Skazkin orta əsrlər

Reç Pospolitanın yaranması. Livoniya müharibəsində Litva ağır vəziyyətə düşdü. Litvanın yuxarı dairələri xilas yolunu Polşa ilə birləşməkdə gördü. 1569-cu ildə Lublin şəhərində Polşa ilə Litva arasında uniya bağlandı.Bu iki dövlət Reç Pospolita adlı dövlətdə birləşdi. Bu dövlətə Ukrayna və Belorusiya ərazisinin də bir hissəsi daxil idi.
Polşa-Litva maqnatları (Polşada iri feodal, varlı və əsilli şəxs) və şlyaxtası (Polşada hakim feodal təbəqəsi) yaranmış vəziyyətdən istifadə edib rusları Baltik sahilindən çıxarmağa və rus torpaqlarını tutmağa çalışırdılar. Lakin 1572-ci ildə Reç Pospolita krallıq oldu. Rus çarı IV İvan Reç Pospolita taxtına sahib olmaq istədi. Lakin Osmanlı dövləti buna imkan vermədi. Rusiya əleyhdarı Stefan Batori Reç Pospolita kralı seçildi.

Skazkin orta əsrlər

(+994 12) 493 30 77

• Fəlsəfə
• Tarix
• Azərbaycan tarixi
• Sosiologiya
• Etnoqrafiya
• İqtisadiyyat
• Dövlət və hüquq
• Siyasət. Siyasi elmlər
• Elm və təhsil

• Mədəniyyət
• Kitabxana işi
• Psixologiya
• Dilçilik
• Ədəbiyyatşünaslıq
• Folklor
• Bədii ədəbiyyat
• İncəsənət
• Kütləvi informasiya vasitələri

Asiya və Afrika ölkələrinin orta əsrlər tarixi

Abunə

Lokal şəbəkədə oxucuların istifadəsinə “Rusiya Federasiyasının Qanunvericilik Bazası” təqdim olunur.

Lokal şəbəkədə oxucuların istifadəsinə bütün elm sahələri üzrə 5 000 e-kitabdan ibarət elektron kitabxana – Elektron Kitabxana Sistemi İPR Books təqdim olunur.

Polpred.com Medianin İcmalı. Hər gün minlərlə xəbərlər, Rus dilində tam mətn, son 15 ilin informasiya agentliklərinin və işgüzar nəşrlərin ən yaxşı milyon mövzusu.

Bannerlər

Əlaqə

Ünvan: AZ1005, Azərbaycan Respublikası, Bakı şəhəri,
Nizami küçəsi 58

Tel.: (+99412) 596-26-13

İş vaxtı:
Bazar ertəsi – Cumə: 9:00-18:00
Fasilə: 13:00-14:00
İstirahət günləri: Şənbə, Bazar

Copyright © 2013 Prezident Kitabxanası. Bütün hüquqlar qorunur.
Məlumatlardan istifadə zamanı istinad vacibdir.

orta əsrlər tarixi

Qərbi Roma imperiyasının dağıldığı 476-cı ildən İngiltərə burjua inqilabının başlandığı 1640-cı ilə qədər olan dövrü əhatə edir.
Orta əsrlər tarixi aşağıdakı üç dövrə bölünür:
1. V əsrin sonundan XI əsrin ortalarına qədər — feodal münasibətlərinin yarandığı erkən orta əsrlər;
2. XI əsrin ortalarından XV əsrin sonunadək — feodalizmin tam inkişafı dövrü (klassik feodalizm);
3. XV əsrin sonu XVII əsrin ortaları (son orta əsrlər) feodalizm quruluşunun dağılması, kapitalist münasibətlərinin yaranması dövrü.
Orta əsrlərdə Avropa və Asiyanın əksər ölkələrində feodalizm quruluşu mövcud idi. Afrika, Amerika və Avstraliya xalqlarının çoxu isə ibtidai icma quruluşunda yaşayırdı. Feodalizmin meydana gəlməsinin əsas şərti məhsuldar qüvvələrin inkişaf edib, hər bir kəndli ailəsinə təkbaşına kənd təsərrüfatı ilə məşğul olmaq imkanı verən səviyyəyə çatması idi. Feodalizm quruluşunda iki əsas sinif var idi: kəndli və feodal. Feodal torpaq üzərində tam, kəndlilər üzərində natamam hakimiyyətə malik idi.

