F? Z? KANIN? SASLARI ->

. n düzx?tt boyunca yay?lmas? qanunu: bircins mühitd? i??q düz x?tt boyunca yay?l?r.

Fəsil 2. Müxtəlif mühitlərdə sabit cərəyan qanunları

2.3. Kənar qüvvələr. Elektrik hərəkət qüvvəsi. Tam dövrə üçün Om qanunu. Hissə 1.

Test ID – 54442
Müəllif: Admin (Əlavə edilib: 16.02.2012)

Tam dövrə üçün Om qanununun riyazi ifadəsi hansıdır?

ε/(R+r)

JRt

CAVAB DÜZDÜR!

Testin cavabını DÜZ tapdınız. Zəhmət olmasa testin izahını aşağıdakı hissədə yazaraq digərləri ilə paylaşın.

CAVAB SƏHVDİR
Paylaşın – Hamı bilsin

Hörmətli dost! Siz bu gün bizə dəstək olmamısınız. Yuxarıda olan paylaşma yollarından gendə 1 dəfə paylaşanın saytımızda olan bütün hər bir hissəsindən istifadə edəcəksiniz. Əvvəlcədən təşəkkürlər.

Testin cavabını göstər

Bu testə aid şərhlər yazılmayıb. Öz şərhlərinizi göndərmək üçün yuxarıdakı “Testin izahını yazın” bölməsinə yazın.

Xüsusi müqavimət hansı hərflə işarə olunur?

Elektrokimyəvi ekvivalent asılıdır.

Maddənin kütləsiylə
Maddənin növü ilə
Cərəyan şiddətiylə
Faradey sabitiylə

Potensiallar fərqinin əmsalının düsturu hansıdır?

Cisimlər və ya zərrəciklərin ətrafında elektromaqnit sahəsi yaratma xassəsi adlanır:

Elektrik yükü
Cərəyan şiddəti
Elektromaqnit qarşılıqlı təsir
Elektrik sahəsi

BS – də potensiallar fərqinin vahidi nədir?

Vahidi yoxdur

Elektriklə maqnetizm arasındakı əlaqəni ilk dəfə aşkar etdi:

Modulca bərabər, işarəcə əks olan iki nöqtəvi yükdən ibarət əlaqəli sistem adlanır:

Elektrik dipolu
Dielektriklər
Polyarlaşma

Volt BS – də hansı fiziki kəmiyyətin vahididir?

Müqavimətin

Elektrik keçiriciliyi zəif olan, yəni müqaviməti böyük olan metallar hansılardır?

Xrom, molibden
Qızıl, gümüş
Mis, alüminium
Qələvi metallar, volfram

Om BS – də hansı fiziki kəmiyyətin vahididir?

Müqavimətin

Elektronun metalı tərk edərək vakuuma çıxması üçün lazım olan enerjinin minimum qiyməti:

Elektron emissiyası
Vakuum diodu
Elektron şüa borusu

Termoelektron emissiyası hadisəsini kim kəşf etmişdir?

İ.İ. Mandelştam
N.D. Papaleski

Qazlarda elektrik cərəyanının əsas yükdaşıyıcıları olmayan zərrəciklər hansılardır?

Müsbət ionlar
Mənfi ionlar
Elektronlar

Neytral qaz atomunun və ya molekulunun elektron alması və verməsi hesabına iona çevrilmə prosesi adlanır:

Qaz boşalması
Elektrik qövsü

Elektronların neytral atomlarla ( və ya molekullarla ) birləşməsi nəticəsində əmələ gəlir:

Müsbət ionlar
Mənfi ionlar
Neytronlar

Məhlulları və ərintiləri elektrik cərəyanı keçirən maddələr ( duz, turşu və qələvi ) adlanır:

Elektrolit
İon keçiriciliyi
Elektroliz

Elektrolitdən cərəyan keçərkən elektrodlar üzərinə maddə toplanması prosesi adlanır:

