Strateji planlaşdırmanın mərhələləri

Bu alətlər rəhbərliyə, təşkilatı görmə qabiliyyətinə aparacaq müxtəlif elementləri nəzərə alaraq bir strategiya hazırlamağa kömək edir.

Strateji Planlaşdırma və Əməliyyat Planlaşdırması arasındakı fərq

Planlaşdırma müəssisənin baxışını, missiyasını, məqsəd və vəzifələrini nəzərə alaraq rəhbərlik tərəfindən həyata keçirilən mühüm bir fəaliyyətdir. Bu, gələcəkdə nə etməli olduğumuzu əvvəlcədən düşünməyi nəzərdə tutur və iş məqsədlərini yerinə yetirmək üçün kobud bir layihə yaradır. Korporativ səviyyədə baş verən planlama olaraq adlandırılır strateji planlaşdırma, funksional səviyyədə baş verən planlaşdırma prosesi deyilir əməliyyat planlaşdırması.

Strateji Planlaşdırma işin uzunmüddətli hədəflərinə çatmaq üçün cəmlənmişdir. Digər tərəfdən, şirkətin qısamüddətli hədəflərinə çatmaq üçün əməliyyat planlaşdırması həyata keçirilir. Bunlar, prioritetləri təyin etmək və mənbələri uyğunlaşdırmaq üçün, iş məqsədlərinin həyata keçirilməsinə gətirib çıxaracaq şəkildə istifadə olunur. Strateji planlaşdırma ilə əməliyyat planlaşdırması arasındakı fərqi anlamaq üçün aşağıda verilmiş məqaləni oxuyun.

Müqayisə qrafiki

Müqayisə üçün əsas	Strateji planlaşdırma	Əməliyyat Planlaşdırması
Məna	Təşkilatın vizionuna çatmaq üçün planlaşdırma Strateji Planlaşdırmadır.	Əməliyyat Planlaşdırma, işin taktiki hədəflərinə çatmaq üçün nələrin ediləcəyinə əvvəlcədən qərar vermək müddətidir?
Vaxt üfüq	Uzunmüddətli planlaşdırma	Qısa müddətli planlaşdırma
Yanaşma	Ekstradisiya edildi	İçəri girdi
Dəyişikliklər	Ümumiyyətlə, plan daha uzun müddətdir.	Plan hər il dəyişir.
Tərəfindən həyata keçirilir	Ən yüksək səviyyəli idarəetmə	Orta səviyyəli idarəetmə
Əhatə dairəsi	Geniş	Dar
Vurgu	Görmə, missiya və hədəflərin planlaşdırılması.	Şirkətin gündəlik fəaliyyətinin planlaşdırılması.

Strateji Planlaşdırmanın tərifi

Strateji Planlaşdırma, təşkilatın gələcəkdə hara çatmaq istədiyinə qərar vermək üçün ən üst səviyyəli rəhbərliyin həyata keçirdiyi bir planlaşdırma prosesidir. Və təşkilati baxış, missiya və hədəfləri izləmək üçün nə etmək lazımdır? Biznesin mikro və makro mühitini araşdıran analitik bir prosesdir. Proses şirkətin vizyonunu, ambisiyalarını müəyyənləşdirmək və şirkətini son hədəfinə aparacaq bir marşrut etmək üçün prioritetləri təyin etmək üçün istifadə olunur.

Strateji Planlaşdırma Prosesi

Planlaşdırma müəyyən bir şöbə və ya bölmə üçün edilmir, ancaq bütün təşkilatı əhatə edir. Strateji planlaşdırma təşkilatı birbaşa təsir edən daxili və xarici mühitin amillərini müəyyənləşdirmək üçün edilir. Plan, təşkilatın davamlı inkişafına yönəlmişdir. Bu müddətdə istifadə olunan vasitələr bunlardır:

• SWOT Analizi (Güc, Zəiflik, Fürsətlər, Təhdidlər)
• Portfel təhlili
• PEST Təhlili (Siyasi, İqtisadi, Sosial, Texnoloji Mühit)
• Porter’in 5 qüvvə təhlili (Yeni İştirakçılar, Rəqib Satıcılar, Əvəzedici Məhsullar, Alıcı Sövdələşmə Gücü, Təchizatçı Sövdələşmə Gücü)
• BCG Matrix (Boston Consulting Group)

Bu alətlər rəhbərliyə, təşkilatı görmə qabiliyyətinə aparacaq müxtəlif elementləri nəzərə alaraq bir strategiya hazırlamağa kömək edir.

