Texnologiya fnninin tdrisi metodikası pdf 5ci sinif

5. FƏNNİN XARAKTERİSTİKASI

Texnologiya və onun təDRİSİ metodikasi” fənni üzrə Sİllabus

3. FƏNNİN ƏSAS MƏQSƏDİ
Texnologiya fənninin əsas məqsədi yeni sosial iqtisadi şəraitdə tələbələrin müstəqil həyata, kütləvi və perspektivli peşələrə hazırlanmalarını, ümuməmək bacarıq və vərdişlərinə yiyələnmələrini, yaradıcı düşüncə və aktiv fəaliyyət əsasında müxtəlif şəraitlərə asanlıqla uyğunlaşmalarını təmin etməkdən ibarətdir.

Gələcək nəslin hərtərəfli inkişaf etmiş şəxsiyyət kimi yetişməsi, yüksək biliyə, savada, bacarığa, geniş dünyagörüşünə malik olması üçün “Texnologiya” fənninin düzgün və dərindən tədris edilməsini, bunu həyata keçirmək üçün gələcəyin müəllimlərinin fənnin özünü yaxşı mənimsəmələrini, həmçinin bu fənnin məktəblərdə tədris edilməsini, şagirdlərə düzgün çatdırılmasını bacarmalarını, “Texnologiya” fənninin tədrisi metodikasının nəzəri məsələlərini dərindən mənimsəmələrini, fənnin anlaşıqlı tədris olunması qaydalarını, prinsiplərini onlara aşılamaqdan ibarətdir.

• “Texnologiya fənninin tədrisi metodikası” üzrə müasir istehsalatın ümumi elmi əsasları ilə tanış olur;
• Ən geniş yayılmış alət və avadanlıqlarla rəftar etmək bacarığı əldə edir;
• Əmək vərdişlərinin yaradılması üçün zəmin yaradır;
• Tədris prosesində mənimsəmiş olduğu nəzəri bilikləri praktik fəaliyyətdə tətbiq edir;
• Müxtəlif materialların emal texnologiyaları prosesində praktik bacarıqlara yiyələnir, məmulatları hazırlayarkən yaradıcı fəaliyyətini inkişaf etdirir.
• Konstruksiyaetmə və modelləşdirmə qabiliyyətlərini üzə çıxarır;
• Texnologiyaların öyrənilməsi prosesində yaradıcı təfəkkürü inkişaf etdirir, fantaziyaları formalaşdırır və estetik dünyagörüşünü genişləndirir;
• Müasir təlim metodlarını texnologiyaların öyrədilməsinə tətbiq edir;
• Nəzəri və praktik məşğələlərə aid bilik və bacarıqlara yiyələnir, məşğələləri düzgün təşkil edir, əyani vəsaitləri seçir;
• Texnologiya fənni üzrə maddi texniki baza, onun planlaşdırılması, məzmunu haqqında dəqiq təsəvvürə malik olur;
• Məktəbdə və məktəbdənxaric məşğələlərdə şagirdlərin yaş və fərdi xüsusiyyətlərini nəzərə almaqla onların ictimai faydalı və məhsuldar əməyini düzgün təşkil etməyi bacarır.

5. FƏNNİN XARAKTERİSTİKASI

“ İbtidai sinif müəllimliyi” ixtisası üçün

Fənnin öyrənilməsinin mövzu-təqvim planı

“Ailə və ev təhsili” ixtisası üçün

Fənnin öyrənilməsinin mövzu-təqvim planı

6. FƏNN ÜZRƏ SƏRBƏST İŞLƏRİN MÖVZULARI
Fənn üzrə semestr ərzində 10 sərbəst iş verilir. Hər sərbəst iş 1 balla qiymətləndirilir.

Sərbəst işlərin mövzuları:

Sıra sayı	Mövzuların adları
1	Vətənpərvərlik mövzusunda şəklin. Illustrasiyanın esgizinin fon üzərinə çəkilməsi və ya köçürülməsi
2	Kamva üzərində hazır satılan şəklin təsvirin müxtəlif bəzək tikişləri ilə hazırlanması
3	Kamva üzərinə çəkilmiş gül buketinin, çiçəkli budaqların və s. ulduz (krest, xaç) tikişi ilə işlənməsi
4	Mövzu üzrə parça tikələrindən quramaların işlənməsi
5	Həyat bilgisindən bir mövzuya aid maketin papye-maşe ilə hazırlanması
6	Kiçik ölçüdə milli paltarın bəzək vasitələrindən istifadə edərək bəzədilməsi
7	İbtidai sinif dərsliklərindən mövzuya aid əyani vəsaitin hazırlanması
8	Uşaq nağıllarına aid illüstrasiyaların parçadan işlənməsi
9	Xocalıya aid şəklin, təsvirin çəkilməsi və muncuqla işlənməsi
10	Metal məftil (sim) və muncuqdan gül buketinin hazırlanması

Verilmə tarixi: 1-ci həftə

Qurtarma tarixi: sonuncu həftə
Texnologiyadan sərbəst iş A₂ formatda yumşaq və ya bərk əsas üzərində işlənilməlidir. Yumşaq əsas-parça üzərində işlərə daha çox üstünlük verilməlidir.