Elektroliz
Elektrolit
Qalvanoplastika
Qalvanostegiya

Görülən işi cismin hərəkət trayektoriyasından asılı olmayan qüvvələr adlanır:

Konservativ qüvvələr
Elektrik qüvvəsi
Lorens qüvvəsi
Maqnit qüvvəsi

Ədədi qiymətcə elektrod üzərində kimyəvi ekvivalentə bərəbər miqdarda maddə kütləsi ayırmaq üçün elektrolit məhlulundan keçən elektrik yükünə bərəbər kəmiyyətdir:

Paskal qanunu
Elektroliz üçün Faradey sabiti
Qapalı dövrə üçün Om qanunu
Elektromaqnit induksiya qanunu

İonlaşdırıcının təsiri altında baş verən qaz boşalması adlanır:

Qeyri – müstəqil boşalma
Müstəqil boşalma
Alovsuz boşalma
Taclı boşalma

Yükü qapalı dövrə boyunca hərəkət etdirən zaman kənar qüvvələrin işinin həmin yükün miqdarına olan nisbəti adlanır:

Elektrik hərəkət qüvvəsi
Tam müqavimət
Kənar qüvvələr
Konservativ qüvvələr

Elektrik yükü hansı hərflə işarə edilir?

Kondensatorun yükünün onun köynəkləri arasındakı potensiallar fərqinə olan nisbəti ilə ölçülən fiziki kəmiyyət adlanır:

Elektrik tutumu
Elektrik yükü
Elektrik sayğacı
Elektrik dipolu

Sərbəst yüklərin konsentrasiyası və onların hərəkət xarakterinə görə mühitlərin bölündüyü qruplara aid deyil:

Yarımkeçiricilər
Dielektriklər
Elektrik dipolu

Qarşılıqlı təsirdə olan eyni yüklərin hər birinin yükünü 2 dəfə artırsaq, qarşılıqlı təsir qüvvəsi necə dəyişər

16 dəfə artar
2 dəfə azalar
4 dəfə artar
2 dəfə artar

Elektromaqnit induksiya hadisəsinə əsaslanan cihaz hansıdır?

transformator
qızdırıcı batareya

Hansı qüvvə sol əl qaydasına əsasən təyin olunur?

Gərginliyi tənzimləyən cihaz hansıdır??

potensiometr

Radioaktiv maddənin başlanğıc nüvələrinin sayı 6000, parçalanmadan sonra qalan nüvələrin sayı 3000 olarsa və parçalanma müddəti 8 il olarsa, onda bu maddənin yarımparçalanma periodunu tapın

Elektromaqnit cərəyanın neçə xassəsi var?

Haqqımızda

Bu portalı yaradılmasında məqsədimiz ən tez yenilənən təhsil xəbərlərı məkanı yaratmaq idi. Burada sizlər heç yerdə olmayan testlər, sınaqlar, gündəlik dərslərin yoxlanılması imkanı tapacaqsınız.

Əlaqə

Azərbaycan, Bakı şəhəri
+994 50 686 86 44
sbabanli@yahoo.com

Abunə

Xüsusi kampaniyalar, endirimlər, sınaqlar haqqında ən birinci məlumat almaq üçün abunə olun (PULSUZDUR)

F?Z?KANIN ?SASLARI

Nyutonun I qanunu: el? hesablama sisteml?ri var ki, bu sisteml?r? n?z?r?n h?r?k?td? olan cism? ba?qa cisiml?r t?sir etmirs?, (v? ya ba?qa cisiml?rin t?siri bir-birini kompensasiya edirs?) onda o cisim öz sür?tini sabit saxlay?r.

Nyutonun I qanununun öd?ndiyi hesablama sistemin? inersial hesablama sistemi deyilir. Bir inersial hesablama sistemin? n?z?r?n düzx?tli b?rab?rsür?tli (t?cilsiz) h?r?k?t ed?n ist?nil?n ba?qa hesablama sistemi d? inersial hesablama sistemidir.

