Səmavi dinlər. Tovhid anlayışı
4) Tovhid – Feldə (işdə) tovhid.
Tövhid haqqında qısa məlumat
TÖVHİD
Həmd olsun Aləmlərin Rəbbinə, xeyir dua və salam Allahın Rəsuluna, onun əhli beytinə, səhabələrinə və onun yolunu tutanların üzərinə olsun!
Elmlərin ən xeyirli və şərəflisi tövhid elmidir.
Tövhidi, öyrənmək üçün aşağdakıları bilmək lazımdır.
1. Tövhidi nəzəri tərəfdən öyrənmək üçün, Allahın Kitabından, Peyğəmbərmizin sünnəsindən və düzgün ağıldan istifadə etmək.
Bütün öyrəndiklərimizi, yəni ibadətlərin Allah üçün yerinə yetirilməsində ən gözəl tərzdə çalışmaq.
Tövhid nəzəri cəhətdən üç hissəyə bölünür.
1. Tövhidi Rububiyyə.
2. Tövhidi Uluhiyyə.
3. Tövhid Əsmai və sifət (ad və sifətlər)
Tövhidi Rububiyyə
Rububiyyət, Allahın Rəbb adından irəli gəlir. Bunun bir neçə mənası var. “Tərbiyə edən, yardım edən, malik olan, ağa, vali və’s. Şəriətdə isə Allahın insanları yaratdığına, onlara ruzi verdiyinə, onları dirildib, öldürdüyünə, Allahın qəza qədərinə və Onun təkliyinə inanmaqdır.
Tövhidi Rububiyyənin dəlilləri:
Allah, Öz Kitabında tövhidi Rububiyyəni belə zikr edib.
-Həmd aləmlərin Rəbbinədir, Yaratmaq və əmretmək, məgər Ona məxsus deyilmi?, Yer üzündə sizin üçün hər şeyi O yaratdı, Şübhəsiz ki, Allah ruzi verəndir. Güc və qüvvət sahibidir.
Rəbbini inkar edən çahillərə bəs deyirik:
Ağıl sahibi olan heç bir beyin və ya hərəkətin olmasını qəbul etməz.Deməli, yaradan olmasa, yaranmış da olmaz. Deməli, bütün bu kainat və içindəkilər varsa, demək onu Yaradan da vardır. Allah təala (c.c) belə buyurur: Yoxsa onlar heç nədən yarandılar? Yaxud onlar (öz-özlərini) yaradanlardır? (Tur, 35)
Bu tövhidi əvvəlki müşriklər də qəbul edirdilər. Bu tövhidi keçmişdə dəhrilər, indiki zamanda isə ancaq ateistlər qəbul etmir. Allah təala (c.c) buyurur: Göyləri və yeri kim yaratdı? Soruşsan-onlar mütləq Allah deyə cavab verəcəklər. (Loğman. 25)
Müşriklər Allahın Rəbb olduğunu qəbul edirlər. Ancaq ibadətdə, məhəbbətdə, itaətdə, namazlarında, danışıqlarında and içdiklərində hərəkətlərində Allahı sevdikləri qədər olan bəndələri və yaxud bütləri Allah təala (c.c)-nə şərik qoşurlar. Bu davranış bu tərzdə tövhid anlayışı insanı nə İslama daxil edir, nə də məsum bilib kiməsə görə onu cəhhənəm əzabından qurtarır.
Tövhidi-Uluhiyyə
Uluhiyyə-İlah kəlməsindən əmələ gəlmişdir. Yəni ilah-Məbudun, ibadət olunanın ancaq Allah olduğunu bildirir.
Allahdan başqa Tanrı yoxdur. Əbədi və Əzəli varlıq odur. (Bəqərə, 265)
Şəriətdə Uluhiyyə: namaz, oruc, zəkat, həcc, qurban, nəzir, dua, qorxu, məhəbbət və’s. Yəni bütün ibadətləri ancaq Allah rızası üçün etmək Uluhiyyə adlanır. İki şey olmasa Tövhidi Uluhiyyə gerçəkləşməz.:
1. Bütün ibadətləri qullardan hər hansı birinə deyil, ancaq Allaha məxsus etməli, Allahın məxsus olduğu sifətləri insanlara verməməlidir. Mömün ancaq Allah üçün ibadət edər. Allahdan başqası üçün namaz qılmaz , səcdə etməz.
