Press "Enter" to skip to content

ONLİNE dərs (5)

Əziz 5-cilər! Bu ilki dərs mövsümün son dərsini sizlərə təqdim edirəm. “Ulu öndərin yolu ilə” mövzusu əsasında hazırlanmış təqdimatdır.

Thsil problemlri 5-ci sinif azrbaycan dili xarı bulbul drs icmalı

“Yüksək riskli zonalara münasibətdə tətbiq edilə bilən məhdudiyyətlərin və xüsusi tələblərin Siyahısı”nın təsdiq edilməsi haqqında

23 Fevral 2023 – 10:51

“Enerji istehlak edən və ya enerji istehlakına təsir edən məhsullar üzrə ekoloji dizayn tələbləri”nin təsdiq edilməsi haqqında

23 Fevral 2023 – 10:50

“Sığortalıların təqdim etdiyi məlumatlar əsasında sığortaolunanların və sığortalıların sığortaçıda uçotu, habelə sığortalılar tərəfindən dövlət icbari şəxsi sığorta haqlarının hesablanması, sığortaçıya ödənilməsi, ödənilməsinə nəzarət və artıq ödənilmiş dövlət icbari şəxsi sığorta haqlarının qaytarılması Qaydası”nın təsdiq edilməsi haqqında

22 Fevral 2023 – 14:13

“Sığortalı tərəfindən ödənilmiş dövlət icbari şəxsi sığorta haqları və sığortaolunanlar barədə sığortaçıya verilən hesabatın forması və onun verilməsi Qaydası”nın təsdiq edilməsi haqqında

22 Fevral 2023 – 14:12

Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2008-ci il 5 fevral tarixli 28 nömrəli Qərarı ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan Respublikasının vətəndaşlarına, habelə Azərbaycan Respublikasında daimi yaşayan və ya qaçqın statusu almış əcnəbilərə və vətəndaşlığı olmayan şəxslərə verilən fərdi identifikasiya nömrəsinin daxil edilməli olduğu və həmin şəxslərin uçotunun aparıldığı digər dövlət informasiya sistemlərinin Siyahısı”nda dəyişiklik edilməsi haqqında

22 Fevral 2023 – 14:10

ONLİNE dərs (5) . .

5-ci siniflərlə KARANTİNDƏ keçirdiyimiz sonuncu dərsimiz. Yeni tanışlığa görə sevindim, lakin eyni zamanda ayrılmamız üçün də üzüldüm.

5-cilərlə ONLİNE dərs (İstiqlalımızın . .

Administrator 11-05-2020, 18:41 oxunub 1 718

SALAM! Sabah (11 may 2020) 5-ci sinif şagirdləri üçün saat 17-00-da, növbəti ONLİNE dərsimiz olacaq. MÖVZU: “İSTİQLALIMIZIN BƏRPASI”. Dərs.

5-cilərlə ONLİNE dərs . .

Administrator 27-04-2020, 20:30 oxunub 1 962

Bu gün 5-ci siniflər üçün keçirdiyimiz ONLİNE dərs. Qeyd edim ki, bu video heç bir dəyişikliyə məruz qalmamışdır. Olduğu kimi sizlərə.

Tarix/Sintez . .

Administrator 4-03-2019, 22:03 oxunub 1 983

Necə düşünürsünüz? Hacı Çələbi Nadir şahın qarşısında bu sözləri deyə bilərdimi? . Şahım. Siz məni Şəkiyə vəkil təyin etdiyiniz gün.

МСО – История Азербайджана-5 . .

Administrator 20-10-2018, 12:29 oxunub 7 502

Дорогие учителя и ученики. Предлагаю вам МСО для учеников 5-го класса. Вопросы составлены на основе учебника История Азербайджана (5-й.

Tarixdən yarışma. . .

Metanet Kerimova 15-02-2018, 18:09 oxunub 5 224

Bu gün V siniflərlə Azərbaycan tarixindən “1 İNCİ” adlı bilik yarışımız oldu. Yarış şagirdlərimizlə maraqlı keçdi. Bildiyim tək bir şey.

Diaqnostik qiymətləndirmə (5-ci sinif) . .

Administrator 6-09-2016, 22:20 oxunub 112 957

Əziz müəllimlər ! Sizlərə özümün keçirdiyim 5-ci siniflər diaqnostik qiymətləndirməni təqdim edirəm. Sualların mənbəsi.