Kollecdə tələbələrin sərbəst işlərindən ibarət sərgi təşkil olunmalıdır (semestrin soninda)

Hər bir sərbəst iş tələbənin fərdi yaradıcılığıdır və başqa tələbə tərəfindən təkrarlana bilməz.

7. TƏLƏBƏNİN NAİLİYYƏTLƏRİNİN

CARİ VƏ ARALIQ QİYMƏTLƏNDİRİLMƏSİ

• Fənn üzrə krediti toplamaq üçün lazımi balın toplanması aşağıdakı kimi olacaq
• 50 bal- imtahana qədərki bal;
• 10 bal dərslərə davamiyyətə görə; (fənn üzrə ayrılmış auditoriya saatlarının 25 faizindən çoxunda iştirak etməyən tələbə həmin fəndən imtahana buraxılmır).
• 10 bal tələbənin sərbəst işinə görə
• 30 bal seminar dərslərinə görə (fənn üzrə kurs işi və laboratoriya dərsləri nəzərdə tutulmadığı halda);

8. TƏHSİLALMA PROSESİNƏ NƏZARƏT VƏ TƏLƏBƏLƏRİN BİLİYİNİN YEKUN QİYMƏTLƏNDİRİLMƏSİ

Tələbənin biliyinin yekun qiymətləndirilməsi imtahan zamanı 50 bal və imtahana qədər 50 bal. Toplanan ballar cəmi 100 bala bərabərdir. Yekun bal aşağıdakı kimi qiymətləndirilir.

B – “çox yaxşı” – 81-90

E – “qənaətbəxş” – 51-60

F – “qeyri-kafi” – 51 baldan aşağı

Yekun qiymətləndirmədə 51 bal və ondan yuxarı bal toplayan tələbə fənn üzrə müəyyən olunmuş krediti qazanır və müvəffəqiyyət qazanan tələbə, 51 baldan aşağı bal toplayan tələbə isə həmin fəndən krediti qazanmır və akademik borcu olan tələbə adlanır.

9. İSTİFADƏ OLUNAN ƏDƏBİYYAT

1. Texnologiya üzrə fənn kurikulumu. 2007
2. Z.N.Orucov, Y.T.Rzayeva “Texnologiya” 2006
3. Gülnaz Alıyeva “Parça ilə işlərin texnologiyası”, 2012
4. Şahrza Ağayev “İbtidai siniflərdə şagirdlərlə əməli işlərin təşkili texnologiyaları”, 2011
5. Texnologiya dərslikləri 1-4 siniflər
6. Kurikulum jurnalları
7. “Texnologiya və onun tədrisi metodikası” üzrə icmallar

10. TƏLƏBƏNİN NİZAM – İNTİZAMINA

• Pedaqoji işçilərin şərəf və ləyaqətinə hörmətlə yanaşmaq
• Təhsil müəssisəsinin nizamnaməsinə uyğun olaraq, ictimai asayiş və daxili intizam, davranış qaydalarının tələblərinə riayət etmək;
• Auditoriyadaxili təlim məşğələlərində iştirak etmək, müvafiq tədris planlarında və kursların işçi proqramlarında nəzərdə tutulmuş bütün növ tapşırıqları müəyyən edilmiş dövrlərdə yerinə yetirmək;
• Kollecin otaqlarına, tədris-laboratoriya avadanlığına, cihazlara, dərs vəsaitlərinə, kitablarına və digər əmlakına qayğı və səliqə ilə yanaşmaq, onların korlanmasına, zədələnməsinə və itməsinə yol verməmək, otaqlarda onların təmizliyə və səliqəyə riayət etmək.

• Auditoriya dərslərinə (mühazirə, təcrübə, seminar, laboratoriya) hazırlıq məqsədilə müvafiq ev tapşırıqlarının yerinə yetirilməsi;
• Tədris planlarına uyğun tədris olunan fənlərin ayrı-ayrı mövzuları üzrə sərbəst iş;
• Təcrübələr üzrə fərdi tapşırıqların sərbəst yerinə yetirilməsi;
• Kurs və yoxlama işlərinin (layihələrinin) yerinə yetirilməsi;
• Semestr və buraxılış imtahanlarına hazırlıq;
• Hesabatların hazırlanması;
• Seminarlarda, dərnəklərdə iştirak;
• Kollec tərəfindən təşkil olunmuş digər tədbirlərdə iştirak.