2. İbadətləri Allahın öyrətdiyi kimi yerinə yetirmək lazımdır. Ümumiyyətlə bütün işlərdə insan Allaha və Onun Rəsuluna tabe olmalıdır. Kəlimeyi tövhidin Lə iləhə İlləllah, Muhəmmədən Rəsulullah mənası da məhz budur.
Allaha ibadət, itaət və əmrlərinə boyun əyməklə olur: -Bu da Lə iləhə İlləllah kəlməsinin həyata kecirilməsidir. Allahın Rəsuluna tabe olmaq, yəni onun buyurduqlarına əməl edib, haram etdiklərindən uzaq olmaq isə Muhəmmədən Rəsulullah kəlməsinin həyata keçirilməsi deməkdir. Məhz bu iki əsas, Quran və Sünnə (yol, şəriət) insanı qurtuluşa aparır. Ya Məhəmməd! Sənə əmr edildiyi kimi, düz (yolda) ol. Səninlə birlikdə iman gətirənlər də düz (yolda) olsunlar. (Hud, 112)
Bu ayədə Allah təala (c.c) Öz Rəsuluna və müsəlmanlara düz yolda olmaqlarını əmr edir. Bu da quran və Sünnədir. Bundan başqa yolla gedən şəxslər artıq yoldan azmış kəslərdir.Əbu Hureyrə (r.a)-dan rəvayət edildiyinə görə Rəsulullah (s.a.a.v) belə buyurdu. Kim Quran və Sünnə elmini öyrənmək üçün bir yola girsə Allah o adama cənnətin yolunu asanlaşdırar. (Müslüm, Zikr,39) Nəbi (s.a.a.v) belə buyurmuşdur: Kim mənim sünnəmdən üz çevirərsə o kimsə məndən deyil. (Buxari, nikah 1 Müslüm, Nikah 5) bu dəlillərə əsasən Allaha və Rəsuluna itaət etməyənlər axirətdə onların yeri cəhənnəmdir.
TÖVHİDİ ULUHİYYƏNİ GERÇƏKLƏŞDİRƏN ŞƏRTLƏR
İXLAS: Qulun söz və əməllərində, daxilən və xaricən bütün niyyətlərinin ancaq Allah rızası üçün olduğunu göstərir. Yəni bu insan bütün əməlləri özünü insanlara göstərmək üçün yox, özünü kiməsə sevdirmək üçün yox, ancaq Allah rızsası üçün edir. Allaha şərik qoşmaq, ixlasın əksidir. Bu kimsənin qəlbində riyakarlıq (özünü göstərmək) varsa, artıq o şəxsdə ixlas yoxdur. Riyakarlıq, özünü Allahdan başqasına göstərmək sevdirmək üçün görülən əməldir ki, bu da şirkdir.
TƏVVƏKÜL: Təvəkkül sözünün kökü vəkalət sözündən gəlir. Yəni hər hansı bir işdə vəkil tutmaq, vəkilə arxalanmaq deməkdir. Buna görə də hər bir müsəlman ilk əvvəl Allahdan başqa bütün qüvvələri inkar edib, Allaha təvəkkül edərsə, Allah da onu Öz himayəsinə alıb, onu şər qüvvələrdən qoruyar.
MƏHƏBBƏT: Allah sevgisi tövhidi Uluhiyyənin ən uca nöqtələrindən biridir ki, buna nail olan insan ən xoşbəxt insandır.Allah təala (c.c) buyurur:
Halbuki, iman gətirənlərin Allaha məhəbbəti daha qüvvətlidir (Bəqərə, 165).
XOV VƏ RƏCA: Qorxu və ümüd tövhidin ən böyük təməlidir, yəni özülüdür. Müsəlmana fərz (vacib) olan ancaq Allahdan qorxmaqdır. Allahdan başqasından qorxmamalıdır. Qorxunun yeri qəlbdir, ancaq o özünü başqa hərəkətlərdə də göstərir.
