Təmsillər uşaq ədəbiyyatı

Uşaq ədəbiyyatı haqqında meydanda olan kitablar, tədqiqat əsərləri, araşdırma yazılarından başqa, sovet dövründən bu yana yazılmış bir çox məqalələr var ki, məsələn, Səməd Vurğunun, Mikayıl Rzaquluzadənin, Rəsul Rzanın, İlyas Əfəndiyevin, Məmməd Cəfər Cəfərovun, Məmməd Arif Dadaşzadənin, İmamverdi Əbilovun, Yaşar Qarayevin, Bəkir Nəbiyevin, İsa Həbibbəylinin, Elçinin, Şirindil Alışanlının və başqa tanınmış qələm adamlarının icmal, problem xarakterli yazılarında mövzuya peşəkar yanaşmanın şahidi oluruq. Bu yazılarda ən önəmli cəhət onlarda uşaq ədəbiyyatına hədsiz məsuliyyət və tələbkarlığın olması faktıdır. Sovet hakimiyyətinin süqutundan sonra ədəbiyyatda yaranmış azad mühitin anarxiya səviyyəsində dərki və onun gətirdiyi anomaliya uşaq ədəbiyyatına da təsirsiz qalmadı. Bu sahəyə axın başladı, kitab nəşrləri artdı, marketinq şəbəkəsi genişləndi, fərdi maraqların, qazanc industriyasının önə keçməsi tələbkarlığa məsuliyyəti azaltdı, daha çox bədiilikdən uzaq kitablar dövriyyəyə buraxıldı.

Uşaq ədəbiyyatı

Top-top oynayaq şeiri

Qar örtdü bağça bağları,
Çiçəkli gülü dağları,
Qışın səfalı çağları
Yetişdi. Qəlbim oldu şən.

Səfalıdır bizim Vətən.
Nə xoş gəlib bu qış, bu qar
Qışın da başqa zövqü var.
Qar altda yatdı tarlalar.

Günümüzün uşaqları və uşaq hekayələri

• Uşaq ədəbiyyatı
• 17 fevral 2021, 23:23

Uşaqlar üçün yazmağın nə qədər çətin olduğunu sübut etməyə, görünür, xüsusi ehtiyac yoxdur. Və bunun ən əyani göstəricisi uşaq ədəbiyyatımızın həm dünənki, həm də bugünkü problemləridir ki, hər söhbət düşəndə bitib tükənməyən müzakirələrin predmetinə çevrilir. Ancaq bəlkə də, əsl müzakirə olunmalı hadisə uşaq ədəbiyyatı yox, uşaqların özləri, onların az qala hər gün dəyişən həyata, psixoloji kataklizmlərə, dəyərlərə münasibəti, reaksiyalarıdır.

Çağdaş uşaq ədəbiyyatının problemləri – zamandan gələn notlar

• Uşaq ədəbiyyatı
• 19 okyabr 2020, 12:33

Uşaq ədəbiyyatı haqqında meydanda olan kitablar, tədqiqat əsərləri, araşdırma yazılarından başqa, sovet dövründən bu yana yazılmış bir çox məqalələr var ki, məsələn, Səməd Vurğunun, Mikayıl Rzaquluzadənin, Rəsul Rzanın, İlyas Əfəndiyevin, Məmməd Cəfər Cəfərovun, Məmməd Arif Dadaşzadənin, İmamverdi Əbilovun, Yaşar Qarayevin, Bəkir Nəbiyevin, İsa Həbibbəylinin, Elçinin, Şirindil Alışanlının və başqa tanınmış qələm adamlarının icmal, problem xarakterli yazılarında mövzuya peşəkar yanaşmanın şahidi oluruq. Bu yazılarda ən önəmli cəhət onlarda uşaq ədəbiyyatına hədsiz məsuliyyət və tələbkarlığın olması faktıdır. Sovet hakimiyyətinin süqutundan sonra ədəbiyyatda yaranmış azad mühitin anarxiya səviyyəsində dərki və onun gətirdiyi anomaliya uşaq ədəbiyyatına da təsirsiz qalmadı. Bu sahəyə axın başladı, kitab nəşrləri artdı, marketinq şəbəkəsi genişləndi, fərdi maraqların, qazanc industriyasının önə keçməsi tələbkarlığa məsuliyyəti azaltdı, daha çox bədiilikdən uzaq kitablar dövriyyəyə buraxıldı.