İlham Əliyev . .

Administrator 6-06-2016, 22:04 oxunub 3 408

Əziz 5-cilər! Bu ilki dərs mövsümün son dərsini sizlərə təqdim edirəm. “Ulu öndərin yolu ilə” mövzusu əsasında hazırlanmış təqdimatdır.

Heydər Əliyev . .

Administrator 2-06-2016, 23:45 oxunub 2 643

Əziz beşincilər! Sizlərə daha bir dərsi təqdim edirəm. Ümummili lider haqqında hazırlanmış bu dərsdə siz onun həyat yolunu.

Xocalı faciəsi . .

Administrator 30-05-2016, 22:06 oxunub 2 906

Əziz şagirdlər və müəllimlər! Sizlərlə hazırladığım daha bir dərs təqdimatını yükləyib baxmaq üçün paylaşıram. 5-ci sinif Azərbaycan tarixi.

İstiqlaliyyətimizin bərpası . .

Administrator 26-05-2016, 20:59 oxunub 2 726

5-ci siniflər üçün hazırladığım “İstiqlaliyyətimizin bərpası” mövzusunda dərsin təqdimatını sizlərlə paylaşıram. Əziz müəllimlər və.

Qanlı yanvar . .

Administrator 23-05-2016, 21:05 oxunub 2 346

Əziz şagirdlər! Sizin ixtiyarınıza daha bir dərs təqdimatını paylaşıram. “Qanlı şənbə” haqqında hazırlanmış bu vəsaitdə siz faciənin.

5-cilər üçün dərs təqdimatı. . .

Administrator 20-05-2016, 15:57 oxunub 4 280

Əziz şagirdlər! Sizlərə Azərbaycan tarixi 5-ci sinif əsasında hazırlanmış dərs təqdimatlarını paylaşıram. Ümid edirəm ki, xoşunuza.

5-ci siniflər üçün KSQ. . .

Administrator 28-04-2016, 20:21 oxunub 8 681

Əziz 5-cilər! Sizlərə növbəti Kiçik Summativ Qiymətləndirməni təqdim edirəm. Sualları həll etməklə özünüzü yoxlaya bilərsiniz. Əziz.

KSQ-Azərbaycan tarixi . .

leylabehman 11-04-2016, 17:08 oxunub 6 740

Salam əziz tarix.info-çular. V sinif üçün hazırladığım kiçik summativ qiymətləndirməni sizlərə təqdim edirəm. Ümid edirəm sizə dəstək.

AXC (təqdimat) . .

Administrator 11-04-2016, 14:35 oxunub 2 753

Əziz 5-cilər! Sizlərə hazırladığım daha bir təqdimatı paylaşıram. Təqdimat 5-ci sinif dərsliyi əsasında hazırlanmışdır..Vizual olaraq.

Mart soyqırımı . .

Administrator 31-03-2016, 21:00 oxunub 2 976

Əziz müəllimlər! Əziz şagirdlər! Sizlərlə hazırladığım 5-ci siniflər üçün Mart soyqırımı dərsimin təqdimatını paylaşıram. Buyurun.

Dərbənd (dərs-təqdimat) . .

Administrator 7-03-2016, 23:08 oxunub 4 313

Əziz beşincilər! Hörmətli müəllimlər! Sizlərə 5-ci sinif dərsliyi əsasında hazırladığım “Dərbənd” mövzusunda dərsimin təqdimatını təqdim.

Bərdə faciəsi (dərs nümunəsi) . .

Administrator 29-02-2016, 15:04 oxunub 7 082

Əziz tarix.infoçular! Əziz müəllimlər və şagirdlər! Sizlərə əlavə resurs kimi 5-ci siniflər üzrə dərs təqdim edirəm. Bu dərsi hazırlayarkən.

Şəki xanlığı (5-ci sinif) . .

Administrator 17-01-2016, 16:51 oxunub 7 732

Əziz 5-cilier! Sizlərə “Şəki xanlığı” mövzusunda online-test hazırladfım. Suallar nisbətən cətindir. Zənnimcə asan sualları dərhal.

KSQ 5-8 . .

rebbin 16-01-2016, 21:19 oxunub 19 830

Kiçik Summativ Qiymətləndirmə üçün testlər. Əziz şagirdlər bu testləri həll etməklə özünüzü məktəbinizdə təşkil olunacaq.