Yaradılıb 21 fevral 2010 Topik 89 Abunəçi 34 Reytinq 35.00

Administratorlar (2):
2ral papatürk

Moderatorlar (0):
Moderator yoxdur

“Lion cəlladı” – Jozef Fuşe

• orta əsrlər tarixi
• 12 fevral 2015, 15:37

“Hətta Allaha belə ömür boyu sadiq qalacağı barədə and içmirsə, insanlar haqqında heç söhbət ola bilməz” – Svayq, “Jozef Fuşe”.

Onun qərarları gilyotindən daha kəskin idi. Heç zaman yanılmazdı. Nə inqilabın şöhrətinin başgicəlləndirici vaxtlarında, nə Direktoriya, nə də ki imperiya dönəmində başını qurban verdi. Əksinə, çoxlu başlar aldı. Bir göz qırpımında çoxlu insan öldürdü. İnsanları bir-birinə bağlayaraq top gülləsi ilə birdəfəlik o dünyaya yola saldı.

Kilsələri tarimar, İncili təhqir elədi, müqəddəs xaça tüpürüb, sonra süpürüb atdı. Halbuki, özü dini təhsil almışdı, moizələr oxumuşdu.

Bu adam əksəriyyətin ilk olaraq Svayqın əsərindən tanıdığı Jozef Fuşedir.

Əgər yeni dünyanın tarixi 1789-cu il fransız devrimindən başlayırsa, bu mərhələdə iştirakçı olan bütün fiqurlar tarix üçün önəmlidir. Yakobinçilər, həm jirondistlər, krala sadiq qalanlar, gələcək imperiyanın təməlini hazırlayanlar, bir sözlə, hər kəs bu mərhələnin önəmli kimsələridir. Bu kimsələrdən Robespyer şimşək tək çaxaraq hüquq tanrısı rolunu oynayır, Napoleon ordu generallığından imperator taxtına qədər yüksəlir.

Amma birdə bunların kölgəsində gizlənən, amma kölgəsi ilə onların hər ikisini yola salan şəxs var idi: Jozef Fuşe.

Ata-babası kimi səhhətinə görə dənizçi ola bilmir. Kilsədə din xadimi kimi yetişməsi üçün təhsil alır. Burada biliyi ilə seçilir, riyaziyyat, fizika üzrə mütəxəssis olur, dərs deyir. Amma Allaha və kilsəyə sonsuza qədər sədaqətli qalacağına dair monarx andını içmir. Çünki Allah daxil, kiməsə daimi bağlı qalmaq ona yad bir hiss idi. On il monastır divarları arasında həyat sürən bu şəxs yekun anddan imtina edir. Amma əvəzində bu on ildə (20-30 yaş) o, mühüm bir xarakterə yiyələnir:

Çin XI – XVII əsrin 1-ci yarısında

• orta əsrlər tarixi
• 16 iyun 2014, 22:58

Monqolların Çini işğal etməsi. Sun imperatorluğu (960-1279) dövründə iri xüsusi torpaq mülkiyyəti və icarə münasibətləri inkişaf edirdi. Feodal zülmü kəndli üsyanlarına səbəb oldu. La­kin bu vaxt Çinin başının üstünü monqol təhlükəsi aldı. 1211-ci ildə monqollar Çinə hücum etdi, onun işğalını 1279-cu ildə başa çatdırdı və Sun imperiyasına son qoydular. Çin Monqol dövlətinin əsas hissəsi, Pekin «Böyük xan» dövlətinin paytaxtı oldu.