Nyutonun II qanunu: Cism? t?sir ed?n qüvv?l?rin ?v?zl?yicisi cismin kütl?sinin bu qüvv?l?rin cism? verdiyi t?cill? hasilin? b?rab?rdir: F = m a

Nyutonun III qanunu : Cisiml?r modulca b?rab?r, istiqam?tc? ?ks olan qüvv?l?rl? bir-birin? t?sir edir: F1,2 = -F2,1

Ümumdünya cazib? qanunu: cisiml?r bir-birin?, modulu onlar?n kütl?l?ri hasili il? düz, onlar?n aras?ndak? m?saf?nin kvadrat? il? t?rs müt?nasib olan qüvv? il? c?zb olunur:

?xtiyari iki cismin aras?nda t?sir ed?n qar??l?ql? c?zb qüvv?l?ri ümumdünya cazib? qüvv?si v? ya qravitasiya qüvv?si adlan?r. Qravitasiya sabiti ?d?di qiym?tc?, aralar?ndak? m?saf? 1 m. olduqda, h?r birinin kütl?si 1kq. olan iki cismin aras?ndak? cazib? qüvv?sin? b?rab?rdir.

Lingd? qüvv?l?rin tarazl?q ??rti: lingin qollar?na t?sir ed?n qüvv?l?rin qiym?tl?ri qollar?n uzunluqlar? il? t?rs müt?nasib olarsa, ling tarazl?qda olar: F2/F1=L1/ L2

T?rp?nm?z dayaq ?traf?nda f?rlana bil?n b?rk cism? ling deyilir.

Mexanikan?n q?z?l qaydas?: qüvv?d? neç? d?f? qazan?l?rsa, m?saf?d? o q?d?r d?f? itirilir.

?mpulsun saxlanmas? qanunu: qapal? sistem t??kil ed?n cisiml?rin impulslar?n?n h?nd?si (vektorial) c?mi bu cisiml?rin ist?nil?n h?r?k?tl?rind? v? ist?nil?n qar??l?ql? t?sirind? sabit qal?r.

Tam mexaniki enerjinin saxlanmas? qanunu: a??rl?q qüvv?si v? yaxud elastiklik qüvv?si il? qar??l?ql? t?sird? olan cisiml?rin qapal? sisteminin tam mexaniki enerjisi, sistemin cisiml?rinin ist?nil?n h?r?k?tl?rind? sabit qal?r:

Ep1 + Ek1 = Ep2 + Ek2

Bernulli qanunu: borudan axan mayenin t?zyiqi, onun h?r?k?t sür?tinin kiçik oldu?u boru hiss?l?rind? çox v? ?ksin?, sür?tin böyük oldu?u hiss?l?rd? is? az olur.

Paskal qanunu: qaz?n v? ya mayenin üz?rin? dü??n t?zyiq, d?yi?m?d?n qaz?n v? ya mayenin h?r bir nöqt?sin? verilir.

Birl??mi? qablar qanunu: ist?nil?n formal? birl??mi? qablarda bircins mayenin s?thi eyni s?viyy?d? olur. Müxt?lif s?xl?ql? mayel?r olduqda birl??mi? qablar qanunu: birl??mi? qablarda s?xl. böyük olan maye sütununun hündürlüyü s?xl. kiçik olan maye sütununun hündürlüyünd?n kiçik olur: h1/h2=r2/r1

Hidravlik presd? qüvv?l?rin tarazl?q ??rti : böyük por?enin sah?si kiçik por?enin sah?sind?n neç? d?f? böyükdürs?, böyük por?en? t?sir ed?n qüvv? kiçik por?en? t?sir ed?n qüvv?d?n o q?d?r d?f? böyükdür:

Molekulyar-kinetik n?z?riyy? : 1. madd? z?rr?cikl?rd?n t??kil olunmu?dur;

2. bu z?rr?cikl?r nizams?z h?r?k?t edir

; 3. z?rr?cikl?r bir-biri il? qar??l?ql? t?sird?dir

. Bütün cisiml?rin nizams?z h?r?k?t ed?n ayr?-ayr? z?rr?cikl?rd?n t??kil olunmas? t?s?vvürü ?sas?nda makroskopik cisiml?rin xass?l?rini v? onlarda ged?n istilik prosesl?rini izah ed?n n?z?riyy? molekulyar-kinetik n?z?riyy? adlan?r.