KSQ-lər (5-8-ci siniflər) . .

Administrator 3-11-2015, 21:49 oxunub 31 389

Əziz şagirdlər! Sizlərə 1-ci KSQ suallarını təqdim edirəm. Özünüzü yoxlayın. Suallar sizlərə mövzuları mənimsəməkdə dəstək.

Video-dərs (5-ci sinif) . .

Administrator 18-10-2015, 22:03 oxunub 8 767

Əziz beşincilər! Sizlərə daha bir video dərs. Təkrar üçün və mənimsəməyiniz üçün gözəl resurs ola bilər! Albaniya haqqında dərlik.

Diaqnostik qiymətləndirmə . .

Administrator 21-09-2015, 13:50 oxunub 6 955

Əziz şagirdlər və müəllimlər! Sizlərə hazırladığım 5-ci siniflər üçün Diaqnostik qiymətləndirməni təqdim edirəm. Şagirdləri bu üsulla.

« Mart 2023 »
Be Ça Ç Ca C Ş B
1 2 3 4 5
6 7 8 9 10 11 12
13 14 15 16 17 18 19
20 21 22 23 24 25 26
27 28 29 30 31

Populyar xəbərlər

Qədim Yunanıstan haqqında interaktiv oyunlar

9-04-2020, 18:42

5-cilər üçün daha bir MİLYONÇU

7-04-2020, 18:18

DUEL (Online oyun)

6-01-2020, 21:51

6-cı siniflər üçün Milyonçu

23-11-2019, 22:20

7-ci siniflər üçün “Milyonçu”

21-11-2019, 18:51

6-cı siniflər üçün Milyonçu

6-11-2019, 09:16

5-ci lər üçün Milyonçu

24-10-2019, 21:18

8-ci siniflər üçün “Milyonçu”

21-10-2019, 22:16

5-cilər üçün yeni “Milyonçu”

27-02-2018, 22:13

İbtidai cəmiyyət (interaktiv oyun)

9-11-2017, 22:35

Xronologiya (Online-oyun)

3-11-2017, 23:59

Prometanda interaktiv tapşırıqlar

5-08-2017, 20:41

İnteraktiv tapşırıqlar

9-07-2017, 21:03

Milyonçu (6-cı sinif)

15-03-2017, 20:02

İnteraktiv oyun (6-cı sinif)

30-10-2016, 21:57

Qədim Azərbaycan (İnt-Oyun)