«Qırmızısarıqlılar» üsyanı. Min sülaləsinin hakimiyyətə gəlməsi. İqtisadi yüksəliş. XIV əsrin ortalarında Çində monqol zülmünə qarşı üsyan başladı. Üsyançılar başlarına qırmızı sarıq bağladıqları üçün onlara «qırmızısarıqlılar» deyirdilər. Üsyan 20 il davam etdi. 1368-ci ildə onların apardıqları azadlıq müharibəsi qalib gəldi, monqollar Çindən qovuldular. Hakimiyyətə Min sülaləsi (1368-1644) gəldi. Onun əsasını Çyan Yuan-Çyan qoymuşdu. Monqol feodallarından alınan torpaqlar kəndlilərə paylandı, torpaq becərənlər 3 il müddətinə vergi və mükəlləfiyyətlərdən azad edildi, tacir və sənətkarlardan alınan vergi azaldıldı. Bu siyasət təsərrüfatın yüksəlməsinə səbəb oldu.

Osmanlı imperiyasının yüksəlmə dövrü

• orta əsrlər tarixi
• 15 aprel 2014, 23:17

Osmanlı imperatorluğu XVI əsr — XVII əsrin 1-ci yarısında. XVI əsrin əvvəllərində Osmanlı imperatorluğu Yaxın Şərqdə ən qüdrətli dövlətə çevrilmişdi. Osmanlılarla Səfəvilər arasında ərəb ölkələrini ələ keçirmək uğrunda mübarizə başlandı. Sultan 1 Səlim Yavuz (1512-1520) 1514-cü ildə Çaldıran döyüşündə Səfəvilərə qalib gəldi. I Şah İsmayıl Ağqoyunlu dövlətinin tarixi ərazisini ələ keçirə bilmədi. Cənub-şərqi Anadolu, Gürcüstan Osmanlıların əlinə keçdi. Bu döyüş əslində türk-islam dünyasının məğlubiyyəti, Qərb diplomatiyasının qələbəsi idi.

Bundan sonra I Səlim Səfəvilərin müttəfiqi Misir üzərinə hücum etdi. 1516-cı ildə Dəməşq, Hələb, Fələstini, 1518-ci ildə Qahirəni tutdu. Avropa ilə Asiyanı birləşdirən beynəlxalq ticarət yolu Osmanlıların əlinə keçdi. I Səlim özünü müsəlman aləminin xəlifəsi elan etdi. 1518-ci ildə Xeyrəddin Barbarosun başçılıq etdiyi türk donanması Aralıq dənizində İspaniyanın donanmasını darmadağın etdi və Osmanlılar Afrikanın şimalının bir hissəsini, o cümlədən Əlcəzairi ələ keçirdi.

Niderland burjua inqilabı

• orta əsrlər tarixi
• 27 aprel 2014, 01:01

Niderland Şelda Maaş və Reyn çaylarının aşağı axarında yerləşirdi. Mənası çökək ölkə deməkdir. XVI əsrdə Niderlandda 3 milyon adam yaşayırdı, 300 şəhər yardı. Niderland çay yolu ilə Fransa və Almaniya, dəniz vasitəsilə İngiltərə və Skandinaviya ilə ticarət edirdi. Böyük coğrafi kəşflərdən sonra Niderlandın dəniz ticarəti daha da yüksəldi, Antverpen şəhərinin dünya ticarətində rolu artdı. Çünki bu limana yan alan gəmilər, yəni müxtəlif ölkənin tacirləri burada bərabər ticarət etmək hüququna malik idilər. Buna görə də, XVI əsrdə Antverpen Avropa tarixində dünya ticarətinin birinci mərkəzi oldu.