Avaqadro qanunu: eyni temperatur v? t?zyiqd? müxt?lif qazlar?n b?rab?r h?cmind? olan molekullar?n say? eynidir.

Boyl-Mariot qanunu: verilmi? qaz kütl?sinin temperaturu d?yi?mirs?, onun t?zyiqinin h?cmin? hasili sabit qal?r: T=const , PV=const.

Gey-Lüssak qanunu: verilmi? qaz kütl?sinin t?zyiqi d?yi?mirs?, onun h?cminin mütl?q temperatura nisb?ti sabit qal?r: P=const, V/T=const.

?arl qanunu: verilmi? qaz kütl?sinin h?cmi d?yi?mirs?, onun t?zyiqinin mütl?q temperaturuna nisb?ti sabit qal?r: V=const , P/T=const.

Huk qanunu: kiçik deformasiyada elastiklik qüvv?si nisbi uzanma il? düz müt?nasibdir: Fel = − k Δx

Enerjinin saxlanmas? qanunu: enerji t?bi?td? heçd?n yaranm?r v? itmir; enerjinin miqdar? d?yi?m?zdir, o yaln?z bir ??kild?n ba?qas?na keçir. ?stilik hadis?si d? daxil olunmaqla enerjinin saxlanma v? çevrilm? qanunu termodinamikan?n birinci qanununa tabedir.

Termodinamikan?n I qanunu: sistem bir haldan ba?qa hala keçdikd? onun daxili enerjisinin d?yi?m?si xarici qüvv?l?rin i?i il? ona veril?n istilik miqdar?n?n c?min? b?rab?rdir:

Termodinamikan?n I qanununu bel? d? ifad? etm?k olar: sistem? veril?n istilik miqdar? onun daxili enerjisinin d?yi?m?sin? v? sistemin xarici cisiml?r üz?rind? gördüyü i?? s?rf olunur:

Enerjinin mümkün olan çevrilm?l?rinin istiqam?tini göst?r?n v? bununla da t?bi?td? ged?n prosesl?rin dönm?z oldu?unu ifad? ed?n qanun termodinamikan?n ikinci qanunu adlan?r.

Termodinamikan?n II qanunu: sisteml?rin özünd? v? ya ?trafdak? cisiml?rd? eyni zamanda ba?qa d?yi?iklikl?r olmadan istiliyi nisb?t?n soyuq sistemd?n daha isti sistem? keçirm?k olmaz.

Elektrik yükünün saxlanmas? qanunu: qapal? sistemd? bütün z?rr?cikl?rin yükl?rinin c?bri c?mi sabit qal?r: q1 + q2 + . + qn =const.

Kulon qanunu: sükun?td? olan yüklü iki nöqt?vi cismin vakuumda qar??l?ql? t?sir qüvv?si onlar?n yükl?rinin modullar? hasili il? düz, aralar?ndak? m?saf?nin kvadrat? il? t?rs müt?nasibdir:

Superpozisiya prinsipi: müxt?lif yüklü z?rr?cikl?rin yaratd. elektrik sah?sinin mü?yy?n nöqt?d? yekun intensivliyi z?rr?cikl?rin h?min nöqt?d? yaratd. ayr?-ayr? intensivlikl?rin vektorial c?min? b?rab?rdir:

Dövr? hiss?si üçün Om qanunu: dövr? hiss?sind?n axan c?r?yan?n ?idd?ti h?min hiss?nin uclar?ndak? g?rginlikl? düz müt?nasibdir: I = U / R