Tələbələrin müstəqil işinə rəhbərlik fənn birləşmə komissiyaları və müəllim tərəfindən həyata keçirilir. Fənn birləşmə komissiyalarının funksiyalarına aşağıdakılar daxildir:

• Bütün fənlər üzrə müstəqil iş üçün zəruri materialların hazırlanması;
• Tədris prosesinin dərslik və dərs vəsaitləri ilə təminatı;
• Müstəqil işin yerinə yetirilməsi üçün fənlər üzrə tədris proqramlarının, dərslik, dərs vəsaitlərinin, metodik göstərişlərin hazırlanması və nəşri;
• Tələbələri müstəqil işinin təşkili və həyata keçirilməsinin monitorinqi.

TƏŞƏKKÜR EDİRİK

1. Texnologiya fanini o’qitish metodikasi. Texnologiya ta’limi praktikumi

3. Texnologiya fanini o’qitishda pedagogik va axborot kommunikatsiya texnologiyalarini tadbiq etish orqali ta’lim samaradorligini oshirish .

Fanning maqsad va vazifalari.Mehnat ta„limining didaktik tamoyillari onglilik va faollik. Ilmiylik va tizimlilik. Nazariya va amaliyot birligi. Ta’limtarbiya birligi. Ko’rsatmalilik. Mustahkam va puxta o’zlashtirish. Yosh va individual xususiyatni hisobga olish. Izchillik. Unumli mehnat asosida o’qitish. Mehnat ta’limida o’qitish shakllari Mehnat ta’limida,o’qitish shakllari. Dars (amaliy mashg’ulot). O’quv ishlab chiqarish brigadalari. O’quv sexlari. Usta hunarmandlarga biriktirib qoyish. Ekskursiya, kichik guruhlarga bo„lib o„qitish, yakka tartibda, jamoaviy, aralash o’qitish shakllari. Mehnat ta`limida o’qitish metodlari.An’anaviy (og’zaki, ko’rgazmali, amaliy, muammoli). No’ananaviy o’qitish metodlari. Mehnat ta’limi o’qitish metodikasi fani va uning vazifasi Mehnat ta’limi o’qitish metodikasi fanining mazmuni va fanning oldiga qoyilgan maqsad va vazifalar. “Ta’lim to’g’risidagi” qonun va “Kadrlar tayyorlash milliy dasturida “ mehnat ta’limiga oid g’oyalarning aks ettirilishi. Buyuk mutafakkirlarning mehnat ta’limiga oid fikrlari. Maktab o’quv rejasida mehnat ta’limi, fanining qoyilishi, uning tarixiy taraqqiyoti Maktab o’quv rejasining mazmuni. Mehnat ta’limi darslarining o’quv rejadagi o’rni. Maktab o’quv rejasi bilan tanishtirish. O’rta Osiyoda mehnat ta`limining tarkib topishi. Maktab islohotida mehnat ta’limi fanining vazifalari. Mehnat ta’limining mazmuni, yo’nalishlar bo’yicha o’qitishga qoyiladigan talablar. Umumta’lim maktablari 1-9 sinflarda mehnat ta’limi, kasb tanlashga yo’llash mazmuni Dastur mazmuni va uning yo’nalishlari. 5-7 sinflarda umumiy mehnat tayyorgarligi. 8-9 sinf kasbiy tayyorgarlik mazmuni. Akademik litsey va kasbhunar kollej (maktab) larida o’qishni davom ettirish uchun tayyorgarlik. Mehnat ta`limi darslarini rejalashtirish Rejalashtirishning maqsadi va vazifalari. Taqvimiy mavzuli reja. Dars rejasi va uning konspekti. Mehnat ta’limida rejalashtiruvchi hujjatlar. O’quv ustaxonalarida yasaladigan buyumlar royxati.Fanlarning o’zaro bog’lanish jadvali. Mehnat ta’limi o’quv jarayonida ta’lim vositalaridanfoydalanish metodikasi. Ko’rgazmalilik didaktik tamoyillari asosida. Zamonaviy ta’lim vositalarining turlari va tavsifi. Ta’lim vositalarining rivojlanish istiqbollari. Elektron axborot ta’lim resurslaridan foydalanish. Mehnat jarayonining tahlilivadidaktik tushunchalar.Mehnat jarayonining tahlili. Bilim, ko’nikma, malaka, kasb, ixtisoslik; mehnat jarayoni, texnologik jarayon. Mehnat ta’limi darslarida amaliy darslarni tashkil qilish metodikasi.Amaliy darsga tayyorgarlik. Joriy, oraliq va yakuniy yo’riqnomalarni o’tkazish tartibi. Dars jarayonida o’qituvchining vazifasi. Xavfsizlik texnikasi qoidalariga e’tibor. Darsni yakunlash. Xalq hunarmandchiligi texnologiyasinio’qitishni tashkil qilish.Xalq hunarmandchiligida ishlatiladigan materiallarni o’rgatish metodikasi. Xalq hunarmandchiligida ishlatiladigan asbob – uskunalar. Xalq hunarmandchiligi usullarini o’rgatish va buyum tayyorlash. Mehnat ta’limi o’qituvchisining darsga va o’quv yiliga tayyorgarligi.Mehnat ta’limi o’qituvchisining darsga va o’quv yiliga tayyorgarligi. Kasbkorlik sifatlari. Asbob-uskunalarni ishga sozlash. Xom ashyo va namuna tayyorlash. Ko’rgazmali qurollar, texnik vositalar. O’qituvchining shaxsiy fazilatlari. O’quv ustaxonasini tashkil etish va jihozlash. Mehnatni ilmiy tashkil etish. O’qituvchining ish o’rni. O’quvchining ish o’rni. Asbob-uskuna va moslamalar. Sanitariya-gigiena va texnika xavfsizligi talablari. Mehnat ta`limid baholash mezonlari. Mehnat ta’limida, baholash turlari. Mehnat ta`limi darslari jarayonida o’quvchilarni bilim, ko’nikma va malakalarnibaholash mezoni. Baholashni obektivligi va differentsialligi. Mehnat ta’limidarslarida baho turlari (amaliy, nazariy). Baholashda hisobga olinadigan omillar.