Mömün qorxu müddətində xeyir içindədir. Allahdan qorxmasa o yolunu azıb zəlalətə düşə bilər. Allahdan başqasından qorxmaq rəzilliyin ən aşağı dərəcəsidir. Bu qorxu bəzi vəziyətlərdə əmələ gəlir. Məsələn: Allah üçün olan ixlaslı başqa bir şeylə qarışdırmaqdan, dində fitnəyə düşməkdən və əməllərin qəbul olunmamasından qorxmaq, dünyada bəla və müsübətlərə düşməkdən, kasıbçılıq, xəstəlik və Allahın nemətlərinin əldən çıxmasından qorxmaq.
SƏBR: Səbr tövhidin əsaslarından biridir. Qul dinə gəldikdə Allah təala (c.c) onu imtahan edir və ona bəlalar göndərir. Ona görə də səbrin növləri var. Məsələn: İtaətdə səbr gunah və haramdan uzaq olmaq üçün səbr, Allahın qədərinə səbr, qəzab halına səbr.
Müsəlman həmişə Rəbbinə inanıb, Onun qədərinə tabe olub, bu dünyanın keçici olduğunu nəzərdə tutub axirətə hazırlaşır və bu yolda qarşıya çıxan çətinliklərə səbr edir, çünki, o bilir ki, bu səbrin mükafatı çənnətdə ona çatacaq. Allah təala (c.c) Öz Kitabında bu barədə belə buyurur: Yalnız (dunyada Allah yolunda çətinliklərə ) səbr edənlərə (axirətdə) saysız hesabsız mükafat veriləcəkdir. (Zümər, 10)
ŞÜKR VƏ HƏMD: İman iki yerə ayrılır: şükr və səbr. Şübhəsiz ki, qul üçün ən əsas məsələ bütün işlərdə Allaha şükr edib, Ona həmd etməsidir. Allaha şükr edənin ruzisinin Allahdan tərəfindən artılacağına quranda dəlillər çoxdur: Allah təala (c.c) buyurur: Əgər siz şükr etsəniz və iman gətirsəniz, sizə əzab vermək Allahın nəyinə lazımdır? Allah sükrə qiymət verən və hər şeyi biləndir. (Nisa, 147)
QEYRƏT VƏ ALLAH ÜÇÜN QƏZƏBLƏNMƏ: Bu qulun Allah üçün qeyrətə gəlməsidir.
Qulun qısqanclığı bütün əməllərinin Allahdan başqa heç kimə məxsus olmamasıdır. Çünki, vaxt-zaman müsəlman üçün ən dəyərli bir şeydir. Həm də müsəlman gunah və haram gördükdə buna qarşı qəzəb göstərməlidir. Bir sözlə Allahı sevəni sevib, sevməyənə qəzəb etməlidir.
DUA: Bu duaların ancaq Allah təalaya (c.c) yönəldiləmsi deməkdir. Dua qulun dunya və axirəti üçün Rəbbindən kömək istəməsidir. Yəni qul öz zəifliyini Rəbbi qarşısında danır, güc və qüvvət sahibinin ancaq Allah təalanın (c.c) olduğunu bildirir. Qul öz duası ilə Rəbbini tərif edir, bununla da öz Rəbbinə yaxınlaşmış olur. Allah təala (c.c) Qurani Kərimdə buyurur: Haq olan dua (qəbul olunan dua) yalnız Allah olan duadır. (Ər-Rəd 14)
İSTİĞASƏ: İstiğasə, yardım diləmək, bəlaların uzaqlaşdırılmasını istəmək, qurtuluş deməkdir. İstiğasə iki növdür:
1. İcazə verilən istiğasə: Bu növ istiğasə bir kəsdən gücü çatan şeyi istəməkdir. Yəni biri suda boğulursa, yanırsa, yaxud başqa bir fiziki və maddi cəhətdən köməyə ehtiyacı varsa, imkanı olan adamdan bu köməyi istəyə bilər. Bu cür istiğasəyə icazə verilir.
