Uşaq tərbiyəsində 7 əsas səhv

Uşağınız hər dəqiqə sizi sevmək məcburiyyətində deyil. O xəyal qırıqlığından xilas ola bilər, amma o, çətin ki, ərköyünlükdən qurtula biləcək. Uşaqlara “yox” və “indi olmaz” deməkdən qorxmayın və onlara həqiqətən dəyər verdikləri üçün mübarizə aparmağa imkan verin.

Gənc uşaqlar tərəfindən necə sevilmək olar

Gənc uşaqlar cazibədardırlar, lakin qorxulu da ola bilərlər. Uşaqlarla yaxşı davranmadığınızı hiss edə bilərsiniz, xüsusən də onların ətrafında çox vaxt keçirməmisinizsə. Xoşbəxtlikdən, bir uşaqla tez bir zamanda əlaqə qurmaq və sizinlə vaxt keçirməkdən həzz almaq üçün edə biləcəyiniz bir neçə asan şey var. Uşağın həyatında hansı rolu oynamağınızdan asılı olmayaraq, siz onları qazana və sizi sevməsinə nail ola bilərsiniz.

addım

Metod 1/3: Uşaqla əlaqə

• Əgər qapalı görünürsünüzsə, uşaq sizin pis olduğunuzu düşünə bilər və ya onları bəyənmir.

• Misal üçün, özünüzlə şirniyyat, mini qutu lego, ucuz kukla, Play Dough qabı, rəngləmə kitabı və ya konfet parçası gətirə bilərsiniz.
• Hədiyyə və ya şirniyyat verməzdən əvvəl uşağın valideyni ilə əlaqə saxlayın ki, yaxşı olduğundan əmin olun.

• Uşaq böyük bir buludu göstərirsə, deyin: “Əla! Sizcə bulud necə görünür? ”
• Uşaq sizə bir yarpaq uzatsa, deyə bilərsiniz: “Təşəkkür edirəm, dostum! Bu gözəl jurnaldır! ”
• Əgər onların yeni oyuncağı varsa, siz deyə bilərsiniz: “Bu oyuncaq nə edir?” və ya “Bununla oynamaqdan əylənirsən?”

• Siz soruşa bilərsiniz: “Ayaqqabılarınızda sizə kömək etsəm yaxşıdır?” “Sənə palto ilə kömək edə bilərəmmi?” və ya “Qucaqlamaq istəyirsən?”
• Əgər uşaq onlara toxunmağınızı istəmirsə, onlara gülümsəməyə davam edin və yaxşı olduğunu söyləyin. “Mən bunu başa düşürəm. Bəzən mən də qucaqlaşmaq istəmirəm” kimi bir şey deyə bilərsiniz.

• Körpələr çox yaraşıqlıdır, buna görə də onları qucaqlayacağınız və ya götürəcəyiniz tamamilə başa düşüləndir. Ancaq bu, hələ sizə öyrəşməmişsə, uşaq üçün qorxulu ola bilər. Uşağın yerinə hörmət edin və onu sevməyə məcbur etməməyə çalışın.