Reyting tizimi asosida baholash. Mehnat ta’limida didaktik va tarqatma materiallarni tayyorlash. Didaktik vatarqatma materiallarga qo’yiladigantalablar. Test savollarini tayyorlashga qo’yiladigan talablar. Ko„rgazmali qurollarni tayyorlashga qoyiladigan talablar. Power Point dasturida taqdimot tayyorlash. Mehnat ta’limiga, oid metodik ishlar. Umumiy o’rta ta’lim tizimida mehnat ta`limi fani boyicha metodik xizmatni tashkil qilish va amalga oshirish tizimi. Metodik ishlarni tashkil qilish shakllari, mazmuni. Metodik ishlarni boshqarishtizimi. Sinfdan va maktabdan tashqari ishlarni tashkil etish. Maktab sharoitida to’garaklar tashkil qilish. Sinflar, maktablar, tumanlararo ko’rgazmalarni tashkil qitish metodikasi. Maktabdan tashqari to’garaklarga olimpiadalariga tayyorgarlik ko’rish va uni o’tkazish Mehnat ta’limi dars jarayonida tarbiya. Mehnattarbiya. Iqtisodiy tarbiya. Ekologik tarbiya. Estetik tarbiya. Mehnat ta’limida ilmiy tadqiqot metodlari. Mehnat ta’limida ilmiy tadqiqot metodlari: kuzatish; suhbat, pedagogik ekskursiya, maktab hujjatlari va o’quvchilar bajaradigan ishlarni o’rganish, laboratoriya eksperimenti, matematik tadqiqot.

Fanning maqsad va vazifalari. “Texnologiya ta’limi praktikumi” fanini o„zlashtirish jarayonida amalga oshiriladigan masalalar doirasida:

– duradgorlik va chilangarlik asbob uskunalarini o’rganish, yog’ochga hamdametallarga ishlov berish texnologiyasini o’rganish, duradgorlik va chilangarlikdaishlatiladigan asbob-uskunalar va jihozlar haqida tasavvurga ega bo’lishi, yog’och

va metallarga ishlov berish texnologiyasi, sodda birikmalar va ularning turlari,metallarga sovuq xolda ishlov berish metodlarini tashkil etish;

– chilangarlik ishlari haqida, o’quv ustaxonasida xavfsizlik texnikasi qoidalari,va chilangarlikda ishlatiladigan asbob – uskunalar hamda moslamalar to’g’risidaumumiy ma’lumotlarni bilishi kerak;

– qo’lda va stanoklarda bajariladigan oddiy ish jarayonlarini amalga oshirishusullaridan, turli buyumlarining asos chizmasini chizish, texnik modellashtirish,havfsizlik texnikasi va mehnat gigienasi qoidalariga rioya qilish, duradgorlik vachilangarlik jihozlaridan to’g’ri foydalana olish;