Yalançı tülkü

• Uşaq ədəbiyyatı
• 14 noyabr 2019, 22:03

Günlərin birində Tülkü ilə Kirpi söhbət edirdilər. Birdən otların arasından bir İlan çıxdı. Tülkü qorxusundan tir-tir əsdi, Kirpiyə yalvarmağa başladı:
– Amandır, Kirpi qardaş, məni bu əfi İlanın əlindən qurtar.

Kirpi İlanı öldürdü. Tülkü ölmüş İlanı yabanın ucuna keçirib meşəyə gətirdi. Meşədəki heyvanlar – Şir, Ayı, Canavar, Pələng və Çaqqal Tülkünün başına yığışdılar. Tülkü ölmüş İlanı onlara göstərib özünü tərifləməyə başladı:
Davamı →

Dərsimi yaz | Mir Cəlal

• Uşaq ədəbiyyatı
• 26 okyabr 2019, 15:24

Mən bir uşaq tanıyıram, hörmətli bir ailədəndir. Atası, anası onu çox sevir, əzizləyir, bir sözünü iki eləmir. İstədiyini alır, istədiyi yerə göndərir, handa bir qəşəng, bahalı libas geyindirir, addımbaşı sağına-soluna keçir, kefini soruşurlar:
— Necəsən, bala, indi ürəyin nə istəyir?
Əslinə baxsan, haqqı demək lazımdır, işlərin çoxunu ata-anadan qabaq bacılar eləyir. Bacı insan üçün böyük nemətdir, illah da ki bir qardaş olasan!
Davamı →

Xanımböcəyi

• Uşaq ədəbiyyatı
• 19 okyabr 2019, 00:02

Biri vardı, biri yoxdu, rəngbərəng dünyamızda balaca boz bir böcək vardı. Rəngi diqqəti cəlb etmədiyinə görə heç kim onun varlığını hiss etmirdi və böcək tənhalıqdan çox sıxılırdı. Bu balaca böcək çox zəhmətkeş idi. Hamıya kömək edirdi, amma heç kim onun əməyini qiymətləndirmirdi. Bütün həşəratlar parlaq rəngləri ilə öyünür, boz böcəyi saya salmırdılar.

Balaca böcək qüssələnirdi: “Bu necə ola bilər! Allah çox müdrik və səxavətlidir. Yəni o mənə bir az rəng verməyəcək ?” Səhər boz böcək mehriban bir təmasdan oyandı. Günəş şəfəqləri ilə ona sığal çəkərək nəvazişlə deyirdi: “Əziz balam, sən özünə, öz gücünə inan! Sən qeyri-adi böcəksən. Hər şey yaxşı olacaq!”.
Davamı →

Ağac | İvan Krılov

• Uşaq ədəbiyyatı
• 20 avqust 2019, 15:58

Çiynində baltası kəndli gedirdi,
Pöhrcə bir Ağac kəndliyə dedi:
«Əzizim, dövrəmdə nə ağac var,sən
Çox yaxşı olar ki, bir-bir kəsəsən;
Rahatca boy ata bilmirəm artıq,
Nə günəş görürəm, nə də ki işıq,
Köküm rişə ata bilmir torpağa,
Küləklər də düşüb məndən uzağa,
Heç məni axtarıb-araya bilmir,
Tağ hörüb gövdəmə sarıya bilmir,
Davamı →

Oğlan və skripka

• Uşaq ədəbiyyatı
• 30 iyul 2019, 18:16

Çox qədim zamanlarda bir qoca qadın yaşayardı. Qadının gözünün ağı — qarası bircə oğlu vardı. Onlar meşədə bir komada yaşayardılar. Güzəranları çox ağır idi. Çox vaxt yeməyə bir parça çörək də tapmazdılar.

Oğlanın on iki yaşı tamam olan kimi anası onu uzaqlara, varlı bir evə nökərçiliyə yolladı. Oğlan mal-qaranı və qoyunları otarmağa başladı.
Bir il keçdi, oğlan bir ere zəhmət haqqı aldı, ikinci il üçün də eyni haqq aldı, üçüncü il də o birilərindən fərqlənmədi. O zaman oğlan üç il üçün bütün qazancını götürüb ağaları ilə sağollaşdı və evlərinə yola düşdü.