4-10-2016, 07:13

Sayta daxil ol

Kopspekt.az 0

26 06 2020

Təbliğat və Maarifləndirmə 0

28 05 2020

AZƏRBAYCAN XALQ CUMHURİYYƏTİNİN YARADILMASI TARİXİNDƏN 0

28 05 2020

Respublika gününüz qutlu olsun! 0

19 05 2020

ONLİNE dərs (5) 0

14 05 2020

Qədim Roma (Online dərs) 0

11 05 2020

5-cilərlə ONLİNE dərs (İstiqlalımızın bərpası) 0

5-cilərlə ONLİNE dərs (DİRÇƏLİŞ) 0

30 04 2020

6-cı siniflərlə ONLİNE dərs 1

29 04 2020

İKİNCİ DÜNYA MÜHARİBƏSİ VƏ SSRİ 0

27 04 2020

5-cilərlə ONLİNE dərs 0

23 04 2020

Yunan şəhər-dövlətlərinin tənəzzülü” (Video dərs) 0

19 04 2020

Ərəb işğalına qarşı mübarizə (Video dərs) 0

17 04 2020

Xaç yürüşləri (Video dərs) 0

16 04 2020

6-cı siniflər üçün dərs 0

12 04 2020

Пособие для абитуриентов 0

12 04 2020

5-cilər üçün ONLİNE dərs 0

10 04 2020

7-cilər üçün PULSUZ ONLİNE -DƏRS 0

Yazdı → Revan777
Xəbər → Böyük Summativ qiymətləndirmə V sinif Həyat .
Yazdı → ivaferJed
Xəbər → Prometanda interaktiv tapşırıqlar
Yazdı → dadaviame
Xəbər → Prometanda interaktiv tapşırıqlar
Yazdı → ivaferJed
Xəbər → Prometanda interaktiv tapşırıqlar
Yazdı → dadaviame
Xəbər → Prometanda interaktiv tapşırıqlar
Yazdı → ivaferJed
Xəbər → Prometanda interaktiv tapşırıqlar
Yazdı → dadaviame
Xəbər → Prometanda interaktiv tapşırıqlar
Yazdı → ivaferJed
Xəbər → Prometanda interaktiv tapşırıqlar
Yazdı → dadaviame
Xəbər → Prometanda interaktiv tapşırıqlar
Yazdı → ivaferJed
Xəbər → Prometanda interaktiv tapşırıqlar
Yazdı → dadaviame
Xəbər → Prometanda interaktiv tapşırıqlar
Yazdı → ivaferJed
Xəbər → Prometanda interaktiv tapşırıqlar
Yazdı → Dating_Roovareria
Xəbər → Prometanda interaktiv tapşırıqlar
Yazdı → dadaviame
Xəbər → Prometanda interaktiv tapşırıqlar
Yazdı → maiaa
Xəbər → Prometanda interaktiv tapşırıqlar

Video

5-cilərlə ONLİNE dərs

27-04-2020, 20:30

Yunan şəhər-dövlətlərinin tənəzzülü” (Video dərs)

23-04-2020, 20:20

Ərəb işğalına qarşı mübarizə (Video dərs)

19-04-2020, 21:53

Xaç yürüşləri (Video dərs)

17-04-2020, 17:20

Ağqoyunlu dövləti (Video-dərs)

31-03-2020, 07:41

Azərbaycan Orta və Üst Paleolit dövründə (Video-dərs)

5-08-2019, 12:31

Atropatena video dərs(

17-05-2019, 02:15

Marketinq (Video dərs)

2-05-2019, 20:39

“Azadlıq hərəkatının yeni mərhələsi”

13-04-2019, 19:34

XIX əsrdə Azərbaycanda Milli mətbuat. (Video dərs)

11-04-2019, 21:42

Qədim Şumer

7-02-2019, 19:17

Assur dövləti

4-01-2019, 23:25

Əziz istifadəçilər ! Tarix.info saytı sizi tarixin maraqlı dünyasına səyahətə aparacaqdır. Bu saytda siz Azərbaycan tarixinin şanlı səhifələrini izləyəcəksiniz. Dünya tarixinin şəxsiyyətləri, üsyanları, dövlətləri və s. haqqında geniş məlumat toplayacasınız. Saytda müəllimlər, şagirdlər və tarixlə maraqlanan hər kəs üçün əlavə məlumatlar toplanılıb. Testlər, yeni dərs modelləri, təqdimatlar, əyləncəli oyunlar, video-audio dərslər və s. Bildiyiniz kimi tarix fənni müxtəlif mənbələr əsasında öyrənilir. Odur ki, verilən xəbərlərdə mübahisə doğuracaq məqamlara rast gələ bilərsiniz. Bunu isə verilmiş xəbərin müəllifi ilə məsləhətləşmək lazımdır. Saytda yerləşdirilən xəbərlərə və şərhlərə görə yalnız müəlliflər məsuliyyət daşıyır. Tarixi gözünlər gör.

TARIX.INFO TARIXI GÖZÜNLƏ GÖR © 2010-2017

Thsil problemlri 5-ci sinif azrbaycan dili xarı bulbul drs icmalı

5-ci sinif, Ədəbiyyat dərsi

Frensis Bekon deyirdi ki, kitablar — zamanın dalğaları ilə səyahət edən və nəsildən-nəslə öz qiymətli yükünü ehtiyatla aparan fikir gəmiləridir. Dərslik bu yolda insanın ilk ayaq basdığı gəmidir və insan dünyanın, həyatın necəliyini bu gəmidən müşahidə etməyə, öyrənməyə başlayır. Dərslik xalqın gələcəyini, gələcək nəsillərin taleyini müəyyənləşdirir. Biz Kirpi.info olaraq cəmiyyətin təhsil və tədris prosesində yaxından iştirakı məqsədilə bu günki dərsliklərin vəziyyətini öyrənmək qərarına gəldik. Məqsədimiz, sadəcə, dərsliklərdə nöqsan bildiyimiz məqamları həm oxucuların, həm də dərslik yazan müəlliflərinin diqqətinə çatdırmaqdır. İlk olaraq tədris olunan ədəbiyyatımızın vəziyyəti ilə maraqlandıq.