Metod 2/3: Kiçik uşaqlarla oynayın

1. Onlarla oynayarkən bütün diqqətinizi uşağa yönəldin. Çox güman ki, fikrinizdə çox şey var, lakin bunun sizə oyun zamanı tam hazır olmanıza mane olmasına imkan verməyin. Uşağa yalnız 15 dəqiqə olsa belə, müəyyən bir müddət ərzində bütün diqqətinizi verin. Daxili uşağınızdan faydalanın və sadəcə oynamaqdan həzz alın.
   • Uşağa qulluq edirsinizsə, onunla birlikdə olduğunuz bütün vaxtınızı oynayaraq keçirə bilərsiniz.
   • Əgər valideyn, baxıcı və ya başqa bir yetkinsinizsə, oyun üçün xüsusi bir müddət təyin edə bilərsiniz. Siz deyə bilərsiniz: “Mən sizinlə 30 dəqiqə rəngləmək istəyirəm, amma sonra nahara başlamalıyam, ya da” Gəlin bloklarınızla 15 dəqiqə oynayaq, sonra ananızla danışacağam. “
2. Qaydalar barədə narahat olmaq əvəzinə axınla gedin. Bir yetkin olaraq, yəqin ki, oyunlara və fəaliyyətlərə quruluş gətirəcəksiniz. Bununla belə, kiçik uşaqlar hələ də öyrənirlər və kəşf etməkdən həzz alırlar. Əgər siz onlara nəyisə etmək üçün “doğru yolu” göstərməyə çalışsanız, çox güman ki, məyus olacaqlar və bəlkə də yaxınlaşacaqlar. Bunun əvəzinə, onlara rəhbərlik etsin və öz yollarını oynamağa açıq olsunlar.
   • Tutaq ki, siz Legos və ya bloklarla qurursunuz. Siz uşağa möhkəm təməlin necə qurulacağını və ya sərin layihələrin hazırlanması üçün təlimatlara necə əməl edəcəyinizi göstərmək istəyinə düşə bilərsiniz. Bunun əvəzinə uşağın bloklarla sınaqdan keçirməsinə icazə verin.
   • Onu da deyək ki, uşaqla rənglənirsən. Xəttlərdən kənarda cızmaq istəsələr yaxşıdır.
3. Uşağın bəyəndiyini bildiyiniz əyləncəli fəaliyyətlər təklif edin. Fəaliyyətlə maraqlanırsınızsa, uşaqlar sizinlə oynamaqdan daha çox həyəcanlana bilər. Uşağınızın sizdən oynamağı xahiş etməsini gözləmək əvəzinə, onların xoşuna gələ biləcəyini düşündüyünüz fəaliyyətlərə diqqət yetirin. Onlardan sizinlə oynamaq istədiklərini soruşun.
   • Siz deyə bilərsiniz: “Mən eşitdim ki, rəngləməkdə yaxşısan. Mənə gözəl şəkillərin necə çəkildiyini göstərə bilərsinizmi? “Və ya” Uzun müddətdir ki, bloklarla tikilmiş bir şeyim yoxdur. Sizcə, sizinkilərlə birlikdə oynaya bilərik? ”
4. Birlikdə oynayarkən axmaq və ya gülməli davranın. Əgər siz uşaq kimi görünsəniz, uşaqlar sizin ətrafınızda özlərini daha rahat hiss edəcəklər. Onlarla təkbətək oynayarkən ciddi olmamağa çalışın. Axmaq səslər və səslər çıxarın, axmaq davranın və uşağı güldürə bildiyinizə baxın. Əgər əylənirlərsə, sizinlə vaxt keçirməkdən həzz alacaqlar.
   • Əgər kuklalar, təmtəraqlı və ya hərəkətli fiqurlarla oynayırsınızsa, onları götürün və axmaq səslərlə “danışdırın”.
   • Əgər siz gildən və ya oyun xəmirindən əşyalar hazırlasanız, xəmiri sıxarkən və ya forma verərkən qadcet səsləri və ya digər səs effektləri yarada bilərsiniz.
5. Oyun iddia uşağı məşğul saxlamaq üçün. Uşaqların aktiv çıxışları var, ona görə də oyuna gəldikdə qutunun xaricində düşünməyə hazır olun. Uşaq haqqında bildiklərinizə əsaslanaraq sadiqlik oyunları təklif edin. Sonra oyun vaxtınıza nəzarət edən bir hekayə hazırlayın.
   • Siz super qəhrəmanlar, quldurlar və ya kosmik gəmilər kimi performans ssenariləri təklif edə bilərsiniz.
   • Əgər super qəhrəman oynamısınızsa, uşaqdan pis adamın harada olduğunu soruşa bilərsiniz. Beləliklə, gadgetlarınızı və super güclərinizi gətirin. Özünüzü yaramazlarla döyüşmək və ya uçmaq kimi işlər gördüyünüzü iddia edin.
6. Oxuyunuşağa sakit bir fəaliyyət göstərmək istədikdə. Oxumaq əyləncəlidir və öyrənməyə kömək edir. Uşaqdan sevimli nağıl kitabını seçməsini və ya yaş qrupuna uyğun seçimlər təklif etməsini xahiş edin. Oxuduğunuz zaman personajlar üçün məzəli səslərdən istifadə edin, yavaş danışın və hekayəni müşayiət edən üz ifadələri edin.
   • Hekayə vaxtını daha maraqlı etmək istəyirsinizsə, barmaq kuklaları və ya rekvizitlərlə hekayələr danışa bilərsiniz.
   • Bundan sonra nə olacağını düşündüklərini soruşaraq, uşağı hekayəyə cəlb edin.
   • Uşaq hekayə boyu yerində otura bilmirsə, kitabı bir kənara qoyun və yenidən oxumağa başlamaq istəsə, ona qayıtmasına icazə verin.
7. İnteraktiv oyunu təşviq etmək üçün oyunlardan istifadə edin. Uşaq üçün uyğun bir oyun seçin. Yeniyetmələr üçün bir tapmaca qoya, gizli oynaya və ya Simon Says oynaya bilərsiniz. Uşaqlar bağça və ya bağça yaşındadırsa, onlarla sadə stolüstü oyunlar və ya kart oyunları oynamağa çalışın.
   • Uşaqla oyun oynayarkən qaydalardan o qədər də narahat olmaq lazım deyil. Qaydaları pozduqda onlara yumşaq bir şəkildə xatırlada bilərsiniz, ancaq əylənməyə çalışın.
   • Əgər siz açıq havadasınızsa, şahmat oynamağa, təbaşirlə rəsm çəkməyə və ya ətrafa topu təpikləməyə çalışın.
   • Oynamaq üçün əyləncəli bir oyun üçün ev işləri ilə məşğul olun və səliqə-sahman edin. Məsələn, “Bütün oyuncaqlarınızı 1 dəqiqəyə təmizləyə bilməyəcəyinizi iddia edirəm” deyə bilərsiniz.