Oğlan sevinə-sevinə yol gedir, bu mahnını oxuyurdu:
— Üç il dalbadal çalışdım,
Üç dənə mis pul qazandım,
Sevincliyəm, çox şadam!
Gör necə də varlıyam!
Davamı →

Havayı çörək

• Uşaq ədəbiyyatı
• 15 iyul 2019, 14:28

Bir kəndli çəməndə ot biçirdi. Yorulub əldən düşdü və kolların yanında oturub dincini almaq istədi. Bağlamasını açıb yeməyə başladı. Elə bu vaxt meşədən ac bir canavar çıxdı. Gördü ki, kolların yanında bir kəndli oturub nəsə yeyir. Canavar ona yaxınlaşdı və soruşdu:
-Nə yeyirsən?
-Çörək, — deyə kəndli cavab verdi.
-Dadlıdır?
-Çox dadlıdır!
-Mənə də bir az ver dadına baxım.
-Buyur!

Kəndli çörəkdən bir parça kəsdi və canavara verdi. Çörək canavarın xoşuna gəldi. О dedi:
-Mən də hər gün çörək yemək istəyirəm.
Davamı →

Enid Bliton

• Uşaq ədəbiyyatı
• 10 iyul 2019, 13:47

Məşhur uşaq yazıçısı Enid Bliton 11 avqust 1897-ci ildə Londonda anadan olub. Ailənin ən böyük uşağı olan Bliton 1907-1915-ci illərdə Bekkenhemdəki Sent-Kristofer məktəbində təhsil alıb. Məktəb əlaçısı idi və oxuduğu müddətdə «Headgirl» adını qazanıb. Bliton çox gözəl piano çala bilirdi.

Liseyi bitirdikdən sonra müəllim olmağa qərar verən Bliton, universitetdə olarkən musiqi məşğələlərini buraxıb. Boş zamanlarında yazıçılıq etməyə başlayıb və 1922-ci ildə ilk əsəri olan və uşaqlar üçün nəzərdə tutulan «Uşaq pıçıltıları» kitabı nəşr olunub.

Bliton əsərlərində əsas qəhrəman kimi uşaqları seçirdi. 3 tipdə əsər yazırdı:
Davamı →

Təmsillər

Təmsil — epik növün ən qədim janrlarından biridir. Təmsil həcmcə kiçik olur, lakin dərin məna ifadə edir. Təmsilin əsas xüsusiyyəti tənqidi və satirik məzmunda olmasıdır. Sənətkar insanlara xas olan nöqsanları, eyibləri ayrı-ayrı əşya, bitki və heyvanların timsalında əks etdirir. Təmsildə təbiət cismləri və heyvanlar şəxsləndirilir — insan kimi danışdırılır. Ədəbiyyatşünaslıqda buna təşxis deyilir.

Çalağan və Bülbül

07/08/2018 Təmsillər Комментарии к записи Çalağan və Bülbül отключены

Çalağan gәlib dilә, Bir gün dedi bülbülә: — Öyrәt mәnә dә nәğmә, Şövq ilә gәlim dәmә, Oxuyum, vurum cәһ-cәһ, Dinlәyәn desin bәһ-bәһ… Hәmdәm olum güllәrә, Adım düşsün dillәrә. Bülbül dedi: — Çalağan! Pәncәndә görünür qan. Yırtıcılıqdır peşәn. Sәnә yaddır bu gülşәn. Sәndәn nәğmәkar olmaz, Qızılgülә yar olmaz!

Tikan və Qızılgül

07/08/2018 Təmsillər Комментарии к записи Tikan və Qızılgül отключены

Tikan çox tәәccüblә Söylәdi qızılgülә: Bir kolda, bir budaqda Yetişirik biz bağda. Bәs sәbәb nәdir ki, sәn һamıya sevimlisәn, Mәni sevmәyir һeç kәs? Gül dedi: — Deyil әbәs, Bir yerdә olsaq da biz, Ayrıdır xislәtimiz. Sәn һәr әlә batırsan, İncidib qanadırsan. Mәn könül oxşayıram, Qәlblәrdә yaşayıram.

Qaranquş və Bayquş

06/08/2018 Təmsillər Комментарии к записи Qaranquş və Bayquş отключены

Yetişdi baһar çağı, Bәzәdi güllәr bağı Qaranquş bir budaqda Oxuyan zaman bağda, Bayquş dedi: — Qaranquş! Bu gün qurtarıbdır qış. Xәbәr tutub baһardan Gәlib çıxmısan һardan? Mәn bağdayam һәr sәһәr, Tutmuram yazdan xәbәr. Qaranquş dedi: — Bayquş, Birdir sәnә baһar, qış. Ulamaqdır sәnәtin, Yazı duyarsan çәtin. Vurulmuşam mәn yaza Xoş …