Coul-Lens qanunu: c?r?yanl? naqild? ayr?lan istilik miqdar? c?r?yan ?idd?tinin kvadrat?, naqilin müqavim?ti v? c?r?yan?n keçm?si üçün s?rf olunan zaman?n hasilin? b?rab?rdir:

Tam dövr? üçün Om qanunu: tam dövr?d? c?r?yan ?idd?ti h?min dövr?nin elektrik h?r?k?t qüvv?si il? düz müt?nasibdir: I =ε / R+r

Amper qanununun ifad?si bel?dir: Amper qüvv?si maqnit induksiya vektorunun modulunun c?r?yan ?idd?tin?, naqil parças?n?n uzunlu?una v? bu parça il? maqnit induksiyas? vektoru aras?nda qalan buca??n sinusu hasilin? b?rab?rdir: FA=? BΔl sina

Maqnit sah?si t?r?find?n c?r?yanl? naqil? t?sir ed?n qüvv? Amper qüvv?si adlan?r.

Faradey qanunu: Elektrolitd?n elektirk c?r?yan? keç?n Δt zaman ?rzind? elektrodda ayr?lan madd?nin kütl?si, zaman v? c?r?yan ?idd?ti il? düz müt?nasibdir:

. n düzx?tt boyunca yay?lmas? qanunu: bircins mühitd? i??q düz x?tt boyunca yay?l?r.

. n qay?tma qanunu : 1. Dü??n ?üa, qay?dan ?üa v? dü?m? nöqt?sind?n iki mühiti ay?ran s?rh?d? ç?kilmi? perpendikulyar bir müst?vi üz?rind?dir.

2. Qay?tma buca?? dü?m? buca??na b?rab?rdir.

. n s?nma qanunu: 1. Dü??n ?üa, s?nan ?üa v? dü?m? nöqt?sind?n iki mühiti ay?ran s?rh?d? ç?kilmi? perpendikulyar bir müst?vi üz?rind?dir. 2. Dü?m? buca??n?n sinusunun s?nma buca??n?n sinusuna olan nisb?ti iki mühit s?rh?di üçün sabit olub, ikinci mühitin birinci mühit? nisb?t?n s?nd?rma ?msal? adlan?r:

sina/sinb= n = n2 / n1 = v1 / v2 v? ya n1 sin α1 = n2 sin α2

Eyn?teynin nisbilik n?z?riyy?sinin I postulat? : t?bi?t hadis?l?rinin ham?s? bütün inersial hesablama sisteml?rind? eyni t?rzd? gedir.

Eyn?teynin nisbilik n?z?riyy?sinin II postulat? : i. n vakuumdak? sür?ti bütün hesablama sisteml?ri üçün eyni olub, m?nb?yin sür?tind?n v? i??q siqnal?n? q?bul ed?n q?buledicinin sür?tind?n as?l? deyildir.

Plank hipotezi : atomlar elektromaqnit enerjisini ayr?-ayr? porsiyalar-kvantlar ??klind? ?üaland?r?r v? udur.

Fotoeffektin I qanunu: metal?n s?thind?n i. n bir saniy?d? qopard. elektronlar?n say? dü??n i. n intensivliyi (dü??n fotonlar?n say?) il? düz müt?nasibdir. . n t?siril? madd?d?n elektronlar?n qopmas? hadis?si fotoeffekt adlan?r.

Fotoeffektin II qanunu: metaldan ç?xan elektronlar?n maksimal kinetik enerjisi i. n intensivliyind?n as?l? olmay?b, dü??n i. n intensivliyind?n as?l?d?r.

Fotoeffektin III qanunu: i. n tezliyi bax?lan madd? üçün mü?yy?n qiym?t? malik minimum tezlikd?n ( vmin) kiçik olduqda fotoeffekt ba? vermir, böyük olduqda is? fotoeffekt ba? verir; vmin v? ya λ max fotoeffektin q?rm?z? s?rh?ddi adlan?r. v min= A /h

Atomun Tomson modelin? gör? atomun müsb?t yükü onun bütün h?cmi boyunca b?rab?r s?xl?qla paylan?r v? elektronlar h?min müsb?t yüklü kür?nin daxilind? yerl??ir.