2. Haram olan İstiğasə: Bu Allaha aid olan bir şeyi başqasından istəməkdir. Məsələn: övlad istəmək, yağış yağdırmaq kiminsə vasitəsilə kömək diləmək, şəfa istəmək kimi şeylər. Bu növ halları gedib pirlərdən, ölülərdən, qəbirlərdən ümumiyyətlə heç kimdən istəmək olmaz. Bu növ İstiğfasəyə icazə verilmir.
ŞƏFAƏT: Bir kəsin öz işini başqasının duası ilə Allaha ərz etməsidir. Şəfaət iki qisimdir:
1. Şəriətdə səhih olan şəfaət: Bu Allah təalanın (c.c) izni ilə qəbul olunan şəfaətdir.
2. Şirk olan Şəfaət: Bu o şəfaətdir ki, olur-olsun ölülərdən şəfaət istərsə, onların gücü çatmayan bir şeyi onlardan istəməyi ilə, onların nəyə isə qadir olduğuna inanır və onlardan kömək istəyir., onlar üçün qurban kəsir. Bununla da Allaha qarşı ən böyük günah işləmiş olur. Həmin adam özü Allahın yaratdığını Allahın qulunu Allaha tay tutur halbuki, Allahdan başqa heç kim heç nəyə qadir deyil. Həmin adam Allahın qulunu Allaha tay tutan özü üçün əbədi cəhhənəm qazanmış olur.
TƏVƏSSÜL: Təvəssül Allahdan şəfaət istəməkdir. Yəni hər hansı bir şeyi Allahdan istəməkm üçün, Allaha yaxınlaşmaq. Şəriət, saleh bir insanın başqa birisi üçün, Allahdan kömək diləməsinə icazə verir. Məsələn: Bir kor kişi gəlib Peyğəmbərə (s.a.a.s) deyir: Allaha dua et mənim gözlərimi acsın. Peyğəmbər (s.a.a.s) Allaha dua edir. Allahda Rəsulunun duasını qəbul edib, o kişiyə şəfa verir. Amma şəritədə kimə isə vəzifə verilməsi üçün Təvəssül yoxdur.
AND İÇMƏK: And içmək and içdiyin şəxsi ucaltmaq deməkdir. Bu da öz növbəsində ibadətin bir növüdür. İbadət isə ancaaq Allah təalaya (c.c) məxsusdur. Allahdan başqasına and içmək, həmin adamın Allah dərəcəsinə ucaldıb, Allaha şərik qoşmaqdır. Peyğəmbər (s.a.a.s) demişdir. Kim Allahdan başqasına and içərsə, şirk etmiş olur. (Səhih, Əbu Davud)
BİSMİLLƏH: Bu hər sözə və işə Allahın adı ilə başlamaq deməkdir. Allahdan başqasının adı ilə başlamağa icazə verilmir. Hətta Allahın adı ilə yanaşı başqasının adını çəkməyə də icazə verilmir.
NƏZİR: Müsəlmanın əslində ona vacib olmayan bir işi, könül xoşluğu ilə Allah rızası üçün görməsini özünə vacib etməsinə deyilir. Nəzirin Allahdan başqasına edilməsinə icazə verilmir.Çünki, nəzir ibadətdir. İbadət isə ancaq Allah üçündür.
Əziz müsəlman qardaşım, bil ki, Tövhidi Uluhiyyə bütün Peyğəmbərlərin gətirdiyi və haqqında kitablar endirdiyi, insanlara cənnət və cəhənnəm haqqında bildirən tövhiddir. Tövhidi Uluhiyyə, tövhidin ən uca mərtəbəsidir. Bu hər peyğəmbərin öz millətini haqqa dəvət edib, müşrüklərə qarşı cihada çağırış tövhiddir. Kim bu tövhidə əməl etməzsə o müşrik sayılır. Tovhidi Uluhiyyənin məqsədi,Allaha ibadəti və sevgini başqalarına olan ibadət və sevgidən üstün tutmaqdır. Allahdan qormağı başqasına itaət etməsindən üstün tutmaqdır. Bütün ibadətlərdə, məhəbbətdə, qorxuda, ümud və and içməkdə Allaha sadiq qalıb şirk etməməkdir.
