. Toprak açısından çok seçici bir gül türü olmamakla birlikte kireçli toprakları çok sevmemektedir. Bu güllerin dikiminin yapılacağı yerin derinliği 50-60 cm kadar olmalıdır.

Dikimi için en doğru zaman ekim ayı olarak önerilmektedir. İlk yılında fazla açmayan bu gül türleri bu özelliği sayesinde donma tehlikesini de atlatmaktadır. Dikim işlemi sonbahar ayında yapılacaksa sarmaşık gülü fidesinde kısaltma yapılmaması gerekir.

Sarmaşık Gülü Bakımı Nasıl Olur?

Sarmaşık güller gelişmesi ve büyümesi için suyu sevmektedir. Demir açısından zengin olan, kırmızımsı ve killi topraklarda yetişmeyi çok severler. Sarmaşık güllerinin her yıl gübrelenmesi çiçeklerinin her geçen yıl daha iyi açmasını sağlar.

Sarmaşık gülü bakımı yapılırken ilkbahar aylarında besleyici maddelerle beslenmelidir. Besleme işlemini toprağa eklediğiniz gübreyi bitki köküne yerleştirerek gerçekleştirebilirsiniz. Bunun ardından mayıs ayı civarında güle özel gül gübresi kullanarak ikinci gübreleme işlemini yapabilirsiniz.

Gübreleme işleminden sonra çardak gülü sulaması titizlikle yapılmalıdır. Yaz aylarının sonuna doğru çardak güllerine son bir gübreleme işlemi daha yapabilirsiniz. Bunlar dışında gübreleme işlemi yapmamanız önerilmektedir. İlerleyen yıllarda ilkbahar aylarında gübrelemeye ek olarak toprak değişimi de yapılabilir.

Sarmaşık Gülü Nasıl Budanır?

Çardak gülü bakımı sırasında budama işlemi de titizlikle yapılmalıdır. Sarmaşık gülü budama işlemleri ilk birkaç yıl içinde şekil vermeye yönelik yapılmalıdır. Bu süreçte güllerin istediğiniz şekilde yayılmasını sağlayabilirsiniz.

İlerleyen yıllarda kuru, hastalıklı dalları ayıklamaya yönelik budamalar yapabilirsiniz. Sürekli açan güllerde ocak ve mart ayları arasında budama işlemini yapabilirsiniz. Yılda bir defa açan sarmaşık güllerde ise çiçeklerinin geçmesinden sonra ilkbahar ve yaz aylarında budama yapılabilir. Bahar ayında çiçekler açmadan budama yapılırsa sarmaşık güller o yıl çiçek açmayacaktır.

Sarmaşık güllerin budaması sırasında ana gövdeye zarar verilmemesine dikkat edilmelidir. Etrafa yayılan bölgelerde daha sağlıklı ve büyük bölgelerin önü açılarak daha sağlıklı yayılması sağlanabilir.

Sarmaşık Gülünde Hangi Hastalıklar Görülür?

Sarmaşık gülleri bakımı zor olan bir bitki türüdür. Yani sıradan bitkilerle kıyaslamamak gerekir. Bu güllerde görülen iki farklı hastalık olabilir. Bu hastalıklar kara leke ve beyaz gül biti hastalıklarıdır. Söz konusu hastalıklara güllerin yakalanmaması adına çiçek rengi ve türüne göre ilkbahar ve sonbahar aylarında vitamin takviyesi uygulanmalıdır.

Çardak gülü bakımı sırasında doğru zamanda vitamin takviyesi uygulanırsa çiçek hastalıklara karşı dirençli olacaktır. Hastalıklara bağlı olarak güllerin kuruyan bölgeleri olabilir. Bu bölgelerin daha fazla yayılmaması ve çiçeğin yeniden canlanması adına kuruyan ve solan güller üstten budama makası ile kesilmelidir. Bu sayede sarmaşık gülünün verimi arttırılabilir.