Niderland əhalisi dəniz sahilində və bəzən dənizdə bəndlər çəkir, dənizi qurudur və qurudulmuş ərazilərdə təsərrüfat yaradır, kənd və şəhərlər salırdılar. Niderlandda manufakturalar yaradılmağa başlandı. Manufakturalarda mahud parça, kətan, gəmi ləvazimatı və s. istehsal olunurdu. Niderlandda kapitalist sənayesi inkişaf edir, muzdlu əməkdən istifadə olunurdu. Lakin XVI əsrin ortalarında Niderland feodal İspaniyasının hakimiyyəti altında idi. Niderlandın Amerikada, Cənubi İtaliyada müstəmləkələri var idi. İspaniya kralı Avropada ən güclü ordu və donanmaya malik idi. Niderland İspaniyaya okeanın o tayındakı müstəmləkələrindən 4 dəfə çox gəlir verirdi.
Davamı →

Vahid Rusiya dövlətinin yaradılması

• orta əsrlər tarixi
• 24 mart 2015, 13:01

Rusiya torpaqlarının Moskva ətrafında birləşdirilməsinin başa çatması. XVI əsrdə Rusiyanın daxili və xarici siyasətinin qarşısında aşağıdakı vəzifələr dururdu:

• feodal pərakəndəliyinə qarşı mübarizə;
• vahid dövlət aparatının yaradılması;
• ölkənin ərazisini şərq və Pribaltika torpaqları hesabına genişləndirilməsi.

XVI əsrdə Rusiyanın xarici siyasətinin əsas istiqamətini işğalçılıq müharibələri yolu ilə ərazisini genişləndirmək təşkil edirdi. III Vasili (1505-1533) 1510-cu ildə Pskov respublikasını, 1514cü ildə Smolenski, 1521-ci ildə Ryazan knyazlıqlarını Moskvaya birləşdirdi.

Rusiya dövlətinin işğalçı müharibələri

• orta əsrlər tarixi
• 19 aprel 2014, 21:48

Volqaboyu və Qərbi Sibirin Rusiya tərəfindən işğalı. XVI əsrin 50-ci illərində keçirilən islahatlar Rusiya dövlətini möhkəmləndirdi. Fəal xarici siyasət yeridən Rusiya Volqaboyunun zəngin məhsuldar torpaqlarını ələ keçirmək, bu ərazini yeni gəlir mənbəyinə çevirmək istəyirdi. Rus tacirləri Şərqi Avropa ilə Cənubi Qafqaz və digər şərq ölkələri ilə ticarət yolunda maraqlı idilər. Bundan əlavə gələcəkdə bu ərazidən Qafqazı, Mərkəzi Asiyanı, Sibiri işğal etmək üçün istifadə etmək olardı.
1549-1551-ci illərdə ruslar Qazan xanlığının sərhədlərinə hücum etdilər, IV İvan ticarət əlaqələrini bəhanə edərək xanlığın daxili işinə qarışır, xalqlar arasında nifaq salırdı. Qazan xanlığında ruspərəst və müstəqillik tərəfdarları arasında mübarizə gedirdi. IV İvan Qazanda tərəfdarı Şah Əlini hakimiyyətə gətirdi. Şah Əli xalqın təzyiqi altında Moskvaya qaçdı. Ruslar Qazan şəhərindən 30 km aralı Svyaqa çayı sahilində Sviyajsk qalası tikdilər. 1552-ci il iyunun 16-da 150 minlik rus ordusu Moskvadan Qazan üzərinə yürüşə başladı. Osmanlı sultanı Süleyman Qanuni Krım xanı Dövlət Gəraya rus torpaqlarına hücum etmək göstərişini verdi. Lakin o, döyüşdə məğlub oldu. Ruslar avqustun axırında Qazanı mühasirəyə aldılar. Qazan xanı Yadigar xana təslim olmağı təklif etdilər. O, axıra qədər müqavimət göstərdi. 1552-ci il oktyabrın 2-də Qazan şəhəri işğal olundu. Yadigar xan əsir alınıb, Moskvaya aparıldı və ona orada zorla xristian dinini qəbul etdirdilər.
IV İvan 1556-cı ildə hücum edib Həştərxan xanlığını ələ keçirdir və onun müstəqilliyinə son qoyuldu.