TÖVHİDİ ƏSMAİ VƏ SİFƏT
(Allahın ad və sifətlərinin tövhidi)
Tövhidin bu növü ilə əlaqədar Allahın kitabında və Rəsulullahın sünnəsində Allah ən gözəl adlarını bizə öyrədir. Səhabələr və tabiinlərdən (ardıcıllar) olan sələflərin keçmişdən indiyə qədər əqidəsi budur ki, Allah təala (c.c) öz kitablnda Özünü necə təsfir edirsə, Peyğəmbər (s.a.a..s) öz sünnətində Rəbbinin ad və sifətlərini necə öyrədirsə biz də o cur qəbul etməliyik.
Ona bənzər heç bir şey yoxdur, O hər şeyi eşidən və Görəndir.(Şura, 11)
Bu etiqdın birinci hissəsi, ona bənzər heç bir şey yoxdur. Ayəsi Allahı kiməsə, nəyə isə bənzətməyə imkan vermir.
İkinci hissə: O hər şeyi Eşidən və Görəndir. Ayəsi isə Allahın sifətlərini təhrif edənlərə bir cavabdır. Çünki, Allah təalanın (c.c) adları dərk olunmazdır, onları ağılla dərk etmək olmaz.
Tövhidi Əsmai və Sifət aşağdakılara əsaslanır:
1) Allahın isim və sifətləri Kitab və sünnədə bildirilmişdir.
2) Allahın isim və sifətlərini təşbihdən qorumalı, bu ad və sifətlərə olduğu kimi inanıb, insanlardan birini bu ad və sifətlərə bənzətməkdən uzaq olmalıyıq.
3) Allahın sifətlərini necəliyini araşdırmaqdan uzaq olmalıyıq. Allah təala (c.c) bizə isim və sifətlərini bildirmiş, lakin bunların keyfiyyətindən xəbər verməmişdir. İmam Malik (r.a) Rəhman ərşə isteva etdi (ucaldı) cümləsi haqqında; necə gözəl söyləmişdir: İsteva məlum, necə ucalmağı isə məchuldur, iman gətirmək vacibdir, bunun haqqında soruşmaq isə bidətdir. Səhabə və tabiinin yolunda olan hər bir şəxs Kitab (Quranda) sünnədə (hədislərdə) göstərilən ad və sifətləri, Cəhmiyyə və Mötəzilə əqidələrində qəbul etdiyi kimi qəbul etməməlidir. Çünki, bu məzhəblər isteva kəlməsini istila kimi təvil edirlər, yəni Allah ərşi kimdənsə zəbt edib-istila edib, bu artiq Allah təala (c.c)-ya şər atmaqdır. Bu isə Quran və Sünnədən kənar çıxmaqdır. Səhabə və tabiin hətta zəlalət əhli olan alim və filosofların fəlsəfəsindən və təbiilərinidə uzaq dururlar. Bizə də səhabə və tabiinin ardınca getmək lazımdır. Çünki, düzgün dini onlar bilirdilər, onlar peyğəmbərin (s.a.a.s) dövründə yaşayıb öyrənmiş, elimli və bilikli olmuşdur. Quran və Sünnəyə tam əməl edir, bütün bunlara qəlbləri ilə inanırdılar. Bu Allah təala (c.c) Rəsulunun (s.a.a.s),onun səhabələrinin, tabiinin və onların yolu ilə gedən və hədislərini Səhi hədisləri toplayıb yığan İmam Buxari, Müslüm, Tirmizi, Nəsai, Əbu Davud, Səbri,İbn Uyeynə və daha başqa hədis rəvayitçilərinin yoludur. Əgər Allahın izni ilə bu hədislər toplanmasaydı, dinimiz əsassız və dəlilsiz olardı və batil etiqad sahiblərinin əlində əylənçəyə cevrilərdi.