Əməliyyat Planlaşdırma tərifi

İşin gündəlik fəaliyyətini əvvəlcədən təyin edən proses, Əməliyyat Planlaması adlanır. Planlaşdırma təşkilati hədəflərə çatmaq üçün strateji planlaşdırmaya dəstək olmaq üçün edilir. Bu müddətdə şirkətin qısa müddətli hədəfləri müəyyənləşdirilir və bu hədəflərə çatmaq üçün bir vasitə də tapılır.

Orta səviyyəli rəhbərlik əməliyyat planlaşdırma prosesinin funksiyasını yerinə yetirir. Buraya müntəzəm iş fəaliyyətlərinin və əməliyyatların qısa müddətə planlaşdırılması daxildir. Bu müddətdə təşkilat, təşkilatın vizyonuna çatmaq üçün strateji planlaşdırma ilə uyğunlaşdırılan planlama fərdi olaraq həyata keçirildiyi müxtəlif şöbə, şöbə, bölmə və mərkəz olaraq təsnif edilir. Əməliyyat Planlaşdırmasının xüsusiyyətləri aşağıdakılardır:

• Məqsədlər aydın şəkildə müəyyənləşdirilməlidir.
• İstədiyiniz nəticənin əldə edilməsi.
• Fəaliyyətlər qərar verildiyi kimi həyata keçirilməlidir.
• Keyfiyyət standartlarının qorunması.
• Performansın ölçülməsi.

Strateji Planlaşdırma ilə Əməliyyat Planlaşdırması arasındakı əsas fərqlər

Strateji planlaşdırma ilə əməliyyat planlaşdırması arasındakı fərqlər aşağıdakılardır:

1. Təşkilatın vizionunu həyata keçirməyi planlaşdırma Strateji Planlama olaraq bilinir. Təşkilatın taktiki hədəflərinə çatmağı planlaşdırma Əməliyyat Planlaması adlanır.
2. Strateji Planlaşdırma, Əməliyyat Planlaması ilə müqayisədə uzun müddətdir.
3. Əməliyyat Planlaması Strateji Planlamaya dəstək olmaq üçün edilir.
4. Strateji Planlaşdırma işin daxili və xarici mühitini də nəzərə alır. Əksinə, Əməliyyat Planlaşdırması işin daxili mühiti ilə əlaqədardır.
5. Strateji Planlaşdırma ən üst səviyyəli rəhbərlik tərəfindən həyata keçirildiyi halda, Əməliyyat Planlaması orta səviyyəli idarəetmənin bir funksiyasıdır.
6. Strateji Planlaşdırma bütün təşkilatı əhatə edir, lakin Əməliyyat Planlaşdırması təşkilatın müəyyən bir bölməsində və ya şöbəsində aparılır.

Nəticə

Başlanğıcda planlaşdırmağın hər şey üçün edilə biləcəyini müzakirə etdiyimiz kimi, bir iş təşkilatında viziona çatmaqdan tutmuş adi iş fəaliyyətinə qədər müxtəlif məqsədlər üçün edilə bilər, lakin adları, yolları və planlaşdırma üsulları fərqlidir. Strateji Planlaşdırma və Əməliyyat Planlaması, təşkilatın menecerləri və rəhbərləri tərəfindən həyata keçirilən iki növ planlaşdırma prosesidir.

Strateji Planlar vizyona, missiyaya, hədəflərə və hədəflərə çatmaq üçün hazırlanır. Digər tərəfdən, taktiki hədəflərə çatmaq üçün işin əsas fəaliyyətlərini effektiv şəkildə həyata keçirmək üçün Əməliyyat Planları hazırlanır.

Strateji planlaşdırmanın mərhələləri

Əgər şirkət strateji idarəetmə prinsipinə əməl etsəydi, onun strateji planlaşdırma fəaliyyətinin əhəmiyyətini yüksək qiymətləndirmək çətindir – bu, əsas funksiyalardan biridir. Belə bir təşkilatda işləmək, sabitlik hissi verir, çünki bütün hərəkətləriniz sifariş verilir, bütün strategiyalar aydın şəkildə qeyd olunmuş nəticəyə yönəldilir. Ən vacib sayılan insan qaynağıdır, hər bir işçi (və siz də daxil olmaqla) qiymətə düşür.