Gül yaprağı örümcekleri sarmaşık güllerin yapraklarının kenar bölgelerine mayıs ayı içinde yumurtalarını bırakmaktadır. Bu yapraklar içe doğru boru edasıyla kıvrılma gösterir. Bu görünüme gelen yaprakları hemen kesmeli ve yumurtalardan kurtulmalısınız. Ayrıca haşere öldürücü maddelerin de belirli zamanlarda yaprakların alt kısmına yapılması gerekmektedir.

Sarı Aşıq poeziyası

Sarı Aşıq haqqında hələlik ilk yazılı məlumat Qaradağinin «Təzkireyi-Qaradaği» əsərindəki qeydidir. XIX əsrin sənətkarı olan Qaradaği təzkirəsində «Aşıq Qurbanəli və ya Sarı Aşıq və haqq aşığı deyilən şəxsin seyrü-süluki» sərlövhəsi altında yazır: «Zahirən bu zati pak şifteyi-ruzigardır. Əslən Qaradağ mahalındandır. Çox qədim vaxtlarda gəlib Qarabağın Zəngəzur mahalında Həkəri çayının kənarında vaqe Güləbürd adlı qəryədə sükna edib». Sarı Aşığın bayatılarında Güləbirdin qədim adı da aşağıdakı şəkildə dilə gətirilir:

Mən aşıq, ağzındayam,
Aləmin ağzındayam,
Əslim Qaradağlıdır,
Məzməzək ağzındayam.

Məlumdur ki, qoyunun örüş yerində, arxacında məzməzək adlı ağ başlı, ağ qanadlı milçəyə bənzər həşərat olur. Yay aylarında, qoyun otlaqlarında həmin həşərat insanın burnuna toxunduqda əhval-ruhiyyəsi dəyişir, səsi gərlənir. O zaman həmin yerdə qoyun saxlanılırmış və o yerə «məzməzəyin ağzı» deyilirmiş. Aşıq öz keçmişini və məzməzəyin ağzında olduğu illəri belə xatırlayır.

Bu məlumat içərisində ən dəyərli fakt, onun əslən Qaradağ mahalından olmasıdır. O, həqiqətən Azərbaycan xalqının varlığından doğub. Yaxşının və bacısı Günəşin həqiqi adları müəyyənləşdirilmədiyi kimi, Sarı Aşığın özünün də adı dəqiqləşdirilməyib. Qaradaği «Təzkireyi-Qaradaği» əsərində onun adının Qurbanəli, Salman Mumtaz Abdulla, Əmin Abid Qərib, Bəhlul Bəhcət isə Sarıca Nəbi olduğunu göstərirlər.

Aşıq Ələsgərə görə onun adı Yetimdir. Aşıq Ələsgər məşhur bir təcnisində — «Fərhad Şirin sevdi, Yetim Yaxşı yar» — deyir. Lələnin bayatılarından məlum olur ki, onun adı Budaqdır. Bu adların hər birinin özünə görə mənası var. Aşığa Nəbi adını hər bir hadisəni qabaqcadan bilməsinə görə veriblər. Bizcə, ikinci ad Abdulla yox, Abdaldır. Aşıq abdal — dərviş kimi gəzəndir, obanı-oymağı dolaşandır. Professor M.H.Təhmasibə görə, onun adı elə Sarıdır. Əgər onun adı Sarı olsaydı, ona Aşıq Sarı deyərdilər, Sarı Aşıq deməzdilər.
Sarı adı, bizcə, onun yar yolu gözləməkdən, saralıb solması, üzündə, gözündə sarı qalması ilə əlaqədardır. Aşığın öz bayatılarına müraciət edək:

Mən aşıq, sarı qaldı,
Gün getdi, sarı qaldı.
Yollarına göz tikdim,
Gözümdə sarı qaldı.

Sarı Aşıq ədval-ruhiyyəsini ifadə etmək üçün bəzən bir yox, bir neçə bayatıdan istifadə edir:

Dağlar başın qar aldı,
Göy yarpaqlar saraldı.
Yaxşı dərdi çəkməkdən,
Bətbənizim saraldı.