Başqırdıstanın işğal olunması 1557-ci ildə başa çatdı. IV İvanın fərmanına əsasən, bu yerlərə rus kəndliləri köçürüldü. Beləliklə, Qazan və Həştərxan xanlıqlarının süqutu nəticəsində Rusiyanın cənub-şərq sərhədlərinin təhlükəsizliyi təmin edildi. Şərq ölkələri ilə iqtisadi, ticarət, siyasi və mədəni əlaqələr üçün şərait yarandı.
Qazanın və Həştərxanın tutulması Sibirin işğalına yol açdı. Sibir xəz malı ilə zəngin idi. Rus tacirləri Uralarxası ərazilərin xəz dərisini ələ keçirir, bundan çoxlu gəlir əldə edirdilər. Belələrindən biri Stroqanovlar ailəsi idi. Hökumət onlara qalalar tikmək, qoşun saxlamaq hüququ vermişdi. Onların ətrafına Volqadan gəlmiş çoxlu quldur və başkəsənlər toplaşmışdı. Onların başında quldur ataman Yermak dururdu.
1563-cü ildə Kuçum xan Sibir xanlığında hakimiyyətə gəldi və Rusiyadan vassal asılılığını qəbul etdi. 1571-ci ildə Rusiyanın vassalı olmasından imtina etdi. Ataman Yermak Stroqanovların pulu ilə 1581-ci ildə Sibir xanlığı üzərinə hücum etdi. Sibir xanlığının mərkəzi Kaşlık şəhərini tutdular, lakin Yermak İrtış çayını keçərkən çayda boğuldu.
Ruslar işğalçılıq niyyətlərindən əl çəkmədi. 1586-1587-ci illərdə ruslar Sibirdə Tümen, Tobolsk, Tara şəhərlərini salmağa başladılar. 1598-ci ildə Ob çayı sahilində baş vermiş döyüşdə Kuçum xan məğlub oldu və kiçik qoşunla Sibirə çəkildi. Belə­liklə, Qərbi Sibir də Rusiyanın tərkibinə qatıldı.

Livoniya müharibəsi (1558-1583). Rusiya əlverişli ticarət limanlarına malik olmaq, yeni torpaqlar ələ keçirmək üçün Baltik dənizinə çıxmağa can atırdı. Baltik dənizinə çıxmaq yolunda ən böyük əngəl Livoniya ordeni idi. Rusiyanın işğalçılıq siyasəti Livoniya ilə müharibəyə səbəb oldu. 1558-1583-cü illəri əhatə edən müharibə tarixdə Livoniya müharibəsi adlandı.
1558-ci ilin yanvarında Rusiya Livoniya ordeninə qarşı müharibəyə başladı. Rusiya Livoniya konfederasiyasına (Buraya Livoniya ordeni, Riqa arxiyepiskopluğu, Derpt, Ezel, Kurlandiya yepiskopluğu daxil idi) məxsus torpaqları tutmağa çalışırdı. Müharibənin ilk illərində Livoniya ordeni məğlub edildi və onun varlığına son qoyuldu.
Livoniya məğlub olandan sonra Rusiya Polşa, İsveç, Litva kimi güclü dövlətlərlə üzləşdi. Bu müharibə Rusiya dövlətini sarsıtdı. 1564-cü ildə Polotskyaxınlığında Litva rus qoşununu məğlub etdi. Kurbskinindüşmən tərəfinə keçməsi vəziyyəti daha da ağırlaşdırdı. 1569-cu ildə Polşa və Litvanın birləşməsi Rusiyanın vəziyyətini pisləşdirdi.
1579-cu ildə İsveç ordusu Novqorod torpağına soxuldu, Pskov mühasirəyə alındı (1581), lakin onu tutmaq mümkün olmadı. 1582-ci ildə Rusiya ilə Reç Pospolita arasında barışıq bağlandı. Barışığa əsasən, Rusiya Smolenski sərhədindəki Velijiitirdi. 1583-cü ildə İsveçlə barışıq bağlandı, Baltik dənizinin Rusiyaya məxsus sahilboyu ərazisi, yəni Narva, Yam, Koporye, İvanqorod İsveçə verildi.Livoniya müharibəsində Rusiya Baltik dənizinə çıxmaq məqsədinə çata bilmədi.