Strateji planlaşdırmanın məqsəd və vəzifələri

Artıq başa düşdüyünüz kimi, aydın şəkildə ifadə edilmiş məqsəd strateji planlaşdırmanın əsas vəzifələrindən biridir. Məqsəd satış bazarı genişləndirmək, yenilikçi bir məhsul təqdim etmək, alternativ xammallardan istifadə etmək, məhsulların satışını artırmaqdır.

Əgər şirkətin hədəfi uzunmüddətli və strateji planda əksini tapsa, onda vəzifələr hazırkı planda müəyyənləşdirilir. Vəzifələr firmanın strateji məqsədlərin həyata keçirilməsində tədricən hərəkət etməsinə, habelə onları həyata keçirmək yollarının müəyyən edilməsinə yönəlib. Buna görə şirkətin bölmələri üçün vəzifələr qoyulur. Ümumi məqsədə nail olmaq üçün şirkətin müxtəlif şöbələri üçün vəzifələr müəyyən edilə bilər.

Strateji planlaşdırmanın xüsusiyyətləri

Strateji planlaşdırma ilə yanaşı, başqa bir ənənəvi taktik planlaşdırma növü də var. Sonuncu, işin necə sona çatdığını və son mərhələləri müəyyənləşdirməklə necə qurulacağını müəyyən edir.

Strateji planlaşdırmanın əsasları:

• müəssisə gələcəkdə bazarda öz yerini özündə birləşdirir;
• əsas problemlər şirkətin xaricində görülür, lakin hətta şirkətin öhdəliyi və qarşısını almaq olar;
• Strateji məqsədlər şirkətin üst rəhbərliyi tərəfindən hər il bir görüş şəklində hazırlanır.

Hər iki planın şirkətin fəaliyyətində birləşməsi məqsədəuyğundur: taktiki planlaşdırma mövcud strategiyalar çərçivəsində strateji spesifikasiyaya çevrilə bilər. Planın hazırlanması illik büdcənin inkişafı ilə eyni vaxtda aparılmalıdır.

Beləliklə, strateji planlaşdırmanın əsas mərhələlərini nəzərdən keçirək:

1. Müəyyən vaxt sərhədləri ilə şirkətin məqsəd və vəzifələrini müəyyənləşdirmək.
2. Şirkətin daxili və xarici mühitinin tam təhlili, potensial imkanların qiymətləndirilməsi.
3. Dörd növ strateji planlaşdırma strategiyasının seçimi: azaldılması, məhdud böyüməsi və böyüməsi. Bəlkə də üç strategiyanın birləşməsi.
4. Dərhal strateji inkişafı.
5. Strategiyanın həyata keçirilməsi.
6. Strategiyanın həyata keçirilməsinin monitorinqi və qiymətləndirilməsi.

Müəyyən edilmiş və əldə edilmiş məqsədlər arasındakı fərq minimaldır (əgər əlbəttə ki, məqsədlər cəsarətli planlardan kənara çıxmadıysa).

Strateji planlaşdırmanın dezavantajları

Onun bütün məntiqliliyi və effektivliyi üçün strateji planlaşdırma əlverişsizdir. Gələcəyin aydın görünüşü yalnız şirkətin uğurlu olması üçün bazarda öz yerini tapmaq və öz rəqabət qabiliyyətini anlamaq imkanı verən dövlət və məqsədlərdən ibarətdir. Əslində, strateji planlaşdırma metodunun həyata keçirilməsi üçün aydın bir alqoritm yoxdur, onun effektivliyi menecerin intuisiyasına və şirkətin doğru istiqamətdə rəhbərlik qabiliyyətinə, müəyyən məqsədlərə gətirib çıxarmasına bağlıdır. Bu vəziyyətdə müəssisənin bütün işçilərinin məqsədlərini birmənalı şəkildə başa düşmək vacibdir. Ümumiyyətlə, strateji planlaşdırma prosesi perspektiv planlaşdırma ilə müqayisədə daha çox resurs – həm resurslar, həm də vaxt tələb edir. Buna görə ən Qərb şirkətləri strateji planlaşdırma mexanizminin təkmilləşdirilməsi lazım olduğunu düşünür, lakin strateji planlaşdırma özü əlbəttə ki, yaşamaq hüququna malikdir.