Kirpi və İlan

06/08/2018 Təmsillər Комментарии к записи Kirpi və İlan отключены

Kirpiyә dedi ilan: —Gәl dost olaq yaxından! Xәncәr kimi bizini At, mәn görüm üzünü. Artsın sәnә һörmәtim, Çoxalsın mәһәbbәtim. Kirpi dedi: — Çox gözәl, Mәn bizimi atım, gәl Zәһәrini at sәn dә, İnam oyansın mәndә. İlan dedi: — Dişimdәn, Mәn sancmaq vәrdişimdәn Әl götürmәrәm әsla, Dağılsa bütün dünya. Sancmaq olub …

Oğlan və işarələr

Bir oğlan yol ilə gedirdi. Günəş şəfəq saçırdı. Birdən oğlanın ayağı dolaşdı və yıxıldı. Ayağı yaralandı və alnı əzildi. O zaman oğlan tanrıdan küsərək dedi: — Necə xilaskarsan ki, mənim belə möhkəm yıxılmağıma razı oldun. Və oğlan başqa yol ilə geyməyə davam etdi. Amma oğlan bilmədi ki, bayaqkı yıxıldığı yolun …

Naxçıvanda oxunması zəruri olan kitabların siyahısı təsdiq edilib – SİYAHI

Bakı. 29 avqust. REPORT.AZ/ Naxçıvan Muxtar Respublikasında oxunması zəruri olan kitabların siyahısı təsdiq edilib. “Report” xəbər verir ki, Ali Məclisinin Sədri Vasif Talıbov bu barədə müvafiq sərəncam imzalayıb. NMR Konstitusiyasının 5-ci maddəsinin II hissəsinin 22-ci bəndini rəhbər tutaraq imzalanan qərarda bildirilir: 1. Gənc nəsildə vətənpərvərliyin, tarixə, milli kökə bağlılığın və dünyagörüşün formalaşdırılmasına xidmət edən “Oxunması zəruri olan kitabların siyahısı” təsdiq edilsin. 2. Bu Sərəncamın 1-ci hissəsinə uyğun olaraq təhsil və mədəniyyət müəssisələrinin kitabxanalarında müvafiq kitab guşələri yaradılsın. 3. Ali Məclisin Aparatı oxunması zəruri olan kitabların siyahısının zənginləşdirilməsi işini diqqətdə saxlasın. Oxunması zəruri olan kitabların siyahısı 1. Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin Yeni 2001-ci il, Yeni əsr və Üçüncü minillik münasibətilə Azərbaycan xalqına müraciəti 2. “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanı 3. “Atalar sözü” (Azərbaycan xalq ədəbiyyatı) 4. Nizami Gəncəvi. “Sirlər xəzinəsi”. Poema 5. “Nizaminin hikmət və nəsihətləri” 6. Nəsirəddin Tusi. “Əxlaqi-Nasiri” 7. Məhəmməd Tağı Sidqi. “Məktəb hekayələri” 8. Hüseyn Cavid. “Azər”. Poema 9. Cəlil Məmmədquluzadə. “Hekayələr” 10. Məmməd Səid Ordubadi. “Qılınc və qələm”. Roman 11. Qurban Səid. “Əli və Nino”. Roman 12. Məmmədhüseyn Şəhriyar. “Heydərbabaya salam”. Poema 13. “Təmsillər” (uşaq ədəbiyyatı) 14. ABŞ-ın 16-cı prezidenti Avraam Linkolnun oğlunun müəlliminə məktubu 15. Faruk Sumer. “Oğuzlar” 16. Rəşidəddin Fəzlullah. “Oğuznamə” 17. Yusif Balasaqunlu. “Qutatqu bilik” 18. Teodor Drayzer. “Dahi”. Roman 19. Cek London. “Həyat eşqi”. Hekayə 20. Ernest Heminquey. “Qoca və dəniz”. Povest 21. Nikolo Makiavelli. “Hökmdar” 22. Gi de Mopassan. “Gombul” 23. Antuan de Sent-Ekzüperi. “Balaca şahzadə” 24. Nikolay Ostrovski. “Polad necə bərkidi”. Bioqrafik roman 25. Moris Meterlink. “Arıların həyatı” və “Göy Quş” əsərləri 26. “Mister Hemferin xatirələri”. (İngilis casusunun etirafları) 27. Seyid Əzim Şirvani. “Seçilmiş əsərləri”. (Təmsillər) 28. “İslamda müdrik kəlamlar” 29. Sədi Şirazi. “Gülüstan” 30. Eynəli bəy Sultanov. “Məqalələr”