Əssəalamu aleykum və rəhmutullahi və bərəkətuhu
Səmavi dinlər. “Tovhid” anlayışı
bir növ kimi təkallahlı din dini dünyada xristian dövrünün uzun əvvəl ortaya çıxdı və təbiətin bütün qüvvələri Allahın təcəssümü və nümayəndəlik və səlahiyyət kimi şüurlu egregore olunur təmsil edib. Bəzi dünya dinləri Allahın şəxsiyyətini və onun keyfiyyətləri etdik; digərləri – yalnız başqa yuxarıda mərkəzi tanrı ucaltmaq. Məsələn, pravoslav xristianlıq – bir təkallahlı din, triune Allahın surətində əsaslanır.
dini inancları belə bir mürəkkəb sistem işıq tutacaq, bir neçə aspektləri müddət hesab olunur. Bu, bütün dünyanın səmavi dinlər üç növ aid olduğunu yadda olmalıdır. Bu İbrahimi, Şərqi Asiya dinlər və Amerika din. Ciddi desək, bir təkallahlı din neçə inanlar fəaliyyəti əsaslanır deyil, lakin Allah qalan yuxarıda güclü, mərkəzi var.
Allahın unikallığı haqqında Ideas
daxil və eksklüziv – təkallahlı dinlərin iki nəzəri forması var. daxil – – ilk görə nəzəriyyəsi, Allah bir ilahi personifications bütün mərkəzi Egregor onların birlik təqdim ola bilər. Exclusive nəzəriyyə Allahın transtsententnymi şəxsi keyfiyyətləri image verir.
Bu quruluş dərin nednorodnost nəzərdə tutur. Məsələn, Deizm dərhal dünyanın yaranmasından sonra İlahi Creator işlər bir gediş nəzərdə tutur və kainatın inkişaf zamanı fövqəltəbii qüvvələrin qarışmamaq konsepsiyası dəstəkləyir; Panteizm kainatın özü toxunulmazlığı daxildir və Allahın antropomorf xarakteri və təbiəti rədd; Allaha inanma, əksinə, Yaradanın varlığını və qlobal proseslərdə fəal iştirak fikir əhatə edir.
Qədim Dünya təlimlərinə
Misir qədim təkallahlı din, bir tərəfdən, tövhidin bir növ təmsil; Digər tərəfdən, bu da birgə yerli inanlar çox sayda ibarətdir. bir tanrı, patron, Firon və Misir himayəsində bütün bu inanlar birləşdirməyə cəhd Akhenaten 6-cı əsrdə edildi. Onun ölümündən sonra, dini inancları geri track şirk var.
ilahi Panteon sistemləşdirmək və yunan mütəfəkkirləri Ksefanom və Hesiod tərəfindən edilmişdir bir şəxsi image gətirmək üçün çalışır. “Dövlət” Plato Absolute Truth, dünyada hər şeyə güc axtarış etməkdir. Daha sonra Helen Yəhudilik nümayəndələri onun traktatlarının əsasında platonculuk və Allahın yəhudi anlayışı sintez cəhd. təkallahlı ilahi mahiyyəti fikir çiçəkli qədim dövrə aiddir.
Qaxudi təkallahlıq
təkallahlıq ənənəvi primacy baxımından yəhudi baxımdan çox inanlar haqqında bəşəriyyətin bu inkişaf dağılması prosesində məhv edilmişdir. ciddi Yaradanın nəzarəti kənarda, tanrıların, o cümlədən hər hansı bir fövqəltəbii xarici qüvvələrin, varlığını inkar monotesticheskaya bir din kimi Modern Yəhudilik.
Lakin yəhudi tarixində həmişə belə bir dini əsası yoxdur. Və onun inkişaf erkən mərhələlərində status monolatry altında reallaşan – müşrik inam orta baş tanrı artması.
Belə xristianlıq və islam kimi dünyanın səmavi dinlər, Qaxudi öz kökləri var.