Sarı Aşıq yaşadığı coğrafi məkan haqqında yazıb yaratmaqdan doymur. O, Həkəri çayına bir yox, bir neçə bayatı yazıb, axtarışlardan sonra Həkəri çayına Yaxşının həsrəti ilə yaranmış daha bir bayatı nümunəsi əldə edilib:

Həkəriyə baxsana,
Sularında axsana,
Yaxşı yarı görməyə,
Qəlbi dağa baxsana.

Uzun müddət Sarı Aşıqdan bəhs edənlər, onun Laçının Güləbird qəbirstanlığında yanaşı bir yox, iki qəbri olduğunu qeyd edirlər. Mən Lələnin «Yaxşı-Yaman» dastanını əldə etdikdən sonra Laçının Güləbird qəbirstanlığına getdim. Orada qədim bir qəbir-künbəzə və onun yanında üzərində saz şəkli olan qəbir-sənduqəyə rast gəldim. Üzərində saz şəkli olan qəbir-sənduqə 1927-ci ildə arxeoloqlar tərəfindən araşdırılıb və XVII əsrə aid olduğunu qeyd ediblər.

Sənduqənin yanındakı kümbəz, qəbirstalıq isə Gözəl şah tərəfindən Lələnin üstündə tikilmiş memarlıq abidəsidir. Gözəl şağın kümbəz tikdirməsi epizodu «Yaxşı-Yaman» dastanında öz əksini tapıb. «Yaxşı-Yaman» dastanı bütövlükdə «Xalqın söz mirvariləri» kitabında nəşr edilib. Sarı Aşığın «Aşiq və Yaxşı» dastanı öz təkamülünü coşqun bir şəkildə yaşadır. Geniş xalq kütləsi arasında onun cinaslı bayatıları, bayatı-bağlamaları dillər əzbəridir.

Onun bayatıları ona görə bu qədər sevilir ki, onlar böyük sənətkarlıqla yaradılmaqla yanaşı, insanları sevib-sevilməyə, insani gözəlliyi, sevib-sevilməyi isti nəfəslə qəlbləri oxşayır. Onun bayatıları o qədər bədii cəhətdən qüdrətli cilalanmış bir şəkildə yaradılıb ki, bayatı yaratmaq eşqinə düşənlər deyirlər, kaş mən də Sarı Aşıq kimi yaddaqalan bayatılar düzüb qoşa biləydim:

Mən aşiqəm baxtı yarım,
Baxtımın taxtı yarım,
Üzündə gül göz izi,
Sənə kim baxdı yarım.

Onun hər bir bayatısı ölməz bir sənət abidəsidir, mahir zərgər əlindən çıxmış ölməz incilərdir. Sarı Aşığın yaradıcılığı hələ bizə tam üzünü göstərməyib. Biz onun yaradıcılıq xəzinəsini istənilən qədər əldə edə bilməmişik. Son illərdə tək-tək əldə etdiyimiz bayatı nümunələri göstərir ki, biz Sarı Aşıqdan az şey bilirik. Sarı Aşıq Azərbaycan poeziyasında bayatı zirvəsinin fatehidir.

O, bu ucalığı getdikcə daha möhtəşəm bir şəkildə nümayiş etdirir. İnsanlar onun yetkin, bitkin, məzmunlu, rəngarəng, dərin mənalı və dərin mündəricəli bayatılarından doymayırlar. Onun bayatı çeşməsi zaman-zaman axdığı kimi bundan sonra da könüllərə axmaqda davam edəcək. Sarı Aşığın bayatıları gələcək bayatı yaradıcıları üçün bir örnək, bir mənbə, bir qaynaq rolunu oynayacaq. Neçə ki, Azərbaycan türkləri var, Sarı Aşıq zaman-zaman onların qəlbində yaşayacaq.
Sarı Aşığın təşbih və bənzətmələri özünəməxsusdur, orijinaldır. Sarı Aşıq elə bir qıza aşiqdir ki, nə göydə, nə də yerdə onun gözəlliyinə, hüsnünün yaraşığına tay ola bilməz.

Aşığam, kimsəsizə,
Rəhm elə kimsəsizə.
Nə göydə mələk bənzər,
Nə yerdə kimsə sizə.