Birinci yazı
Dövlət vəsaiti hesabına nəşr edilib məktəblərə pulsuz paylanan orta məktəb dərsliklərindəki qüsurlar barədə çox yazılıb. Cəmiyyətdə ciddi mübahisələrə səbəb olmuş bu mövzu, sanki, heç bitməyəcək kimi görünür. Müstəqil təhsil ekspertlərinin və eləcə də TQDK-nın ekspert qruplarının dərs ilinin sonunda tərtib etdikləri tövsiyə xarakterli təklif və rəylər mütəmadi olaraq səsləndirilsə də, dərslikləri tərtibində hələ də zövqsüzlük, pərakəndəlik hallarına rast gəlinir.
Bakıda evdə olan 5-ci sinif ədəbiyyat dərsliyini ilk dəfə vərəqləyəndə kitabın üz qabığının heç bir anlam verə bilmədiyim, göy qurşağına bənzər rəngi dəqiq yadımda idi. Rayonda yaşayan qohumlarımgildə gördüyüm 5-ci sinif dərsliyi isə başqa rəngdə idi və tərtibçilər də başqalarıydı. Dəqiq xatırlayırdım ki, bizdəki kitabın tərtibçilərinin üçü də qadın idi. Şəhərə qayıtdıqdan sonra apardığım kiçicik araşdırma sonrası qəribə bir mənzərə ilə rastlaşdım. Demə, əslində müəllimin və sinif sagirdlərinin hazırlıq əmsalına uygun olaraq bir-birinə alternativ dərslik kimi nəzərdə tutulmuş, nəşrinə icazə verilmiş bu dərsliklər məktəblərə – “şəhər məktəbləri” və “rayon məktəbləri”- kimi ayrımçılıqla paylanılır. Dövlət tərəfindən tikilmiş məktəblərin maddi-texniki bazasının heç bir fərq qoyulmadan yeniləşdirildiyi bir zamanda şəhər və kənd məktəbləri arasında belə fərqləndirmə, görəsən, nəyə və kimə lazım olub?! Dərslik tərtibçilərinin nəzərinə çatdırmaq istəyirik ki, biz bu işi sevinə-sevinə araşdırmaq fikrindən uzağıq. Sadəcə, bildirdiyimiz iradlar gələcəkdə dərslik tərtibatına yardımçı ola bilər deyə araşdırmamıza “davam” dedik. Bir də ki, öz gələcəyimizi və “bu gözəlim məmləkət”in taleyini əmanət edəcəyimiz övladlarımızın bu cür qüşurlarla dolu dərsliklərlə “savadlandırılmasının” əndişəsini yaşama haqqımız doğal deyilmi?