Xristianlığın Definition
yalnız universal yaradıcısı kimi – xristianlıq Əhdi-Ətiq İbrahimi təkallahlıq nəzəriyyəsi və Allah hökm sürür. Lakin, xristianlıq – təzahürləri – – Ata, Oğul və Müqəddəs Ruh təkallahlı din, əsas istiqamətləri olan üç proyavlyaeniyah bu Allahın trinity ideyasını gətirilir. Üçlüyün Bu ehkam xristianlıq, islam və yəhudilik müşrik və ya triteistichesky xarakterli şərh qoyur. Xristianlıq özü sözlərinə görə, bir anlayış kimi “təkallahlı din” tam əsas anlayışı öz əksini tapmışdır, lakin dəfələrlə din alimləri tərəfindən irəli sürülən fikir tritheism, hələ birinci tərəfindən rədd olunmayıb Nicea Şurası. Lakin tarixçilər Rusiyada o Ivan III himayə Allahın trinity rədd pravoslav hərəkətlərin ardıcılları var idi fikir var.
Belə ki, “bir təkallahlı din anlayışını izah” sorğu dünyada bir neçə incarnations ola bilər ki, bir Allah inancı kimi tövhid anlayışına səbəb udovoletvorit bilərsiniz.
İslam təkallahlı inanclar
İslam ciddi səmavi edir. Iman birinci Pillar elan səmavi prinsipi: “Orada heç bir tanrı Allah, və Muhammad – Onun peyğəmbər”. Belə ki, unikallığı və Allahın bütövlüyü bir aksiom – Tövhid – onun fundamental nəzəriyyə var, və bütün ayinlər, mərasimlər və dini Allah (Allah) unikallığı və bütövlüyünü göstərmək üçün nəzərdə tutulmuşdur.
bu günah unforgiving var – Allah digər tanrıları və rəqəmlər equating – İslamda ən böyük günah şirk deyil.
İslama görə, bütün böyük peyğəmbərlər təkallahlıq sözde.
Bəhai xüsusiyyətləri
Bu din şiə İslam onun kökləri, indi müstəqil kimi bir çox tədqiqatçılar hesab olunur, lakin islam özü kafir dini və əvvəllər təqib müsəlman respublikalarının ərazisində ardıcılları hesab edilir.
kral fars sülaləsinin nəslindən ailəsində 1812-ci ildə anadan olmuşdur Mirzə Huseyna Əli – adı “Bəhai” Bəhaulla dininə ( “Allahın Şöhrət”) qurucusu adı gəlir.
Bəhai iman ciddi səmavi edir. O, Allahı bilmək bütün cəhdləri nəticəsiz və faydasız olduğunu müdafiə edir. insanlar və Allah arasında yalnız link “Epiphany” var – peyğəmbərlər.
dini doktrina kimi Bəhai bir xüsusiyyət bütün dinlərin bir açıq tanınması doğru, lakin bütün guises bir Allah.
Hindu və Sikh təkallahlıq
Not dünyanın səmavi dinlərin bütün oxşar xüsusiyyətləri var. Bu, onların müxtəlif ərazi ruhi və hətta siyasi mənşəyi ilə bağlıdır. Məsələn, xristianlıq və Hinduizm tövhid arasında paralel çəkmək mümkün deyil. Hinduizm tövhid, panteizm, şirk əsasında müxtəlif ayinlər, inancları, yerli, milli adət-ənənələri, fəlsəfə və nəzəriyyələr böyük bir sistemi və yaxından dialekt və yazı bağlıdır. belə də geniş dini strukturu güclü Indian cəmiyyətin qəsd təbəqələşmə təsir. Hinduizm təkallahlı təqdimat son dərəcə mürəkkəbdir – bütün tanrıları bir ana daxil birləşdi və bir Creator yaradır.
Sikhism, Hinduizm bir forması kimi də Allah mütləq və hər bir şəxs Allah hissəcik yaşayır fərdi aspektləri aşkar olan onun postulat “bütün üçün bir Allah”, təkallahlıq prinsipini təsdiq edir. fiziki dünya Allah vaxtında xəbərdar et, xəyali var.
dini baxışlar Çin sistemi
1766-dən etibarən BC Çin imperiya sülalələri ənənəvi dünyagörüşü Shang Di veneration olur – “ali əcdadı”, “Allah” – və ya ən güclü qüvvə (Tan) kimi göy. Buna görə də, qədim dünyanın Çin sistemi – bəşəriyyətin ilk səmavi din bir növ erkən Buddizm, Xristianlıq və İslam suschestvovashaya. Allah burada təcəssüm olunur, lakin Shang Di moizm bərabərdir bədən forması, əldə etməyib. Lakin, bu tam mənada bir səmavi din deyil – hər mövqeyində maddi dünyanın xüsusiyyətlərini müəyyən yerin tanrıları kiçik Panteon var idi.