Rezerford planetar modelin? gör? atomun m?rk?zind? onun dem?k olar ki, bütün kütl?si v? bütün müsb?t yükü toplanm?? nüv? yerl??ir. Elektronlar is? dair?vi orbitl?r boyunca nüv?nin ?traf?nda h?r?k?t edir.

EHQ. Tam dövrə üçün Om qanunu

Müxtəlif işarəli yüklənmiş iki naqil götürək. Bu naqillər arasında potensiallarr fərqi var. Əgər naqilləri bir məftil ilə birləşdirsək, onda qısamüddətli elektrik cərəyanı yaranar. Bu zaman cisimlər boşalar. Elektrik cərəyanı çox az müddət davam edib, naqillərin tam boşalması anında dayanar. Bu cərəyanı hansısa bir üsulla sabit saxlaya bilərik, bundan ötrü yükləri ayırıb, naqilləri daim yükləməliyik. Bu proses üçün elektrik təbiətli olmayan kənar qüvvə, tutaq ki kimyəvi və ya elektromaqnit təbiətli qüvvə tələb edir. Kulon qüvvəsi özü özlüyündən bu cisimləri yükləyə bilmir və uzun müddət elektrik cərəyanını saxlamır. Kənar qüvvələr elektrik yüklərini ayırır, qapalı dövrədə sabit elektrik cərəyanını yaradır və eyni zamanda müəyyən A_k işini görür.

Sadə cərəyan mənbəyinin iş prinsipinə nəzər yetirək. İstənilən sabit cərəyan mənbəyinin iki qütbü var: müsbət və mənfi. Cərəyan məbəyinin daxilində kənar qüvvələr yükləri qütblərə gətirir və bu qütblərdə müəyyən potensiallar fərqi yaradır. Əgər dövrə qapalıdırsa, onda yaranmış elektrik cərəyanı mənbənin müsbət qütbündən mənfi qütbünə tərəf yönələcək.

Elektrik yükünün tam elektrik dövrəsi üzrə hərəkəti zamanı kənar qüvvələrin gördüyü işin, həmin yükün miqdarına olan nisbətinə elektrik hərəkət qüvvəsi deyilir:

EHQ-nın öıçü vahidi:

Hər bir cərəyan mənbəyinin öz EHQ-sı və daxili müqaviməti var.

düsturundan, kənar qüvvələrin işini təyin edə bilirik:

A_k = ε∙q ⇔ A_k = ε∙I∙t

Elektrik cərəyanın tam dövrədə axması zamanı, nəinki xaraci dövrə hissəsində, həm də ki cərəyan mənbəsi daxilində istilik miqdarı ayrılır. Kənar qüvvələrin işi cərəyan mənbəsinin daxilində və xarici dövrə hissəsində ayrılan istilik miqdarlarının cəminə bərabərdir:

εIt = I 2 Rt + I 2 rt ⇒

ε = IR + Ir ⇒

ε = I ∙ (R + r) ⇒

Tam dövrə üçün Om qanunu :

Tam dövrədə yaranan cərəyan şiddəti mənbənin EHQ-sı ilə düz mütənasib olub, dövrənin tam müqavimətinə tərs mütənasibdir:

Tam dövrədə yaranan cərəyan şiddətinin xarici müqavimətdən asılılıq qrafiki:

Göründüyü kimi, xarici müqavimətin artması zamanı cərəyan şiddəti azalır, xarici müqavimət azaldıqda cərəyan şiddəti artır. Xarici müqavımət sıfıra bərabər olarsa, onda cərəyan şiddəti maksimal qiymətinə çatacaq:

– qısa qapanma cərəyanıdır.