Bu sualın cavabını əlaqədar təşkilatların öhdəsinə buraxıb şəhər məktəbləri üçün nəzərdə tutulmuş 5-ci sinif ədəbiyyat dərsliyini nəzərdən keçirmək qərarına gəldim. Rastlaşdıgımız qəribəliklərlə buyurun siz də tanış olun. Elə kitabın 5-ci səhifəsində, dərsliyin giriş hissəsində “ədəbiyyat” sözü şagirdlərə düzgün izah edilmir. Dərslikdə “Ədəbiyyat” sözünün ərəb dilindəki “ədəb”sözündən yaranması, mənasının isə tərbiyə, əxlaq, mərifət olduğu yazılır. Əslində isə ”Ədəbiyyat” sözü ərəbcə “ədəb” yox, “ədubə” felindən yaranıb, mənası ədəbli, mərifətli, qanacaqlı olmaq deməkdir. Bir qayda olaraq ərəb dilində sözlər fellərdən yaranır, isimlərdən yox. Səhifə 8-də H.Ziyanın “Birinci zəng” şerinin verilməsi dərs ilinin ilk günü düşünürük ki, uğursuz tapıntıdır. Yaxşı olardı ki , dərsliyin ilk səhifəsindən şagirdlərə yüksək vətənpərvərlik, gələcəyə inam ruhu aşılayan şeir tədris ediləydi. Şairin nostalji hisslərlə yazılmış, bədbin misralarla yüklənmiş bu şeri elə ilk dərs günündən şagirdlərin ovqatını korlaya bilər.
“Oxudan əvvəl”, “Oxu zamanı” və “Oxudan sonra” (səh. 9-10, 14) təlimatlarını oxuyan 5-ci sinif şagirdinin başını itirəcəyinə şübhə yoxdur. Bu təlimatlar şagirdin fikrini mətn üzərində cəmləməkdən daha çox onun diqqətini yayındırmağa, onu həyəcanlandırmağa xidmət edir. Sanki, uşaqlara belə bir göstəriş verilir: kəmərlərinizi bağlayın, gözlərinizi qırpmayın, nəfəs dərməyin, indi siz bir hekayə oxuyacaqsınız. Hələ mətni oxumağa başlamamış şagirdə mətnə aid suallar yağdırmaq, mətndə nədən bəhs olunacağına dair fərziyyələr irəli sürməyi ondan istəmək, elə oxu prosesinin ortasındaca mətndə nəql olunanları eşidib-bildikləri ilə əlaqələndirməyi şagirddən tələb etmək hansı metodiki zərurətdən irəli gəlir?
Bir sıra mətnlərin əvvəlində “Səncə, bu hekayədə nədən bəhs edilə bilər?”, “Əsərin qalan hissəsində müəllif daha nələri təsvir edəcək?” tipli sualların qoyulması da təəccüb doğurur. Belə çıxır ki, 5-ci sinif şagirdi iki-üç cümlədən, yaxud üç-dörd misradan sonra yetkin bir qələm adamının əsər üçün qurduğu planın detallarını ayırd etməlidir. Zənnimizcə, bu tip suallar uşaqların bədii zövqünün yox, münəccimlik qabiliyyətinin inkişafına səbəb ola bilər.
Ümumiyyətlə, sualların mətnin oxunuşundan sonra verilməsi daha məqsədəuyğundur. Özü də hər mətnə dair konkret suallar olmalıdır. Bu zaman şagird hər sualla bağlı mətni bir daha gözdən keçirməyə məcbur olar ki, bu da tədris olunan bədii nümunənin daha yaxşı mənimsənməsinə gətirər.
Səh.11-də (“Alim və quldur” hekayəsi) şagirdə “Buradakı hansı cümlə ideyanı dəstəkləyir?”, səh.13-də “Buradakı hansı fikir ideya ilə bağlıdır?”, səh.16-17-də (“Usta-şagird” hekayəsi) yenə eyni suallar verilir. Halbuki “Bədii əsərlərdə ideyanın müəyyən edilməsi” bölməsi dərsliyin yalnız 18-ci səhifəsində tədris olunur.
“Alim və quldur” (səh.11) hekayəsinin elə ilk cümləsi qrammatik cəhətdən səhv qurulub:” Çox-çox illər bunda qabaq bir alim vardı.”Yaxşı olmazdımı ki, cümlə: “Qədim zamanlarda bir alim yaşayırdı” kimi anlaqlı dildə yazılaydı.Yaxud “o dağların altından lağım atdırıb yollar düzəltdirir” cümləsini 5-ci sinif şagirdi necə başa düşsün? Bəlkə, alimin tövsiyyəsi ilə lağım atılır, yollar çəkilirmiş? Yenə həmin səhifədə “bab” sözünü işlədib şagirdi izahlı lüğətə yönləndirməyə nə ehtiyac var? Yəni bu sözü şagirdin anlayacağı başqa bir sözlə əvəzləmək belə çətinmiş? Bir də uşaqları necə inandırmaq olar ki, hətta 5-ci sinif şagirdi olsalar belə, “qu deyəndə qulaq tutulan” səhranın cəmi yeddi arşın dərinliyində çay axır.Yəqin hekayə müəllifi arşın ölçüsünü elə-belə sözgəlişi işlədib. Müəllif bir azca diqqətli olsaydı aydınlaşdırardı ki, uzunluq ölçüsü olan arşın 75 sm-ə bərabərdir, yəni səhranın altı ilə axan çay yerin 5 metr dərinliyindədir. Əgər səhranın 5 metr dərinliyində çay axarsa, ora səhra yox, gülüstanlıq olar. Yenə həmin səhifədə “Alim baxdı ki, yoldaşlarında o kəramət yoxdur ki, bu istidə səhranın yeddi arşınlığına ensinlər” cümləsi başdan ayağa səhvdir. Qısa bir cümlədə iki dəfə “ ki” bağlayıcısından istifadə edilir. Həm də bu cümlədəki “ kəramət” sözü şagirdlərə izahlı lüğət vasitəsi ilə anladılmalıdır. Sonrakı səhifədə (səh.12) dəvələrin yükünün zəncirlənib, həm də qıfıllandığı nəql edilir. Quldurlar yükləri açanda məlum olur ki, yük dəftər-kitab imiş. Şagirdlərdə haqlı olaraq belə bir sual yarana bilər: görəsən kitab-dəftəri zəncirləmək, sonra da qıfıllamaq alimin nəyinə lazım imiş? Yenə həmin səhifədə “alim əyri bir dəmir çıxarıb quldurun çənəsini araladı” cümləsini oxuyarkən çox güman ki, şagirdlər ilk növbədə gözləri önündə mismarçıxaran ling canlandıracaqlar. Müəllifdən soruşmaq lazımdır ki, alim quldurun ağzını əyri dəmirlə niyə aralayır?