Belə ki, xahişi ilə səmavi din “deyilə bilər” anlayışı izah ” Belə bir din ki , Allah zaman keçdikcə doldurur kimi Maya xarici dünya bir illüziya deyil – xas monizm.
Zərdüştlük bir Allah
Zərdüştlük dualizm və tövhid arasında balans, tövhidin aydın təsəvvür iddia heç vaxt. İran ilk tysyachelenii e.ə. yayımlana onun tədris görə, ali tanrı Ahura Mazda biridir. müxalifət mövcud və Angra Mainyu fəaliyyət üçün – ölüm tanrı və qaranlıq. Hər bir insan məhv Ahura Mazda və Angra Mainyu bir od lazımdır.
Zərdüştilik İbrahimi dinlərin fikir inkişafına nəzərəçarpacaq təsir göstərmişdir.
America. Inca təkallahlıq
Andes xalqlarının, bir tendensiya monoteinizatsii dini inancları olduğu Allah Vikarochi image bütün tanrıları birləşməsi prosesi, məsələn, Pacha-Camac insanların yaradıcısı Vikarochi, dünyanın yaradıcısı, yaxınlaşması.
Belə ki, sorğu cavab olaraq kobud şərh edərək, “Bir təkallahlı din anlayışı izah”, bəzi dini sistemlərdə oxşar funksiyaları var tanrı, nəticədə bir resmi daxil daxil olduğunu qeyd etmək lazımdır.
Tovhid nə deməkdir?
Tovhid sözü dini mətlərdə ən çox rastlaşdığımız ifadələrdəndir. Bu kəlməni anlamaq üçün öncə lüğəti, sonra isə istilahi baxışda araşdıraq.
Lüğətdə tovhid kəlməsi vahid, tək, yeganə bilmək mənasındadır.
Dini terminalogiyada isə işlənmə manasına və işləndiyi sahəsinə görə müxtəlif cür anlaşılır. Məsələn fəlsəfə, kəlm və ya irfan kimi dini elmi sahələrdə tovhid kəlməsinin özünə məxsus dərin mənaları ifadə edilmişdir. Bütün bunlarla yanaşı tovhid kəlməsi və tovhid əqidəsi üçün ümümi uyğun mənalar bəyan edilmişdir ki, bunların bəzilərini qeyd edirik:
1)Tovhid – vahid bilmək, sayın inkarı!
Milli.Az islaminsesi.info-ya istinadən bildirir ki, tovhidin ən geniş və aydın mənası Allahın vəhdayiyyətinə, yəni yeganəliyinə iman gətirməkdir. Vəhdaniyyət – yeganəlik.
2) Tovhid – tərkibdən uzaq bilmək!
Buna əhədiyyət də deyilir. Yəni Allahın Əhəd olması. Əhəd hər növ tərkibdən, hissələrdən, əzalardan uzaq olmaq mənasındadır.
3) Tovhid – Allahın müqəddəs zatı ilə, Ona nisbət verilən sifətlərin bu müqəddəs zatdan ayrı olmaması. Məsələn Həyy (diri) olan Allah daima Həyy olub. Məxluqda olduğu kimi sonradan qazanılma deyil.
4) Tovhid – Feldə (işdə) tovhid.
Yəni Mütəal Allah bütün işlərində şəriksizdir. Yardımçıya ehtiyacı yoxdur.
Nəticə: İslam dini tovhid dinidir. İslam dininə görə Allah yeganə, tək, daim var olan, bütün məxluqu şəriksiz olaraq yaradan, ibadətə layiq yeganə məbud, Alim (nəninki bilən, bilməyi öyrədən), misli olmayan, ehtiyacsız, forması olmayan (sübhan-əllah), mürəkkəb olmayan, eşidən, görən, bilən, əvvəli və axırı olmayan yeganə varlıq bilir.
Milli.Az
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.