Metod 3/3: Uşaqla danışmaq

1. Uşaqla danışarkən və ya dinləyərkən onunla göz təması qurun. Uşağın gözləri ilə qarşılaşmaq onlara hörmət və qayğı göstərir. Bundan əlavə, bu, sizi daha çox bəyənməyə təşviq edən onlarla əlaqə yaratmağa kömək edir. Onlara bir şey söyləsəniz və ya sual versəniz, uşaqların gözlərinə baxın. Onlar sizinlə danışanda, dinlədiyinizi göstərmək üçün göz təması qurun.
   • Davamlı göz təması yaratmağa ehtiyac yoxdur. Bir anda bir neçə saniyə gözlərinizi uzaqlaşdırmağınız yaxşıdır.
   • Göz təması qurmağı asanlaşdırmaq üçün uşağın səviyyəsinə enməyi düşünün. Əgər onların üstündən qalxsanız, uşaq qorxa bilər.
2. Adi söhbətlərdə körpə nitqi yerinə normal nitqdən istifadə edin. Uşağın və ya körpənin necə danışdığını təqlid etmək şirnikləndirilə bilər, lakin onlar bunu onlarla aşağı danışmaq kimi hiss edə bilərlər. Bunun əvəzinə səmimi bir tondan istifadə edin və uşağın əməl etməsi daha asan olan qısa cümlələrə sadiq qalın. Əgər onların başa düşmədiklərini düşünürsənsə, dediklərini başqa cür təkrarlayın.
   • Oyun zamanı uşağı əyləndirmək üçün axmaq səslərdən və körpə söhbətindən istifadə etmək düzgün deyil.
   • Çox kiçik uşaqlar körpə danışmağı xoşlayırlar. Körpə danışığının onlarla işləyə biləcəyini görmək üçün digər böyüklərin uşaqla necə danışdığına diqqət yetirin.
   • Bu, yalnız uşağa hörmət etdiyinizi göstərməyəcək, həm də şifahi bacarıqlarına kömək edə bilər.
3. Uşaqla maraqlandığınızı göstərmək üçün ona suallar verin. Uşaqlar onların maraqlarına və fəaliyyətlərinə əhəmiyyət verdiyinizi biləndə özlərini xüsusi hiss edirlər. Uşağa verə biləcəyiniz 2-3 sadə sual seçin. Beləliklə, həqiqətən onların cavablarına qulaq asın. Əgər əlavə suallarınız varsa, onları da soruşmağa davam edin.
   • “Dondurulmuş filmin ən sevdiyiniz hissəsi hansıdır?” kimi suallar verə bilərsiniz. “Bloklarınızla nə tikirsiniz?” və ya “Bugünkü səfərinizdə nə tapdınız?”
   • Sualın sonuna çatdığınız zaman səsinizin yüksəkliyini qaldırın ki, uşaq cavab vermə vaxtının nə vaxt olduğunu anlasın.
   • Uşağa suallar verməyin, çünki onlar həddən artıq yüklənmiş ola bilərlər. Bunun əvəzinə cavab verə biləcəyini düşündüyünüz bir neçə xüsusi suala sadiq qalın.
4. Onlar sizə nəyi bəyəndiklərini söyləyərkən həvəslə qulaq asın. Uşaqların sizinlə danışarkən sərgərdan gəzməsi tamamilə normaldır və bu baş verdikdə məyus olmaq normaldır. Bununla belə, həyəcanlı qalmaq və başını tərpətmək vacibdir ki, uşaq sizin onlara əhəmiyyət verdiyinizi bilsin. Onlar sizinlə vacib bir şeyi paylaşırlar, ona görə də gülümsəyin, başını tərpətin və “Vay” və ya “Əla!” kimi maraqlı cavablar verin.
   • Uşaq danışarkən onun sözünü kəsməyə çalışmayın. “Həyəcanlı olmalıdır” və ya “Sonra nə oldu?” kimi kiçik şərhlər etmək düzgün deyil. izlədiyinizi göstərmək üçün.
   • Uşağı dinləyərkən telefonunuzdan istifadə etməyin. Həmişə bütün diqqətinizi onlara verin.
5. Yaxşı davranış və kiçik performans üçün uşağı tərifləyin. Gənc uşaqlar, xüsusən də hər şeyə çox çalışdıqları zaman onları qiymətləndirdiyinizi və qiymətləndirdiyinizi biləcəklər. Təriflə səxavətli olun ki, uşaq ruhlandığını və sevildiyini hiss etsin. Bir iltifat vermək üçün fürsət axtarın.
   • Onlara belə təriflər deyin: “Vay! Bloklarınızı yığmaq əla işdir! “” Yaxşı rəngləmə!” və ya “Oyuncaqlarınızı qurmaqda əla iş!”
   • Uşaq istəmədiyiniz bir şey etsə belə, ona xəbərdarlıq etdiyiniz müddətcə onu tərifləyə bilərsiniz. Məsələn, “Mən sizin rəsm çəkməyinizi sevirəm, amma gəlin bu dəfə divarda yox, kağızda sınayaq” deyə bilərsiniz.