Belə cümlələrin hekayəyə salınması kiçik yaşlı uşaqlarda psixoloji gərginlik yarada, onları bu cür əməllər törətməyə sövq etdirə bilər. Sonra da təəcüblənirik ki, cəmiyyətdə “bu yaramaz uşaqlar” hardan əmələ gəlir? Hekayədə təsvir olunan “qılıncından qan daman” quldurbaşının bir anda “elm yolunda qula dönməsi” isə təəccüb və heyrət doğurur.
Hekayənin sonunda min bir əziyyətlə çıxarılmış suyun lazımsız yerə boş səhraya axıb getməsi hec kəsi maraqlandırmır, amma bunun əvəzində, “milli mentalitetimizə uyğun olaraq” yeyib-içmək heç kəsin yadından çıxmır. Maraqlıdır, bu cür başdansovdu, uydurma nağıl “hekayə” adlandırılaraq ikinci dərsdən 5-ci sinif şagirdinə niyə tədris edilir? Dərslik tərtib edənlərə tövsiyyəmiz: Əvvəlcə siz özünüz HEKAYƏ və NAĞIL janrları anlayışını özünüz üçün müəyyənləşdirin!
Dərsliyin 14-cü səhifəsində “Bunu bilməlisən” tövsiyyə xarakterli təlimatda şagirdlərə müasir Azərbaycan yazıçılarının hekayələri ilə tanış olacaqları xəbər verilir. Amma elə növbəti səhifədə görkəmli Azərbaycan yazıçısı Süleyman Rəhimovun bir hekayəsi verilir. Nəzərə alsaq ki, S.Rəhimov 11 oktyabr 1983-cü ildə rəhmətə gedib, deməli, qocaman yazıçı sagirdlərin müasiri ola bilməz. Hekayə dərslikdə “Usta-şagird” başlıgı ilə verilib. Sanki, hekayədə usta ilə şagirdin bəhsə girməsi başlıq üçün bir vəsilə olub.
Amma hekayəni diqqətlə oxuduqda başqa mətləblər ortaya çıxır. Məlum olur ki, hekayə sənətin sirlərini öyrənərək, hətta öz ustadını belə ötüb-keçən bir şagird haqqındadır. Maraqlısı budur ki,yazıçının seçilmiş əsərlərində bu hekayə “Usta şagird” başlığı ilə verilib. (Bakı Gənclik nəş.1968).Yəni sözlər arasında defis işarəsi yoxdur və bu da əsərin məzmununu tam ehtiva edir. Dərsliyə salınmış mətndə isə hekayənin başlığı ilə oynamış “qələm olmuş bəd təhrir əli” həm görkəmli yazıçıya hörmətsizlik, həm də şagirdləri çaşqınlıqa düçar edib.Yazılı mətnimizdə omoqraf vurğusu olmadığından yerində qoyulmamış defis işarəsi ifadənin mənasını dəyişir. Hekayəyə aid rəsmdə ( səh.18) balaca bir sərdabə şəkli verilib.

Şagirdi necə inandırmaq olar ki, qocaman neftçidən də balaca görünən bu sərdabə yeddi il gecə-gündüz dincəlmədən çalışma sonrası ərsəyə gəlib? Halbuki tərtibatçılar mətni diqqətlə oxusaydılar görərdilər ki, əsərdə “göyə ucalan gözəl günbəz”dən bəhs edilir. Rəsmdəki qocaman neftçini isə nədənsə zövqsüz toy xanəndələrinə bənzər “kitayski” gödəkcədə və quzu dərisindən tikilmiş papaqda təsvir ediblər.

Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.