REÇ POSPOLİTA (1569-1795)

Reç Pospolitanın yaranması. Livoniya müharibəsində Litva ağır vəziyyətə düşdü. Litvanın yuxarı dairələri xilas yolunu Polşa ilə birləşməkdə gördü. 1569-cu ildə Lublin şəhərində Polşa ilə Litva arasında uniya bağlandı.Bu iki dövlət Reç Pospolita adlı dövlətdə birləşdi. Bu dövlətə Ukrayna və Belorusiya ərazisinin də bir hissəsi daxil idi.
Polşa-Litva maqnatları (Polşada iri feodal, varlı və əsilli şəxs) və şlyaxtası (Polşada hakim feodal təbəqəsi) yaranmış vəziyyətdən istifadə edib rusları Baltik sahilindən çıxarmağa və rus torpaqlarını tutmağa çalışırdılar. Lakin 1572-ci ildə Reç Pospolita krallıq oldu. Rus çarı IV İvan Reç Pospolita taxtına sahib olmaq istədi. Lakin Osmanlı dövləti buna imkan vermədi. Rusiya əleyhdarı Stefan Batori Reç Pospolita kralı seçildi.

Reç Pospolitanın zəifləməsi. Livoniya müharibəsi 1583-cü ildə Reç Pospolitanın xeyrinə qurtardı. Bu dövlət XVI əsrin sonu və XVII əsrin əvvəllərində Rusiyada hökumət böhranından istifadə edib onu parçalamaq istəyirdi.
Reç Pospolita I Yalançı Dmitri və II Yalançı Dmitridənistifadə edib Rusiyada hakimiyyəti ələ keçirməyə çalışırdı. Polşa Rusiyaya qarşı açıq müdaxiləyə başladı. 1609-cu ildə Reç Pospolitanın kralı III Sigizmundunqoşunları Rusiyaya hücum etdi. Rusiya boyar və zadəganları onun oğlunu hakimiyyətə dəvət etdilər. Rus xalqının polyaklara qarşı azadlıq mübarizəsi Polşa müdaxiləsini iflasa düçar etdi.
1618-ci ildə Deulino kəndindəRusiya ilə Reç Pospolita arasında saziş bağlandı. Sazişə əsasən, Smolensk və Çerniqov-Seversktorpaqları Reç Postalitaya verildi.

RUSİYA MƏDƏNİYYƏTİ

Məktəblər. XI əsrdə Kiyev dövləti Avropanın ən iri dövlətlərindən biri idi. Kiyev knyazı Vladimir Bizans imperatorunun qızı ilə evlənmişdi. Kiyevin böyük knyazı Yaroslav Mudrı (1019-1064) dövründə maarif inkişaf etmiş, kitablar rus dilinə tərcümə edilmiş, oğlanlar üçün məktəblər açılmışdı. XI əsrdə Vladimir Monomaxın bacısı Kiyevdə qız məktəbi açmışdı.