İcma sualları və cavabları

Bu gün əlil xəstələrlə oynamaq üçün uşaq xəstəxanasına gedirəm. Çox oyun oynamaq istəmirlərsə, mən nə etməliyəm?

Əgər onlar oyun oynamaq istəmirlərsə, siz onlar haqqında hekayələr oxuya və ya hekayə hazırlaya bilərsiniz (və ya onlardan sizin üçün hekayə hazırlamalarını xahiş edə bilərsiniz). Siz də onlarla sadəcə danışa bilərsiniz. Sevimli müğənniləri, sevimli oyuncaqları, sevimli yeməkləri və s. haqqında soruşun. Uşaqlar özləri haqqında danışmağı sevirlər.

Bu axşam kiçik uşaqlara baxmaq üçün ziyafətə gedirəm. Necə edə bilərəm ki, birdən çox uşağı eyni anda mənim kimi edə bilərəm?

Mənə həqiqətən etibar etməyən və mənimlə çox danışmaq istəməyən bir uşaq tanıyıram. Mən onun mənə güvənməsini və mənimlə oynamaq istəməsini necə təmin edə bilərəm?

Dostumun dörd yaşlı qardaşı və altı yaşlı bacısı dayəsinə qulluq etməliyəm, amma onlar ingiliscə çox danışmırlar və bəzən bir-biri ilə oynayanda qıcolmalar keçirirlər. Mən nə etməliyəm?

Əmim oğluna yox deməyim lazım olanda əsəbiləşsə nə edə bilərəm?

Təxminən 2-3 yaşlı balaca əmim oğlum var. Onu ətrafımda olmağa necə sövq edə bilərəm?

İnsanları necə özümü bəyəndirim?

Onlar mənim məktəbimdə kiçik bir dost olsalar, necə?

Məsləhətlər

• Kiçik uşaqlarla əylənin. Əgər onlar sizin əyləndiyinizi görsələr, ətrafınızda da əylənmək ehtimalı daha yüksəkdir.

Xəbərdarlıqlar

• Uşağa çoxlu hədiyyələr verməyin, çünki onlar həmişə onlara bir şey gətirəcəyinizi düşünə bilərlər.
• Kiçik uşaqların yanında səsinizi qaldırmamağa çalışın, çünki onlar qorxa bilərlər.

Uşaq tərbiyəsində 7 əsas səhv

Valideynlər uşaqlara, hər şeyin ən yaxşısını vermək üçün çoxlu güc və enerji sərf edirlər. Təəssüf ki, uşaqlara göstərilən hədsiz məhəbbət və qayğı, onlarda müstəqillik, məsuliyyət və liderlik qabiliyyətinin inkişafına mane olur və uşaq tərbiyəsində çətinlik yaradır. . Bu problemi, liderlik üzrə mütəxəssis və tərbiyə haqqında ən çox satılan kitablar müəllifi olan Tim Elmor ətraflı öyrənmişdir. O, uşaqların yetkin həyatda uğura nail olmasına mane olan valideynlərin tipik səhvlərini müəyyən etdi.