– simlar va yupqa tunikalarga ishlov berish texnologiyasi, prokat vashtamplash usulida olinadigan materiallarga ishlov berish texnologiyasi to’g’risidako’nikmalariga ega

-qo’lda va stanoklar yordamida turli xil buyumlarni bajara olish, detallariga ishlov berish, sodda konstruktsiyali buyumlar uchun asos va chizmasini chizish, ularni tayyorlash texnologiyalarini bilish, chilangarlik va duradgorlik jihozlarini ishga tayyorlash, metallarga sovuq holda ishlov berish yog’och va metallardan sodda buyumlarni tayyorlash boyicha kompetentsiyalarga ega bo„lishi, sozlash; parchinlash, rezba qirqish turlarini o’rganishi, parmalash va charxlash usullarini, tayyor detallarga termik ishlov texnologiyasi to’g’risida malakaga ega bo’lishlari zarur

Ta‘lim to’g’risidagi va Kadrlar tayyorlash milliy dasturi to’g’risidagi Ozbekiston Respublikasi qonunlarida pedagogik texnologiyalarni joriy qilish va ozlashtirish zarurligi kop karra takrorlanadi. Jumladan, Ta‘lim togrisidagi Qonunining 26-moddasida ta‘limni boshqarish boyicha maxsus vakolat berilgan davlat organlarining xuquq doirasiga “ o’qitishning ilg’or shakllari va yangi pedagogik texnologiyalarni, ta’limning texnik va axborot vositalarini o’quv jarayoniga joriy etish” masalasi kiritilgan bolsa, Kadrlar tayyorlash milliy dasturida esa “ ta’lim berishning ilg’or pedagogik texnologiyalarini, zamonaviy o’quvuslubiy majmualarni yaratish va o’quv-tarbiya jarayonini didaktik jihatdan ta’minlash” zarur ekanligi belgilab qoyilgan. Oz-ozidan savol tugiladi: Pedagogik texnologiyalarning ozi nima va u an‘anaviy ta‘lim metodlaridan nimasi bilan farqlanadi? Hozirgi kunda pedagogik adabiyot, ta‘lim muammolariga oid ma‘ruzalar, rasmiy hujjatlarda .Yangi pedagogik texnologiya, Ilgor pedagogik texnologiya, Zamonaviy pedagogik texnologiya’ iboralari keng qollanilmoqda. Ammo Pedagogik texnologiya tushunchasi hali ham bir qolipga tushirilmagan, qomuslarda izohlanganicha yoq, uning mazmunini yagona talqini ishlab chiqilmagan va shuning uchun iboraning bir-biridan farqlanuvchi kopgina ta‘riflari mavjud. Bularning orasida e‘tiborga loyiqrogi YUNESKO ta‘rifidir: “Pedagogik texnologiya – bu ta’lim

shakllarini optimallashtirish masalasini qo’yuvchi, texnik va insoniy imkoniyatlarni va ularning o’zaro munosabatlarini hisobga olib o’qitish va bilimlarni o’zlashtirish butun jarayonini yaratish, qo’llash va belgilashga sistemali yondashishidir”.
Pedagog oz oldiga qoygan maqsadga erishganligini qanday biladi? Pedagogik maqsadlarga erishganlik yoki erishmaganlikni bilishning aniq vositalari bolgandagina, pedagog ozining mehnati samarali ekanligiga va tanlagan uslublari maqsadga muvofiqligiga yoki, aksincha, samarasiz ekanligiga ishonch hosil qilishi mumkin. Odatdagi oqitish uslubini tadqiq qilishda pedagogik texnologiya tarafdorlari aynan shu narsani nazarda tutishgan edi. O’quvchilarda kompetensiyalarni shakllantirishda pedagogik texnologiyaniqaysi tomondan tahlil qilmaylik, uning asosi ta‘lim samaradorligini oshirishga, ya’nikam vaqt sarflab, ko’proq sifatli natijaga erishishga qaratilgandir. Qollanadigan pedagogik texnologiya natijasi esa, pedagogning mahoratiga, pedagogik klassifikatsiya turlaridan mohir foydalana olishiga, ilmiy-kasbiy tajribasiga, shaxsiy xususiyat hamda insoniy fazilatlariga bogliqdir. Texnologiya faniga axborot kommunikatsiya texnologiyalarini tadbiq etish orqali ta‘lim samaradorligini oshirishda elektron axborot-ta‘lim resurslari kata ahamiyatga ega hisoblanadi.