Memarlıq. Rus memarlığında mozaika və freskalardangeniş istifadə edilirdi. Bu dövrün ən gözəl memarlıq nümunəsi Kiyevdəki Müqəddəs Sofiya məbədidir.XV əsrdə vahid Rusiya dövlətinin yaranması mədəniyyətin inkişafına səbəb oldu. Bu dövrdə Moskva Kremli yenidən tikildi. XV əsrin 70-ci illərində Kremlin mərkəzində Uspenski kilsəsinininşasına başlandı. Onu İtaliya­dan dəvət olunmuş Aristotel Fioravanti rus və intibah memarlığının nailiyyətləri əsasında tikilmişdi. Bu- kilsədə ibadətlə yanaşı, tacqoyma mərasimi keçirilir, Zemstvo yığıncağı çağrılır, müharibələrin başlanması elan olunurdu.
XVI əsr rus memarlığının zirvəsi (Moskvadakı Qızıl meydandakı) Pokrov (Vasili Blajenni) məbədidir. Bu dövrdə daş memarlığı geniş yayılmış, əsrlərdən bəri ağac memarlığının müsbət üsullarından istifadə edilmişdi. Vasili Blajennı məbədi bir-birinə oxşamayan 9 kilsədən ibarətdir.

Tökmə sənəti. Kitab çapı. XV əsrin sonunda Rusiyada tökmə sənətigeniş yayılmışdı. Həmin əsrin 80-ci illərində Moskvada
dövlət topxanasıfəaliyyət göstərirdi. Bu topxananın da ustası Andrey Çexov 1486-cı ildə «Tsar-puşka» (“Çar-top”)adlanan,
ağırlığı 40 ton olan top tökdü. İndi bu top Moskva Kremlində saxlanılır.
Hökumət və kilsə dini kitabların yayılmasında maraqlı idi. 1564-cü ildə Moskvada dövlət mətbəəsi açıldı.Mətbəəyə İvan Fyodorov və PyotrMstislavetsbaşçılıq edirdi. Kitab çapı Rusiyanın mədəniyyət tarixində böyük hadisə idi.
Kiyevdə Nestor «Ötən günlərin dastanı»əsərini qələmə almışdı. Ayrı-ayrı knyazların salnaməsi yazılırdı. Rusiyada Kiyev dövrünün qədim bılinalarını monqol zülmündən sonra yenidən yazdılar və rus xalqının bütün düşmənlərini monqol kimi qələmə verdilər. Bu, tarix üçün bağışlanılmaz səhvdir.

Qazan xanlığı

• orta əsrlər tarixi
• 27 aprel 2014, 00:51

XV əsrin I yarısında Orta Volqaboy Qızıl Ordadan ayrıldı, Kama çayının Volqa çayına töküldüyü yerin yaxınlığında müstəqil Qazan xanlığı yaradıldı. Xanlığın ərazisi indiki Tatarıstan respublikasının bir hissəsini təşkil edirdi. Xanlığın qərb sərhəddi Moskva knyazlığına çatırdı. Buradan Qafqaza, Xəzər dənizi sahilinə, Mərkəzi Asiyaya ticarət yolları gedirdi.

Hələ VIII-X əsrlərdə Volqa və Kama sahillərində məskunlaşmış bulqarlar yerli əhali ilə qaynayıb qarışmış, nəticədə Volqa Kama bulqarları formalaşmışdı. Monqolların hücumundan sonra (XIII əsr) Qazan türklərinin etnik bir xalq kimi formalaşmasi. XVI əsrdə başa çatdı. Bulqar tayfalarından biri qazan adlanırdı. Onlar Cənubi Qafqazda da yayılmışlar. Qazançı, Qazanzəmi onların adı ilə bağlı ola bilər.