Biz valideynlərə bu kimi səhvlərin etməməsi üçün Tim Elmorun bu məqaləsi ilə tanış olmağı tövsiyə edirik.

1. Uşaqlarımıza riski sınamağı icazə vermirik.

Biz hər addımı təhlükə ilə əhatələnən dünyada yaşayırıq. Biz bunu başa düşərək, uşaqlarımızı qorumaq üçün hər şeyi edirik. Amma Avropa psixoloqları əmindirlər ki: əgər uşaq küçədə oynamırsa, əgər bir dəfədə olsun yıxılıb, dizini sürtməyibsə, onda o, yetkin həyatda tez-tez fərqli qorxular və komplekslərdən əziyyət çəkəcək. Uşaqlara bir neçə dəfə yıxılmaq lazımdır ki, onlar burada qorxulu heç nəyin olmasını başa düşsünlər. Yeniyetmə savaşmalı, ilk məhəbbət itkisinin acısını yaşamalıdır ki, yetkin emosional olsun – bunsuz uzun müddətli münasibətlər mümkün deyil. Əgər valideynlər uşaqların həyatından bütün riskləri istisna etsələr, yüksək ehtimal var ki, uşaq gələcəkdə təkəbbürlü və özünə inamı aşağı olacaq.

2. Çox tez kömək etməyə tələsirik.

Müasir gənc nəsil, 30 il bundan əvvəl hər bir uşaqda doğuran müəyyən bacarıqları, özündə inkişaf etdirməmişdir. Biz uşağa hər şeydə kömək edib, onu hədsiz qayğı ilə əhatə etməyə çalışırıq. Nəticədə onun özünün problemləri həll etməyi, mürəkkəb vəziyyətlərdən çıxış yolunu axtarmaqdan məhrum edirik.Uşaq gec-tez buna öyrəşir ki, kimsə “köməyə gələcək”. Real dünyada bu belə olmayacaq, ona görə də uşaq yetkin həyata qarşı aciz olacaq.

3. Biz onlarla asanlıqla fərəhlənirik.

1980-ci illərdə məktəblərdə, uşaqların özünə qiymətin artırılması məsələsi üzərində işlənməyə başlanıldı. Yarışların əksəriyyətində “hər bir qalib”, ” hər bir iştirakçıya – medal” qaydaları fəaliyyətə başladı. Belə yanaşma uşağın özünü xüsusi hiss etməyə imkan verir, amma tədqiqatlar göstərir ki, bu üsulun da gözlənilməz nəticələri var.

Vaxt keçdikdən sonra uşaq, onun möhtəşəm olduğunu düşünən yeganə, anası və atasının olduğuna diqqət yetirir. Bu zaman bunu, başqa heç kim hiss etmir. Uşaqlar valideynlərin fikrinə şübhə etməyə başlayırlar. Əlbəttə, tərif onlara xoşdur, amma onlar başa düşürlər ki, burda onların heç bir rolu yoxdur. Və əgər siz onlarla çox asanlıqla fərəhlənirsizsə, onlar mürəkkəb vəziyyətlərdən qaçmaq üçün fırıldaqçılıq etməyə, aldatmağa, hər şeyi şişirtməyə başlayacaqlar. Onlar böyüdükdə, onlara qarşı müqavimət göstərə və ya onların öhdəsindən gəlmək çətin olacaq.

4. Biz günah hissini uğur yolunda dayanmasına imkan veririk.

Uşağınız hər dəqiqə sizi sevmək məcburiyyətində deyil. O xəyal qırıqlığından xilas ola bilər, amma o, çətin ki, ərköyünlükdən qurtula biləcək. Uşaqlara “yox” və “indi olmaz” deməkdən qorxmayın və onlara həqiqətən dəyər verdikləri üçün mübarizə aparmağa imkan verin.

Tez-tez biz uşaqlara istədiklərini, həvəsləndirmək məqsədi ilə veririk. Əgər ailədə bir neçə uşaq varsa, o zaman biz uşaqlar arasında ayriseçkilik etməyi haqsızlıq olduğunu düşünürük. Beləliklə, bir uşağın nəaliyyətinə görə digər uşaqları da həvəsləndirmiş oluruq. Nəticədə uşaqlar, layiq olmadıqları mükafatlara adət edirlər. Həyatda bu belə olmayacaq. Əgər ailədə münasibətlər ancaq maddi mükafatlar üzərində qurulursa, o zaman uşaqlar nə məhəbbət, nə də daxili motivasiya hissini dərk edəcəklər.

5. Biz keçmiş səhvlərimizlə bölüşmürük.

Bir gün gələcək və sağlam gənc qanadlarını açıb, öz həyat təcrübəsini qazanmaq istəyəcək. Əlbətdə biz onlara bunu etməyə icazə verməliyik, lakin bu o demek deyil ki, biz onunla sərt həyat reallıqlarını araşdırmaqda kömək edə bilmərik.

Onların yaşlarında etdiyiniz səhvləri bölüşün, lakin nəsihətlərlə sui-istifadə etməyin – belə dərs, dərhal yeniyetmə tərəfindən rədd ediləcək. Uşaqlar reallıqlarla görüşə hazır olmalı və öz qərarlarının nəticələrinə görə cavab verməyi bacarmalıdırlar. Bənzər hallarda yaşadığınızı, necə qərar verdiyinizi və onlardan öyrəndiklərinizi danışın.

6. Biz səhvən hesab edirik ki, intellekt və istedad – yetkinlikdir.

İntellekt, tez-tez uşağın yetkinlik səviyyəsi kimi qəbul edilir, nəticədə valideynlər ağıllı uşağın real dünya ilə görüşməyə hazır olduğunu düşünürlər. Lakin bu təəssüf ki, belə deyil.

Uşağın tək bir sahədə istedadlı olması, onun hər şeyin öhdəsindən gələ bilməsi demək deyil. Uşağa, müəyyən bir səviyyədə azadlıq verilməsi üçün heç bir yaş həddi yoxdur. Ancaq sınanmış qayda var – digər eyni yaşlı uşaqları müşahidə edin. Və əgər görürsünüz ki, onlar artıq öz seçimlərində daha azad, daha sərbəstdirlərsə, yəqin ki, siz özünüz uşağınızın müstəqilliyini qoruyub saxlayırsınız.

7. Biz uşaqlarımızı öyrətdiyimiz şeyi etmirik.

Hər bir valideynin məsuliyyəti – uşağı üçün həyat modelini yaratmaqdan ibarətdir. O həyatda ki, o baş rolda oynayacaq,sözlərinə və hərəkətlərinə görə məsuliyyət daşımalı olacaq. Həqiqətin gözünün içinə baxaraq, əvvəlcə siz belə olmalısız. Çünki uşağınız sizin sözlərinizdən deyil, hərəkətlərinizdən öyrənəcəkdir.

İngilis atalar sözündə deyilir:

“Uşağı tərbiyələndirməyin, onsuz o sizə bənzəyəcək. Özünüzü tərbiyələndirin!”

Uşaqları düzgün tərbiyə etmənin yolları

Uşaqlarımıza düzgün davranış öyrətmək dedikdə, çox vaxt insanlar arasında cəzalandırma ve ya onlarla sərt davranmaq kimi anlayışlar başa düşülür, amma əslində heç də belə deyil. Uşaqlarımız gələcəyimizin güzgüləridir. Bildiyimiz kimi, hər bir uşağın tərbiyəsində ailənin rolu böyükdür. Uşaqlara hər dediyimiz sözə diqqət etməliyik, çünki onların gələcəkdə öz mövqelərini tutmaqları üçün valideyn tərbiyəsindən çox şey aslıdır. Uşaqlara nəyin doğru, nəyin sehv olduğunu göstərmək üçün və doğruların həyatımızda əhəmiyyətini anlatmaqla uşaqlarda düzgün davranışı sərgiləyə bilərik. Uşaqlar səhv edən zaman onlara istər fiziki, istərsə də psixoloji təsir göstərmək olmaz, bu uşaqları daha da ruhdan salar və həyata küsdürər. Ona görə etdiyimiz hər bir hərəkəti onları incitmiyəcək tərzdə etməliyik. Buradan bele bir sual ortaya çıxır:
Uşaqlarımıza düzgün davranışı öyrədən zaman nələri nəzərə və diqqətə almalıyıq?