Monqol tarixi

• orta əsrlər tarixi
• 26 sentyabr 2013, 22:48

Monqolların ərazisi və məşğuliyyəti. Monqollar Kulun — Bugir gölündən başlayaraq Altay dağlarının qərb ətəklərinə qədər uzanan ərazidə qədim zamanlardan yaşamışdılar. Monqolların bir hissəsi çöllərdə köçəri maldarlıqla, mal-qarası olmayan tayqada yaşayan başqa bir hissəsi isə meşə monqolları ovçuluqla məşğul olurdu. «Monqolların nəsli haqqında qiymətli rəvayətlər» əsərində monqollar «keçə alaçıqlarda yaşayan» adamlar adlandırılır.

XII əsrdə monqollar arasında qəbilə münasibətləri dağılmağa başladı. Dağılmış qəbilələrin ayrı-ayrı hissələri birləşib ordular yaradırdı. Ordu birləşməsinin başında ən iri maldarlardan seçilmiş hərbi rəislər — bahadır və noyonlar dururdu. Onlar otlaqları ailələr arasında bölürdülər. Daha çox köçərini hakimiyyəti altında birləşdirən noyon və bahadır xan titulu daşıyırdı. Noyonların tayfasına mənsub olan istehsalçılar xaraçular adlanırdı. Onlar noyonlara tabe idilər, onlar üçün kumız (at südündən hazırlanmış sərinləşdirici içki) hazırlayır, sürülərim otarır və s. işlərini görürdülər.

Rusiya orta əsrlərdə

• orta əsrlər tarixi
• 29 avqust 2012, 21:03

Kiyev dövlətinin parçalanması. XI əsrin axırları-XII əsrin əvvəllərində Kiyev dövləti geniş əraziyə malik olsa da, möhkəm əsaslı deyildi. Onun tərkibinə qatılmış tayfalar öz xüsusiyyətlərini qoruyub saxlamışdılar. Natural təsərrüfatın hökm sürdüyü ayrı-aryı bölgələr arasında iqtisadi əlaqələr olduqca zəif idi. Bununla yanaşı dövlətin əhəmiyyətli dərəcədə müdafiə sistemi yaradılmışdı. Belə bir şəraitdə XI-XIII əsrlərdə Kiyev dövləti üçün yeni xüsusiyyətlər meydana çıxdı. Ayrı-ayrı bölgələrdə-Novqorod, Polotsk, Smolensk, Suzdal və Rostov torpaqlarında feodal aristokratiyası inkişaf edir və güclənirdi. Bütün torpaqlar feodalların əlinə keçmişdi. Kəndlilərin əlindən bütün torpaqlar çıxdığına görə torpaqsızlaşaraq, feodallardan asılı vəziyyətə düşmüşdülər. Müxtəlif bölgələrdə çox böyük torpağa sahib olan knyazlar meydana gəlirdi. XI əsrdə Kiyev dövlətində də təsərrüfat natural xarakter daşıdığından ayrı-ayrı bölgələr arasında əlaqələr çox zəif idi.

Orta əsrlərdə xristian kilsəsinin ağalığı

• orta əsrlər tarixi
• 24 sentyabr 2012, 22:38

XI əsrin ortalarına qədər xristian kilsəsi vahid kilsə hesab olunurdu. Lakin Qərbi Avropada kilsənin başçısı Roma papası, Bixzansda isə Konstantinopol patriarxı idi. Patriarx Bizans imperatorundan asılı idi. Roma papası Şərqi Avropanın xristianlığı Bizansdan qəbul etmiş bəzi ölkələrini də özünə tabe teməyə çalışırdı. Xristian kilsəsinə ağalıq etmək və onun gəlirini bölüşdürmək üstündə papa ilə patriarx arasında şiddətli mübarizə gedirdi. 1054-cü ildə xristin kilsəsi Qərbvə Şərq kilsələrinə parçalandı. Papa ilə patriarx bir-birinə lənət oxudu. O zamandan Qərb kilsəsi katolik kilsəsi («yəni ümumdünya» kilsəsi), Şərq kilsəsi isə pravoslav kilsəsi (yəni «həqiqi din kilsəsi») adlanmağa başladı.