1.Uşaqların müəyyən yaş dövrləri var ki, uşaqlar o zaman özlərini diqqət mərkəzində hiss edirlər, sanki dünya onların istəklərinin ətrafında fırlanır, bir sözlə, çılğın olurlar. Mən deyərdim ki, bu zamanda uşaqlarımızdan yetkin bir davranış gözləmək heç də düzgün deyil. Hər bir uşaq uşaqlığını yaşamalıdı və bu onların gələcəyi üçün çox vacibdir.

2.Uşaqların əsəbi, hirsli olan vaxtlarında onları öz hisləri ilə yaşamağa icazə verin. Çalışın onun yanına getməyəsiz, o sakitləşən zaman gedib onunla söhbət apara bilərsiz, amma onları dinləmək şərtilə. Bu hal kiçik yaşlı uşaqlarda daha uğurlu bir addım sayıla bilər. Onlar hislərini ifadə edən zaman çalışıb onları diqqətdən dinləyib sonra nəyin düz, nəyin sehv olduğunu başa salmaq lazımdır. Əgər uşağınız hirsli olan zaman ona hər hansı bir fiziki cəza göstərsəniz inanın siz uşağınızın sadəcə nifrətini qazana bilərsiz. Nəzərə almalısınız ki, uşaqlar o dövrlərində çox həssas olurlar.

3.Yuxarıda dediyimiz kimi uşağınız hirsli olan zaman onun altında yatan duyğunu araşdırın, yəni ki onun hirsinin səbəbini araşdırın. Bəlkə uşağınız siz xəstəsiz ve ya üzgünsünüz deyə esəbini,hirsini nəyisə dağıtmaqla, kiməsə əsəbləşməklə cıxardır? Çünki uşaqlar o vaxtlarında sirrli olurlar, nəyisə paylaşmaq da çətinlik çəkirlər, sanki içlərində nəyisə səhv deyərəm deyə bir qorxu olur.

4.Hislərini ifadə etməkdə çətinlik çəkdiyini görürsünüzsə, onlara yardımçı olun. Ona inandığınızı hər dediyi sözdə onu başa düşməyə çalışacağınıza inandırın. Sizə güvən hissi yaratmağa çalışın. İnanın o zaman o hər bir sirrini sizinlə paylaşacaqdır, qorxusunu dəf edəcəkdir.

5.Uşaqlar hər etdiyi hərəkətdə məsuliyyəti gözə almağı öyrənməlidirlər və sizin üzərinizə düşən tək vəzifə isə onların hər zaman yanında olmaq və onlara olan güvəninizi hiss etdirməkdir. Uşaqlarımız o yaşlarda çox tez küsən, inciyən olurlar. Siz uşaqların inciklik vaxtında sevginizi tam və mülayimcə göstərsəniz, o incikliklər yavaş-yavaş aradan qalxacaqdır.

6.Uşağınıza bir hərəkəti etməyə əmr etməyin, sadəcə variantlar irəli sürün, uşaqda heç fərqinə belə varmadan, siz dediyiniz variantlardan birini seçəcəkdir. İnanın bu uşağınızın özünə olan etibarını artıracaqdır. Onlarla qətiyyən sərt davranmaq olmaz. Bu onları daha sərt ve tərs edə bilər. Bu məqamlara diqqətdən yanaşin.

7.Uşaqlarınıza bir hərəkəti etməyə məcbur şəkildə israr etməyin, bu hərəkəti etməkdə onlarda sevgi və istək yaradın. Bunu daha səmərəli əldə etmək üçün oyun, zarafat və gülmək qata bilərsiz. Bu, uşaqların diqqətini daha çox çəkəcəkdir.

8.Əgər nəyəsə və ya kiməsə əsəbləwmişsizsə, o zaman o mühiti tərk edin, uzaqlaşmağınızın səbəbini ise uşaqla danışın, ondan nəyisə gizlətməyə çalışmayın. İnanın siz nəyisə gizlətsəniz (yəni uşağın bilməsi vacib olan şeyi) və düşünsəniz ki, uşaqdı da başa düşmür, amma onu deyim ki, uşaqlar hər bir şeyi tez duya bilirlər. Uşağınız bir şeyi səhv duyunca özünüzdən düz olanı eşitməsi məncə daha məqsədəuyğundur.

9.Uşağınızın üzərində olan məsuliyyətinizi heç bir zaman unutmayın.

10.Heç bir zaman uşağınızın uğurunu şişirtməyin, bu onda daha lovğa və özündən razı bir xarakter formalaşdırar.
Demirəm ki, onun uğurunu gözə almıyasınız sadəcə hər birşeyi normasında etməyi gözə alın.

Uşağa “xeyr, yox” sözlərini demək nə üçün əhəmiyyətlidir?

1.Uşağınızın bir şəxsiyyət kimi formalaşmasinda, savadli, məsul, adil bir insan olmasında yardımçı olar. Onun bütün istəklərinin reallaşa bilməyəcəyini bilməsi uşağın psixoloji inkişafında olduqca önəmli faktordur.

2.Xeyr dediyinizdə uşağınıza qadağa qoyduğunuz halda, qəbul edilməmiş qadağalar uşağınızı incitməz, əksinə onların içinə bir güvən verər. Qadağalar naməlum olduqda uşagınız özünü etibarsız biri hesab edəcəkdir. Onun ehtiyaclarını başa düşmək onun hər dediyini etmək demək deyildir. Ancaq qadağaları davamlı olaraq dəyişdirməməlisiz, “xeyr” sözünün üstündə durmaqda çox əhəmiyyətlidir. Bəzi “xeyr”lər uşaqların yaşına görə “bəli”yə çevrilə bilər. Ümumiyyətlə sözünüzün üstündə durmağı bacarın kifayətdir.

3.Uşağınızla dost olmağı çoxda ön plana çıxarmıyın. Uşağınızla yoldaş olsanız onu yetkin kimi qəbul etsəniz, onun uşaq olmasından irəli gələn haqqını əlindən almış olacaqsınız. Siz onun yaşıdı kimi olsanız, uşağınız onu qoruyan, ağlı başında, qadağa qoyan ata-anadan məhrum olar. Əlbəttə ki, oyun içində və bəzi hallarda yoldaşlıq etməkdən söz etmirem. Bütün əlaqəni yoldaşlıq şəklində qurmaqdan danışıram.

4.Uşaqlarınıza hər bir şeyin necə çətin əldə edildiyini anlatmağa çalışın. Uşağa yox deməyi bacarin, amma nəyə görə “yox olmaz” kəlməsinin də tutarlı səbəbini göstərin.

“Xeyr” söylədiyimiz zaman nələri diqqətə almalıyıq?

1.”Xeyr”ləri yumşaq, isti, ancaq qısa, qərarlı bir tonda söyləyin. Xeyr dediyiniz zaman uşağınızın marağını başqa sevə biləcəyi bir işə çəksəniz uşağınızı daha çox sevindirmiş olarsız.

2.Hər zaman öz istəklərinizdən çıxış etməyin. Mənəvi enerjinizi uşaqların daha çox sevəcəyi işlərə yönləndirməyi bacarın. Qoyun uşağınızın içində olan o daxili enerji çölə çıxsın.

3.Xeyr dediyiniz şeyə həyatınızda nə qədər yer verdiyinizə bir nəzər salin. Coco-colanın və ya çipsinin zərərli bir şeylər olduğunu izah edib, bu səbəbə əsasən onun içməsinə və ya yeməsinə icazə vermirsiz, ancaq uşaqlarınıza zərərli olduğunu başa saldığınız şeyləri hər axşam edirsinizsə, siz necə inandırıcı görünə bilərsiz?
Çalışıb uşağınızın sizə olan güvənini boşa çıxarmayasınız.

4.”Xeyr” dediyiniz şeyə qarşı uşağınızın marağı arta bilər, sizi sınamaq məqsədilə dəfələrlə və hətta tələbkarcasına bu istəyini təkrarlaya bilər. Səbrlə “xeyr” sözünü təkrarlaya bilsəniz, məqsədinizə çatmış olarsınız. Həm “xeyr” dediyiniz edilməyəcək, həm də uşağınız sizin qəti rəftarınız qarşısında dayanmağı, davranışlarını nizamlamağı öyrənəcəkdir.

“Xeyr” deyə bilmək, ilk eşidildiyi zaman insana ürküntü, narahatlıq verə bilər. Hələ kiçik uşağınıza qarşı tətbiq oluna biləcək kimi görünməyə bilər. Ancaq qadağanı bilən, əngəllər, maneələr qarşısında şəxsiyyətini formalaşdıra bilən, lazım olduğu zaman imtina etməyi də sonuna qədər bacara bilən bir gənc-yetkin böyütməyin, formalaşdırmağın şərtlərindən biri də uşağınızı doğru şəkildə tərbiyə edə bilmək, intizamı kifayət qədər və lazımınca verə bilməkdir. Ən əsası isə nə olursa olsun, nə baş verirsə versin onları çox sevdiyinizi söyləməyi heç bir zaman unutmayın.